ۇيكەلىس كۇشى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇيكەلىس كۇشى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇيكەلىس كۇشىنىڭ قانداي كۇش ەكەنىن، ونىڭ تابيعات زاڭدارىنداعى ماڭىزىن، ومىرمەن بايلانىستىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
ءا) تاربيەلىك: ءوز بىلىمدەرىنىڭ ناتيجەسىندە وزدەرىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ تەحنيكالىق قۇرالى: كومپيۋتەر، پروەكتور، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەكران.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دينامومەتر، بىلەۋشە، ءارتۇرلى دەنەلەر، ەلەكتروندىق وقۋلىق، قوزعالىسقا كەلتىرىلگەن فوتو - سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ؛
ءىىى. جاڭا ساباق؛
IV. بەكىتۋ؛
V. ۇيگە تاپسىرما؛
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ (باعالاۋ).
ءى. ۇيىمداستىرۋ (وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تەكسەرۋ)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
قوزعالىسقا كەلتىرىلگەن سۋرەت ارقىلى سالماقسىزدىقتى ەسكە ءتۇسىرۋ. (پروەكسيالىق اپپارات، كومپيۋتەر ارقىلى)
ءىىى. جاڭا ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
1) وقۋشىلارعا وزدەرىنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى، كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى كەزدەسىپ جۇرگەن زاڭدىلىقتارعا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويۋ.
2) سۇراقتاردى پروەكسيالىق اپپارات ارقىلى ەكرانعا شىعارىپ، جەكە - جەكە قىسقاشا جاۋاپ قايتارۋ.
سۇراقتار:
ءى. ادامدار، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكالار تومەندەگى ەكى جاعدايدا جۇرۋىنە سيپاتتاما بەرەيىك:
1) قارا جەردە قالاي جۇرەدى
ا) قارا جەرمەن ءجۇرۋ وتە وڭاي؛
ب) ول تەگىس، كەدىر - بۇدىر؛
ۆ) ول قۇرعاق، ازداپ دىمقىل؛
س) جەر ادامداردى، تەحنيكانى، جان - جانۋارلاردى العا تەبەدى نەمەسە يتەرەدى؛
د) ادامدار، جان - جانۋارلار، تەحنيكا جەردى ارتقا قاراي تەبەدى نەمەسە يتەرەدى.
2) مۇزدى كوك تايعاقتا قالاي جۇرەدى
ا) مۇزدى كوك تايعاقتا ءجۇرۋ وتە قيىن؛
ب) ول وتە تەگىس، دىمقىل، سۋلى؛
ۆ) مۇزدى كوك تايعاقتا ادامدار، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكانى جەر العا تەبۋى، يتەرۋى وتە از بولادى؛
س) ادامداردى، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكا كوك تايعاق مۇزدا جەردى كەيىن قاراي وتە از كۇشپەن تەبەدى نەمەسە يتەرەدى؛
د) مۇزدى كوك تايعاقتا جەر قۇرعاق بولىپ كەلەدى.
ءىى. بۇل ۇيكەلىس كۇشى قانداي كۇشتەرمەن ارەكەتتەسەدى؟
جاۋاپ: تارتىلىس كۇشى، اۋىرلىق كۇشى، سەرپىمدىلىك كۇشى.
ءىىى. وقۋشىلار سىزدەر ۆەلوسيپەدپەن نەمەسە شانامەن جەر بەتىندە ءجۇرۋ تۋرالى
مالىمەت ايتىڭدار.
IV. وسى قويىلعان سۇراقتارىنىڭ دۇرىس جاۋاپتارىن ءار وقۋشى ءار ءتۇرلى جاۋاپ
ايتىپ شىعادى، دۇرىسىنا بەلگى قويىپ قىسقاشا اتاپ وتەمىن.
شانانى قارا جولمەن سۇيرەگەننەن گورى مۇز بەتىمەن، قار ۇستىمەن سۇيرەگەن ىڭعايلى. تەتىك - بولشەكتەرى مايلانباعان ۆەلوسيپەدتى تەبۋ دە، تۇرمىستىق جيھازداردى ەدەن بەتىمەن جىلجىتۋ دا قيىنعا تۇسەدى. جول بويىمەن كەلە جاتقان ماشينانىڭ قوزعالتقىشىن جۇرگىزۋشى وشىرگەننەن كەيىن ول توقتايدى. مۇز ايدىنىندا كونكي تەۋىپ جۇرگەن بالا دا، توبەشىكتەن سىرعاناپ تۇسكەن شانا دا، دومالاپ كەلە جاتقان دوپ تا ءبىرازدان سوڭ توقتايتىن بولادى. بۇل تاجىريبەلەر ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە قوزعالىس جىلدامدىعىنا قاراما – قارسى باعىتتالعان جانە دەنەنىڭ قوزعالىسىنا كەدەرگى جاسايتىن كۇش پايدا بولاتىنىن كورسەتەدى.
ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە پايدا بولاتىن كۇش ۇيكەلىس كۇشى دەپ اتالادى. F ۇيك. ارپىمەن بەلگىلەنەدى.
ۇيكەلىس كۇشى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇيكەلىس كۇشىنىڭ قانداي كۇش ەكەنىن، ونىڭ تابيعات زاڭدارىنداعى ماڭىزىن، ومىرمەن بايلانىستىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
ءا) تاربيەلىك: ءوز بىلىمدەرىنىڭ ناتيجەسىندە وزدەرىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ تەحنيكالىق قۇرالى: كومپيۋتەر، پروەكتور، ينتەراكتيۆتى تاقتا، ەكران.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دينامومەتر، بىلەۋشە، ءارتۇرلى دەنەلەر، ەلەكتروندىق وقۋلىق، قوزعالىسقا كەلتىرىلگەن فوتو - سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ؛
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ؛
ءىىى. جاڭا ساباق؛
IV. بەكىتۋ؛
V. ۇيگە تاپسىرما؛
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ (باعالاۋ).
ءى. ۇيىمداستىرۋ (وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تەكسەرۋ)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
قوزعالىسقا كەلتىرىلگەن سۋرەت ارقىلى سالماقسىزدىقتى ەسكە ءتۇسىرۋ. (پروەكسيالىق اپپارات، كومپيۋتەر ارقىلى)
ءىىى. جاڭا ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
1) وقۋشىلارعا وزدەرىنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى، كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى كەزدەسىپ جۇرگەن زاڭدىلىقتارعا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويۋ.
2) سۇراقتاردى پروەكسيالىق اپپارات ارقىلى ەكرانعا شىعارىپ، جەكە - جەكە قىسقاشا جاۋاپ قايتارۋ.
سۇراقتار:
ءى. ادامدار، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكالار تومەندەگى ەكى جاعدايدا جۇرۋىنە سيپاتتاما بەرەيىك:
1) قارا جەردە قالاي جۇرەدى
ا) قارا جەرمەن ءجۇرۋ وتە وڭاي؛
ب) ول تەگىس، كەدىر - بۇدىر؛
ۆ) ول قۇرعاق، ازداپ دىمقىل؛
س) جەر ادامداردى، تەحنيكانى، جان - جانۋارلاردى العا تەبەدى نەمەسە يتەرەدى؛
د) ادامدار، جان - جانۋارلار، تەحنيكا جەردى ارتقا قاراي تەبەدى نەمەسە يتەرەدى.
2) مۇزدى كوك تايعاقتا قالاي جۇرەدى
ا) مۇزدى كوك تايعاقتا ءجۇرۋ وتە قيىن؛
ب) ول وتە تەگىس، دىمقىل، سۋلى؛
ۆ) مۇزدى كوك تايعاقتا ادامدار، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكانى جەر العا تەبۋى، يتەرۋى وتە از بولادى؛
س) ادامداردى، جان - جانۋارلار جانە تەحنيكا كوك تايعاق مۇزدا جەردى كەيىن قاراي وتە از كۇشپەن تەبەدى نەمەسە يتەرەدى؛
د) مۇزدى كوك تايعاقتا جەر قۇرعاق بولىپ كەلەدى.
ءىى. بۇل ۇيكەلىس كۇشى قانداي كۇشتەرمەن ارەكەتتەسەدى؟
جاۋاپ: تارتىلىس كۇشى، اۋىرلىق كۇشى، سەرپىمدىلىك كۇشى.
ءىىى. وقۋشىلار سىزدەر ۆەلوسيپەدپەن نەمەسە شانامەن جەر بەتىندە ءجۇرۋ تۋرالى
مالىمەت ايتىڭدار.
IV. وسى قويىلعان سۇراقتارىنىڭ دۇرىس جاۋاپتارىن ءار وقۋشى ءار ءتۇرلى جاۋاپ
ايتىپ شىعادى، دۇرىسىنا بەلگى قويىپ قىسقاشا اتاپ وتەمىن.
شانانى قارا جولمەن سۇيرەگەننەن گورى مۇز بەتىمەن، قار ۇستىمەن سۇيرەگەن ىڭعايلى. تەتىك - بولشەكتەرى مايلانباعان ۆەلوسيپەدتى تەبۋ دە، تۇرمىستىق جيھازداردى ەدەن بەتىمەن جىلجىتۋ دا قيىنعا تۇسەدى. جول بويىمەن كەلە جاتقان ماشينانىڭ قوزعالتقىشىن جۇرگىزۋشى وشىرگەننەن كەيىن ول توقتايدى. مۇز ايدىنىندا كونكي تەۋىپ جۇرگەن بالا دا، توبەشىكتەن سىرعاناپ تۇسكەن شانا دا، دومالاپ كەلە جاتقان دوپ تا ءبىرازدان سوڭ توقتايتىن بولادى. بۇل تاجىريبەلەر ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە قوزعالىس جىلدامدىعىنا قاراما – قارسى باعىتتالعان جانە دەنەنىڭ قوزعالىسىنا كەدەرگى جاسايتىن كۇش پايدا بولاتىنىن كورسەتەدى.
ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە پايدا بولاتىن كۇش ۇيكەلىس كۇشى دەپ اتالادى. F ۇيك. ارپىمەن بەلگىلەنەدى.
ۇيكەلىس كۇشى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ارالاس سانداردى قوسۋ. ارالاس سانداردى ازايتۋ.
