InfoHub Logo

ساباقتىن تاقىرىبى: «ۇيسىندەر، ۇيسىندەر تۋرالى جازبا دەرەكتەر».
ساباقتىڭ جالپى ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاقستان اۋماعىندا قالىپتاسقان مەملەكەتتىك بىرلەستىكتەردىڭ ءبىرى ۇيسىندەردىڭ قونىستارى، ەكونوميكالىق جاعدايى، قوعامدىق قۇرىلىسى جونىندە مالىمەت بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: جاڭا جاعدايدا ءوز بەتىمەن ءبىلىمدى قولدانۋعا ىقپال ەتۋ، بەلسەندىلىگى مەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: توپتىق جۇمىستار ورىنداي وتىرىپ، ءوزارا ىنتىماقتاستىق ورناتۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرى انىقتالادى.
وتانىنا، ءوز تاريحىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى ارتادى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: وقۋشىلاردىڭ ءوز بەتىنشە ىزدەنۋىنە نەگىزدەلگەن توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، تاراتپا ماتىندەر، سۋرەتتەر، سلايدتاعى سىزبا كەستەلەر، ساندار، ينتەراكتيۆتى تاقتا.

ساباق بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ (امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، جاعىمدى اتموسفەرا ورناتۋ).
2. وقۋشىلاردى سۋرەتتەردىڭ قيىندىلارى بويىنشا توپتاستىرۋ، ناتيجەسىندە.
1 - توپ: «التىن ءتاتى»
2 - توپ: «جاۋىنگەر».
3 - توپ: «قانجار».
4 - توپ: «ۇيسىندەردىڭ كارتاداعى ورنالاسقان جەرى»
توپتار پايدا بولىپ، ءار توپتىڭ باسشىسى سايلانادى.

1- تاپسىرما.
I. كىرىسپە: سۇراقتار بەرىلەدى.
1. «تايپا»، «تايپالىق وداق» دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
2. قازاقستان اۋماعىن قاي كەزەڭنەن باستاپ تايپالىق وداقتار مەكەندەدى؟
3. قازاقستان جەرىندە قانداي تايپالار ءومىر ءسۇردى؟
4. بۇل تايپالاردىڭ ەلىمىزدى مەكەندەۋى ءبىزدىڭ ۇلتىمىزعا قاتىسى بار دەپ ويلايسىزدار ما؟
قويىلعان سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار ءوز جاۋاپتارىن ايتادى.

II. جاڭا ساباق وقۋلىقپەن، ماتىنمەن جۇمىس.
ۇيسىندەر، ۇيسىندەر تۋرالى جازبا دەرەكتەر.
1 - توپقا: ۇيسىندەردىڭ ورنالاسقان جەرى.
2 - توپقا: ۇيسىندەر تۋرالى جازبا دەرەكتەر.
3 - توپقا: ۇيسىندەردىڭ قوعامدىق قۇرىلىسى.
4 - توپقا: ۇيسىندەردىڭ باسقا ەلدەرمەن قارىم - قاتىناسى.

ب. ز. ب. 3ع. قازاقستاندى مەكەندەگەن تايپالاردا مەملەكەتتىڭ العاشقى بەلگىلەرى بولدى. بۇلار ساقتاردىڭ ەتنومادەني مۇراگەرلەرى ۇيسىندەر بولاتىن. ۇيسىندەردە ەجەلگى وركەنيەتكە ءتان دامۋدىڭ بارلىق بەلگىلەرى بايقالدى. وعان مەملەكەتتىك بيلىك جۇيەسىن، جازۋدىڭ بولعاندىعىن، تۇراقتى اسكەردى، ەلشىلىك جورالعىلاردى جاتقىزۋعا بولادى. ۇيسىندەردە جەكە مەنشىك كەڭ قانات جايدى. ءۇيسىن اتاۋى جۇڭگو جازبالارىندا ب. ز. ب. 2 عاسىردان باستاپ كەزدەسەدى. ولار قىتايدىڭ ورتا ازيا، باتىس ازيا مەن ەۋروپامەن ساۋدا بايلانىسىندا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ب. ز. ب. II عاسىردا پايدا بولعان ۇلى جىبەك جولىن ۇستاپ تۇرعان بولاتىن. ولار « ات جاقتى، اققۇباشا، سار شاشتى» بولىپ بەينەلەنەدى

2 - تاپسىرما: 1. ۇيسىندەر قاي جەرلەردى مەكەندەگەن؟
2. جۇڭگو دەرەكتەرىندە ۇيسىندەر تۋرالى نە دەپ جازدى؟
3. ءۇيسىن قوعامىنداعى الەۋمەتتىك جىكتەلۋ تۋرالى نە ايتاسىڭ؟
4. ۇيسىندەر قانداي ەلدەرمەن قارىم – قاتىناستا بولادى؟
ورتادا قالامساپ ستراتەگياسى بويىنشا ءار توپتان قالامساپ يەسى شىعىپ بەرىلگەن سۇراقتارعا قىسقا، ءارى جۇيەلى جاۋاپ بەرەدى.

3 - تاپسىرما. «ساندار سويلەيدى»
630 مىڭ
188800 مىڭ
4 - 5 مىڭ
ب. ز. ب. 2 عاسىر
1000
107

III قورىتىندى:
4 تاپسىرما. ينتەراكتيۆتى تاقتا كومەگىمەن تەست جۇمىسىن ورىنداۋ.
1. ءۇيسىن تايپالارىنىڭ مەكەندەگەن جەرى:
ا. جەتىسۋ
ۆ. قىزىلقۇم
س. سارىارقا
د. بەتپاقدالا
ە. ءمىرزاشول
2. ۇيسىندەر تۋرالى «ات جاقتى، اققۇباشا، سارى شاشتى»دەپ جازعان ەڭبەك:
ا. ورىس جىلنامالارىندا
ۆ. اۆەستادا
س. جۇڭگو جازبالارىندا
د. يبن فادلان ەڭبەگىندە
ە. بەحيستۋن جازباسىندا
3. ءۇيسىن اتاۋىنىڭ جۇڭگو جازبالارىندا كەزدەسە باستاۋى:
ا. ب. ز. ب. V عاسىردان
ۆ. ب. ز. ب. ءىى عاسىردان
س. ب. ز. ب. ح عاسىردان
د. ب. ز. ب. ءىح عاسىردان
ە. ءىىى عاسىردان
4. ۇيسىندەردىڭ شىعۋ تەگى تۋرالى مالىمەت قالدىرعان:
ا. «تاريح اتاسى» گەرودوت
ۆ. گرەك تاريحشىسى ارريان
س. پارسى پاتشاسى كسەركس
د. جۇڭگو تاريحشىسى سىما سيان
ە. ريم تاريحشىسى پومپەي تروگ
5. ۇيسىندەر استاناسى رەتىندە اتالاتىن قالا:
ا. قىزىل اڭعار (چيگۋچەن)
ۆ. پۇشىق ماردان
س. شاش
د. سارايشىق
ە. ءبابىش - مولدا
6. ءۇيسىن بيلەۋشىسىنىڭ اتاۋى:
ا. گۋنمو (كۇنبي)
ۆ. شانيۋي
س. پاتشا
د. بەك
ە. قاعان
7. ءۇيسىن گۋنموسىنا باعىنعان تايپا كوسەمدەرىنىڭ اتاۋى:
ا. بەك
ۆ. كوسەم
س. تارحان
د. ابىز
ە. حان
8. ءۇيسىن قوعامىنداعى قاراپايىم حالىققا جاتاتىندار:
ا. ابىزدار
ۆ. مالشىلار مەن ەگىنشىلەر
س. ساۋداگەرلەر
د. جاۋىنگەرلەر
ە. ابىزدار
9. ۇيسىندەردە مۇلىك تەڭسىزدىگى بولعاندىعىن دالەلدەيتىن نە:
ا. جەر
ۆ. اتابزەلدەرى
س. جەرلەۋ ورىندارى
د. زىنداندار
ە. قورا - قوپسىلار
10. بايلار ءوز جىلقىلارىن وزگە جىلقىلاردان اجىراتۋ ءۇشىن سالعان بەلگىلەرى:
ا. بوياۋ جاقتى
ۆ. كۇيە جاقتى
س. تاڭبا سالدى
د. ءجىپ تاقتى
ە. ەر – تۇرمان سالدى
ءىV. ۇيگە تاپسىرما. ۇيسىندەر تۋرالى قوسىمشا دەرەكتەر تاۋىپ، جازىپ كەلۋ.