XVII- XVIII عاسىرداعى ورىس ونەرى
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: XVII - XVIII عاسىرداعى ورىس ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ءحۇىى عاسىردا اعاشتان جاسالعان ساۋلەتتىڭ دامۋ كەزەڭى بولدى. ءحۇىى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنداعى يكون جازۋدىڭ شەبەرى سيمون ۋشاكوۆ بولدى. ول ءوزىنىڭ شىعارمالارىندا ەسكىشە ءداستۇردى جاڭاشا باعىتتا كورسەتتى. ح - ءحۇىى عاسىرلارداعى ورىس ونەرى ءوزىنىڭ دامۋ كەزەڭىندە وتە ماڭىزدى رۋحاني قۇندىلىقتاردى دۇنيە - گە اكەلدى. ءحۇىىى ع. ورىس كوركەم مادەنيەتىنىڭ بەينەلەۋ ونەرى بارلىق تۇرلەرىنىڭ جان - جاقتى دامۋىنىڭ كەزەڭى بولىپ تابىلدى. ءحۇىى - ءحۇىىى ع. رەسەي ومىرىندەگى كولەمدى الماسۋ، ورىس ارحيتەكتۋراسىنا ۇلكەن وزگەرىس الىپ كەلدى. سالىنعان قۇرىلىستاردا جاڭا ماتەريالدار، جاڭا قۇرىلىم كورىنىس تاپتى. جاڭا مىندەتتەردى شەشۋگە شەت ەلدەن ساۋلەتشىلەر شاقىرىلدى. سولاردىڭ ءبىرى - د. ترەزيني. ول پەتروپاۆل سوبورىن، قامالىن، قاقپاسىن تۇرعىزدى. م. گ. 3ەمسوۆ ءار ءتۇرلى قۇرىلىستاردى - اكىمشىلىك ورىندارىن، مەرەكەگە ارنالعان قۇرىلىستى، شىركەۋلەردى سالۋشى بولدى. 3ەمسوۆ تۇرعىزعان قۇرىلىستاردىڭ ىشىندە جاقسى ساقتالعانى سيمەون جانە اننا شىركەۋلەرى. پەتەربۋرگتىڭ قۇرىلىسىندا ەرەكشە ورىن الاتىن س. ي. چيەۆاكينسكيي. ول ساۋلەت ونەرى بويىنشا ءبىلىم الىپ، وسى باعىت بويىنشا ەڭبەك ەتتى. ەجەلگى رۋستە ءمۇسىن جاندى بەينەگە قاراعاندا كوپ قولدانىلعان جوق. ول كوبىنەسە ساۋلەت قۇرىلىستارىن اسەمدەۋ رەتىندە قىزمەت اتقاردى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسى جاڭا، وزگەشە شىعارمالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن ەستە قالدى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسى جاڭا، وزگەشە شىعارمالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن ەستە قالدى. رەسەيدەگى ەڭ العاشقى ءمۇسىن شەبەرى - ب. ك. راسترەللي بولدى. ول 1716 ج. ءى پەتر شاقىرۋى بويىنشا فرانسيادان كەلدى. راسترەللي شەبەرلىگى ا. مەنشيكوۆ، اننا يواننوۆا ەسكەرتكىشتەرىندە كورىنىس تاپتى. ەڭ ماڭىزدىسى - ءى پەتر ەسكەرتكىشى.
ال، پەتروۆ كەزەڭىندەگى جاندى بەينەدە پورترەت ماڭىزدى ءرول اتقاردى. مىسال رەتىندە يا. ف. تۋرگەنيەۆ بەينەسىن الۋعا بولادى. ي. نيكيتين سول كەزەڭدە جاندى بەينە جاساۋدا ەڭبەكتەنگەن سۋرەتشىلەردىڭ ءبىرى. ول ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا يتالياعا بارىپ كەلدى. نيكيتين ءى پەتر پورترەتىن الدەنەشە رەت سالدى. ا. م. ماتۆەيەۆ ەسىمى پەتروپاۆل سوبورىندا ورىنداعان قابىرعا سۋرەتتەرىمەن، پورترەتتەرىمەن بەلگىلى. ول "جاندى بەينە اللەگورياسى"، "ايەلىممەن بىرگە" اۆتوپورترەت جۇمىستارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
ا. پ. انتروپوۆ تا قولدانبالى ونەرگە ءوز اسەرىن تيگىزبەي قويمادى. ول ءوز سۋرەتتەرىندە فورماسىنىڭ ايقىندىلىعىمەن، سيممەتريالىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. جيھازداردى نەگىزىنەن راسترەللي جانە ونىڭ كومەكشىلەرى جوبالاپ وتىردى. ءتۇرلى بۇيىمدار ءۇشىن كەيبىر جاڭا اسەمدەۋ ماتەريالدارىن قولدانا باستادى. ول - اينەك جانە فارفور.
وسىلايشا ورىس ساۋلەت ونەرى جاڭالىقتارمەن تولىعىپ وتىرسى. پەتەربۋرگتە، ماسكەۋدە وزگەشە باعىتتاعى قۇرىلىسrار بوي كوتەردى. د. ف. كوكورينوۆ جانە ج. ب. ۆاللەن - دەلاموتتىڭ باسشىلىعىمەن نيەۆا جاعاسىندا كوركەم اكادەميانىڭ قۇرىلىسى ءجۇردى. سونىمەن قاتار ۆ. ي. باجەنوۆ، م. ف. كازاكوۆ، ي. ە. ءستاروۆتۇرلى قۇرىلىستاردا شىعارماشىلىقپەن ەڭبەك ەتتى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ءمۇسىن ونەرى ۇلكەن تابىستارعا قول جەتكىزدى. ب. ك. راسترەلليدەن كەيىنگى ورىس ءمۇسىنشىسى م. پ. پاۆلوۆ بولدى. ف. ي. شۋبين دە پاۆلوۆ سياقتى ادام ءمۇسىنىن جاساۋمەن شۇعىلداندى. ول 1773 جىلى كنياز ا. م. گولسيننىڭ كەۋدەگە دەيىنگى بەينەسىن سومدادى. ءحۇىىى عاسىردىڭ اياعىندا ي. پ. پروكوفيەۆ، ي. پ. مارتوس، ف. ف. ششەدرين سىندى مۇسىنشىلەر جۇمىس ىستەي باستادى. ءحۇىىى عاسىر تاريحي جانر نەگىزى بولىپ سانالدى. ورىس سۋرەتشىلەرى جاندى بەينەدە تاريحي كارتيناداعى كومپوزيسيانى وڭدەپ وتىردى. تاريحي جانردا جۇمىس ىستەگەن اتاقتى سۋرەتشى ا. پ. لوسەنكو بولدى. ونىڭ "كاين"، "اۆەل"، "ۆلاديمير جانە روگنەدا" دەگەن تۋىندىلارى بار. لوسەنكودان كەيىنگى تاريحي جانر مەن اينالىسقان سۋرەتشى گ. ي. ۋگريۋموۆ بولدى. ونىڭ كولەمدى "يان ۋسمار كۇشىن سىناۋ" اتتى شىعارماسى وسىنىڭ ايعاعى. بۇل كەزەڭدە ماتامەن جۇمىس، اينەك، فارفوردى قولدانۋ جانە مەتالدى كوركەم وڭدەۋ كەڭىنەن جۇرگىزىلدى. ءحۇىىى عاسىردا پورترەت جانرى جاقسى دامىدى. وعان و. ا. كيپرينسكيي جۇمىستارىن جاتقىزۋىمىزعا بولادى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
1. بىلىمدىلىك: XVII - XVIII عاسىرداعى ورىس ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
- العاشقى تۇرمىس تاريحىنىڭ پايدا بولۋىن جازعان عالىمدار؟
- ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ءحۇىى عاسىردا اعاشتان جاسالعان ساۋلەتتىڭ دامۋ كەزەڭى بولدى. ءحۇىى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنداعى يكون جازۋدىڭ شەبەرى سيمون ۋشاكوۆ بولدى. ول ءوزىنىڭ شىعارمالارىندا ەسكىشە ءداستۇردى جاڭاشا باعىتتا كورسەتتى. ح - ءحۇىى عاسىرلارداعى ورىس ونەرى ءوزىنىڭ دامۋ كەزەڭىندە وتە ماڭىزدى رۋحاني قۇندىلىقتاردى دۇنيە - گە اكەلدى. ءحۇىىى ع. ورىس كوركەم مادەنيەتىنىڭ بەينەلەۋ ونەرى بارلىق تۇرلەرىنىڭ جان - جاقتى دامۋىنىڭ كەزەڭى بولىپ تابىلدى. ءحۇىى - ءحۇىىى ع. رەسەي ومىرىندەگى كولەمدى الماسۋ، ورىس ارحيتەكتۋراسىنا ۇلكەن وزگەرىس الىپ كەلدى. سالىنعان قۇرىلىستاردا جاڭا ماتەريالدار، جاڭا قۇرىلىم كورىنىس تاپتى. جاڭا مىندەتتەردى شەشۋگە شەت ەلدەن ساۋلەتشىلەر شاقىرىلدى. سولاردىڭ ءبىرى - د. ترەزيني. ول پەتروپاۆل سوبورىن، قامالىن، قاقپاسىن تۇرعىزدى. م. گ. 3ەمسوۆ ءار ءتۇرلى قۇرىلىستاردى - اكىمشىلىك ورىندارىن، مەرەكەگە ارنالعان قۇرىلىستى، شىركەۋلەردى سالۋشى بولدى. 3ەمسوۆ تۇرعىزعان قۇرىلىستاردىڭ ىشىندە جاقسى ساقتالعانى سيمەون جانە اننا شىركەۋلەرى. پەتەربۋرگتىڭ قۇرىلىسىندا ەرەكشە ورىن الاتىن س. ي. چيەۆاكينسكيي. ول ساۋلەت ونەرى بويىنشا ءبىلىم الىپ، وسى باعىت بويىنشا ەڭبەك ەتتى. ەجەلگى رۋستە ءمۇسىن جاندى بەينەگە قاراعاندا كوپ قولدانىلعان جوق. ول كوبىنەسە ساۋلەت قۇرىلىستارىن اسەمدەۋ رەتىندە قىزمەت اتقاردى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسى جاڭا، وزگەشە شىعارمالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن ەستە قالدى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسى جاڭا، وزگەشە شىعارمالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن ەستە قالدى. رەسەيدەگى ەڭ العاشقى ءمۇسىن شەبەرى - ب. ك. راسترەللي بولدى. ول 1716 ج. ءى پەتر شاقىرۋى بويىنشا فرانسيادان كەلدى. راسترەللي شەبەرلىگى ا. مەنشيكوۆ، اننا يواننوۆا ەسكەرتكىشتەرىندە كورىنىس تاپتى. ەڭ ماڭىزدىسى - ءى پەتر ەسكەرتكىشى.
ال، پەتروۆ كەزەڭىندەگى جاندى بەينەدە پورترەت ماڭىزدى ءرول اتقاردى. مىسال رەتىندە يا. ف. تۋرگەنيەۆ بەينەسىن الۋعا بولادى. ي. نيكيتين سول كەزەڭدە جاندى بەينە جاساۋدا ەڭبەكتەنگەن سۋرەتشىلەردىڭ ءبىرى. ول ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا يتالياعا بارىپ كەلدى. نيكيتين ءى پەتر پورترەتىن الدەنەشە رەت سالدى. ا. م. ماتۆەيەۆ ەسىمى پەتروپاۆل سوبورىندا ورىنداعان قابىرعا سۋرەتتەرىمەن، پورترەتتەرىمەن بەلگىلى. ول "جاندى بەينە اللەگورياسى"، "ايەلىممەن بىرگە" اۆتوپورترەت جۇمىستارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
ا. پ. انتروپوۆ تا قولدانبالى ونەرگە ءوز اسەرىن تيگىزبەي قويمادى. ول ءوز سۋرەتتەرىندە فورماسىنىڭ ايقىندىلىعىمەن، سيممەتريالىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. جيھازداردى نەگىزىنەن راسترەللي جانە ونىڭ كومەكشىلەرى جوبالاپ وتىردى. ءتۇرلى بۇيىمدار ءۇشىن كەيبىر جاڭا اسەمدەۋ ماتەريالدارىن قولدانا باستادى. ول - اينەك جانە فارفور.
وسىلايشا ورىس ساۋلەت ونەرى جاڭالىقتارمەن تولىعىپ وتىرسى. پەتەربۋرگتە، ماسكەۋدە وزگەشە باعىتتاعى قۇرىلىسrار بوي كوتەردى. د. ف. كوكورينوۆ جانە ج. ب. ۆاللەن - دەلاموتتىڭ باسشىلىعىمەن نيەۆا جاعاسىندا كوركەم اكادەميانىڭ قۇرىلىسى ءجۇردى. سونىمەن قاتار ۆ. ي. باجەنوۆ، م. ف. كازاكوۆ، ي. ە. ءستاروۆتۇرلى قۇرىلىستاردا شىعارماشىلىقپەن ەڭبەك ەتتى.
ءحۇىىى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ءمۇسىن ونەرى ۇلكەن تابىستارعا قول جەتكىزدى. ب. ك. راسترەلليدەن كەيىنگى ورىس ءمۇسىنشىسى م. پ. پاۆلوۆ بولدى. ف. ي. شۋبين دە پاۆلوۆ سياقتى ادام ءمۇسىنىن جاساۋمەن شۇعىلداندى. ول 1773 جىلى كنياز ا. م. گولسيننىڭ كەۋدەگە دەيىنگى بەينەسىن سومدادى. ءحۇىىى عاسىردىڭ اياعىندا ي. پ. پروكوفيەۆ، ي. پ. مارتوس، ف. ف. ششەدرين سىندى مۇسىنشىلەر جۇمىس ىستەي باستادى. ءحۇىىى عاسىر تاريحي جانر نەگىزى بولىپ سانالدى. ورىس سۋرەتشىلەرى جاندى بەينەدە تاريحي كارتيناداعى كومپوزيسيانى وڭدەپ وتىردى. تاريحي جانردا جۇمىس ىستەگەن اتاقتى سۋرەتشى ا. پ. لوسەنكو بولدى. ونىڭ "كاين"، "اۆەل"، "ۆلاديمير جانە روگنەدا" دەگەن تۋىندىلارى بار. لوسەنكودان كەيىنگى تاريحي جانر مەن اينالىسقان سۋرەتشى گ. ي. ۋگريۋموۆ بولدى. ونىڭ كولەمدى "يان ۋسمار كۇشىن سىناۋ" اتتى شىعارماسى وسىنىڭ ايعاعى. بۇل كەزەڭدە ماتامەن جۇمىس، اينەك، فارفوردى قولدانۋ جانە مەتالدى كوركەم وڭدەۋ كەڭىنەن جۇرگىزىلدى. ءحۇىىى عاسىردا پورترەت جانرى جاقسى دامىدى. وعان و. ا. كيپرينسكيي جۇمىستارىن جاتقىزۋىمىزعا بولادى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
You Might Also Like
