حيميادان ساباق جوسپارى 10 سىنىپ
حيميادان ساباق جوسپارى 10 سىنىپ
ءپان ءمۇعالىمى سىدىقبەكوۆا ت. ن.
تاقىرىپتار:
§6. 5. ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشا مەتالدارىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
§6. 6. ماگنيي جانە كالسيي. لابوراتوريالىق تاجىريبە №8 «سىلتىلىك جانە سىلتىلىك - جەر مەتالداردىڭ تۇزدارىنىڭ سپيرت شامىنىڭ جالىن ءتۇسىن بوياۋى».
§6. 7. ماگنيي جانە كالسيي قوسىلىستارى. ولاردىڭ تابيعاتتاعى جانە تەحنيكاداعى ءرولى.
§6. 8. سۋدىڭ كەرمەكتىگى. لابوراتوريالىق تاجىريبە №9 «كومىرتەك (4) وكسيدىمەن ارەكەتتەستىرۋ ءۇشىن اك ءسۇتى نەمەسە اك سۋىن دايىنداۋ»
مەتالدار تاراۋىنا ەسەپتەر شىعارۋ.
ءبىلىمدى قورىتىندىلاۋ جانە جۇيەلەۋ
ساباق ۇلگىسى
تاقىرىبى: §6. 5. ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشا مەتالدارىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ مەتالدارىنىڭ اتوم قۇرىلىسى، قاسيەتتەرى، تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ؛ ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ مەتالدارىنىڭ قاسيەتىنىڭ اتوم قۇرىلىسىنا بايلانىستىلىعىن تۇسىندىرە ءبىلۋ بىلىكتىلىگىن دامىتۋ، سالىستىرا ءبىلۋ، ەسەپ شىعارا ءبىلۋ داعدىسىن، رەاكسيا تەڭدەۋىن قۇراستىرا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن دامىتۋ، قورىتىندى جاساۋ، جۇيەلەۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن دامىتۋ. ساباق ۋاقىتىن باعالاۋعا ۇيرەتۋ، ەڭبەكقورلىققا جانە پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباق وتكىزىلۋ ءتۇرى: كىتاپپەن ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ، ءمۇعالىمنىڭ تولىقتىرۋى، جاتتىعۋلار ورىنداۋ، وقۋشىلاردىڭ قورىتىندى جاساۋى، 10 - ەتج - 1 جۇمىس ىستەۋ.
قۇرالدار مەن رەاكتيۆتەر: كىتاپ، داپتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، 10 - ەتج - 1، ناتريي، كاليي، باريي، كالسيي تۇزدارى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (ساباقتىڭ ماقساتى مەن كەزەڭدەرىن انىقتاۋ.) - ساباقتا قالىپتى جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك جاساۋ؛ - وقۋشىلاردى پسيحولوگيالىق دايىنداۋ.
امانداسۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ. وقۋشىلاردىڭ كوڭىلىن ساباققا اۋدارۋ. ساباقتىڭ جالپى ماقساتىن اشۋ، ونى وتكىزۋ جوسپارىن كورسەتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى: ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى:
- ءۇي تاپسىرماسىنىڭ دۇرىس، تولىق ورىندالعانىن تەكسەرۋ؛
- بىلىمدەرىندەگى كەتكەن كەمشىلىكتەردى، تاپسىرما ورىنداۋ بارىسىندا قيىندىقتاردى انىقتاۋ؛
- كەتكەن كەمشىلىكتەردى جويۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (ءبىر - ءبىرىن تەكسەرۋ).
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
بىلىمدىلىك مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ وتىلگەن ماتەريالدى قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋىن قامتاماسىز ەتۋ؛
- ناقتى قورىتىندىلاۋعا، جۇيەلەۋگە اكەلەتىن ادىستەرمەن تاسىلدەردى مەڭگەرۋىنە جاعداي تۋعىزۋ؛
- وقۋشىلاردى وتىلگەن ماتەريالدى قايتا جاڭعىرتىپ، ەسكە ءتۇسىرۋ ادىستەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ؛
- تۇسىنىكتەر، زاڭدار، ەرەجەلەردى فيلوسوفيالىق تۇرعىدان تۇسىنۋگە، تالداۋعا كومەك ەتۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ وقۋ ماتەريالىن ءوز ءادىس - تاسىلدەرىمەن بەتىنشە قابىلداۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
1. وقۋشىلارمەن كىتاپپەن ءوز بەتىنشە جۇمىس (161 - 163 بەت).
ەكىنشى توپقا بەريلليي، ماگنيي، كالسيي، سترونسيي، باريي، كالسيي ەلەمەنتتەرى كىرەدى. ونىڭ ىشىندە كالسيي، سترونسيي، ءبارييدى سىلتىلىك – جەر مەتالدار دەپ اتايدى. ماگنيي، كالسيي، سترونسيي، ءبارييدى تازا كۇيىندە، 1808 جىلى ديەۆي العان. بەريللييدى1828 جىلى، ءرادييدى1910 جىلى پەر جانە ماريا كيۋريلەر العان.
جاڭا تاقىرىپ بويىنشا سۇراق قويۋ.
2 - توپ ەلەمەنتتەرىنىڭ قانداي قاسيەتتەرى بار دەپ بولجايسىڭدار؟
تيپتىك مەتالدار، كۇشتى توتىقسىزداندىرعىشتار، اتوم راديۋسى جوعارىدان تومەن قاراي ارتادى.
«د. ي. مەندەلەيەۆتىڭ پەريودتىق جۇيەسى» تاقىرىبى بويىنشا بەريللييگە بايلانىستى نە ەستەرىڭدە بار
3. ءمۇعالىمنىڭ تولىقتىرۋى:
ا). 2 - توپ ەلەمەنتتەرىنە سيپاتتاما بەرىڭدەر (6. 7كەستە).
ب). فيزيكالىق قاسيەتتەرى: سىلتىلىك مەتالداردان ايىرماشىلىعى – اتوم راديۋسى كىشىلەۋ، كريستالدارىندا ءوزارا بەرىك بايلانىسقان، سوندىقتان قاتتىلاۋ، بالقۋ تەمپەراتۋراسى تومەندەۋ، تىعىزدىعى جوعارى.
فيزيكالىق قاسيەتتەرى كريستالل تور تۇرىنە بايلا بايلانىستى. 6. 8 كەستە.
مەتالداردىڭ توتىقسىزداندىرعىشتىق بەلسەندىلىگى وتتەكپەن ارەكەتتەسۋىنەن كورىنەدى. بەريلليي، ماگنيي ولاردى ارى قاراي توتىعۋدان قورعايتىن تۇراقتى وكسيدتىك قابىقشامان قاپتالسا، قالعاندارى وتتەكپەن بەلسەندى ارەكەتتەسىپ وكسيدتەر تۇزەدى، سوندىقتان ولاردى سىلتىلىك مەتالدار سياقتى ساقتايدى. مەتالداردىڭ توتىقسىزداندىرعىشتىق بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋى سۋمەن ارەكەتتەسكەندە بايقالادى. بەريلليي جوعارى تەمپەراتۋرادا، ماگنيي كادىمگى تەمپەراتۋرادا باياۋ توتىعادى، ال قالعاندارى سۋمەن جاقسى ارەكەتتەسەدى. بۇل مەتالدار گيدريدتەر تۇزەدى. مەتالل اتومدارى جالىن ءتۇسىن ءار ءتۇرلى تۇسكە بويايدى. توپتا نەگىزدەردىڭ كۇشى مەن نەگىزدىك قاسيەتى جوعارىدان تومەن قاراي ارتادى.
4. لابوراتوريالىق تاجىريبە №8 «سىلتىلىك جانە سىلتىلىك - جەر مەتالداردىڭ تۇزدارىنىڭ سپيرت شامىنىڭ جالىنىنىڭ ءتۇسىن بوياۋى»
§6.5، 6.6، 6.7، 6.8 جۇكتەۋ
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
ءپان ءمۇعالىمى سىدىقبەكوۆا ت. ن.
تاقىرىپتار:
§6. 5. ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشا مەتالدارىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
§6. 6. ماگنيي جانە كالسيي. لابوراتوريالىق تاجىريبە №8 «سىلتىلىك جانە سىلتىلىك - جەر مەتالداردىڭ تۇزدارىنىڭ سپيرت شامىنىڭ جالىن ءتۇسىن بوياۋى».
§6. 7. ماگنيي جانە كالسيي قوسىلىستارى. ولاردىڭ تابيعاتتاعى جانە تەحنيكاداعى ءرولى.
§6. 8. سۋدىڭ كەرمەكتىگى. لابوراتوريالىق تاجىريبە №9 «كومىرتەك (4) وكسيدىمەن ارەكەتتەستىرۋ ءۇشىن اك ءسۇتى نەمەسە اك سۋىن دايىنداۋ»
مەتالدار تاراۋىنا ەسەپتەر شىعارۋ.
ءبىلىمدى قورىتىندىلاۋ جانە جۇيەلەۋ
ساباق ۇلگىسى
تاقىرىبى: §6. 5. ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشا مەتالدارىنىڭ جالپى سيپاتتاماسى.
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ مەتالدارىنىڭ اتوم قۇرىلىسى، قاسيەتتەرى، تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ؛ ءىى توپتىڭ نەگىزگى توپشاسىنىڭ مەتالدارىنىڭ قاسيەتىنىڭ اتوم قۇرىلىسىنا بايلانىستىلىعىن تۇسىندىرە ءبىلۋ بىلىكتىلىگىن دامىتۋ، سالىستىرا ءبىلۋ، ەسەپ شىعارا ءبىلۋ داعدىسىن، رەاكسيا تەڭدەۋىن قۇراستىرا ءبىلۋ بىلىكتىلىكتەرىن دامىتۋ، قورىتىندى جاساۋ، جۇيەلەۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن دامىتۋ. ساباق ۋاقىتىن باعالاۋعا ۇيرەتۋ، ەڭبەكقورلىققا جانە پانگە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباق ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباق وتكىزىلۋ ءتۇرى: كىتاپپەن ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ، ءمۇعالىمنىڭ تولىقتىرۋى، جاتتىعۋلار ورىنداۋ، وقۋشىلاردىڭ قورىتىندى جاساۋى، 10 - ەتج - 1 جۇمىس ىستەۋ.
قۇرالدار مەن رەاكتيۆتەر: كىتاپ، داپتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، 10 - ەتج - 1، ناتريي، كاليي، باريي، كالسيي تۇزدارى
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: (ساباقتىڭ ماقساتى مەن كەزەڭدەرىن انىقتاۋ.) - ساباقتا قالىپتى جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك جاساۋ؛ - وقۋشىلاردى پسيحولوگيالىق دايىنداۋ.
امانداسۋ. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ. وقۋشىلاردىڭ كوڭىلىن ساباققا اۋدارۋ. ساباقتىڭ جالپى ماقساتىن اشۋ، ونى وتكىزۋ جوسپارىن كورسەتۋ.
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ كەزەڭى: ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى:
- ءۇي تاپسىرماسىنىڭ دۇرىس، تولىق ورىندالعانىن تەكسەرۋ؛
- بىلىمدەرىندەگى كەتكەن كەمشىلىكتەردى، تاپسىرما ورىنداۋ بارىسىندا قيىندىقتاردى انىقتاۋ؛
- كەتكەن كەمشىلىكتەردى جويۋ.
1. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ (ءبىر - ءبىرىن تەكسەرۋ).
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ كەزەڭى
بىلىمدىلىك مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ وتىلگەن ماتەريالدى قابىلداۋ، ەستە ساقتاۋىن قامتاماسىز ەتۋ؛
- ناقتى قورىتىندىلاۋعا، جۇيەلەۋگە اكەلەتىن ادىستەرمەن تاسىلدەردى مەڭگەرۋىنە جاعداي تۋعىزۋ؛
- وقۋشىلاردى وتىلگەن ماتەريالدى قايتا جاڭعىرتىپ، ەسكە ءتۇسىرۋ ادىستەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ؛
- تۇسىنىكتەر، زاڭدار، ەرەجەلەردى فيلوسوفيالىق تۇرعىدان تۇسىنۋگە، تالداۋعا كومەك ەتۋ؛
- وقۋشىلاردىڭ وقۋ ماتەريالىن ءوز ءادىس - تاسىلدەرىمەن بەتىنشە قابىلداۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ:
1. وقۋشىلارمەن كىتاپپەن ءوز بەتىنشە جۇمىس (161 - 163 بەت).
ەكىنشى توپقا بەريلليي، ماگنيي، كالسيي، سترونسيي، باريي، كالسيي ەلەمەنتتەرى كىرەدى. ونىڭ ىشىندە كالسيي، سترونسيي، ءبارييدى سىلتىلىك – جەر مەتالدار دەپ اتايدى. ماگنيي، كالسيي، سترونسيي، ءبارييدى تازا كۇيىندە، 1808 جىلى ديەۆي العان. بەريللييدى1828 جىلى، ءرادييدى1910 جىلى پەر جانە ماريا كيۋريلەر العان.
جاڭا تاقىرىپ بويىنشا سۇراق قويۋ.
2 - توپ ەلەمەنتتەرىنىڭ قانداي قاسيەتتەرى بار دەپ بولجايسىڭدار؟
تيپتىك مەتالدار، كۇشتى توتىقسىزداندىرعىشتار، اتوم راديۋسى جوعارىدان تومەن قاراي ارتادى.
«د. ي. مەندەلەيەۆتىڭ پەريودتىق جۇيەسى» تاقىرىبى بويىنشا بەريللييگە بايلانىستى نە ەستەرىڭدە بار
3. ءمۇعالىمنىڭ تولىقتىرۋى:
ا). 2 - توپ ەلەمەنتتەرىنە سيپاتتاما بەرىڭدەر (6. 7كەستە).
ب). فيزيكالىق قاسيەتتەرى: سىلتىلىك مەتالداردان ايىرماشىلىعى – اتوم راديۋسى كىشىلەۋ، كريستالدارىندا ءوزارا بەرىك بايلانىسقان، سوندىقتان قاتتىلاۋ، بالقۋ تەمپەراتۋراسى تومەندەۋ، تىعىزدىعى جوعارى.
فيزيكالىق قاسيەتتەرى كريستالل تور تۇرىنە بايلا بايلانىستى. 6. 8 كەستە.
مەتالداردىڭ توتىقسىزداندىرعىشتىق بەلسەندىلىگى وتتەكپەن ارەكەتتەسۋىنەن كورىنەدى. بەريلليي، ماگنيي ولاردى ارى قاراي توتىعۋدان قورعايتىن تۇراقتى وكسيدتىك قابىقشامان قاپتالسا، قالعاندارى وتتەكپەن بەلسەندى ارەكەتتەسىپ وكسيدتەر تۇزەدى، سوندىقتان ولاردى سىلتىلىك مەتالدار سياقتى ساقتايدى. مەتالداردىڭ توتىقسىزداندىرعىشتىق بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋى سۋمەن ارەكەتتەسكەندە بايقالادى. بەريلليي جوعارى تەمپەراتۋرادا، ماگنيي كادىمگى تەمپەراتۋرادا باياۋ توتىعادى، ال قالعاندارى سۋمەن جاقسى ارەكەتتەسەدى. بۇل مەتالدار گيدريدتەر تۇزەدى. مەتالل اتومدارى جالىن ءتۇسىن ءار ءتۇرلى تۇسكە بويايدى. توپتا نەگىزدەردىڭ كۇشى مەن نەگىزدىك قاسيەتى جوعارىدان تومەن قاراي ارتادى.
4. لابوراتوريالىق تاجىريبە №8 «سىلتىلىك جانە سىلتىلىك - جەر مەتالداردىڭ تۇزدارىنىڭ سپيرت شامىنىڭ جالىنىنىڭ ءتۇسىن بوياۋى»
§6.5، 6.6، 6.7، 6.8 جۇكتەۋ
تولىق نۇسقاسىن قاراۋ
You Might Also Like
