InfoHub Logo

Алматы метрополитені — көше қозғалысынан тыс жүрдек теміржол көлігі жүйесі. Қазақстандағы әзірге жалғыз метро. Орта Азияда Ташкент қаласынан кейін екінші, бұрынғы КСРО мемлекеттері аумағында 2016 жылдың бірінші желтоқсанында 16-шы болып ашылды.

Метро ашылған алғашқы күннің өзінде 6 сағаттың ішінде (18:00 мен 00:00 дейін) 11 мың адам метрополитенді қолданып үлгерді. Әуелгі 3-5 күнде 130 мыңға жуық адам метромен жүрді.

Алғашқы жылы метромен 6 млн жолаушы тасымалданды. 2013 жылдың 9 шілдесінде (ашылғаннан 1 жыл 8 ай өткен соң) Алматы метропоитені 10-миллион жолаушыға жетті.

2014 жылдың 18 желтоқсанында 20 миллионыншы метрополитен жолаушысын марапаттады.

2016 жылы 12,4 млн адам метрополитен қызметін қолданса бұл көрсеткіш 2017 жылы 14 миллион жолаушымен толысты. Жұмыс уақыты таңғы 6:20 бастап, 00:00 ге дейін жалғасады.

2022 жылдың 30 мамырына дейін 9 метростанция жұмыс істеп келсе, осы күннен бастап «Сарыарқа» және «Б.Момышұлы» станциялары іске қосылды. Бас-аяғы 13,4 км құрайды және 25 минутта А нүктесінен Б нүктесіне дейін жүріп өтеді.

Алматыдағы бұл метроның жоспары сонау кеңес заманынан бастау алған.

1978 жылы Алматы қаласының бас жоспары бекітіліп, онда бірінші метро маршруты көрсетілді.

1980 жылы КСРО Министрлер Кеңесінің Төрағасы А.Н.Косыгин № 1537-р жарлыққа қол қойды, онда Алматыда метрополитеннің техникалық-экономикалық негіздемесін әзірлеу, жобалау және салуды бастау туралы бұйрық берілді.

1981 жылы 3 маусымда Қазақ КСР Министрлер Кеңесі «Алматыда метро құрылысын дайындау жөніндегі шұғыл шаралар туралы» шешім қабылдады. Метроның қажеттіліктері үшін 137 ғимарат, оның ішінде 92 тұрғын үй сүрілді (снос).

Алматы метросының құрылысы 1988 жылы 7 қыркүйекте басталды. 1989 жылдың 1 қаңтарынан бастап КСРО Көлік министрінің В.А.Брежнев қол қойған № 156-ОР бұйрығымен метро құрылысын «Бамтоннельстрой» СКС жүргізу тапсырылды.

Құрылыстың аяқталу мерзімі 1997 жылға белгіленді. Құрылыс 1991 жылға дейін одақтық бюджет есебінен жүргізілді, Қазақ АКСР-і тек жанама шығындарды төледі.

Бірінші кезеңдегі 8 стансаның жобасын (қазір олардың саны 7-ге дейін қысқарды, Абай даңғылы мен Желтоқсан көшелерінің қиылысындағы «Площадь Республики» станциясы алынып тасталды) «Ленметрогипротранс» институтының қатысуымен Мәскеудің «Метрогипротранс» институты әзірледі.

КСРО ыдырағаннан кейін Алматы метросының құрылысы уақытша тоқтап қалды. 1991 жылғы құрылыс сметасы 457 миллион рубльді құрады.

1994 жылдан бастап қаржыландыру жылына 15-20%-ға төмендей бастады, бірінші кезеңді тапсыру мерзімі белгісіз мерзімге кейінге шегерілді. 1995 жылы кешенді сараптама жүргізіліп, оның барысында метрополитеннің бірінші кезегін салуға 101 миллиард теңге қажет екені белгілі болды. Осы кезеңде инвесторларды табуға бірнеше рет әрекет жасалды. 1992 жылы австриялық «Бетон-унд-Моибрау» компаниясы «Алматыметростроймен» туннельді қазу жұмыстарын жеңілдету үшін жаңа технологияларды енгізуге келісімшартқа отырды. Келісімшарт австриялық несие желісі аясында жүзеге асуы керек еді, бірақ бұл мәселе шешілмей қалды. Негізгі себеп 1993 жылғы елдегі «экономикалық жағдайдың өзгеруіне» байланысты еді.

Күндер айларға, айлар жылдарға жалғасып жатты. Алматы қаласының тыныс-тіршілігі өз ағысымен жүре берді. Әр келген басшылар метро жұмысының бітуіне бір кісідей ат салысып, өз қызметтерін жасауда болды. Бүгінде метро жұмыстары толықтай бітіп халық игілігіне берілді.

---