- 05 нау. 2024 04:14
- 213
Буын үндестігі
Тұрақты картотекалық сабақ жоспары.
Қазақ тілі 5 сынып
Сабақ тақырыбы: Буын үндестігі
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: оқушыларға буын үндестігі туралы түсінік беру, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3. Дамытушылық: оқушылардың фонетика жайындағы, тіл дыбыстары және олардың түрлері туралы және буын үндестігі туралы ұғымдарын кеңейту, ойлау қабілеттерін дамыту, талдау дағдыларын арттыру.
Сабақтың түрі, қолданылатын әдіс: дәстүрлі, түсіндіру, сұрақ - жауап, жаттығу.
Сабақтың көрнекілігі, қажетті құралдар мен әдебиеттер: тақырыпқа байланысты үлестірмелер, қазақ әдебиеті.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру:
1 Үндестік заңы туралы түсінік.
2. - жаттығу
ІІІ. Білім тексеру
Терме диктант жазу.
- Һе - е ей!..- деген дауысқа қысылған Ботагөз жалт қараса, жүгіріп келе жатқан Кенжетай екен. Қаз одан қаймыққандай қанатын жинап, мамырлап кейін жөнелді.
- Қалай, бала, қорықтың ба?! – деді Кенжетай қалжыңдап.
Ботагөз ұялғандай тұнжырап, төмен қарады.
- Әй, балақай қаздан қорыққан!..
Ботагөздің қалжыңға азық болғысы келмей:
- Қорықпағанда... тістеп алса...- деді басын көтеріп
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіруге дайындық
4. Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсаты туралы хабарлау
V. Жаңа сабақ
Буын үндестігі бойынша қосымша сөздің соңғы буынының жуан – жіңішкелігіне қарай үндесіп жалғасады: соңғы буын жуан болса – жуан қосымша, жіңішке болса, жіңішке қосымша жалғанады. Мысалы: өнер - лі, жет - ер, бақыт - ты, қазір - гі, кітап - ты, математика - дан, т. б.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар
Қазақ тіліндегі қосымшалар негізінен буын үндестігіне бағынып жалғанғанымен, біраз қосымшалар бұл заңдылыққа бағынбайды.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар мыналар:
1) Көмектес септік жалғауы. Мысалы: баламен, қонақпен, күрекпен, сәнімен, т. б.
2)- нікі, (- дікі,- тікі), - тай, - тал, - дар, - еке, - тар. Мысалы: даланікі, әкетай, діндер, ағаеке, өсімтал;
3)- бей, - би, - кер, - гер, - қор, - паз, - қой, - кеш, - хана, - кес. Мысалы: бейшара, балгер, жемқор, әсемпаз, сәнқой, емхана, жұмыскер зиянкес;
4)- ов, - ова, - ев, - ева, - ин, - ина. Мысалы: Әуезов, Жұмабаев, Сейфуллин, Жұмағазина, т. б.
VІ. Жаңа сабақ бойынша түсінік тексеру.
316 – жаттығу
• Мәтіндегі көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып, көшіріп жазыңдар.
• 321 - жаттығу
Қорытындылау:
Үйге тапсырма(жекелеп, топтап) Оқулық: Қазақ тілі бет, 138 жаттығу
Ереже жаттау, 317, 318 - жаттығу
Дид. әдебиеті: бет жаттығу
Сабақтан тыс, қосымша оқу
Мұғалім: Ихсанов Айбек Серғазыұлы
Буын үндестігі. жүктеу
Қазақ тілі 5 сынып
Сабақ тақырыбы: Буын үндестігі
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: оқушыларға буын үндестігі туралы түсінік беру, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.
2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.
3. Дамытушылық: оқушылардың фонетика жайындағы, тіл дыбыстары және олардың түрлері туралы және буын үндестігі туралы ұғымдарын кеңейту, ойлау қабілеттерін дамыту, талдау дағдыларын арттыру.
Сабақтың түрі, қолданылатын әдіс: дәстүрлі, түсіндіру, сұрақ - жауап, жаттығу.
Сабақтың көрнекілігі, қажетті құралдар мен әдебиеттер: тақырыпқа байланысты үлестірмелер, қазақ әдебиеті.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Оқушылармен сәлемдесу.
2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.
3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру:
1 Үндестік заңы туралы түсінік.
2. - жаттығу
ІІІ. Білім тексеру
Терме диктант жазу.
- Һе - е ей!..- деген дауысқа қысылған Ботагөз жалт қараса, жүгіріп келе жатқан Кенжетай екен. Қаз одан қаймыққандай қанатын жинап, мамырлап кейін жөнелді.
- Қалай, бала, қорықтың ба?! – деді Кенжетай қалжыңдап.
Ботагөз ұялғандай тұнжырап, төмен қарады.
- Әй, балақай қаздан қорыққан!..
Ботагөздің қалжыңға азық болғысы келмей:
- Қорықпағанда... тістеп алса...- деді басын көтеріп
IV. Жаңа тақырыпты түсіндіруге дайындық
4. Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен мақсаты туралы хабарлау
V. Жаңа сабақ
Буын үндестігі бойынша қосымша сөздің соңғы буынының жуан – жіңішкелігіне қарай үндесіп жалғасады: соңғы буын жуан болса – жуан қосымша, жіңішке болса, жіңішке қосымша жалғанады. Мысалы: өнер - лі, жет - ер, бақыт - ты, қазір - гі, кітап - ты, математика - дан, т. б.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар
Қазақ тіліндегі қосымшалар негізінен буын үндестігіне бағынып жалғанғанымен, біраз қосымшалар бұл заңдылыққа бағынбайды.
Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар мыналар:
1) Көмектес септік жалғауы. Мысалы: баламен, қонақпен, күрекпен, сәнімен, т. б.
2)- нікі, (- дікі,- тікі), - тай, - тал, - дар, - еке, - тар. Мысалы: даланікі, әкетай, діндер, ағаеке, өсімтал;
3)- бей, - би, - кер, - гер, - қор, - паз, - қой, - кеш, - хана, - кес. Мысалы: бейшара, балгер, жемқор, әсемпаз, сәнқой, емхана, жұмыскер зиянкес;
4)- ов, - ова, - ев, - ева, - ин, - ина. Мысалы: Әуезов, Жұмабаев, Сейфуллин, Жұмағазина, т. б.
VІ. Жаңа сабақ бойынша түсінік тексеру.
316 – жаттығу
• Мәтіндегі көп нүктенің орнына тиісті дыбыстарды қойып, көшіріп жазыңдар.
• 321 - жаттығу
Қорытындылау:
Үйге тапсырма(жекелеп, топтап) Оқулық: Қазақ тілі бет, 138 жаттығу
Ереже жаттау, 317, 318 - жаттығу
Дид. әдебиеті: бет жаттығу
Сабақтан тыс, қосымша оқу
Мұғалім: Ихсанов Айбек Серғазыұлы
Буын үндестігі. жүктеу