Кіріспе

 

       Жалпы «бюджет»  термині (budget) деген – ағылшын сөзі. Оның аудармасы, белгілілі бір уақыт аралығындағы ақшалай кірістер мен шығыстардың есептелуін білдіретін ұғым. Ал «мемлекеттік» дегеніміз-ол, сол есептелудің белгілі бір мемлекеттіке қатысты анықталуын айтамыз. Мемлекеттік бюджет мемлекеттің пайда болуымен, яғни обьективті анықталуымен тікелей байланысты. Мемлекеттік бюджет-тауарлы өндірістің әлеуметтік-экономикалық формациясына байланысты категория деп айтуымызға да болады. Оның даму мемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыру және саяси мекемелердің белгілі көлемдегі қаржы ресурстарының байланысуымен туындайды. Бюджет экономикалық категория  ретінде обьективті. Бюджет негізінен экономикалық, ғылыми және әлеуметтік басқа да сфераларды белгілі көлемде қаржыландыруға бағытталған.

      Қаржылық көзқарас жағынан мемлекеттік бюджеттің үш негізі түсініктемесі бар;

   1) мемлекеттік бюджет –экономикалық категория ретінде қарастырылады.

   2) мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары ретінде.

   3) мемлекеттік бюджет-қаржылық системаның орталықтандырылған звеносы.

       Айта кетететін жайт, қаржылық системаның орталықтандырылған звеносы және мемлекеттің негізгі қаржылық жоспары ретінде мемлекеттік бюджет өз кезегінде экономикалық категория болып табылады.

      Мемлекеттік бюджет, кез келген басқа экономикалық категория сияқты, өндірістік қатынастарды білдіреді және оларға сәйкес келетін материалдық –заттық түрінде болады; бюджет қатынастары мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорында бюджеттік қорында затталынады. Мұның нәтижесінде қоғамда болып жатқан нақты экономикалық (бөлгіштік) процестер мемлекеттің жұмылдыратын және пайдаланатын ақша қаражаттарының ағымында өзінің көрінісін табады.

      Мемлекеттік бюджетте қоғамдағы барлық экономикалық процесстер бейнеленетіндіктен, сондай-ақ барлық негізгі қаржы институттары- салықтар, мемлекеттің шығыстары, мемлекеттік несие, мемлекеттік қарыздар тағы сол секілді өзінің шоғырланған көрінісін табатындықтан бюджет мемлекеттің негізгі қаржы жоспары ретінде сипатталады. Ол нақты кезеңге, әдетте, бір жылға жасалынады, бюджеттің кірістерінің, шығыстарының, орталықтандырылған қаржы ресурстарының шешуші бөлігінің қозғалысын анықтайды. Бюджеттің негізгі жоспары деп мойындау оның ұлттық табысты қайта бөлінедегі маңызды орнын, жоспарларының жүйесіндегі басымдық жағдайын, сондай ақ қоғамдық ұдайы айрықша рөлін анықтайды.

 

 

  

 

 

 

1.Тарау Қазасктан Республикасының Бюджет жүйесі және бюжет құрылымы

 

1.1 Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні, қызметі, рөлі

 

      Қаржылық байланыстардың орасаң зор әр алуандығында жеке ортақ ерекшеліктерімен көзге түсетін оқшауланған сфераларды бөліп көрсетуге болады. Мәселен мемлекеттің шаруашылық жүргізушісі субьектілерімен және халықпен қалыптасатын қаржы қатынастары өнімді құндық бөлудің ерекше саласын құрайды және қлғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған орталықтандырылған ақша қорын қалыптастырумен және пайдаланумен байланысты болады. Қаржы қатынастарының бұл жиынтығы «мелекеттік бюджет» ұғымының экономикалық мазмұнан құрайды.

      Экономикалық қатынастардың жиынтығы ретіндегі мемлекеттік бюджетін  обьективті сипаты бар. Бөлудің дербес сферасы ретіндегі обьективті қажеттігі ұлғаймалы ұдай өндірістің қажетіліктерімен, мелекеттің табиғатымен және функциясымен байланысты. Бұл тиісті орталықтандырылған  ресурстарды қажет етеді. Ақаша қаражаттарын орталықтандыру бүкіл ұлттық шаруашылық ауқымында үздіксіз ауыспалы айналымды ұйымдастыру үшін, жалпы әкономиканың жұмыс етуін қамтамасыз ету үшін қажет.

      Экономика дамуының қазіргі кезеңінде орталықтандырылған қаржы ресурстары мемлекетке қоғамдық өндірістің қажетті қарқыны мен үлесін қамтамасыз етуге, оның салық және аумақтық құрылымын жетілдіруге, экономиканың салдарын дамытудың бірінші кезекті бағдарламасы үшін қажетті көлемде қаражаттарды қалыптастыруға, әрі әлеуметтік өзгерістерді жүргізуге мүмкіндік береді. Қаржыны орталандырудың арқасында ақша қаражаттары мемлекеттің экономикалық және әлуметтік саясатын табысты іске асыру үшін жағдайларды дайындай отырып, экономикалық және әлеуметтік дамудың шешуші учаскелеріне шоғырландырылды.

      Сөйтіп обьективті обьективті бөлгіштік қатынастырдың экономикалық нысаны бола отырып, құндық бөліністің ерекше бөлігі ретінде мемлекеттік бюджет айрықшылықты қоғамдық арналымды орындайды-жалпы мемелекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыруға қызмет етеді, экономикалық категория ретінде көрінеді. Қаржы қатынастарының белгілі бір жиынтығы ретінде мемлекеттік бюджетке ең алдымен  жалпы қаржы категориясынан ажырататын өзгеше бегілер тән; бюджет қатынастарының бөлгіштік сипаты бар, әрқашан ақша нысанында жүзеге асырылды, мақсаты ақша қорларын қалыптастырумен және пайдаланумен қосарлана жүреді. Сонымен бірге, бюджет қатынастарына белгілі бір өзіндік ерекшелік тән, алайда ол қаржымен ортақ өзгеше белгілердің шеңберінен шықпайды. Құндық бөліністің айрықшылықыты сферасы ретінде мемлекеттік бюджет мына өзгеше белгілермен сипатталады:

а) мемлекеттен жалпы қоғамдық өнімнің бір бөлігін оқушылармен және оны қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға пайдаланумен байланысты бөлгіштік қатынастардың айрықша экономикалық нысаны болып табылады.

б) құнды жасау және оны тұтыну процесін шарттастыратын материалдық өндіріс қаржысынан және құнды тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес сферасы қаржысынан мемлекеттік бюджеттің айырмашылығы ол ұлттық шаруашылықтың салалары, аумақтар, экономиканың секторлары, қоғамдық қызметтің сфералары арасында құнды қайта бөлуге арналған.

в) қоғамдық өнімнің тауар нысандағы қозғалысымен тікелей байланысты емес құндық  бөліністің стадиясын білдіреді және одан белгілі үзілісте жүзеге асырылды, ал қатынастары материалдық өндірісте де, өндірістік емес сферада да тауар –ақша қатынастарымен тығыз тойқаласып жатады.

        Мемлекеттік бюджет, кез келген басқа экономикалық категория сияқты, өндірістік қатынастарды білдіреді және оларға сәйкес келетін нақты материалдық  заттық түрінде болады; бюджет қатанастары мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорында-бюжеттік қорында затталынды.

        Мемлекеттік бюджет ұлттық экономиканы басқарудың басты механизімдерінің бірі. Ол экономикаға мемлекеттің орталықтандырылған ақша  қорын жасау мен пайдаланудың нысандары мен әдістерінің жыйынтығы болып табылатын бюджеттік механизм арқылы ықпал етеді. Жалпы экономикаға ықпал етудің құралы ретіндегі бюджеттің рөлі осында көрінеді. Экономика реттеу орталықтандырылған ақша қорының сандық көлемін анықтау, оны жасау мен бөлудің нысандары мен әдістерін реттеу, бюджеттің атқарылуы процесінде қаржы ресурстарын қайта бөлу жолымен жүзеге асырады. Ақырында мемлекеттік бюджет мемлекеттік заңдарының бірі болып табылады (мысалы, келесі қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы Заң).

       Сөйтіп, бюджеттің сан қырлы маңызынан ескере отырып, оны осы жоғарыда айтылғандардың жиынтығы ретінде қараған жөн. (Қосымша 1)

      Мемлекеттік бюджет-ұлттық табыс пен жалпы ішкі өнімді қайта бөлудің негізгі құралы. Мемлекеттік бюджет (шығыс бөлігінің) көмегімен ұлттық табыстың 30 пайыз жалпы ішкі өнімнің 20 пайыз жалпы қоғамдық 10 пайыз бөлінеді. Бюджет Қазақстанның бүкіл аумағында өндірістік күштерді неғұрлым  ұтымды орналастырудың, экономика мен мәдениетті көтерудің талаптарын ескере отырып сала аралық аумақтық қайта бөлу үшін пайдаланып келеді. Нарықтық механизмге көшу жағдайында мемлекеттік бюджеттің қаражаттары ең алдымен экономиканың құрылымын қайта құруды кешенді мақсаты бюджеттік бағдарламаларды қаржыландыруға, ғылыми техникалық әлеуетті арттыруға, әлеуметтік дамытуды тездетуге және халықтың ең аз қамтыған жігін әлеуметтік қорғауға бағыталуы тиіс.

     Шығыстар мен салықтар арқылы бюджет экономика мен инвестицияларды реттеудің және ынталандырудың, өндіріс тиімділігін арттырудың маңызды құралы болып табылады.

    Бюджет қаражаттарының әлеуметтік бағыттылығының зор маңызы бар. әлеуметтік саясаттағы басымдықтар- халықтың табысы аз жіктерін (зейнеткерлерді, мүгедектерді, аз қамтылған от басыларын) қолдау, сондай-ақ денсаулық сақтау бөлімі, білім беру және мәдениет мекемелерінің жұмыс істеп тұруы.    

 

1.2 Қазақстан Республикасының бюджет заңдары

 

     Қазақстан Республикасының бюджет заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді.Қазақстан Республикасы бюджет заңдары қолданылуы  Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданыста болады және барлық жеке және заңды тұлғаларға қолданылады. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың тиісінше республикалық және жергілікті бюджеттерден тиісті қаржы жылына арнап ақша бөлу туралы актілері, осы актілердің қайтарымды негізде ақша бөлу туралы ережелерін қоспағанда, ағымдағы қаржы жылы аяқталғаннан кейін күшін жояды. Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдар, тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы мәслихаттардың шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы мәслихаттардың шешімдері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың оларды іске асыру туралы актілері тиісті қаржы жылының 1 қаңтарынан бастап қолданысқа енгізіледі.Заң актілерінде және өзге де нормативтік құқықтық актілерде Қазақстан Республикасының бюджет заңдарына қайшы келетін ережелер көзделсе, онда Қазақстан Республикасы бюджет заңдарының ережелері қолданылады.

      Мемлекеттік органдардың өздерінің функцияларының орындалуы үшін басқарудың барлық деңгейлерінде тиісті қаржы базасы болуы тиіс. Осы мақсатпен әр елде аймақтардың шаруашылығын, әлеуметтік сферасын, әрбір әкімшілік-аумақтық бірліктерді абаттандыруды, Заң шығарушы билік, басқару аппаратын ұстауды және басқа да шараларды қаржыландыру үшін олардың ақша ресурстарын жұмсалуды қамтамасыз ететін бюджеттік тармақтарының желісі құралады. Бюджеттердің жекелеген түрлерінің кірістері мен шығыстарын қалыптастыру, оларды процесінде заңмен отыратын  белгілі қаржылық өзара –қатынастар пайда болады. Осы элеметтердің барлығы-бюджет жүйесін ұйымдастыру мен құрудың  қағидаттарры, оның буындарының өзара  қатынастары мен байланыстарының  ұйымдық нысандары бюджет құқықтарының жиынтығы-бюджет құрылысын қарайды. Дүние жүзінің әр түрлі елдерінде бюджет құрылысы мемлекеттің құрылысына, аумақтық-әкімшілік бірлігіне, экономиканың даму денгейіне байланысты өзгешеліктерімен ерекшеледі.  Бюджет құрылысында басты орынды бюджет жүйесі алады, ол экономикалық қатынастарға және құқытық нормаларға негізделген  түрлі деңгейлерді бюджеттердің жиынтығын білдіреді. Әр түрлі елдердің бюджет жүйелері өзінің құрылымы, бюджеттердің жекелеген түрлерінің саны жағынан түрліше болып келеді,  өйткені олардың аумақтық құрылысы мен оның аумақтық бөлінісіне байланысты болады.

      Бюджет жүйесінің құрамы елдің ұлттық – мемлекеттік құрылымымен  анықталады. Мемлекеттің федеративтік және унитарлық құрылымы болуы мүмкін. Федеративті мемлекеттерде бюджет үш буынан тұрады; мемлекеттік бюджет немесе федералдық бюджет орталық мемлекеттің бюджеті, федерация мүшелерінің (АҚШ-та штаттардың , ГФР да жерлердің (ландраттардың) Канада провинциялардың Ресейде федерация субьектілердің бюджеттері);

Жергілікті бюджеттер:

      Унитарлық (бірліктер) мемлекеттерде екі буынды жүйесі қолданылады; орталық бюджет және толып жатқан жергілікті бюджеттер. Екі жағдайда да бюджеттердің оқшалануы мен дербестігін түрлі дәрежесі болуы мүмкін, бірақ  әдеттегідей, әлеуметтік –экономикалық процестерді басқаруды орталықтандыру деңгейіне байланысты төмендегі бюджеттерге қатысы бойынша белгілі бір реттеуші роль  орталық бюджетке сақталады.

       Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі бюжет құрылымының унитарлық типімен анықталады, өйткені Қазақстан-федералдық есем, басқарудың Президенттік нысаны және сайланатын Парламенті бар унитарлық мемлекет. Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі экономикалық қатынастарға тиісті құқытық  нормаларға негізделген әр түрлі деңгейлерді бюджетті қамтиды. Қазақстанда жиынтығында мемлекеттік бюджетті құрайтын республикалық бюджеттер дербес жұмыс істейді. 1991 жылы Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі түбірлі өзгерістерге ұшырады. Бұған дейін Қазақстанның мемлекеттік бюджеті, басқа одақтас республикаларының мемлекеттік бюджеттері сияқты, КСРО-ның мемлекеттік бюджетіне кіреді, онда ел аумағының барлық бюжеттері, соның ішінде ауылдық  және поселкалық бюджеттерде қамтылып көрсетіледі. Ол одақтық бюджеттен 15 одақтас республиканың мемлекеттік бюджеттерінен және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру бюджетінен тұрады. Одақты бюджетке 1970-1990 жылы мелекеттік бюжет ресурыстарының жалпы ауқымының 52-50 пайыз тийді, оның 35 пайызы республикалардың республикалық бюджеттерінің және  15 пайыз жергілікті қарамағында болады. (Қосымша 2)

        Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеттің басты республикалық бюджетте  шоғырланған. Республикалық бюджет-бұл түсімдер  мен бюджет тапшылығын қаржыландыру (профециті пайдалану) есебінен қалыптастырылатын және өзіне Қазақстан Республикасының Конситетуциясы мен заңнамалық актілерге жүктелген міндеттерді жүзеге асыру Үкімет анықтайтын республикалық бюджет бағдарламаларын қаржыландыруға арналған Қазақстан Республикасының заңмен бекітілген орталықтандылырған ақша қоры.

      Жергілікті бюджеттер (әкімшілік-аймақтық бірліктердің бюджеттері) –облыстық бюджттер, қалаларрдың (аудандық маңызы бар қалалардан басқасы), аудандардың (қаладағы аудандардың қоспағанда) бюджеттері. Қаржы жылына арналған республикалық бюжет Қазақстан Республикасының заңмен, жергілікті бюджеттер маслихаттардың шешімдерімен бекітіледі. Бюджет жүйесінің жұмыс істеу бюджеттердің әр түрлі деңгейлерінің өзара байланысына негізделеді.   

 

1.3   Бюджеттің құрылымы

 

Бюджеттің түсімдері мен шығыстары

Кірістер, бюджет кредиттерін өтеу, мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер, сондай-ақ мемлекеттік қарыздар бюджеттің түсімдері болып табылады.Шығындар, бюджет кредиттері, қаржы активтерін сатып алу, қарыздар бойынша негізгі борышты өтеу бюджеттің шығыстары болып табылады.

Бюджеттің құрылымы мынадай бөлімдерден тұрады:

1) кірістер:

салықтық түсімдер;

салықтық емес түсімдер;

негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер;

ресми трансферттер түсімдері;

2) шығындар;

3) операциялық сальдо;

4) таза бюджеттік кредит беру:

бюджеттік кредиттер;

бюджеттік кредиттерді өтеу;

5) қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо:

қаржы активтерін сатып алу;

мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер;

6) бюджет тапшылығы (профициті);

7) бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану):

қарыздар түсімі;

қарыздарды өтеу;

бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы.

Бюджеттерді бекіту және бюджеттердің атқарылуы туралы есептерді түзу осы баптың 1-тармағында көрсетілген құрылым бойынша жүзеге асырылады.

Бюджет кірістері Салық және басқа да міндетті төлемдер, ресми трансферттер, мемлекетке өтеусіз негізде берілетін, қайтарылатын сипатта болмайтын және мемлекеттің қаржы активтерін сатуға байланысты емес, осы Кодекске және  Қазақстан Республикасының басқа да  заң актілеріне сәйкес бюджетке есептелуге тиісті ақша бюджет кірістері болып табылады.

Салықтық түсімдер – Қазақстан Республикасының Салық кодексінде белгіленген салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер.

Салықтық емес түсімдер – Қазақстан Республикасының Салық кодексінде белгіленген, негізгі капиталды, гранттарды сатудан түсетін түсімдерге жатпайтындардан басқа, осы Кодексте және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілерінде белгіленген бюджетке төленетін міндетті, қайтарылмайтын төлемдер, сондай-ақ, ресми трансферттерден басқа, бюджетке өтеусіз негізде берілетін ақша.

Мынадай ақшалар негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер болып табылады:

1) мемлекеттік мекемелерге бекітіліп берілген мемлекеттік мүлікті сатудан түсетін ақша;

2) мемлекеттік материалдық резервтен тауарларды сатудан түсетін ақша;

3) мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін жеке меншікке сатудан немесе оларды т±раќты немесе уаќытша жер пайдалануға беруден не Ќазаќстан Республикасыныњ зањдарында немесе халыќаралыќ шарттарда кµзделген жаѓдайларда жер учаскелерін µзге ќ±ќыќтыќ нысандарда өткізуден түсетін ақша;

4) мемлекетке тиесілі материалдық емес активтерді сатудан түсетін ақша.

Ресми трансферттер түсімдері – бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан бюджетке түсетін трансферттер түсімдері. Кірістердің жаңа түрлерін енгізу, қолданылып жүргендерінің күшін жою немесе оларды өзгерту осы Кодекске міндетті түрде өзгерістер немесе толықтырулар енгізіле отырып жүзеге асырылады. Нысаналы ресми трансферттерді қоспағанда, кірістердің нысаналы мақсаты болмайды.

 

Бюджет шығындары қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет қаражаты бюджет шығындары болып табылады.Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:

1) мемлекеттік   мекемелердің   қызметін    қамтамасыз    ететін шыѓындар;

2) тұрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізуге байланысты шыѓындар;

3) мемлекеттік тапсырысќа арналѓан шыѓындар – мемлекеттік саясатты іске асыру мақсатында (мемлекеттік органдардың өздерінің тұтынуына арналмаған) өндірілетін тауарларға (жұмыстарға, көрсетілетін қызметтерге) мемлекеттік органдардың ақы төлеуі;

4) жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер – қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай төлемдерден басқа, Қазақстан Республикасының зањ актілеріне сєйкес жеке тұлғаларға ақшалай нысандағы төлемдермен байланысты шығындар;

5) заңды тұлғаларға субсидиялар –мемлекеттік мекемелер және қоғамдық бірлестіктер болып табылмайтын заңды тұлғаларды өтеусіз және қайтарылмайтын негізде қаржыландыру;

6) ресми трансферттер – бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына трансферттер төлеу;

7) мемлекеттіњ міндеттемелерін орындауѓа арналѓан шыѓындардыњ µзге де т‰рлері.

Заңды тұлғаларға субсидиялар нақты саланы немесе қызмет аясын әлеуметтік-экономикалық дамыту міндеттерін іске асырудың басқа, неғұрлым тиімді тәсілі болмаған реттерде ғана Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда берілуі мүмкін. Заңды тұлғаларға субсидия берудің басым бағыттары орта мерзімді фискалдық саясатпен айқындалады. Ресми трансферттердің жалпылама сипаты да, нысаналы мақсаты да болуы мүмкін. Нысаналы сипаты бар ресми трансферттер нысаналы трансферттер болып табылады.

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті  атқарушы органдардың резервтері. Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдардың резервтері республикалық және жергілікті бюджеттерді әзірлеу кезінде оларды болжауға болмағандықтан жоспарланбаған және ағымдағы қаржы жылында кейінге қалдыруға болмайтын қаржыландыруды талап ететін шығындарды қаржыландыру үшін республикалық және жергілікті бюджеттердің құрамында құрылады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің, жергілікті атқарушы органдардың резерві:

1) төтенше резервті;

2) шұғыл шығындарға арналған резервті:

3) облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана бюджеттерінің, аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің кассалық алшақтығын жабуға  арналған резервті қамтиды.

Төтенше резерв Қазақстан Республикасының және басқа мемлекеттердің аумағындағы табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою мақсатында ғана пайдаланылады.

Шұғыл шығындарға арналған резерв Қазақстан Республикасының немесе оның әкімшілік-аумақтық бірлігінің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығына, сондай-ақ адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіретін жағдайларды жою, соттардың шешімдері бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің, орталық мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың міндеттемелерін орындау мақсатында ғана пайдаланылады.

Облыстық бюджеттің, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетінің кассалық алшақтығын жабуға арналған резерв оларда кассалық алшақтық пайда болған жағдайда облыс бюджетіне, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетіне кредит беру үшін  тиісті ќаржы жылына арналѓан республикалық бюджетте көзделеді.

Аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің кассалық алшақтығын жабуға арналған резерв оларда кассалық алшақтық пайда болған жағдайда аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджетіне кредит беру үшін облыстық бюджетте көзделеді.

Кассалық алшақтықты жабуға қарыз беру қаржы жылы шегінде алты айға дейінгі мерзімге жүзеге асырылады және республикалық немесе жергілікті бюджетті нақтылауды талап етпейді.Қазақстан Республикасы Үкіметі резервінің және жергілікті атқарушы орган резервінің жалпы көлемі тиісті бюджет түсімдері көлемінің екі процентінен аспауға тиіс.Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерінен ақша бөлу тиісті қаржы жылына арналған республикалық немесе жергілікті бюджеттерде бекітілген көлемдер шегінде  тиісінше Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың ағымдағы қаржы жылы аяќталѓаннан кейін күшін жоятын шешімдері бойынша жүзеге асырылады.Резерв құрамында көзделген ақша толық көлемінде пайдаланылған жағдайда Қазақстан Республикасының Үкіметі немесе жергілікті атқарушы орган қажет болған кезде Қазақстан Республикасының Парламентіне немесе тиісті мәслихатқа тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңға немесе тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы мәслихаттың шешіміне өзгерістер мен толыќтырулар енгізу арқылы Қазақстан Республикасының Үкіметі немесе жергілікті атқарушы орган резервтерінің мөлшерін ұлғайту туралы ұсыныстар енгізеді.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің немесе жергілікті атқарушы органның резервінен бөлінген ақша қаржы жылы ішінде пайдаланылмаѓан немесе ішінара пайдаланылған жағдайда, бюджет бағдарламасының әкімшісі бөлінген ақшаның пайдаланылмаған бөлігін ағымдағы қаржы жылының соңына дейін тиісті бюджетке қайтаруды қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервтерін пайдалану тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Операциялық сальдо бюджет кірістері мен шығындары арасындағы айырма ретінде айқындалады. Бюджет шығындарының бюджет кірістерінен асып түскен сомасы теріс операциялық сальдо болып табылады.Бюджет кірістерінің бюджет шығындарынан асып түскен сомасы оң операциялық сальдо болып табылады.Бюджет шығындарында бюджеттік даму бағдарламалары болған жағдайда теріс операциялық сальдоға жол беріледі.

Ағымдағы бюджеттік бағдарламалардың жалпы көлемі бюджет кірістерінің көлемінен асып түспеуге тиіс. Теріс операциялық сальдоның жол берілетін шекті мөлшері орта мерзімді фискалдық саясатпен айқындалады.

Таза бюджеттік кредит беру  бюджеттік кредиттердің және бюджеттік  кредиттерді өтеудің арасындағы айырма ретінде айқындалады.

 Қаржы активтерімен жасалатын операциялар:

1) қаржы активтерін сатып алуды;

2) мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдерді қамтиды.

Қаржы активтерін сатып алу –  заңды тұлғалардың,  соныњ ішінде халықаралық ұйымдардыњ қатысу үлестерін, бағалы қағаздарын мемлекеттік меншікке сатып алу операцияларымен байланысты бюджет шығыстары. Мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер – мемлекеттік меншіктегі заңды тұлғалардың, соныњ ішінде халықаралық ұйымдардыњ, мүліктік кешен түріндегі мемлекеттік мекемелер мен мемлекеттік кәсіпорындардың қатысу үлесін, бағалы қағаздарын, сондай-ақ мемлекеттік кәсіпорындардың жедел басқаруындағы немесе шаруашылық жүргізуіндегі µзге де мемлекеттік мүлікті сату жөніндегі операцияларға байланысты бюджетке түсетін түсімдер. Қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдо  қаржы активтерін сатып алу мен  мемлекеттің  қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдердің арасындағы айырма ретінде айқындалады. Қаржы активтерін сатып алу және мемлекеттің қаржы активтерін сатудан түсетін түсімдер Қазақстан Республикасының заң актілеріне және әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

 

1.4 Бюджет жүйесінің принцптері

 

Бюджет жүйесі мынадай принциптерге негізделеді: 1) бірлік принципі – Қазақстан Республикасының аумағында Қазақстан Республикасының бірыңғай бюджеттік заңдарының қолданылуын, соның ішінде бірыңғай бюджеттік сыныптауды, бюджет процесін жүзеге асырудың бірыңғай рәсімдерін пайдалануды қамтамасыз ету;

2) толықтық принципі – Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген барлық түсімдер мен шығыстарды бюджеттерде және Қазақстан Республикасының Ұлттық қорында көрсету, бюджет қаражатын пайдалана отырып, өзара талаптарды есепке алуға, сол сияқты бюджет қаражаты бойынша талаптар құқықтарынан  шегінуге жол бермеу;

3) реалистік принципі – бекітілген (нақтыланған, түзетілген) бюджет көрсеткіштерінің орта мерзімді фискалдық саясатқа және Қазақстан Республикасы мен аймақтарды әлеуметтік-экономикалық дамытудың орта мерзімді жоспарының бекітілген (түзетілген) өлшемдері мен бағыттарына сәйкес келуі;

4) транспаренттілік принципі – мемлекеттік немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болып табылатын мәліметтерді қоспағанда, Қазақстан Республикасының бюджет заңдары саласындағы нормативтік құқықтық актілерді, бекітілген (нақтыланған, түзетілген) бюджеттерді және олардың атқарылуы туралы есептерді, мемлекеттің фискалдық саясатына қатысты басқа да ақпаратты міндетті түрде жариялау; бюджет процесінің ашықтығы, мемлекеттік қаржы бақылауын жүргізу;

5) дәйектілік принципі –  бюджеттік қатынастар аясында бұрын қабылданған шешімдерді мемлекеттік басқару органдарының сақтауы;

6) тиімділік және нәтижелілік принципі –  бюджеттерді бюджеттік бағдарламалар паспорттарымен көзделген белгілі бір  нәтижелерге қол жеткізу  қажеттілігін негізге алып, бюджет қаражатының осы нәтижелерге  қол жеткізу  үшін қажетті оңтайлы көлемін пайдалана отырып  әзірлеу және атқару немесе бюджеттік қаражаттың бекітілген көлемін пайдалана отырып ең үздік нәтижені қамтамасыз ету;

7) басымдық принципі – бюджеттік процесті республиканың немесе аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуының басым бағыттарына сәйкес жүзеге асыру;

8) жауапкершілік принципі – бюджет процесіне қатысушыларды Қазақстан Республикасының бюджеттік заңдарын бұзғаны үшін жауапқа тарту;

9) бюджеттердің дербестік принципі – түрлі деңгейдегі бюджеттер арасында түсімдердің тұрақты түрде бөлініп тұруын орнықтыру және осы Кодекске сәйкес олардың жұмсалу бағыттарын анықтау, мемлекеттік басқарудың барлық деңгейлерінің осы Кодекске сәйкес бюджет процесін дербес жүзеге асыру құқығы, жергілікті бюджеттердің атқарылуы барысында қосымша алынған кірістерді, осы Кодекстің 40-бабының 6-тармағында белгіленген жағдайларды қоспағанда, жергілікті бюджеттер қаражатының бос қалдықтарын жоғары тұрған бюджетке алып қоюға жол берілмейтіндігі, тиісті өтемсіз төмен тұрған бюджеттерге қосымша шығыстар жүктеуге жол берілмейтіндігі.

 

1.5 Қазақстан Республикасы Парламентінің республикалық бюджет жобасының қарау және бекіту процесі

 

Республикалық бюджет жобасын Қазақстан  Республикасының Парламентінде қарау

1. Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасын Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі мен Сенатының жалпы отырыстарында талқылау Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген адамның (адамдардың) Қазақстан Республикасының орта мерзімді әлеуметтік-экономикалық даму жоспары, орта мерзімді фискалдық саясат және тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасы бойынша, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының ақша-кредит саясаты бойынша баяндамаларын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Парламентінің палаталары уәкілеттік берген адамдардың заң жобасы бойынша қорытындыларымен қоса баяндамаларын қамтиды.
2. Қазақстан Республикасы Парламентінің палаталары жалпы отырыстарда алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасы бойынша республикалық бюджеттік бағдарламалар әкімшілері басшыларының сөздерін тыңдауға құқылы.
3. Алдағы қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасы Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының бірлескен отырысында кемінде екі оқылымда қаралады.

Талқылау Қазақстан Республикасының Үкіметі уәкілеттік берген адамның (адамдардың) Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспары, орта мерзімді фискалдық саясат және тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасы жөніндегі, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының ақша-кредит саясаты жөніндегі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Парламентінің Палаталары уәкілеттік берген адамдардың заң жобасы бойынша қорытындыларымен қоса баяндамаларын қамтиды.

Бірінші оқылымда республикалық бюджет кірістерінің, шығындарының, операциялық сальдосының, таза кредит беруінің, қаржы активтерімен жүргізілетін операциялар бойынша сальдосының, тапшылығының (профициттің), тапшылығын қаржыландырудың (профицитті пайдаланудың) жалпы көлемдері бекітіледі.

Келесі оқылымдарда тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы заңның жобасы баптары бойынша бекітіледі.

Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетті бекіту

Тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетті бекіту  Қазақстан Республикасы Парламенті  палаталарының бірлескен отырысында  заң  қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

 

1.6  Мәслихаттың жергілікті бюджет жобасын

қарау және бекіту процесі

 

 Жергілікті бюджет жобасын мәслихаттың тұрақты  комиссияларында  қарау.Жергілікті бюджет жобасы тиісті мәслихаттың тұрақты комиссияларында  қаралады. Тиісті мәслихаттардың тұрақты комиссиялары комиссия мүшелерінің арасынан жұмыс топтарын құрады. Жұмыс топтарына жергілікті атқарушы органдардың өкілдері тартылуы мүмкін. 

Тұрақты комиссиялар жұмыс топтарының пікірлерін ескере отырып,  тиісті негіздемелермен және  есептермен қоса жергілікті бюджет жобасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныстар жасайды және оларды  тиісті мәслихат белгілеген бас тұрақты комиссияға жібереді.

Бас тұрақты комиссия тұрақты комиссиялардан түскен ұсыныстардың жинақтамасын жасап, оны мәслихаттың сессиясына шығарады. Бұл ретте жинақтамаға тиісті негіздемелері мен есептері бар ұсыныстар ғана енгізіледі.

Тиісті мәслихаттың сессиясында жергілікті бюджеттің жобасын   талқылау тиісті әкімшілік-аумақтық бірлік әкімінің немесе жергілікті атқарушы орган  уәкілеттік берген адамның (адамдардың) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің орта мерзімді әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасы,  орта мерзімді фискалдық саясат және тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджеттің жобасы бойынша баяндамаларын, сондай-ақ мәслихат уәкілеттік берген адамдардың жергілікті бюджеттің жобасы бойынша қорытындысымен қоса баяндамаларын қамтиды.

 Мәслихат сессияда  алдағы қаржы жылына арналған жергілікті бюджет бойынша жергілікті бюджеттік бағдарламалар әкімшілері басшыларының сөздерін тыңдауға құқылы.

Бюджеттердің атқарылуы мен нақтылауы бюджетке түсімдердің түсуін, бюджеттік бағдарламалардың іске асырылуын қамтамасыз ету, сондай-ақ бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитті пайдалану) жөніндегі іс-шаралар кешенін орындау бюджеттің атқарылуы болып табылады. Бюджеттің атқарылуы ағымдағы қаржы жылының 1 қаңтарында басталып, 31 желтоқсанында аяқталады.Осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, бюджеттің атқарылуы кассалық негізде жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджеттің атқарылуын қамтамасыз етеді.Жергілікті атқарушы органдар жергілікті  бюджеттердің атқарылуын  қамтамасыз етеді. Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган осы Кодекске сәйкес жергілікті бюджеттердің атқарылуына қызмет көрсетуді жүзеге асырады.

Бюджеттің атқарылу прициптері бюджет қаражатын нысаналы пайдалану приципі - бюджеттік бағдарламалардың паспорттарымен, мемлекеттік мекемелердің азаматтық-құқықтық мәмілелерімен, нормативтік құқықтық актілермен айқындалып, бюджеттік бағдарламалар соларға сәйкес жүзеге асырылатын іс-шараларға бюджет қаражатын пайдалану. Уақтылылық принципі – бюджет түсімдерін есепке алу және бюджет қаражатын белгіленген мерзімдерде пайдалану.Бюджеттің бірқалыпты атқарылу приципі – қаржы жылының аяғына қарай  төлемдер көлемінің жинақталып қалуына жол бермеу мақсатында бюджет қаражатын қаржы жылы ішінде бірқалыпты бөлу.

 Кассаның бірыңғайлық принципі – түсімдердің барлығын бірыңғай қазынашылық шотқа есепке алу және көзделген шығыстардың барлығын бірыңғай қазынашылық шоттан ұлттық валютамен жүзеге асыру. Бюджет жүйесінің барлық деңгейдегі бюджеттері кассаның бірыңғайлығы приципі негізінде атқарылады.

Бірыңғай қазынашылық шот бірыңғай қазынашылық шот – аударым операцияларын орталықтандырып жүзеге асыру және олардың есебін жүргізу  үшін Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде ашылатын шот. Бірыңғай қазынашылық шот қолма-қол ақшаны бақылау шоттарындағы  қаражат қалдықтарын, мемлекеттік мекемелер шоттарын және басқа да шоттарды қамтиды. Қолма-қол ақшаны бақылау шоты бюджеттің тиісті деңгейінен түскен түсімдер мен төленген төлемдер бойынша операцияларды есепке алуға арналған. Мемлекеттік мекеменің шоттары бюджеттік шығыстар мен Қазақстан Республикасының заң актілерінде рұқсат етілген өзге де қаражатты есепке алуға арналған. Шетел валютасымен түсетін түсімдер бойынша бюджеттік операцияларды жүзеге асыру және олардың есебін жүргізу үшін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде шетел валюталарының түрлері бойынша банк шотын ашады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2- тарау  Қазақстан Республикасының Бюджет жүйесінің мінездемесі

 

2.1   Біріңғай бюджеттік сыныптама

 

Бірыңғай бюджеттік сыныптама бюджет түсімдері мен шығыстарын сыныптама объектілеріне топтамалық кодтар бере отырып, функционалдық, ведомстволық және экономикалық сипаттамалар бойынша топтастыру болып табылады. Бірыңғай бюджеттік сыныптама бюджет жүйесінің барлық деңгейдегі бюджеттері көрсеткіштерінің салыстырымдылығын қамтамасыз етеді.Бюджет процесі бірыңғай бюджеттік сыныптама негізінде жүзеге асырылады.Бірыңғай бюджеттік сыныптама  бюджеттердің барлық деңгейлері үшін бірыңғай және  міндетті болып табылады.Бірыңғай бюджеттік сыныптама Қазақстан Республикасы заң актілерінің, Қазақстан Республикасының Президенті жарлықтарының, Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулыларының негізінде әзірленеді.

 Бірыңғай бюджеттік сыныптаманы бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Бірыңғай бюджеттік сыныптаманың құрамы  бюджет түсімдерінің сыныптамасын, бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасын, бюджет шығыстарының экономикалық сыныптамасын қамтиды.

Бюджет түсімдерінің сыныптамасы  барлық деңгейдегі бюджеттер түсімдерінің белгілі бір сипаттамалар бойынша Қазақстан Республикасының бюджет заңдарына негізделген топтамасы бюджет түсімдерінің сыныптамасы болып табылады. Бюджет түсімдері  сыныптамасының топтамасы санаттан, сыныптан, ішкі сыныптан және  ерекшеліктен тұрады. Санаттар түсімдерді экономикалық белгілер бойынша топтастыру болып табылады. Сыныптар мен ішкі сыныптар түсімдерді олардың көздері мен түрлері бойынша топтастырады.  Ерекшелік бюджетке төленетін төлем немесе түсім түрін айқындайды.

 Бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасы мемлекет функцияларының орындалуын, республикада мемлекеттік саясатты іске асыруды бейнелейтін функционалдық және ведомстволық белгілер бойынша бюджеттік қаражаттардың жұмсалу бағыттарын айқындайтын барлық деңгейлердегі бюджеттер шығыстарының топтамасы бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасы болып табылады. Бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасының топтамасы мынадай деңгейлерден:

функционалдық топтардан;

функционалдық ішкі топтардан;

бюджеттік бағдарламалардың әкімшілерінен;

бюджеттік бағдарламалардан және ішкі бағдарламалардан тұрады.

3. Функционалдық топ – бюджет шығыстарын салалық белгілер мен функционалдық бағыт бойынша біріктіру.

Функционалдық ішкі топ бюджет қаражатының функционалдық топ ішінде жұмсалу бағытын нақтылайды.Бюджет шығыстарының функционалдық сыныптамасы негізінде бюджеттік бағдарламалар әкімшілерін, функционалдық топтар мен бюджеттік бағдарламаларды (ішкі бағдарламаларды) топтастыру арқылы жасалатын бюджет шығыстарының ведомстволық сыныптамасы  қалыптастырылуы мүмкін. Бюджеттік  бағдарламалар әкімшісінің анықтамасы бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі – бюджеттік бағдарламаларды жоспарлауға, негіздеуге және  іске асыруға жауапты мемлекеттік орган. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі оған жүктелген функциялар мен өкілеттіктерге сәйкес айқындалады. Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі бюджет қаражатын бюджеттік бағдарламалардың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес бекітілген (нақтыланған, түзетілген) бюджет шегінде дербес пайдаланады, олардың тиімді, нәтижелі және нысаналы пайдаланылуына жауапты болады.  Мемлекеттік органдардың құрылымдық және аумақтық бөлімшелері бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері бола алмайды.

Республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттік органдар республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері болып табылады.

Жергілікті бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері   жергілікті бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін жергілікті мемлекеттік басқарудың үлгілік құрылымы негізге алына отырып айқындалады. Облыстық бюджеттен, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетінен қаржыландырылатын жергілікті мемлекеттік басқарудың жекелеген функцияларын жүзеге асыруға облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана әкімдігі уәкілеттік берген атқарушы органдар, облыстар, республикалық маңызы бар қалалар, астана әкімдері мен  мәслихаттарының аппараттары облыстық бюджеттік бағдарламалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бюджеттік бағдарламаларының әкімшілері болып табылады.

 Аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджетінен қаржыландырылатын жергілікті мемлекеттік басқарудың жекелеген функцияларын жүзеге асыруға аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімдігі уәкілеттік берген атқарушы органдар, аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімі мен мәслихатының аппараттары аудандық (қалалық) бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері болып табылады.

Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл (село), ауылдық (селолық) округ әкімдерінің аппараттары осы әкімшілік-аумақтық бірліктердің бюджеттік бағдарламаларының әкімшілері болып табылады.

 

2.2 Бюджеттің түсімдері мен шығыстарына әсер ететін  нормативтік құқықтық актілер

 

 Республикалық немесе жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе түсімдерін қысқартуды көздейтін Қазақстан Республикасы заңдары жобаларының  ережелері Қазақстан Республикасы Үкіметінің оң қорытындысы болған жағдайда ғана енгізілуі мүмкін. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қорытындысы Республикалық бюджет комиссиясының ұсыныстары ескеріле отырып жасалады. Республикалық немесе жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе түсімдерін қысқартуды көздейтін Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтары және Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары жобаларының ережелерін Республикалық бюджет комиссиясының міндетті түрде қарауына жатады.Осы баптың 1-тармағында көрсетілген актілер жобаларының ережелері Қазақстан Республикасы Үкіметінің (Республикалық бюджет комиссиясының) қорытындысы ағымдағы жылдың бірінші жартысында берілген жағдайда қолданысқа  келесі қаржы жылынан ерте  енгізіле алмайды. Қорытынды ағымдағы жылдың екінші жартысында берілген жағдайда аталған ережелер қолданысқа жоспарланып отырған жылдан кейінгі қаржы жылынан ерте енгізіле алмайды.

 Жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе түсімдерін қысқартуды көздейтін жергілікті өкілді органдар шешімдерінің жобалары  әкімдіктің оң қорытындысы болған жағдайда ғана мәслихаттардың қарауына енгізілуі мүмкін. Әкімдіктің қорытындысы тиісті бюджет комиссиясының ұсыныстары ескеріле отырып жасалады.

Жергілікті бюджеттердің шығыстарын ұлғайтуды немесе түсімдерін қысқартуды көздейтін жергілікті атқарушы органдар актілері жобаларының ережелерін тиісті бюджет комиссиясының міндетті түрде қарауына жатады.

Осы баптың 3-тармағында көрсетілген ережелер әкімдіктің (тиісті бюджет комиссиясының) оң қорытындысы болған жағдайда қолданысқа  келесі қаржы жылынан ерте енгізіле алмайды.Осы баптың 2 және 4-тармақтарында көрсетілген ережелер тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдарға және тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы мәслихаттардың шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы мәслихаттар шешімдеріне, сондай-ақ оларды іске асыру туралы нормативтік құқықтық актілерге қолданылмайды.

 

2.3   Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры

 

Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі шотында шоғырландырылатын, мемлекеттің қаржылық актив түріндегі, сондай-ақ, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүлік түріндегі активтері Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры болып табылады. Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры мемлекеттің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етуге, қаржылық  активтердің және, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүліктердің қорлануына, экономиканың шикізат секторына тәуелділігін және қолайсыз сыртқы факторлардың ықпалын төмендетуге арналған.Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры жинақтау және тұрақтандыру функцияларын жүзеге асырады. Жинақтау функциясы қаржылық  активтердің және, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге де мүліктердің қорлануын қамтамасыз етеді. Тұрақтандыру функциясы шикізат ресурстарына әлемдік бағаның конъюнктурасына республикалық бюджеттің тәуелділігін төмендетуге арналған.Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру мен пайдалану дүниежүзілік және ішкі тауар мен қаржы рыноктарының конъюнктурасы, мемлекеттегі және шет елдердегі экономикалық жағдай, республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуының басымдықтары ескеріле отырып, бұл ретте макроэкономикалық және фискалдық тұрақтылық және Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының негізгі мақсаттары мен міндеттері сақтала отырып  айқындалады. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының түсімі мен жұмсалуы ұлттық және шетелдік  валюталармен жүргізіледі. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының операциялар жөніндегі есебі мен есептілігі ұлттық валютамен жүзеге асырылады.

 Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын сенімгерлік басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен Қазақстан Республикасының Үкіметі арасында жасалатын сенімгерлік басқару туралы шарттың негізінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады.

 

2.4  Бюджет тапшылығы (профициті)

 

Бюджет тапшылығы (профициті)) таза бюджеттік кредит беруді және қаржы активтерімен жасалатын операциялар бойынша сальдоны шегеріп тастағандағы операциялық сальдоға тең.

Теріс белгімен алынған шама –  бюджет тапшылығы, оң белгімен  алынған шама бюджет профициті болып табылады. Бюджет тапшылығының жол берілетін шекті мөлшері әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімді жоспарымен белгіленеді.

Бюджет тапшылығын қаржыландыру (профицитін пайдалану)– қарыз алу және бюджет қаражатының бос қалдықтары есебінен бюджет тапшылығын жабуды  қамтамасыз ету.Бюджет тапшылығын қаржыландыру көлемі алынған қарыздар сомасының, бюджет қаражаты қалдықтары қозғалысының қарыздар бойынша негізгі борышты өтеу сомасынан асып түсуі ретінде белгіленеді.Бюджет тапшылығын қаржыландыру мәні оң белгімен белгіленеді және бюджет тапшылығының шамасына сай келеді.

Бюджет профицитін пайдалану – қарыздар бойынша негізгі борышты өтеуге бюджет профицитін, қарыздар қаражатын, бюджет қаражатының бос қалдықтарын жұмсау.Бюджет профицитін пайдалану көлемі қарыздар бойынша негізгі борышты өтеу сомасының алынған қарыздар және бюджет қаражаты қалдықтарының қозғалысы сомасынан асып түсуі ретінде белгіленеді.Бюджет профицитін пайдалану мәні теріс белгімен белгіленеді және бюджет профицитінің шамасына сай келеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 - Тарау. Бюджет саясатының негізгі  перспективалары мен бағыттары

 

3.1   Онтүстік Қазақстан облыс бюджетінің

2006 жылғы орындалуы.

     Кірістер,  2005 жылы облыс бюджетіне 23,9 млрд.теңге кірістер түсіп, жоспар 102,4  % немесе 553,5 млн теңгеге артығымен орындалды. Бұл 2004 жыл көрсеткішімен  салыстырғанда 2,5 млрд.теңгеге көп. Оның ішінде салық түсімдер 22,7 млрд.тенгені немесе 95  % құрады (жоспар 102,2 4  % немесе 479,6 млн теңгеге артығымен орындалды). 2004 жылмен салыстырғанда 2,2 млрд теңгеге көп.

    Бұл орайда үлес салмағын көп мөлшері әлеуметтік салықа 42,3 пайыз жеке табыс салығында 19,8 пайыз акцизде 23 пайыз болды.

   2005 жылы бюджетке мүлік салығынан 1,5 млрд теңге, жер салығынан 507,0  млн теңге қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін төлемдерден 394 млн теңге және акцизден 5,2 млрд теңге түсті. Акциз жоспары 9,7 пайызға орындалмауы аталған салық сомасының нөлдік ставкасы бойынша өсіміне байланысты болды. Салық емес түсімдер 212,0 млн теңгені немесе түсімнің 0,8 пайызды құрады (жоспар 90,3 пайызға орындалды) 2004 жылмен салыстырғанда 29,6 млн теңгеге  аз. Бұл жөніндегі көрсеткіштің 2004 жылдан төмен болу себебі қоршаған ортаны ластағаны үшін төленетін айыппұлдардан алынатын түсімдердің «Бюджет кодексіне» сәйкес 2005 жылдан бастап республикалық бюджетке аударылуына байланысты  болды.

    Негізгі капиталмен сатудан түсетін түсімдер 928,2 млн теңгені немесе кірістің 3,8 пайызы құрады (жоспар 111,6 пайызға немесе 96,6 млн теңгеге артығымен орындалды). 2004 жылмен салыстырғанда 279 млн теңгеге көп.

    Шығыстар, тұтастай облыс бюджеті бойынша 2005 жылы шығыстардың көлемі 70,1 млрд теңгені құрап жоспар 99,7 пайызға орындалды, бұл 2004 жылғы қол жеткен деңгейден 14,5 млрд теңгеге немесе 27 пайыз артық. 2006 жылы обылыс бюджетінің көлемі 81,2 млрд теңгені құрайды. 2005 жылғы облыс бюджеті шығыстарының жалпы көлемінің 74 пайызы немесе 52 млрд теңге әлеуметтік сала шығыстарды құрайды және 2004 жылмен салыстырғанда 10 млрд теңгеге көп, атап айытқанда; білім беру саласы (41 пайыз) денсеулық саласы 25 пайыз әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік қамтамасыз ету саласы 4 пайыз мәдениет спорт туризм және ақпарат кеңестік 3 пайыз дамудың инвестициялық басым бағытында тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық саласы 13 пайыз.

    Еңбекақы қоры,  2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша облыс бюджетінен қаржыландыратын мемлекеттік  мекемелерге   жарнамаларды қоса  есептегенде 27,6 млрд. теңге  мөлшеерінде еңбек   ақы төленді. Сонымен қатар  мемлекеттік  кәсіпорындардың  жалақысына  5,2 млрд .теңге  бөлінді. Оның ішінде: мемлекеттік мекемелердің,  мемлекеттік қызметкер емес  мемлекеттік мекеме  және  қазыналық кәсіпорындар  жұмысшылары  еңбекақысының  32 пайыз  артуына  байланысты 4,1  млрд. теңге  бөлінді, оның ішінде  аудандар мен  қалалар бюджетінен қаржыландырылатын  мемлекеттік мекемелер  мен кәсіпорындар  бойынша 2,6 млрд. теңге  және облыстық  бюджеттен  қаржыландырылатындар –1,5 млрд . теңге жұмсалды.

     Әлеуметтік сала, 2005 жылы халықты  әлеуметтік қорғау  шығыстары  2,4 млрд. теңге құрады. Бұл  қаржылардан түрлі әлеуметтік  қолдаулар  көрсететін,атап айтқанда 10 мекеме:  4 жүйке аурулары интернаты, қарттар мен мүгедектер  және  ардагерлер үйі , мүгедек  балаларға арналған  2 интернат, мүгедектер үшін кәсіби  мектеп және  2005 жыла ашылған “Мейір” ардагерлер  үйі  қаржыландырылды.

    Халықты әлеуметтік  қолдауды қамтамасыз ету  үшін облыста бірқатар  бағдарламалар  бекітілді. Олар негізінен  кедейлік пен  жұмыссыздықты  төмендетуге, азаматтардың жекеленген санаттарын  әлеуметтік қорғауға  бағытталған. “Облыс халқын  әлеуметтік қорғау жөніндегі   2002-2005  жылдарға  арналған облыстың кешенді бағдарламасын” жүзеге асырудың басты мақсаты  халықтың  әлеуметтік  деңгейін  жақсарту  болып  табылады.

       2005 жылы  бюджет есебінен 76 мыңнан аса  адамға  мемлекеттік  атаулы  жәрдемақы  төленіп,  580  млн. теңге жұмсалды. Ұлы Отан соғысының 3825 мүгедегі мен  қатысушыларына материалдық  көмек  көрсетілді. Соңғы 2002-2005  жылдар кезеңінде  денсаулық сақтау  департаментінің жолдамасымен  арнайы  орталықтарға, Сарыағаш, Манкент және Біркөлік  санаторилеріне немесе ғылыми –зерттеу  институттарына барып емдеу үшін Ұлы Отан соғысының мүгедектері мен еңбек  мүгедектеріне  жеңілдікпен  қаржы төленді. 2005 жылы  бұл  шығыстарға  14,6 млн. теңге бөлінді.

      Өткен 2005 жылы  облыс бюджеті  мен республикалық бюджет есебінен  Ұлы Отан  соғысының  мүгедектері мен қатысушыларына  150 млн. теңге  мөлшерінде  бір жолғы  материалдық  көмек көрсетілді. Сонымен қатар  мүгедектер  97 млн. теңге  сомасына әртүрлі деңгейде әлеуметтік  қолдаумен  қамтамасыз етілді және азаматтардың  жекеленген топтарына  мәслихаттардың шешімі  бойынша 22 млн. теңгеге  көмек көрсетілді.

     Егер 2001 жылы облыс бойынша 500 мүгедек  орындық  орындық-арбамен  қамтамасыз ету қажет болса, 2004-2005 жылдары  бұл техникалық құралмен  954  мүгедек  қамтамасыз етілді, 2005 жылы  бұл мақсатқа 8,2 млн. теңге бөлінді. 2005 жылы 381 мүгедек  22,7 млн. теңге сомасына  сурдо және 1494  тифлотехникасымен  қамтамасыз етілді.

      2005 жылы  облыстық бюджет есебінен  мүгедектерді  протезді-ортепедиялық  бұйымдармен  қамтамасыз ету  шығыстары 33,6  млн. теңгені  құрады, протезді- ортепедиялық  бұйыммен  1392 мың мүгедек  қамтамасыз етілді. Мүгедектерді  қайта  оңалтуға 2005 жылы 9,2  млн. теңге  көзделіп жаратылды.

     2006 жылғы  бюджетке табысы аз отбасылардың  18 жасқа дейінгі  балаларына  мемлекеттік  жәрдемақылар  төлеуге 510 млн. теңге  қаралды. Сонымен қатар, 2006 жылы бюджетте: мұқтаж мүгедектердіә арнайы  гигиеналық құралдармен  қамтамасыз ету және мүгедекті оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес  ымдау  тілі мамандарымен жеке көмекшілердің  қызметтер көрсетуіне –56343 мың теңге; қалалық  телекоммуникация  желілерінің абоненттері болып табылатын, әлеуметтік жағынан  қорғалатын азаматтардың телефон үшін абоненттік  төлем тарифінің көтерілуін өтеуге –754 мың теңге көзделген.

      Денсаулық сақтау,  саласы бойынша   2005 жылғы шығыстар 17,7 млрд. теңге құрады. Соңғы үш жыл  көлемінде денсаулық сақтау шығыстарын Қазақстанның түрлі  өңірі бойынша  теңестіру саясатының жүргізілуіне  орай  1 тұрғынға  шаққандағы шығыстар 2000 жылдан бері 3,5 есеге көбейтіліп, 2005 жылы 8080 теңгені құрады.  Әр науқасқа  берілетін тамаққа  шығыстар 2005 жылы  орта есеппен 220 теңгені құрады және 2004  жылмен салыстырғанда  50,2% артты,   дәрі дәрмек шығыстары  тиісінше 676,1  теңгені құрады және 75,2 % артты. Тегін медициналық  көмектің  кепілдік берілген  көлемі бойынша облыста  232  мемлекеттік мекеме  мен 127 мемлекеттік  қазыналық коммуналдық кәсіпорны медициналық қызмет көрсетеді.

    2003 жылдан 2005 жыл аралығында  медициналық  қызмет көрсету  шығыстары  едәір өсті. ҚР Үкіметі  белгілеген басым бағыттарға сәйкес жыл сайын  денсаулық сақтау   ұйымдары аурудың әр түрін емдеуге толық көлемде  қаржымен  қамтамасыз етілуде. 2003 жылдан 2005 жыл  аралығында қазіргі  заманның медициналық жабдықтар мен  снитарлық сатып алуға бюджеттен 1,6  млрд. теңге бөлінген. 2005 жылы 57 медициналық ұйымға 873 млн. теңгенің  күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді.

     Балалар мен жүкті әйелдерді  дәрі-дәрмектермен қамтамасыз  етуде облыста нақтылы  шаралар жүзеге асырылып келеді. 2005 жылдың 1 шілдесінен бастап 5 жасқа дейінгі  балалар үшін бюджеттен  56,4 млн. теңгеге дәрі-дәрмек сатып алынды, құрамында темір-иоды бар препараттарды  сатып алуға 179,1 млн. теңге, вакциналар мен  басқа да имминобиологиялық препараттарды сатып  алуға 482 млн. теңге бөлінді.

       Ал, 2006 жылы  республикалық бюджеттен  амбулаториялық емдеу деңгейінде 5 жасқа дейінгі балаларды дәрі- дәрмекпен  қамтамасыз етуге –98564 мың теңге; жүкті әйелдерді  құрамында темір және йоды  бар препараттармен қамтамасыз етуге –187999 мың теңге; созылмалы ауруларды амбулаториялық емдеу кезінде   диспансерлік  есепте  тұрған балалар  мен жасөспірімдерді дәрілік заттармен  қамтамасыз етуге-130648 мың теңге; амбулаторилық емдеу деңгейінде азаматтардың жекеленген санаттарын жеңілдікті жағдайларда дәрілік заттармен қамтамасыз етуге-353810 мың теңге; дәрілік заттарды, вакциналарды және басқа иммунды биологиялық препараттарды  сатып алуға –478779 мың теңге; бастапқы медициналық- санитарлық көмектің  медициналық ұйымдарын штаттық нормативтерге сәйкес медицина  кадрларымен жасақтауға және жалпы практикалық дәрігерлік  жүйені дамытуға-232989 мың теңге; азаматтардың жекеленген санаттарын медициналық-профилактикалық тексеруді жүзеге асыруға- 716976 мың теңге; онкологиялық ұйымдарды сәулелі терапияның қазіргі заманғы  ақпараттармен  және рентген –диагностикалық жабдықтармен  жарақтандыруды қоса алғанда, жергілікті деңгейде медициналық денсаулық сақтау ұйымдарын материалдық-техникалық жарақтандыруға –1032883 мың теңге; жергілікті деңгейдегі  қан орталықтарын материалдық-техникалық жарақтандыруға-11380 мың теңге қарастырылып отыр.

Білім беру

      Облыс аумағындағы  1019 жалпы білім беру  мектептері жұмыс істейді, оларда  532,8 мың оқушы  білім алады. Мектеп жасына дейінгі балаларға  арналған  117 білім ұйымдары жұмыс істейді. Кәсіптік мектеп саны 22 бірлікті құрайды.Облыста 15 колледж 6587  мың оқушы білім алады.

      2005 жылы жергілікті атқарушы  органдарының  мемлекеттік тапсырысы  негізінде  орта арнаулы  оқу орындарында  оқып жатқан  студенттердің  степендия  мөлшерін  арттыруға  республикалық бюджеттен 81,8 млн теңге нысаналы трансферттер жұмсалса, сондай-ақ, жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік  тапсырысы  негізінде  орта арнаулы  оқу орындарында  оқып жатқан  оқушылардың  жолақысына  өтемақы жасауға  бюджеттен 20,2 млн. теңге бөлінді.

       Облыс бойынша  жалпы орта білім беру  мемлекеттік мекемелерін  лингафондық және мультимедиалық бөлмелермен жабдықтауға 920,9 млн. теңге, педагог қызметкерлердің кәсібін жетілдіру мен қайта даярлауға 45 млн теңге бөлінді. Сонымен қатар  арнаулы білім  беру  ұйымдарын арнайы  техникалық  құралдармен  қамтамасыз ету үшін облыстық бюджеттен 68,9  млн. теңге ,  бастапқы-кәсіби білім мекемелерінің материалдық-техникалық базасын нығайтуға 53,3 млн. теңге бағытталды. Мемлекеттік мекемелерді Интернетке қосуға және трафигіне ақы төлеуге шығыстар 60 млн теңгені құрады.

       Жаңадан іске қосылатын білім беру обьектілерін  ұстауға бюджеттен 202,9 млн теңге мемлекеттік білім беру  ұйымдарының үлгі штаттарын ұстауға  қамтамасыз ету шығыстарына 518,8 млн. теңге бөлінді.

         2006 жылы бюджеттен: жаңадан  іске қосылатын білім беру обьектілерін  ұстауға, орта білім берудің  мемлекеттік  мекемелерінің  үлгі штаттарын  ұстауды  қамтамасыз етуге, тамақтануды , тұруды және  балаларды тестілеу  пунктілеріне жеткізуді ұйымдастыруға, жалпы орта білім берудің мемлекеттік мекемелерін Интернет желісіне  қосуға  және олардың трафигін төлеуге, жалпы орта білім берудің мемлекеттік  мекемелеріне  кітапханалық қорларын жаңарту үшін оқулық пен  оқу-әдістемелік кешенін сатып алуға және жеткізуге, жалпы орта білім берудің мемлекеттік мекемелері үшін лингафондық және мультимедиялық кабинеттер жасауға, бастауыш кәсіптік білім беретін мемлекеттік мекемелердің материалдық-техникалық базасын нығайтуға, облыстық(қалалық) педагог кадрлардың біліктілігін арттыру институттарында педагог қызметкерлерді қайта даярлауға және олардың біліктілігін арттыруға, облыстық (қалалық) педагог  кадрлардың біліктілігін арттыру институттарының материалдық- техникалық базасын нығайтуға арнаулы (түзету) білім беру ұйымдарын арнайы техникалық және орнын толтырушы  құралдармен қамтамасыз етуге, сонымен қатар 2006 жылы  мектептерді  компьютерлендіру үшін облыстық бюджеттің «Орта  білім беру  жүйелерін ақпараттандыру» бағдарламасы  бойынша 142,4 млн. теңге қаржы көзделді.

   Құрылыс, 2005 жылы  48 білім беру обьектілерінің құрылысына  2181 млн. теңге, 16 денсаулық сақтау обьектілерінің  құрылысына 1249 млн.теңге, 34  сумен жабдықтау  обьектілерінің  құрылысына 814 млн.теңге  және  және 91  коммуналдық тұрғын-үй құрылыстарын  салуға  1379,9 млн.теңге жұмсалды. Сонымен қатар , 397 тұрғын-үй ипотекалық несие есебінен (5903,5 млн.теңге) салынды. оның ішінде:

   Тұрғын үй құрылысы соңғы екі жылда тұрғын  үй құрылысына  облыс   бюджетінен 9618 млн.теңге бағытталды, оның  ішінде  тұрғын –үй  құрылысын несиелеу  7554  млн.теңгені құрайды. Ал  2006  жылы  аталған мақсатқа 1,4 млрд.теңге көзделді.

       2005 жылы облыс бюджетінен   тұрғын үй салу  құрылысы үшін 7283 млн.теңге бөлінді, оның  ішінде тұрғын  үй құрылысы  бағдарламасын  жүзеге асыру  шеңберінде  республикалық бюджеттен  мемлекеттік коммуналдық  тұрғын үй  қорының  құрылысына  391,3 млн.теңге бөлінді және  тұрғын үй құрылысын несиелеуді қаржыландыруға 5,9 млрд.теңге жұмсалды.Облыстық бюджеттен  салынып жатқан  тұрғын үй құрылыстарының инженерлік  коммуникациясына  988,6 млн.теңге бағытталды.

   Білім беру обьектілерінің    құрылысы 2005 жылы  облыс бюджетінен 2,0 млрд.теңге сомасында 48 білім беру обьектілерінің құрылыстары жүргізілді.2006 жылы 44  обьектіге 3,1 млрд. теңге  қаралды, оның ішінде республикалық бюджеттен 21 обьектіге 2,4 млрд.теңге және оюлыстық бюджет есебінен  23 обьектіге 673,1 млн.теңге көзделді, оның ішінде:

2005 жылы  республикалық бюджеттен  15 білім  беру обьектілерінің  құрылысына 1473 млн.теңге бөлінді (оның ішінде Шымкент қаласының «Нұсат» мөлтек   аудандағы орта мектеп  құрылысын салуға 125,5 млн.теңге, Мақтаарал  ауданының Жаңа ауыл ауылындағы  «Жаңа  құрылыс» елді мекендегі орта мектептің  құрылысына-100 млн.теңге және Кетебай  ауылындағы  орта мектептің құрылысына  -104,5 млн.теңге, Шардара ауданының Мелдеби  ауылындағы  орта мектептің құрылысына 160,7  млн.теңге,Сарыағаш ауданының  Абай  ауылындағы  орта мектептің құрылысына -28  млн.теңге, Қазығұрт ауданының  Айнатас ,Атбұлақ  ауылдарындағы  орта мектептердің  құрылыстарына  43 млн. теңге  және Қазығұрт  ауылындағы Қ.Сәтпаев  атындағы орта мектептің  құрылысына  80 млн.теңге ,Созақ ауданының  Шолаққарған  ауылындағы орта мектептің  құрылысына 152,9 млн.теңге ,Төлеби ауданының Тоғыс ауылындағы орта мекттептің  құрылысына -109,9 млн .теңге Түлкібас  ауданының  Ынтымақ ауылындағы  Оразбаев  атындағы  орта мектептің құрылысына -133  млн.теңге, Сайрам ауданының  Сайрам  ауылындағы Хасанов атындағы, Отырар  ауданының  Арыс ауылындағы Т.Ибрагимов  атындағы орта мектептің  құрылысына 100 млн. теңге)

        2006 жылы білім беру обьектілерінің  құрылысына  республикалық бюджеттен 21  обьектіге 2417 млн.теңге  қаралды.

        2005 жылы облыстық бюджеттен  27 білім   обьектілерінің  құрылысына  690,2 млн.теңге  бағытталды.(оның ішінде Сарыағаш  ауданының  Самал ауылындағы  600 оқушы орынды мектептің  құрылысы ,Мақтаарал ауданының Сәтпаев  атындағы ауылдық округіндегі 504 оқушы- орындық мектептің  құрылысы  және Түркістан  қаласының «Ескі Ихан» ауылындағы 1056  оқушы- орындық  орта мектептің  құрылыстары бар).

          2006 жылы  білім беру обьектілерінің  құрылысына облыстық бюджет есебінен  23 обьектіге 673 млн.теңге қаралды.

           2005 жылы аудандар бюджеттерінің есебінен алты білім беру обьектісінің құрылысы (Байдібек аудандағы Қосбұлақ орта мектеп  құрылысы және  Қазығұрт ауданында және  Түркістан қаласындағы 3 мектеп құрылысы) жүргізілді.

      Денсаулық сақтау обьектілерінің құрылысы  2005 жылы облыс  бюджетінен 1,2 млрд.теңге  сомасында 16 денсаулық сақтау обьектілерінің құрылысы жүргізілді. 2006 жылы 18 обьектіге  2 млрд теңге  қаралды,оның ішінде  республикалық  бюджеттен  8 обьектіге  1,6 млрд.теңге  және облыстық бюджет есебінен  10 обьектіге  379 млн.теңге бағытталды.

      2005 жылы денсаулық сақтаудың 6 обьектісінің  құрылысына  республикалық бюджеттен 1079 млн. теңге бөлінді (Сайрам ауданының Ақсу елді  мекеніндегі  туберкулезге қарсы ауруханасының  құрылысын салуға -200,9 млн.теңге, Арыс  қаласының   туберкулезге қарсы ауруханасының  құрылысына -100 млн.теңге, Сарыағаш  ауданының Абай ауылындағы  аудандық орталық  аурухананың құрылысына  -240 млн.теңге, Ордабас ауданының  Темірлан ауылындағы  аудандық  орталық  емхананың құрылысына -249 млн.теңге ,Отырар ауданының Шәуілдір елді  мекеніндегі  туберкулезге қарсы  ауруханасының  құрылысына 80 млн.теңге ,Шымкент қаласының  облыстық балалар  емханасының  құрылысына-209 млн.теңге).

        Сонымен қатар  облыстық бюджеттен  денсаулық сақтаудың  10 обьектісінің құрылысына 169,5  млн.теңге бөлінді (айталық,Қазығұрт  ауданының  Рабат селосындағы,  Отырар  ауданының  Отырар ауылындағы және Түркістан  қаласының  Майдантал  ауылындағы   учаскелік  ауруханалар, Бәйдібек  ауданындағы  фельдшерлік –акушерлік пунктер,Отырар ауданындағы  ауылдық-дәрігерлік  амбулатория , Шымкент қаласындағы перинетальды орталығы).

      Сумен жабдықтау обьектілерінің құрылысы  2005 жылы  облыс бюджетінен  814 млн. теңге  сомасында  34 сумен жабдықтау обьектілерінің  құрылыстары жүргізілді.Ал 2006 жылғы  бюджетте 26 обьектіге  1430 млн.теңге қаралды.Сумен жабдықтау  жүйесін дамыту  үшін  республикалық бюджеттен  12 обьектіге  529  млн.теңге бөлінді,оның ішінде 8 обьекті  Отырар  ауданында (Шәуілдір, Арыс,  Шойманов, Темір, Қоғам, Көкмардан, Әметбек  елді мекендердің  сумен жабдықтау обьектілерінің құрылысына  226 млн .теңге),Сарыағаш ауданының  Абай ауылындағы  сумен жабдықтау обьектісіне-124 млн.теңге , Сайрам ауданының Жібек жолы  ауылына -47,5  млн.теңге және Түркістан  қаласына -100 млн теңге бөлінді.

      Сумен жабдықтау  жүйесін дамыту үшін облыстық  бюджеттен 16 обьектіге  273 млн теңге бөлінді (мәселен,Шардара ауданындағы су тетіктерін  жаңарту, Отырар ауданының Көксарай  ауылындағы су жүйелері,Созақ ауданының  Созақ  және  Сызған ауылындағы  су жүйелері).

    Жол құрылысы автожол құрылысын салу үшін бюджеттен  102,6 млн. теңге бөлінді (Бәйдібек ауданына-8 млн. теңге, Түлкібасқа -6,6 млн.теңге, Сайрам  ауданына -19,9 млн.теңге және Арыс  қаласына -58 млн.теңге, Шымкент қаласына -10 млн. теңге ).

    Басқа да құрылыс обьектілері сонымен қатар  2005 жылы  барлығы 52 түрлі  мәндегі ,оның ішінде  12 обьектінің   құрылыстарына   облыстық  бюджет   есебінен  347 млн.теңге  және 20 обьектінің құрылысына 72,9 млн.теңге бөлінді.

   Шағын кәсіпкерлік 2005 жылы шағын кәсіпкерлікті дамыту  бағдарламасына  бюджеттен  30 млн.теңге бөлінді. «Индустриалдық-инновациялық даму  стратегиясын  іске асыру» бюджеттік бағдарламасы бойынша  жылдық жоспардың  100%  қаржы рұқсаттары  беріліп,103 млн.теңге бөлінді. Бұл  бағдарлама  бойынша қаржы жыл ішінде Ленгір қаласында  цемент ,әк, және тағы басқа құрылыс материалдарының  өндірісі үшін террикондарды пайдалану бойынша  көмір үйінді қалдықтарын  қайта өңдеу және игеру, сонымен  қатар инновациялық жобаларды, техникалық және  экономикалық негіздеме  дайындауды ұйымдастыру  іс-шараларына жұмсалды.

    Қызметін біржолғы талондармен жүзеге асыратын жеке тұлғалардың 2006 жылдың 1 қаңтарына дейінгі жағдайы бойынша жеке  табыс салығының орындалуы  2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша  облыста  27331 сауда орны бар  154 базар  тіркелген, оның ішінде  Шымкент қаласы бойынша  15250 сауда  орындық 58 базар  тіркелген.2004 жылы облыста 28093  сауда орны бар 166 базар тіркелген, оның ішінде   Шымкент қаласы  бойынша  15185  сауда орындық 60 базар тіркелген.  Облыс бойынша базарлар саны 12 бірліккке қысқарып, сауда орындарының саны 766-ге азайған. Оның ішінде Отырар ауданы бойынша 1-базар, Төлебиде-2, Сарыағашта-5, Түлкібаста -3,  Түркістан қаласында-1, Шымкентте-2  базар қысқарды  және  Қазығұртта  1 базар, Арыста 1 базар жаңадан құрылды.

       Қызметін біржолғы талондармен жүзеге  асыратын жеке тұлғалардың жеке табыс салығы  жөніндегі бекітілген  жылдық жоспар 353451 мың  теңгені құрайды немесе  бұл  арғы  жылмен  салыстырғанда  128,4% көп.

     2006 жылдың 1 қаңтары бойынша  біржолғы талондар бойынша  нақтыланған жоспар  285072  мың теңгені құрайды немесе  бұл арғы жылмен салыстырғанда 103,5%  көп  және  68379 мың  теңгеге азайған,  оның ішінде:

-Ордабасы  ауданында 570,0 мың теңге,

-Қазығұрт ауданында 713,0 мың теңге,

-Төлеби ауданында 580,0 мың теңге,

-Сайрам ауданында 1020,0 мың теңге,

-Сарыағаш ауданында 4400,0 мың теңге,

-Созақ ауданында 105,0 мың теңге,

-Түлкібас ауданында 500,0 мың теңге,

-Шардара ауданында 217,0 мың теңге,

-Кентау қаласында 1774,0 мың теңге,

-Түркістан қаласында 6500,0 мың теңге,

-Шымкент қаласында- 20000,0 мың теңге.

         2005 жылы қызметін біржолғы талондармен  жүзеге асыратын  жеке тұлғалардың  жеке табыс  салығынан  288388  мың  теңге түсті,  ал  2004 жылы бұл түсім 275355 мың  теңгені құраған болатын немесе бұл жөніндегі  жоспар 104,7% орындалды,  яғни  түсім  13033 мың  теңгеге  артты.

          Жеке табыс  жөніндегі   түсім 2005 жылы  облыс бойынша  101,2%  орындалды, сондай-ақ  облыстың барлық  аудандары мен қалалары  жоспарды  100% және одан  да  жоғары  орындап  шықты.

          Өткен жылдың  осы кезеңімен  салыстырғанда  түсімдер облыс бойынша 104,7% көбейді. Тек  қана бұл жөніндегі түсімдер  Кентау қаласы бойынша  1067 мың теңгеге  төмендеді (өткен жылғы  жоспардың орындалуы  79,6% құрады) және Шымкент қаласы бойынша  4443 мың теңге төмендеді (өткен жылғы жоспардың орындалуы 99,7% құрады).

         Сауда орындарының  саны өткен жылдың осы  кезеңімен  салыстырғанда 7620 бірлікке , оның ішінде Отырар ауданы  бойынша -126 орынға,Сайрам  ауданы бойынша 1538 орынға,  Созақта -227 ,  Шардарада-79, Кентау қаласында-79 орынға  азайған. Сондай-ақ базарлар санының  да азайғаны байқалады, дегенмен сауда орындары  Қазығұрт  ауданында 326 орынға, Түлкібаста 166,Түркістан қаласында 302 орынға және Шымкент қаласында  65 орынға көбейген.

          Біржолғы талондар жөніндегі бақылаушылар  саны  аудандар мен қалалар  бойынша  36 бірлікке  азайды, тиісінше  әр бақылаушының жыл ішіндегі  салық жүктемесі  457,1 мың теңгеге  көбейтілді. Әр бақылаушының  салық жүктемесі  2004  жылы  1504,7 мың теңге болса, бұл  2005 жылы   1961,8  мың теңгеге жетті.

          Бәйдібек ауданында  әр бақылаушының  салық жүктемесі 2004 жылы 345,0 мың теңге,  ал 2005 жылы  ол 1363,0 мың теңге болса  (Ескерту-1-базар), Отырар ауданында  әр бақылаушының салық   жүктемесі 2004 жылы 530,7 мың теңге,  2005 жылы 2062,0 мың теңге болды (Ескерту-3 базар және олар түрлі жерде шашыраңқы орналасқан), т.т. Бақылаушыларды қысқарту негізінен  облыстың аудандары есебінен жүргізілген. Облыстың аудандары бойынша  1 базарға  бір бақылаушыдан  келетін болса, көп жерде 2-3 базарға (Отырар-Қазығұрт ,Төлеби, Созақ, Шардара) 1  бақылаушыдан келеді. Әрине, мұндай жағдайда  түсімді  жинау  оңайға  соқпайды.

     Коммуналдық меншік 2006 жылдың 1 қантарына облыстың  коммуналдық меншігінде  535 мемлекеттік   коммуналдық кәсіпорындар бар, соның ішінде  шаруашылық жүргізу  құқықындағылар  саны 64 және 456 қазыналық кәсіпорны ,, акционерлік қоғам және мемлекеттік қатысу үлесі бар 47  жауапкершілігі  шектеулі   серіктестіктер  бар.

    «Қазақстан Республикасындағы  жергілікті  мемлекеттік басқару туралы» Қазақстан  Республикасының  Заңына өзгерістер  енгізілуіне  байланысты аудан және қаланың коммуналдық меншігіне 101 мемлекеттік мекемелер мен 186 мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар , соның  ішінде 30 шаруашылық жүргізу  құқықындағы  және 156 қазыналық кәсіпорындар берілді.

      2005 жылы 90 мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар таратылды және заңды тұлғалар тізімінен алынды, соның ішінде 63-і денсаулық сақтау жүйесіндегі  кәсіпорындар.

     Таратылу  жағдайындағы  шаруашылық  жүргізу  құқықындағы 7 кәсіпорын «Гүлдер»  МКК-не қосу  жолымен және 6 қазыналық  кәсіпорындар  «Қалалық демалыс айдағы»   МКҚК-не  қосу  жолымен   қайта  ұйымдастырылды.

      Жұмыс тобы облыс әкімдігімен  бірлесе отырып, бәсекелестік ортаға  кәсіпорындар санын анықтады, олардың құрамына  шаруашылық   жүргізу құқықындағы 20 кәсіпорын  және жедел басқару құқықындағы 19 кәсіпорын енді.

       Облыс, аудан, қала  әкімдіктері  оларды жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер   етіп қайта  құру жұмыстарын жүргізуде.

       2006 жылдың  1 қаңтарына 2 кәсіпорын  жауапкершілігі шектеулі серіктестік  болып,  қайта  құрылды,  11 кәсіпорын   бойынша  оларды  қайта құру  туралы  қаулының жобасы дайындалуда,  2 кәсіпорын  таратылуда, «Оңтүстік Қазақстан облысының  кинобейне орталығы»   МКҚК және «Оңтүстік Қазақстан облысының жаңа  технологиялар  өңірлік орталығы» МҚҚК басшылары   қайта ұйымдастыруды жүргізу бойынша жарғылық капиталын   анықтау  үшін  бухгалтерлік  құжаттарды  ұсыну  уақытын созып отыр.

      Қаржы  департаменті  аудан мен қала  әкімдіктерімен  бірлесе отырып  коммуналдық меншік  обьектілерінің тиімді   пайдалануына және  мақсаттылығына  бақылау жүргізіп келеді. Коммуналдық меншікті  тиімді пайдалану  және Қазақстан Президентінің «Кіші кәсіпкерлікті дамыту және қолдауды күшейту шаралары туралы» Жарлығына сәйкес  бос тұрған,  пайдаланылмайтын ғимараттар мен жайлар кіші  кәсіпкерлік субьектілерінің меншігіне  сенімгерлік   басқаруға  өндірістік қызметті 6 ай ішінде ұйымдастыру  шартымен берілген. Артық мүліктер  жалға беріліп, пайдаланылмайтын, тозығы  жеткендер  аукциондық сауда саттықта сатылады.

       2005 жылы 10 обьект  кіші   кәсіпкерлік субьектілеріне  қайтарымсыз негізде берілген.Олар  бұл бос тұрған жайларға 59,6 млн.теңге  сомасында  инвестиция құйып, 119 жұмыс орнын құрған. Мысалы, Жетісай қаласының мәдениет және демалыс  орны мүлкінің базасында  кіші  кәсіпкерлік субьектілері саябақты  көгалдандырып, балалар автодромын, карусельдер, әкімшілік  ғимарат  және кафе салған. 15 жұмыс орны құрылып,  22 млн.теңге құйылған.

      Шымкент қаласының  Уәлиханов  көшесіндегі   орналасқан тұрғын емес жайды сенімгерлік  басқаруға алған субьек кондитерлік  цех ашқан.  Олар 2,9 млн.теңге құйып,  23   жұмыс  орнын  ашқан.

      2005 жылы отыз бір обьектіге тексеру жұмыстары жүргізілді.обьектілерде кафе жұмыс істейді, шаштаразы, столярлық цех, автожөндеу цехтары ұйымдастырылған,  ксерокөшірме  және  компьютерлік  қызмет   көрсетіледі.

      Тоқсан сайын   тұрғын емес мемлекеттік  жайларды мүліктік жалға беру бойынша  мониторнг жүргізіледі.

       2005 жылы жалға беруден  бюджетке түскен  түсім сомасы 31534 мың теңгені құрады. Жалға  беруден  түсім жоспары 110,9 % орындалған. Өткен жылдың есепті  кезеңіне сай жалға беруден түскен сома 2077 мың теңгеге төмендеген, бұл  облыс әкімдігінің 2004 жылғы 14 мамырдағы № 246 қаулысына сәйкес  білім беру обьектілері бойынша жалға беру ставкасының төмендеуі есебінен болып отыр.

       Жоғарыда көрсетілген қаулының ендірілуіне сай білім беру обьектілері бойынша  жалға беру төлемінің  түсімі бір жылға 5570,4 мың теңгеге төмендеу мүмкін екендігін көрсетеді.

       2005 жылдың ішінде 87 коммуналдық меншік обьектілері ішінен аукцион мен тендерде 71-і 12638 мың теңгеге сатылған,олардың ішінде 66-сы көлік бірлігі және «Шымкент-Мега  орталығы» бір акционерлік қоғамның мемлекеттік пакеті және Медтехсервис  шаруашылықтың мемлекеттік үлесі 4016 мың теңгеге сатылды. Обьектілерді  жекешелендіруден бюджетке 15780 мың теңге түсім түсті.

        Сатуға бос тұрған обьектілер қойылуда.  Мысалы, Ордабасы ауданының жазғы  мейрамханасы, Арыс қаласы әкімшілігінің  бұрынғы  асхана ғимараты, Жібек- жолы   көшесіндегі  фонтандар.

        Шаруашылық жүргізу құқықындағы мемлекеттік  коммуналдық кәсіпорындардың таза табысының бір бөлігін есепті кезеңнің қорытындысы бойынша  тиісті бюджетке толық  әрі уақтылы  аударылуына бақылау жүргізілуде.

         2004 жылды оңтайлы қаржылық нәтижемен 23 кәсіпорын аяқтаған, таза табыс сомасы 38,9 млн.теңгені құрап,  2003 жылмен салыстырғанда 22,1 мың теңгеге көбейгенін көрсетеді, олар жергілікті бюджетке аударылуға  жататын таза  табыс сомасының бір бөлігін 19451,7 мың теңге көлемінде аударған, бұл 2003 жылдың  қорытындысымен салыстырғанда 11201,7 мың теңгеге көп. Бюджетке  таза табыс сомасының  бір  бөлігі 11311 мың теңге сомасында түскен.

     «Оңтүстік  су шаруашылығы» МКК  республикалық бюджеттен 23,5 млн.теңгені түгел  алмауына  байланысты таза табыс  сомасының бір бөлігін, яғни  7054 мың  теңгені  бюджетке аудармаған.

       Департамент  құрған комиссия мүшелері акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі  шектеулі  серіктестіктер басшыларының 2004  жылдың  жұмыс қорытындыларын  тыңдады.

       2004 жылдың  жұмыс қорытындысы  бойынша 1 акционерлік қоғам мен мемлекеттік қатысу  үлесі бар 4 ЖШС қаржылық жылды 17 658 мың теңге көлемінде табыспен аяқтаған, олар 8829 мың теңге сомасында дивиденттер  есептеп,   бюджетке  9327 мың  теңге  аударған.

       Бүгінгі күні жылжымайтын мүлік  орталығында коммуналдық меншік обьектілерінің  тіркелу жұмыстары жалпы  алғанда аяқталған.

        Оңтүстік Қазақстан   облысы әкімдігінің мемлекеттік  коммуналдық кәсіпорындары  мен  мемлекеттік  есебінде  тұрған  тіркелмеген 27 жылжмайтын обьектілері қалған, олардың мемлекеттік басқару органдары төмендегілер:

 Облыс  табиғи  ресурстар  және  табиғат пайдалануды реттеу басқармасы, облыс  білім  беру департаменті,  облыс  денсаулық  сақтау  департаменті,  облыс мәдениет басқармасы, облыс жұмыспен  қамтуды үйлестіру және әлеуметтік   бағдарламалар департаменті, облыс ішкі саясат департаменті, облыс мұрағаттар және құжатттама  басқармасы.

         Департаменттер мен  басқармалар мемлекеттік коммуналдық кәсіпорындар мен мекемелердің жылжымайтын мүлік обьектілерін тіркеу бойынша  жұмыстар  жүргізілуде.  2005 жылы  31 обьект  тіркелген.

        ОҚО ішкі істер департаменті  оларға сенімгерлік  басқаруға берілген коммуналдывқ   меншік   обьектілерін тіркеу жұмыстарын  жүргізілуде. Олардың  саны-63,  бүгінгі   күні   тіркелмегені-2.         

 

3.2 Оңтүстік Қазақстан  облысы Қазығұрт ауданы

бюджетінің  2005 жылғы қорытындысы.

1. Бюджет құрылымы:

     Жалпы бюджет көлемі - 1497975,0 мың теңге, нақты орындалғаны 1480554,0 мың теңге, яғни 98,8 % - ке орындалды.

      Ішкі кіріс көзінің жоспары жергілікті бюджет бойынша 100,5 пайызға, яғни жоспар бойынша қаралған 180293,0 мың теңгенің орнына, бюджет есебіне 181 206,0 мың теңге түсіп, жоспар 913,0 мың теңге артық орындалды, контингент бойынша 311969,0 мың теңге түсіп, белгіленген жоспар 100,8 пайызға орындалып аудан бюджетіне 2 598,0 мың теңге артық түсті.

    Субвенция -   868 389,0 мың теңге  субвенция толығымен түсті .

    Жергілікті бюджеттен берілген несиелердің  қайтарылуы бойынша - 13959,0 мың  теңге жоспарланып, нақты түсімі 1314,0 мың теңгені құрап 9,4%  орындалды, аудан бюджетіне  12645,0 мың теңге түспей қалды.

    Даму бюджеті бойынша- жоспар 237737,0 мың теңге, нақты орындалғаны-228207,0 мың теңге, яғни жоспар 96%-ке орындалды, жоспар 9530,0 мың теңгеге орындалмады.

    Ағымдағы бюджет бойынша – жоспар 1260238,0 мың теңге, нақты орындалғаны-1252347,0 мың теңге, яғни жоспар 99,3 %-ке орындалды, 7891,0 мың теңгеге орындалмады.   

II.Кірістер:

         Аудан бойынша жергілікті бюджеттің 2005 жылдың  барлық кірістерінің белгіленген жоспардағы 1 497 434,0 мың теңгенің орнына 1 480 293,0 мың теңге түсіп, аудан бюджетіне 17 141,0 мың теңге түспей,  белгіленген жоспар 98,9 пайызға орындалды.   

         Ішкі кіріс көзінің жоспары жергілікті бюджет бойынша 100,5 пайызға яғни бюджет есебіне 181 206,0 мың теңге түсіп, жоспар 913,0 мың теңге артық орындалды, контингент бойынша 311969,0 мың теңге түсіп, белгіленген жоспар 100,8 пайызға орындалып аудан бюджетіне 2 598,0 мың теңге артық түсті.

         Ал 2004 жылмен салыстыра келе, ішкі кірістер бойынша жергілікті бюджетке  172 533,0 мың теңге түскен болса, төмендегі кестемен қарағанда, 2005 жылы 8 673,0 мың теңгеге артты.

   

Жергілікті бюджет бойынша                                                 (ішкі кіріс көзі.)
Жылдар бойынша	Белгіленген Жоспар	Нақты түскені.	Орындалғаны %	Айырымы
2004 жыл	171 524,0	172 533,0	100,6	1 009,0
2005 жыл	180 293,0	181 206,0	100,5	913,0
Айырымы:	8 769,0	8 673,0

                                       

         Облыстық бюджеттен берілетін 868 389,0 мың теңге  субвенция толығымен түсті .

      Жергілікті бюджеттен берілген несиелердің  қайтарылуы бойынша  13959,0 мың  теңге жоспарланып, нақты түсімі 1314,0 мың теңгені құрап 9,4%  орындалды, аудан бюджетіне  12645,0 мың теңге түспей қалды оның  ішінде:

• Қарыз алушы банктерге жергілікті бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу бойынша бюджет есебіне 1000,0 мың теңге түсіп  жоспар 100% орындалды.  
• Заңды тұлғаларға жергілікті бюджеттен 2005 жылға дейін берілген бюджеттік кредиттерді өтеу бойынша бюджет есебіне 197,0 мың теңге түсіп  жоспар 1,6 % орындалды.  
• Жеке тұлғаларға жергілікті бюджеттен берілген бюджеттік кредиттерді өтеу бойынша бюджет есебіне 117,0 мың теңге түсіп  жоспар 15,9 % орындалды.  

        Берілген несиенің қайтарылуы үлкен қыиндық тудырауда, 1998-2000 жылдары аралығында берілген несие қарыздарының қайтпауының басты себебі, несие берген кезде кепілге алынған мүліктердің дұрыс заңдастырылмағандығы, кепілге тиімсіз мүліктердің алынуы, ипотекалық шарттардың тиісті орындарға тіркелінбеуі және сол кездегі несие бойынша жұмыс атқарған азаматтардың өз жұмыстарына салғырт қарауынан болуда.

         Аудан бюджетіне түскен түсімдер жоспары кіріс көздерінің екі түрінен орындалмады, атап айтқанда:  

        Жылжымайтын мүлікке және олармен мәміле жасау құқығын мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым бойынша  2005 жылы 3539,0 мың теңге түсіп жоспар 62,5% орындалды себебі, аудандық жылжымайтын мүлікті тіркеу орталығының мәліметіне сәйкес, жалпы 15029 жылжымайтын мүлік болса,  бүгінгі таңда жалпы 4841 жылжымайтын мүлік тіркелген, жеке тұлғалар дер кезінде өздеріне қарасты жылжымайтын мүліктерін тіркетпеуінен жоспардың орындалуына кері әсерін тигізуде.

      Жер учаскелерін сатудан түсетін түсім  бойынша 880,0 мың теңгеге орындалмау себебі, жыл басында 21,8 га жер көлемі сатылып бюджет есебіне 5461,0 мың теңге түсуін жоспарланған болатын, алайда  жер сұранысы аз болу салдарынан бюджет қорына 4581,0 мың теңге түсіп 18,3 га жер көлемі сатылуы  жоспардың орындалмауына негіз болып отыр.

Аудан бюджетіне  түскен түсімдер жоспарының

артығымен орындалу себептері.

     Қызметін біржолғы талон бойынша жүзеге асыратын жеке тұлғалардан алынатын жеке табыс салығы жоспары (контингент) бойынша 14,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, жалпы аудан көлемінде 12 сауда-саттық көк-өніс базары тіркелген, бүгінгі таңда жұмыс істеп жатқан 10 сауда-саттық базардан  2005 жылда аудан бюджет есебіне  (контингент) бойынша 6402,0 мың теңге түсіп,  базарларда сауда-саттық жасаушы саудагерлер  саны артып  жалпы 86263 мың  бір жолғы талон таратылуы, белгіленген жоспардың орындалуына ықпал болып отыр.

     Жеке тұлғалардан көлiк құралдарына салынатын салық жоспары 42,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, аудандық жол полициясының мәліметі бойынша бүгінгі таңға жеке тұлғалардың техникалық байқаудан 2298 автокөлік құралдары өтіп тіркелген, оның ішінде ҚР-ның Салық Кодексіне сәйкес жеңілдетілген автокөлік саны 878 ал төлеуге қалған 1420 авто көліке есептелген салық сомасы 4016,1 мың теңге, яғни өткен 2004 жылмен салыстырғанда ауданда 104 автокөлік саны өскен, жол полициясына тіркелген автокөліктер техникалық байқаудан өту кезінде салықтыда уақытылы төлеу нетижесінде белгіленген жоспар артық орындалды.

    Заңды және жеке тұлғаларға бөлшек саудада өткізілетін, сондай-ақ өз өндірістік мұқтаждарына пайдаланылатын бензин отыны жоспары 39,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, ауданда 14 жанар-жағар май бекеті тіркелген, оның ішінде жұмыс істеп тұрғаны 2 жанар-жағар май бекетінде дизель отыны сатылады, 2005 жылда күз мезгілінде егін жинау жұмыстарын жүргізу мақсатында шаруақожалықтарға  жеңілдетілген бағамен 20075 литр бензин отыны сатылу салдарынан аудан бюджетіне (контингент) бойынша 1064,0 мың теңге түсіп белгіленген жоспар артық орындалды. 

      Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым  жоспары 9,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, аудандық салық комитетінің мәліметіне сүйене келе сауда-саттық қызметімен айналысатын кәсіпкерлер саны арту салдарынан 2005 жылда бюджет есебіне 779,0 мың теңге түсіп белгіленген жоспар 101,3 пайызға орындалды.

      Коммуналдық меншіктегі мүлікті жалдаудан түсетін кірістер жоспары 11,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, аудандық экономика және бюджетті жоспарлау бөлімінің берген мәліметіне орай ауданда тіркелген коммуналдық меншік пайдаланушы 48 заңды тұлға, 106 жеке тұлғалар, келісім  шарт негізінде  есептелген түсімді дер кезінде төлеу салдарынан, 2005 жылы  бюджет қорына 794,0 мың теңге түсуі  жоспардың  артық орындалуына септігін тигізуде.

       Жергілікті мемлекеттік органдар салатын әкімшілік айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар жоспары 724,0 мың теңгеге артық орындалу себебі, әкімшілік айыппұл салушы жергілікті мемлекеттік органдар, ҚР-ның заңдарына сәйкес салынған  өсімпұлдар мен санкцияларды дер кезінде өндіру нәтижесінде аудан бюджетіне 2056,0 мың теңге түсіп  жоспар  154,4 пайызға артты.                       

III.Шығыстар:

      Қазығұрт  аудан бюджетінің шығыстары  2005 жылғы  анықталған  жоспар 1497975,0 мың теңге, нақты орындалғаны 1480554,0 мың теңге, яғни 98,8 % - ке орындалды, оның ішінде:

1. Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер көрсету:

              Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер көрсету бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 92496,0  мың теңге, нақты орындалғаны 92124,0 мың теңге, яғни жоспар 99,6 % - ке орындалды,  оның ішінде:

           112.01.03  Қазығұрт аудандық маслихат аппаратын қамтамасыз ету бойынша  2005 жылға  анықталған  жоспар 7956,0  мың теңге,  нақты орындалғаны 7956,0  мың теңге, яғни 100  % - ке орындалды,  оның ішінде:

             139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 825,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

   Мекеме балансындағы автокөлікке жанар-жағар майға-272,0 мың теңге, автокөліктің матор майына және қосалқы бөлшектерге-43,0 мың теңге, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға- 395,0 мың теңге, ауданның «Құрметті азаматы» атағын беру үшін-28,0 мың теңге, 2005 жылға қызметтік басылымдарға-82,0 мың теңге жұмсалынды.

          146 (Ғимараттарды, үй-жайларды ұстау, оларға қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу, жабдықтар мен басқа да негізгі құралдарды жөндеу шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 105,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:  

         Мекеме балансындағы автокөлікті және негізгі құралдарды ағымдағы толық жөндеуге -85,0 мың теңгесі жеке кәсіпкер Ж.Смайловпен келісім-шартқа отырып- 75,0 мың теңгеге автокөлікті жөндеу жұмыстарына және 10,0 мың теңгесіне ЖШС «Омега-Юг» мекемесіне компьютерді жөндеуге,  15,0 теңгесіне ғимаратты ағымдағы жөндеу жұмыстарына жұмсалған.

          411 (Негізгі құралдарға жататын тауарларды сатып алу) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 2000,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

  ГАЗ 3102 маркалы автокөлікті сатып алу үшін – 1445,0 мың теңге;

  Компьютердің мониторын сатып алу үшін- 55,0 мың теңге;

  Кабинетке офис мебель орнатуға- 300,0 мың теңге;

   1 дана компьютер сатып алуға- 100,0 мың теңге;

   2 дана кондиционер сатып алуға- 100,0 мың теңге жұмсалынды.

      122.01.03. Аудан Әкімі аппаратын қамтамасыз ету бойынша  2005 жылға  анықталған  жоспар 23302,0  мың теңге,  нақты орындалғаны 23299,0  мың теңге, яғни 100  % - ке орындалды,  оның ішінде:

    139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша шаруашылық және кеңселік заттарды алу шығындары бойынша қаралған қаржы 2794,0 мың теңге. Бұл қаржы мына мақсаттарға жаратылды. Атап айтқанда: кеңселік заттар сатып алу үшін кассаға кіріс 582,0 мың теңге, автокөліктерге бензин үшін ЖК “ Шолпанов Ж ” –қа - 920,0 мың теңге, кеңселік заттар сатып алу үшін “ Натим “ ЖШС –не 514,4 мың теңге, конверт,марка үшін “ Қазпошта” –ға 38,5 мың теңге, қызметтік басылымдарға  “ Ернур-Пресс” ЖШС-не 87,6 мың теңге, картридждерді заправка жасау үшін “ Copy Servise”-ке –46,1 мың теңге, кеңсе заттарын сатып алу үшін ЖК “ Бегалиев А “-ға 155,6 мың теңге, кеңсе заттарын сатып алу  үшін  ЖК “ Орынова А”-ға 276,8 мың теңге, фирмалық бланкалар сатып алу үшін “ Кітап” ЖШС-не  72,0 мың теңге, кеңселік заттар сатып алу үшін “ Қазығұрт Орг Тех Сервис”-ке 20,0 мың теңге, кеңселік және шаруашылық заттар сатып алу үшін ЖК “ Бегалиев Т” –қа 81,0 мың теңге, жалпы барлығы болып 2794,0 мың теңге игерілген.

    146 ерекшелік негізгі құралдарды / қорларды /  күту, қарау шығындары бойынша қаралған қаржы 2379,0 мың теңге, аталған қаржы: автокөліктерге қосалқы бөлшектер сатып алу үшін ЖК “ Ақжол “- ға 776,3 мың теңге аударылды, техникалық қызметкерлердің еңбек ақысы – 652,9 мың теңге, табыс салығына- 29,3 мың теңге, зейнет ақы қорына – 80,9 мың теңге, әлеуметтік салыққа – 140,8 мың теңге, кәсіподақ жарнасына- 7,3 мың теңге, әлеуметтік сақтандыру қорына – 10,1 мың теңге, компьютер комплектілерін жөндетуге           “ Натим” ЖШС –не – 184,5 мың теңге, еңбекке жарамсыздық парақшасына – 7,5 мың теңге, картридж жөндеуге “Copy Servise”-ке – 4,1 мың теңге, аудан әкімі ғимаратын газ жүйесіне қосу үшін жөндеу ақысына  - 422,0 мың теңге, түтін жүру жолдарын тазалағаны үшін СТК “ Қазығұрт ” –қа – 9,3 мың теңге. Жалпы барлығы 2379,0 мың теңге игерілген.

  149 ерекшелік басқада көрсетілген қызметтер және жұмыстар шығындары бойынша 3901,3 мың теңге қаралған. Бұдан игерілгені: техникалық қызметкерлердің еңбек ақысына – 1524,4 мың теңге, табыс салығына – 64,5 мың теңге, зейнет ақы қорына –171,4 мың теңге, әлеуметтік салыққа – 257,4 мың теңге, кәсіподақ жарнасына – 15,1 мың теңге, әлеуметтік сақтандыру қорына- 21,6 мың теңге, қаржылық қызметке – 22,3 мың теңге, жылжымайтын мүліктерді түгендеу қызметтеріне ОҚО Жылжымайтын Мүлікті тіркеу орталығына – 980,9 мың теңге, заңдар жинағы базасы үшін ҚР ӘМ РҚК “ Закон” базасына- 96,7 мың теңге, нормативтік құқықтық актілерді  жариялау үшін “ Қазығұрт тыныс және газета” ЖШС-не 204,0 мың теңге, іс-сапар шығындарына – 29,9 мың теңге, ғимаратты күзету шығындарына “ ОҚО күзет басқармасы” ММ-не – 99,0 мың теңге, статистикалық мәліметтер үшін “ Статистикалық орталық”-қа – 220,0 мың теңге, еңбекке жарамсыздық парағы үшін – 57,9 мың теңге,басқада қызметтер үшін – 74,6 мың теңге, құпия база орнатқаны үшін “ Каз спец предприятия “ ҚР ҰҚК-нет 13,9 мың теңге, қоршаған ортаны ластағаны үшін арнайы рұқсат алуға жоба жасағаны үшін “ Озон” ЖШС –не 45,0 мың теңге, жеке басылыдар үшін – 1,1 мың теңге, жеке байланыс қызметін пайдаланғаны үшін –1,5 мың теңге. Жалпы барлығы: 3901,3 мың теңге.

   009.411. материалдық техникалық базаны нығайту шығындары бойынша қаралған қаржы. 170,0 мың теңге. Бұл қаржы аудан әкімі аппаратына 1 дана кіші АТС алуға жаратылды яғни “ Нәтім” ЖШС-не аударылып берілді.

 

      123.01.03. Ауыл  округі   әкімдерінің  аппараттарын қамтамасыз ету бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 61131,0  мың теңге, нақты орындалғаны 60780,0  мың теңге, яғни 99,4 % - ке орындалды,  оның ішінде:

мың теңге

р/с	Ауыл округі	Жылдық жоспары	Нақты орындалғаны	Орындалу пайызы
1	Алтынтөбе	3989,0	3984,3	99,9
2	Жаңабазар	4887,0	4839,8	99,0
3	Көкібел	3759,0	3694,7	98,3
4	Қарабау	3170,0	3155,2	99,5
5	Қазығұрт	14750,0	14743,1	99,9
6	Қақпақ	4296,0	4292,0	99,9
7	Қызылқия	4330,0	4291,4	99,1
8	Рабат	6993,0	6874,7	98,3
9	Тұрбат	4601,0	4583,3	99,6
10	Шанақ	3112,0	3082,2	99,0
11	Шарапхана	3388,0	3384,2	99,9
12	Шарбұлақ	3856,0	3855,1	100
	Барлығы	61131,0	60780,0	99,4

 

        Шаруашылық  шығындары  бойынша  -    орг.техникаға, кеңселік және  шаруа шылық заттарға   – 793,6 мың теңге, жанар – жағар  май үшін  ЖК   Шолпановқа   - 2044,8  мың теңге,  газет, журнал т.б. басылымдарға –  561,6 мың теңге , барлығы  жоспардағы -  3400,0 мың теңге толығымен игерілді.

р/с	Ауыл округі	Ерекшелік бойынша жылдық жоспар	Жанар  – жағар май үшін	І және ІІ жарты жылдықтағы басылымдар  үшін	Канц.тауар, шар. шығындар  және орг.техника үшін
1	Алтынтөбе	267,0	115,0	54,0	98,0
2	Жаңабазар	289,0	195,0	45,0	49,0
3	Көкібел	276,0	188,0	32,0	56,0
4	Қарабау	250,0	150,0	36,0	64,0
5	Қазығұрт	292,0	134,0	62,0	96,0
6	Қақпақ	310,0	204,0	62,0	44,0
7	Қызылқия	300,0	203,0	41,0	56,0
8	Рабат	286,0	135,0	55,0	96,0
9	Тұрбат	290,0	198,5	45,0	46,5
10	Шанақ	270,0	203,0	20,2	46,8
11	Шарапхана	265,0	198,3	40,4	26,3
12	Шарбұлақ	305,0	135,0	55,0	115,0
	Барлығы	3400,0	2058,8	547,6	793,6

         Коммуналды  қызмет бойынша – көпсалалы коммуналды шаруашылық мекемесіне ауыз  су  үшін – 17,0  мың теңге қаралып, толығымен игерілді.

         Байланыс қызметі үшін –  абоненттік төлемдерге жылдық жоспар 390,0  мың теңге, игерілгені 375,0 мың теңге.

         Электр энергиясын пайдаланғаны үшін төлемдер – жылдық жоспар 281,0 мың теңге болса, игерілгені – 280,0 мың теңге.

          Жылу  жүйесіне немесе жылу үшін төлемдер бойынша –  жылдық жоспар 281,0 мың теңге болса, «Оңтүстік Қазақстан газ шаруашылығы» мекемесіне – 59,0 мың теңге,  « Азамат R» ЖШС-не –  көмір үшін 105,0  мың теңге, барлығы – 164,0  мың теңгесі  игерілді.

        Ағымдағы  жөндеу бойынша –  жылдық жоспар 2218,0 мың теңге болса, игерілгені 2205,0 мың теңге. Оның ішінде: келісім  шарт негізіндегі қызметкерлерінің  айлық жалақысы мен әлеуметтік салыққа, әлеуметтік сақтандыруға – 2157,0  мың теңге,  ЖК Абишовке автобөлшектер үшін – 42,0 мың теңге,  басқа да шығыстарға – 6,0 мың теңге жұмсалған.

        Басқа да шығыстар ерекшелігі бойынша –  жылдық жоспар 2502,0 мың теңге болса, игерілгені 2473,4 мың теңге. Оның ішінде: келісім  шарт негізіндегі қызметкерлерінің  айлық жалақысы мен әлеуметтік салыққа, әлеуметтік сақтандыруға – 2236,4  мың теңге,  қоршаған ортаны қорғауда «ОЗОН» ЖШС-нен рұқсатнама алу  үшін – 176,0 мың теңге, банктік қызметке және басқа да шығыстарға – 61,0 мың теңге жұмсалған.  

          Активтерді  сатып алу  бойынша -  жылдық жоспар 1540,0 мың теңге, игерілгені 1532,0 мың теңге. Оның ішінде:11 комплекті компьютер, 1 факс аппаратын алуға «Натим» ЖШС-не 1532,0 мың теңге аударылып берілген.

         Ғимараттарды сатып алу бойынша - жылдық жоспар 1052,0 мың теңге, игерілгені 1052,0 мың теңге. Оның ішінде: Жаңабазар ауыл әкімдігінің ғимаратын сатып алуға – 300,0 мың теңге, Турбат ауыл әкімдігінің ғимаратын сатып алуға – 752,0 мың теңге жұмсалды.

  

       2.Қорғаныс:

            Қорғаныс саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 3450,0  мың теңге, нақты орындалғаны 3364,0 мың теңге, яғни жоспар 97,5 % - ке орындалды, оның ішінде:

          139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша қаралған қаржы 445,0 мың теңге, оның 394,0 мың теңгесі  кеңселік заттар  мен бланкілер сатып алу үшін және 51,0 мың теңгесі мекеме жиҺазына ТОО Жұлдызға аударылды.

        146 ерекшелік негізгі құралдарды / қорларды /  күту, қарау шығындары бойынша қаралған қаржы 709,0 мың теңге, нақты орындалғаны 694,0 мың теңге, яғни жоспар 97,9 % - ке орындалды, оның ішінде: 397,9 мың теңгесі техқызметкерлердің еңбекақысына, 285,0 мың теңгесі ТОО «Құрылысшы» ағымдағы жөндеу жұмыстарына аударылды.

       149 ерекшелік басқада көрсетілген қызметтер және жұмыстар шығындары бойынша 1387,0 мың теңге қаралған. Бұдан игерілгені 1337,0 мың теңге, оның ішінде:  – 1332,3 мың теңгесі техқызметкерлердің еңбекақысына аударылды.

     Қазығұрт аудан әкімдігінің 2005 жыл 18 мамыр күнгі «Дала, тоғай, орман өрттерін болдырмау және түрлі сипаттағы өрттерден туындаған төтенше жағдайларды жою үшін 632,0 мың теңге бөлу туралы» №322 қаулысымен- 632,0 мың теңге бөлініп, толығымен игерілді.

 

      3.Білім беру:

           Білім беру саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 1133692,0  мың теңге, нақты орындалғаны 1124498,0 мың теңге, яғни жоспар 97,5 % - ке орындалды, оның ішінде:

    454.007.000.311 Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту:

            Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 33391,0  мың теңге, нақты орындалғаны 33391,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, оның ішінде:

      «Шарбұлақ» балабақшасы  мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорына, 2005 жылы Республикалық бюджет есебінен 11926,0 мың теңге қаржы қаралып, 100 пайыз жұмсалынды. Жалпы балабақшада 23,76 штаттық бірлікте 26 қызметкер жұмыс істейді құралған бір айлық еңбекақы  қоры  331,9 мың теңге. Балабақшаға  60 бала қабылданып 2 топ ашылды.

111–ерекшелік бойынша: 2005 жылға 1186,0 мың теңге жұмсалған қаралған қаржы  көлемі  толығымен игерілді, оның  25 %  738,1 мың теңгені құрайды.

131–ерекшелік бойынша: Азық-түлік есебіне 2005 жылға бюджеттен 400,0 мың теңге бөлініп толығымен игерілді,  Шарбұлақ балабақшасын азық-түлікпен түзелген келісмім шарт негізінде ЖК Ж.Лебаевпен  қамтамас етеді.   Жұмсалған азық-түлік шығынына сараптама жүргізе келе жоғарыда көрсетілгендей балабақша қараша айында ашылғандықтан жылсоңына дейін тәрбиеленіп жатқан жалпы      60 балаға  400,0  мың теңге қаржы жұмсалады,

сонда бір балаға шаққанда 1 күнде 81 теңге,

ал бір балаға 1 айда  орташа  1620 теңге жұмсалады.

2 айда жылпы 60 балаға  400,0 мың теңге жұмсалды.

139–ерекшелік бойынша: жалпы өткен 2005 жылы 5425,0 мың теңге қаралып тиісті қаржы көлемі толығымен аударылды, атап айтқанда:

     ЖК К.Мусаевпен  2783,0 мың теңгеге түзелген келісім шарт негізінде 1403,0  мың теңгеге жұмсақ инвентарь заттары, және 1380,0 мың теңгеге қатты инвентарь заттары алынды.

     ЖШС Казыгурт-Агро 2495,2 мың теңгеге түзелген келісім шарт негізінде    қатты инвентарь заттары  алынды.

    ЖШС Электрокомплекс-1  67,1 мың теңгеге электор жабдықтары алынып,   ЖК К.Жумановпен келісім шарт негізінде 36,0 мың теңгеге  электор жабдықтарды орнаттылды.

    Балабақшаға  қажетті шаруашылық шығындар үшін 38,7 мың теңге және кеңсе заттары үшін 5,0 мың теңге жұмсалынды.

132–ерекшелік бойынша:жалпы 42,0 мың теңге бөлініп  түзелген келісім шарт негізінде  ЖШС Формацияплюс -12,0 мың теңге дәрі дәрмектер және ЖАҚ Южказмедтехника-30,0 мың теңгеге медициналық жабдықтар алынды.    

431–ерекшелік бойынша: Балабақша  ғимаратын  күрделі жөндеуден өткізу үшін түзелген сметалық құжат құны  7015,1 мың теңге бағаланды ЖШС «Ернар-би» мекемесімен келісім шартқа тұрып Республикалық бюджет есебінен 2005 жылы 4400,0 мың теңге бөлініп тиісті қаржы толығымен игерілді,  қүрделі жөндеу жұмыстары 2006 жылы аяқталатыдықтан  қалған  2615,0 мың теңгесі 2006 жыл есебіне кіргізілді.

        «Шолпан» балақшасы  мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорына, 2005 жылы жергілікті  бюджет есебінен 16395,0 мың теңге қаржы қаралып, 100 пайыз жұмсалынды. Жалпы балабақшада 53,46 штаттық бірлікте 53.4 қызметкер жұмыс істейді, құралған бір айлық еңбекақы  қоры  824,9 мың теңге. Балабақшаға  290 бала қабылданып 9 топ ашылды, 2005 жылдың қорытындысы бойынша ата-аналық жарна есебіне балабақша қорына 1834,0 мың теңге қаржы көлімі кіріске алынып,  балабақша әкімшілігі керекті шаруашылық шығындарға жұмсалған қаржыға  атк түзілді. 

111–ерекшелік бойынша: 2005 жылға  8508,0 мың теңге жұмсалған қаралған қаржы  көлемі  толығымен игерілді, оның  25 % 1747,0 мың теңгені құрайды.

131–ерекшелік бойынша: Азық-түлік есебіне 2005 жылға бюджеттен 2563,0 мың теңге бөлініп толығымен игерілді, ал ата-аналық жарна қорына  түскен қаржыдан 1300,0 мың теңге жұмсалды, Шолпан балабақшасын азық-түлікпен түзелген келісмім шарт негізінде ЖК Б.Назаров қамтамас етеді.   Жұмсалған азық-түлік шығынына сараптама жүргізе келе жоғарыда көрсетілгендей балабақшада тәрбиеленіп жатқан жалпы  199 балаға  1 жылда 3863,0 мың

сонда бір балаға шаққанда 1 күнде 81 теңге,

ал бір балаға 1 айда  орташа  1620 теңге жұмсалады.

1 жылда  бір балаға 19440 мың теңге жұмсалды.

139–ерекшелік бойынша: ЖК Решаметовтан 1219,3 мың теңгеге, ЖК А.Бегалиевтан 100,0 мың теңгеге, және ЖК Б.Назаровтан 542,0 мың теңгеге       қатты және жұмсақ заттар,  ЖК А.Орыновадан 138,7 мың теңгеге ас ыдыс-аяқ заттарын  жалпы 2000,0 мың теңгеге түзелген есеп-шот фактурасы негізінде алынды. ЖШС «Қазпошта» мекемесімен келісім шарқа тұрып балабақша  21,0 мың теңгеге газет-журналдарға жазылды.

Спорттық заттар, кресло, және темір сейфін 60,0 мың теңге алынды.

146–ерекшелік бойынша:жалпы 1002,0 мың теңге бөлініп тиісті қаржы толығымен игерілді, аудандық коммуналдық шаруашылық мемлекеттік мекемесімен  келісім шартқа тұрып  балабақша ғимаратын 500,0 мың теңгеге ағымдаға  жөндеуден өткізілді, өткен 2004 жылы аталған мекеме газ құбырын жөндеген үшін  қалған берешек қарыз сомасы 463,6 мың теңге аударылды. Диз бөліміне 38,4 мың теңге аударылды.

411–ерекшелік бойынша  1 комплект компютер алуға 139,0 мың теңге жұмсалды.

     «Аққу» балақшасы  мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорына, 2005 жылы жергілікті  бюджет есебінен 5070,0 мың теңге қаржы қаралып, 100 пайыз жұмсалынды. Жалпы балабақшада 15,0 штаттық бірлікте 24 қызметкер жұмыс істейді, құралған бір айлық еңбекақы  қоры  219,9 мың теңге. Балабақшаға  75 бала қабылданып 3 топ ашылды, 2005 жылдың қорытындысы бойынша ата-аналық жарна есебіне балабақша қорына 345,0 мың теңге қаржы көлімі кіріске алынып,  балақша әкімшілігі керекті шаруашылық шығындарға жұмсалған қаржыға  түзеген акт түзеліп талдау жасалынды. 

111–ерекшелік бойынша: 2005 жылға  2400,0 мың теңге жұмсалған қаралған қаржы  көлемі  толығымен игерілді, оның  25 % 511,2 мың теңгені құрайды.

131–ерекшелік бойынша: Азық-түлік есебіне 2005 жылға бюджеттен 1540,0 мың теңге бөлініп толығымен игерілді, ал ата-аналық жарна қорына  түскен қаржыдан  90,0 мың теңге жұмсалды, Аққу балабақшасын азық-түлікпен түзелген келісмім шарт негізінде ЖК Б.Назаров қамтамас етеді.   Жұмсалған азық-түлік шығынына сараптама жүргізе келе жоғарыда көрсетілгендей балабақшада тәрбиеленіп жатқан жалпы  75 балаға 12 айда 1458,0 мың теңге жұмсалады. 

сонда бір балаға шаққанда 1 күнде 81 теңге,

ал бір балаға 1 айда  орташа  1620 теңге жұмсалады.

1 жылда  бір балаға 19440 мың теңге жұмсалды.

139–ерекшелік бойынша:  150,0 мың теңгеге 100 бала орындығы, 67,2 мың теңгеге 24 ас столы, 75,0 мың теңгеге жұмсақ заттар,  ЖК Б.Назаровтан  қатты  және жұмсақ заттарын  жалпы 292,2 мың теңгеге түзелген келісім шарт негізінде алынды. ЖШС «Қазпошта» мекемесімен келісім шарқа тұрып балабақша  7,8 мың теңгеге газет-журналдарға жазылды.

146–ерекшелік бойынша:жалпы 48,0 мың теңге бөлініп тиісті қаржы толығымен Қазығұрт аудандық СЭС сараптама орталығына дизинфекция қызметі үшін аударылды.

411–ерекшелік бойынша  «EAGLES» ЖШС мен келісім шарқа тұрып 1 комплект компютер алуға 100,0 мың теңге жұмсалды.

   454.008.100 бастауыш,  негізгі  және орта мектептер  бойынша  2005 жылғы анықталған  жоспар  927080,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  920006,0 мың  теңге, яғни  99,2  %-ке  орындалды.    

      111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  733658,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  728672,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 1567,0 мың теңге.

     131- Тамақ шығындары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  3378,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  3378,0 мың  теңге, яғни  100,0  %-ке  орындалды, атап айтқанда: Қаппаров орта мектебіне- 2021,0 мың теңге,Тоқтаров  орта мектебіне 1357,0 мың теңге жұмсалды. Қаппаров орта мектебінде 73 бала. Төсек күні  13797 күн. Функционалды күн 189. Жылына бір балаға шаққанда   27684 теңге 93 тиын. Бір балаға бір күнге шаққанда 146 тенге 48 тиын. Тоқтаров  орта мектебінде 37 бала. Төсек күні  7025 күн. Функционалды күн 188. Жылына бір балаға шаққанда 36675 теңге 67 тиын. Бір балаға бір күнге шаққанда 193 тенге 17 тиын. Жалпы жиыны Қаппаров және Тоқтаров  орта мектептер бойынша 110 бала , Төсек күні 20822  күн. Функционалды күн 333. Тамақ шығыстары жылына бір балаға шаққанда  30709 теңге 09 тиын. Бір балаға бір күнге шаққанда 163 тенге 34 тиын.  

     139- Шаруашылық шығыстары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  4884,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  4792,0 мың  теңге, яғни  98,1  %-ке  орындалды, атап айтқанда: кеңсе заттары мен шаруашылық шығындарына 402,0 мың теңге, газет журнал басылымдарына 2042,0 мың  теңге, оқушы партасына 1335,0 мың теңге, кеңсе жихазына 400,0 мың теңге, жазғы балалар лагеріне мұздатқыш алуға 50,0 мың теңге, электронды есептегішке  459,0 мың теңге , принтр- 24,0 мың теңге, катриж- 28,0 мың  теңге, сейф – 52,0 мың теңге  жұмсалды.

     141- Коммуналды  қызмет бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  436,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  434,0 мың  теңге, яғни  99,5  %-ке  орындалды, атап айтқанда: Болашақ орта мектебіне- 234,0 мың теңге, Қ. Сатпаев  орта мектебіне 103,0 мың теңге, Т. Рысқұлов орта мектебіне- 60,0 мың теңге, Қ. Абдалиев орта мектебіне- 27,0 мың теңге,  Шарбулақ орта мектебіне- 10,0 мың теңге суға жұмсалды.

    145- Жылу шығыстары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар 20068,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  20049,0 мың  теңге, яғни  99,9  %-ке  орындалды, атап айтқанда: Болашақ орта мектебіне- 1751,0 мың теңге, Қ. Сатпаев  орта мектебіне 1958,0 мың теңге, Т. Рысқұлов орта мектебіне- 586,0 мың теңге, Ащыбулақ орта мектебіне- 688,0 мың теңге,  Комсомол орта мектебіне- 593,0 мың теңге және көмірге 14473,0 мың теңге жұмсалды.

    146- Ағымдағы шығыстары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  8169,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  8153,0 мың  теңге, яғни  99,8  %-ке  орындалды. Ағымдағы жөндеуге Болашақ орта мектебіне- 1371,0 мың теңге, М.Әуезов  орта мектебіне 400,0 мың теңге, Ақбастау орта мектебіне- 200,0 мың теңге, Жандосов орта мектебіне- 930,0 мың теңге,  Енбек орта мектебіне- 200,0 мың теңге , Тураб  Тула орта мектебіне- 500,0 мың теңге, Жамалов орта мектебіне- 1700,0 мың теңге, Қақпақ орта мектебіне- 500,0 мың теңге, Жамбыл орта мектебіне- 30,0 мың теңге, Қызылсенгір орта мектебіне- 82,0 мың теңге, Заңғар бастауыш  мектебіне- 100,0 мың теңге,  Огем бастауыш мектебіне 92,0 мың теңге, барлығы 5901,0 мың теңге,   мек-тептерді дезинфекциялау жұмыстарына 1645 ,0 мың теңге және ОЗОН рұқсат қағазын  алуға 607,0 мың теңге жұмсалды.

    153- Міндетті бір жолғы өтем қоры шығыстары бойынша  2005 жылғы  анық-  талған  жоспар  3397,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  3111,0 мың  теңге, яғни  91,6  %-ке  орындалды, оның ішінде тұл жетім және тұрмысы нашар отбасы балаларының

киімдеріне 1673,0 мың теңге, Тау самалы лагеріне 32 баланың демалуына 400,0 мың теңге, Шапағат  лагеріне 361 баланың демалуына 867,0 мың теңге, ыстық тамаққа 171,0 мың теңге жұмсалды.

    159- Басқа ағымдағы қызмет шығыстары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  4779,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  4747,0 мың  теңге, яғни  99,3  %-ке орындалды. Ластаған ортаны қорғауға – 4091,0 мың  теңге, Асол оқушыларды әскери  дайындықтан  өткізуге  – 656,0 мың  теңге  жұмсалды.

     411- Активтерді  сатып алу шығыстары бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  450,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  450,0 мың  теңге, яғни  100,0  %-ке  орындалды. Әдіскер кабинетіне 3 дана компьютер  алу үшін.

  Жыл басында  оқушылар саны  27275 бала, жыл соңында № 11 мектеп интернат-тың  348 баласын және мектеп алды  даярлық  104 тобынан 2110 баланы, «Дарын» мамандандырылған мектептің  198 баласын шегергенде  аудандық білім бөліміне қарасты мектептер бойынша 24484 бала. Жыл басында класс- комплект саны 1076  

және 89 мектеп алды даярлық тобы  болған, ал қыркүйек айынан класс- комплект саны 1084 және  104  мектеп алды даярлық тобы  жұмыс істеп келеді.

2005 жылдың  басында 3318,67 штаттық бірлік болса,  аудандық маслихаттың 12.02.2005 жылғы  № 2/95 – III  және  06,06,2005 жылғы  № 14/109 - III  шешімдері, аудан әкімінің  18 ақпандағы  № 47 және қазан айындағы № 250 өкімі бойынша мемлекеттік білім беру ұйымдарының  үлгі  штаттарын  яғни 125 штаттық бірлік  Республикалық  бюджет есебінен және жергілікті бюджет есебінен 4,0 штаттық бірлік беріліп, жыл соңында жалпы штаттық бірлік саны 3447,67 бірлік болды.

        Аудандық әдістемелік кабинетте жыл басында 11 штаттық бірлік жұмыс

жүргізсе  аудан әкімінің қазан айындағы № 250 өкімі бойынша 2 штаттық бірлік

беріліп, жыл соңында 13 штаттық бірлікті  құрайды.

        Аудандық орталықтандырылған бухгалтерияда  жыл басында 6  штаттық бірлік жұмыс жүргізсе  аудан әкімінің қазан айындағы № 250 өкімі бойынша  2 штаттық бірлік қарауыл және 1 штаттық бірлік  экономист штаты беріліп, жыл соңында  9 штаттық бірлікті  құрады.

         454.011.00 Балалар мен жас өспірімдер үшін қосымша білім беру бағдарламасы бойынша жалпы жоспар  бойынша қаралғаны 25307,0 мың теңге, нақты орындалғаны 25301,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, оның ішінде:

         «Жас қанат»  спорт мектебі бойынша жылдық жоспар бойынша қаралғаны 15943,0 мың теңге, нақты орындалғаны 15937,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, атап айтқанда:

         111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  3803,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  3797,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 860.4 мың теңге.

           139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 595,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

   Спорт инвентарларды сатып алуға – 555,0 мың теңге, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға- 25,0 мың теңге, және 2005 жылға қызметтік басылымдарға-15,0 мың теңге жұмсалынды.

          146 (Ғимараттарды, үй-жайларды ұстау, оларға қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу, жабдықтар мен басқа да негізгі құралдарды жөндеу шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 1900,0 мың теңге  Жаңабазар е.м. «Жігірген» спорт сарайын ағымдағы жөндеуден өткізіп, толығымен игерілді.  

          411 (Негізгі құралдарға жататын тауарларды сатып алу) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 100,0 мың теңгеге 1 дана компьютер сатып алынып толығымен игерілді.

        431 ( Үй-жайларды, ғимараттарды,  құрылыстарды күрделi жөндеу) ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 8400,0 мың теңге  Қазығұрт е.м.  спорт сарайын күрделі жөндеуден өткізіп, толығымен игерілді.  

         Жыл басында  оқушылар саны  570 бала, жыл соңында 682 бала..

2005 жылдың  басында 18 штаттық бірлік болса,  аудан әкімінің  30.03.2005  жылғы  № 39 өкімі бойынша 1 шт.бірлік, 20.04.2005  жылғы  № 105 өкімі бойынша 2 шт.бірлік, 28.09.2005  жылғы  № 245 өкімі бойынша 7 шт.бірлік, және 22.12.2005  жылғы  № 321 өкімі бойынша 6 шт.бірлік беріліп, жыл соңында 34 штат бірлік болды.

     «Бокс»  спорт мектебі бойынша жылдық жоспар бойынша қаралғаны 3326,0 мың теңге, нақты орындалғаны 3326,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, атап айтқанда:                       111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  1925,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  1925,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 345,3 мың теңге.

         139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 266,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

   Спорт инвентарларды сатып алуға – 237,5 мың теңге, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға- 18,5 мың теңге.

          146 (Ғимараттарды, үй-жайларды ұстау, оларға қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу, жабдықтар мен басқа да негізгі құралдарды жөндеу шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 31,0 мың теңге спорт мектебін ағымдағы жөндеуден өткізіп, толығымен игерілді.  

        «Ат спорт мектебі»  спорт мектебі бойынша жылдық жоспар бойынша қаралғаны 1834,0 мың теңге, нақты орындалғаны 1834,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды.

      111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  1102,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  1102,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 115,2 мың теңге.

Аудандық саз мектебі бойынша 2005 жылға 3190.0 мың теңге жоспарланып  жоспарланған қаржы көлемі толығымен 100 пайыз аударылды.

 111–ерекшелік бойынша: жыл басында жалпы штат бірілік саны 22,76 болған аудан әкімінің 2005 жылғы 28 қыркүйек айында №244 санды шығарылған өкіміне сәйкес саз мектебіне домбыра сыныбын ашу үшін 1(бір) бірлік штат беріліп жалпы 23,76 штат бірлік саны болды. 2005 жылда бюджет есебінен 3381,0 мың теңге қаралып, тиісті қаралған қаржы көлемі толығымен аударылды ал 25% 712,0 мың теңге құрайды.

139–ерекшелік бойынша:2005 жылға бюджте есебінен 9,0 мың теңге қаралып бөлінген қаржыға газет журналдарға жазылуға жұмсалды.

 149–ерекшелік бойынша:2005 жылға бюджте есебінен 33,0 мың теңге қаралып бөлінген қаржыға банк қызметі үшін  жұмсалды.

 411–ерекшелік бойынша:2005 жылға бюджте есебінен 150,0 мың теңге қаралып бөлінген қаржыға 1 комплек компютер сапып алынды.

    457.003.015-019. Білім объектілерін дамыту бағдарламасы бойынша жоспар бойынша қаралған 138230,0 мың теңге, нақты орындалғаны 136116,0 мың теңге, яғни жоспар 98,5 % - ке орындалды. 

-  “Қарабастау”ЖШС-і – 22900,0 мың теңге қаржы түсіп,  22008,9 мың теңгені игерді  (660 орындық Атбулак е.м. Ж.Каппаров мектеп құрылысына), эскпертиза мен ЖСҚ-ының қаржысы облыстық бюджетке қайтару қажет болатын 891,1 мың теңгесі қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр.

- “СМУ-7” ЖШС-і – 22796,0 мың теңге қаржы түсіп, 21 581,0 мың теңгеге игеріп, қабылдау актісі біткен (360 орындық Айнатас е.м. Комсомол мектеп құрылысына) эскпертиза мен ЖСҚ-ының қаржысы облыстық бюджетке қайтару қажет болатын 1215,0 мың теңгесі қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр.

 

- “Евро-құрылыс” ЖШС-іне – 80716,2 мың теңге түсіп, толығымен игерді (1200 орындық Қ.Сатпаев мектеп құрылысына),

• “Аргентина”ЖШС-іне 1200 орындық Қ.Сатпаев мектебінің ЖСҚ-ын дайындау үшін – 4950,0 мың теңге толығымен түсіп, игерілді.

      

- 1 900,0 мың теңгесі Еңбекші мектеп құрылысына игерілді.

- 1 300, 0 мың теңге Амангелді мектеп құрылысына игерілмеді.

-  800,0 мың теңге Байтұрсынова мектеп құрылысына игерілді.

457.003.015-149. Білім обьектісін ің жобалық сметалық құжаттарға:

-320,0 мың теңге «Оңтүстіксараптама» (Рабат а\о Қызыл дала ЖСҚ)

-321,0 мың теңге «Оңтүстіксараптама» (Көкібел  а\о Қызыл ата ЖСҚ)

-298,0 мың теңге «Оңтүстіксараптама» (Шанақ  е\м  Ақжар а/о 320 орындық мектеп құрылысына  ЖСҚ )

-459,0 мың теңге «Қазығұрт-Проект» ЖШС (Жылы-бұлақ е\м 150 орындық мектеп құрылысына  ЖСҚ )

-448,0 мың теңге «Атриум-АС» ЖШС (Амангелді е\м  150 орындық мектеп құрылысына  ЖСҚ)

Барлығы; 2860,0 мың теңге игерілмеді.

457004020 ипотекалық тұрғын үй құрылысына 66752,0 мың теңге қаржы қаралып -61731,0 мың теңге игерілді, атап айтқанда:

- “Базис- А” ЖШС –іне – 18544,8,0 мың теңге қаржы түсіп, 17493,0 мың теңгесі игерілді, 1051,8 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр (1-тип 5 үй құрылысына).

- “Балапан-ХХI” –ЖШС-іне – 15393,5 мың теңге қаржы түсіп, 14517,0 мың теңгесі игерілді, 876,5 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр   (2-тип 5 үй құрылысына).

- “Береке” ЖШС-іне – 32813,0 мың теңге қаржы түсіп, 29721,0 мың теңгесі игерілді, 3092,0 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр   (10 үй құрылысына).

        4.Денсаулық сақтау:

        Ерекше жағдайларда сырқаты ауыр адамдарды дәрігерлік көмек көрсететін ең жақын денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыруға жоспар бойынша қаралған 100,0 мың теңге, нақты орындалғаны 100,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды. 

        5.Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру:

        Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 60428,0  мың теңге, нақты орындалғаны 60112,0 мың теңге, яғни жоспар 99,5 % - ке орындалды, оның ішінде:

         451.002.100. Ақылы қоғамдық жұмыстарға жоспар бойынша қаралған 5324,0 мың теңгенің 5321,0 мың теңгесі игеріліп, аудан бойынша 490 адам ақылы қоғамдық жұмыстарға тартылып жоспар 99,9 %-ке орындалды.

         451.002.101. Жұмыссыздарды кәсіптік даярлау және қайта даярлау бағдарламасы бойынша жоспарда қаралған 2577,0 мың теңге толығымен игеріліп, 70 адам оқуға жіберілді.

         451.005.00. Атаулы әлеуметтік көмек бағдарламасына қаралған 28243,0 мың теңгенің, 28242,0 мың теңгесі игеріліп, аудан бойынша 692 отбасына  атаулы әлеуметтік көмек төленіп жоспар 99,9 %-ке орындалды. 

        451.007.00. Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік көмек бағдарламасы бойынша анықталған  жоспар 5138,0  мың теңге, нақты орындалғаны 5136,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды, оның ішінде:

       ҰОСМ мен ҰОС қатысушыларына «Аталар сөзі» басылымына 299 дана барлығы 238,3 мың теңгеге жазылымға;

       ҰОСМ мен ҰОС қатысушыларына, ҰОС ардагерлеріне теңестірілгендерге «Қазығұрт тынысы» басылымына 698 дана барлығы 508,6 мың тенге;

       ҰОСМ мен ҰОС қатысушыларына «Көп жаса» басылымына 299 дана барлығы 244,3 мың теңге; «Сана және нарық» басылымына 299 дана барлығы 221,5 теңге; «Оңтүстік Қазақстан» басылымына 164  дана барлығы 183,9 мың теңге; «Алтын алқа» , «Батыр ана» және жалғызлікті  аналарға 8-наурыз мерекесіне аудан Әкімінің 01.03.2005 жылғы № 100 санды қаулысына сәйкес сыйлық ретінде 731 адамға барлығы -731,0 мың теңге жұмсалынды.

     ҰОСМ мен ҰОСҚ және ҰОС жауынгерлерінің жесірлеріне, ҰОС теңестірілгендерге 9 мамыр Жеңіс күніне аудан Әкімінің 04.04.2005 жылғы № 217 қаулысына сай 832,0 мың теңге жұмсалынды.

     Аз қамтамасыз етілген азаматтарға бір реттік берілетін материалдық көмекке 163 адамға барлығы– 1421,4 мың теңге төленді.

      1-қазан халықаралық қарттар және мүгедектер күніне, 100 жастан асқан қарттарға аудан Әкімінің 23.09.2005 жылғы № 531 қаулысына сай 195 адамға 390,6 мың теңге жұмсалынды.

      Әр ай сайынғы берілетін жәрдемақы 29 адамға 364,8 мың теңге берілді.

        6.Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық:

        Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 130661,0  мың теңге, нақты орындалғаны 123244,0 мың теңге, яғни жоспар 94,3 % - ке орындалды, оның ішінде:

457004020 ипотекалық тұрғын үй құрылысына 66752,0 мың теңге қаржы қаралып -61731,0 мың теңге игерілді, атап айтқанда:

- “Базис- А” ЖШС –іне – 18544,8,0 мың теңге қаржы түсіп, 17493,0 мың теңгесі игерілді, 1051,8 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр (1-тип 5 үй құрылысына).

- “Балапан-ХХI” –ЖШС-іне – 15393,5 мың теңге қаржы түсіп, 14517,0 мың теңгесі игерілді, 876,5 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр   (2-тип 5 үй құрылысына).

- “Береке” ЖШС-іне – 32813,0 мың теңге қаржы түсіп, 29721,0 мың теңгесі игерілді, 3092,0 мың теңге қазынашылық бөлімде ақша түсімінің болмауынан игерілмей отыр   (10 үй құрылысына).

Елді мекендерде көшелерді жарықтандыру бағдарламасы бойынша 123.008.000.149 – жылдық жоспар  2120 мың теңге, игерілгені 2120,0 мың теңге яғни 100 пайызға орындалған.

Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету бағдарламасы бойынша 123.009.000.149 – жылдық жоспар  3738,0 мың теңге, игерілгені 3738,0 мың теңге яғни 100 пайызға орындалған.

Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру бағдарламасы бойынша 123.011.000.149– жылдық жоспар 8746,0 мың теңге, игерілгені 8745,0 мың теңге яғни 100 пайызға орындалды.

Игерілген қаржы ауыл округтері бойынша төмендегіше:                                                     мың теңге

р/с	Ауыл округі	123.008.000.149		123.009.000.149		123.011.000.149
		Жылдық жоспар	Игерілгені	Жылдық жоспар	Игерілгені	Жылдық жоспар	Игерілгені
1	Алтынтөбе	0	0	20,0	20,0	97,0	97,0
2	Жаңабазар	0	0	80,0	80,0	115,0	115,0
3	Көкібел	0	0	20,0	20,0	146,0	146,0
4	Қарабау	0	0	20,0	20,0	16,0	15,0
5	Қазығұрт	1860,0	1860,0	2115,0	2115,0	5848,0	5848,0
6	Қақпақ	0	0	220,0	220,0	25,0	25,0
7	Қызылқия	0	0	463,0	463,0	342,0	342,0
8	Рабат	260,0	260,0	720,0	720,0	1991,0	1991,0
9	Тұрбат	0	0	20,0	20,0	32,0	32,0
10	Шанақ	0	0	20,0	20,0	48,0	48,0
11	Шарапхана	0	0	20,0	20,0	15,0	15,0
12	Шарбұлақ	0	0	20,0	20,0	71,0	71,0
	Барлығы	2120,0	2120,0	3738,0	3738,0	8746,0	8745,0

 

 

        7.Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік:

    Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 48299,0  мың теңге, нақты орындалғаны 48280,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды.

     455.003.311. Мәдени-демалыс жұмысын қолдау  бағдарламасы бойынша

2005 жылғы  анықталған  жоспар 17163,0  мың теңге, нақты орындалғаны 17163,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, оның ішінде:

         111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  9994,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  9994,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 2131.2 мың теңге.

          139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 900,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

   Мәдениет қызметкерлеріне киімдер мен музыкалық аспаптар алу үшін- 431,0 мың теңге, афиша жасату үшін -45,0 мың теңге, инвентарларды сатып алуға – 20,0 мың теңге, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға- 101,0 мың теңге, және 2005 жылға қызметтік басылымдарға-303,0 мың теңге жұмсалынды.

          146 (Ғимараттарды, үй-жайларды ұстау, оларға қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу, жабдықтар мен басқа да негізгі құралдарды жөндеу шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 645,0 мың теңгенің, 360,0 мың теңгесі Қызыл-қия ауылдық мәдениет үйінің шатырын ауыстыруға, 104,0 мың теңгесі Турбат ауылдық клубын ағымдағы жөндеуден өткізуге, және 181,0 мың теңгесі автокөлік пен музыкалық аппаратураларды ағымдағы жөндеуден өткізуге жұмсалынды.  

          159 (Өзге де ағымдағы шығындар) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 2698,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

       «Арай» жас эстрадалық әншілер байқауына- 21,0 мың теңге;

        Ақын-сазгерлер байқауына- 55,0 мың теңге;

         8-Наурыз мересіне- 160,0 мың теңге;

         22-Наурыз мейрамына- 235,0 мың теңге;

         Жаңа- жыл -2005 мерекесі фейервергіне-250,0 мың теңге;

         1-мамыр мерекесіне- 32,0 мың теңге;

         9-мамыр Ұлы жеңістің 60 жылдығына- 1007,0 мың теңге;

         ҚР Конституция куні мерекесіне- 171,0 мың теңге;

         Аудандық спорт кешенін ашу мерекесіне- 250,0 мың теңге;

         «Үлгілі отбасы» аудандық байқауына- 22,0 мың теңге;

          Республика куні және Алтын күз мерекесіне- 295,0 мың теңге;

           16-желтоқсан және Жаңа-жыл-2006 мерекесіне- 200,0 мың теңге.   

          411 (Негізгі құралдарға жататын тауарларды сатып алу) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 180,0 мың теңгеге 1 дана компьютер сатып алынып толығымен игерілді.

        455.006.00.Аудандық кітапханалардың жұмыс істеуі бағдарламасы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 10696,0  мың теңге, нақты орындалғаны 10696,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды, оның ішінде:     

111- Айлық жалақы бойынша  2005 жылғы  анықталған  жоспар  7046,0 мың  теңге, нақты орындалғаны  7046,0 мың  теңге, оның ішінде 25 % -ті 1554,0 мың теңге.

           139 (шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 734,0 мың теңге толығымен игеріліп, төмендегілерге жұмсалынды:

   Қызметкерлерге арнайы киімдер тіктіруге- 62,0 мың теңге, жылыту жүйелерінің тазалығына рұқсат алу үшін -5,0 мың теңге, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға- 168,0 мың теңге, және 2005 жылға қызметтік басылымдарға-499,0 мың теңге жұмсалынды.

          146 (Ғимараттарды, үй-жайларды ұстау, оларға қызмет көрсету, ағымдағы жөндеу, жабдықтар мен басқа да негізгі құралдарды жөндеу шаруашылық шығыны) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 211,0 мың теңге орталық кітапхананы ағымдағы жөндеуге жұмсалынып, толығымен игерілді. 

       411 (Негізгі құралдарға жататын тауарларды сатып алу) –ерекшелігі бойынша 2005 жылғы қаралған 840,0 мың теңгенің, 550,0 мың теңгесі Ұлы Жеңістің 60-жылдығына, 140,0 мың теңге жерлес ақын Х.Ескарақызының кітәбін сатып алуға, және 150,0 мың теңге редакциядан сатып алынған «Аналар асыл жандар» атты кітәбін сатып алуға жұмсалынды.

   457.013.000.Мәдениет объектісін дамыту бағдарламасы бойынша 260,0 мың теңге қаралып, ол -“Қазығұрт-Проект” ЖШС-іне (Рабат е.м. Алматы-Термез жолынан этнопарк салуға  ЖСҚ дайындау үшін жұмсалынып, толығымен игерілді.

        45708000421 – Спорт объектілерін дамыту бағдарламасы бойынша Қазығұрт елді мекеніндегі спорт кешенін қайта жабдықтау жұмыстарына  8 700,0 мың теңге қаралып толық игерілді.

- 8 700,0 мың теңге “Мух-Дан” ЖШС-іне қаржыландырып, Қазығұрт е.м. спорт кешенін толығымен аяқтады.

456001003 Қазығұрт аудандық ішкі саясат бөлімі  бойынша 2005 жылға 3190.0 мың теңге жоспарланып 100 пайызға  қаржыланды.

111 – ерекшелiк бойынша

Қазығұрт аудандық ішкі саясат бөлімінің  4 қызметкеріне айлық жалақы қорына 2005 жылға 1237,0 мың теңге қаралған.  2005 жылға айлық жалақы қорына  1237,0 мың теңгеге қаржыландырылып,  бұл сомма толығымен 2005 жылдың айлық жалақысына жұмсалынды. 2005 жылға айлық жалақыдан 122,0 мың теңге қарыз .

139 – ерекшелiк  бойынша

Бұл ерекшелiкке 2005 жылға 462,0 мың теңге қаралған.  болса, Бұл соммаға қаржы толығымен түсіп, қаржысы толығымен игерiлген. Соның iшiнде: 

              Мекеме балансындағы автокөлiкке жанар-жағар майға 75.0 теңге аударылды.

             Мекемеде жұмыс iстеп тұрған принтерлерге вал алу және катриджді толтыру үшін, кеңсе-шаруашылық заттарын алуға 186,5  мың теңге жұмсалды.

монитор LG, камераға арналған окумулятор, телефон аппараты,  системный блок, цифровой диктафон, прожектор, модем 56К, сетевой фильтр, компьтер колонкалары  үшін – 178,5 мың теңге

2005 жылға қызметтік басылымдарға  жазылуға - 22,0 мың теңге жұмсалды.

146 – ерекшелiк бойынша

Бұл ерекшелік бойынша 2005 жылға 45,0 мың теңге қаралған. 2005 жылға бұл ерекшелікке  45,0 мың теңге бөлінген. Бұл соммадан мекеме балансындағы автокөлiкке матор майына және қосалқы бөлшектер үшiн 30,0 мың теңге, ТОО Tehnology  мекемесіне компьютерді жөндеу жұмыстарына 15,0 мың теңге жұмсалған.

149 – ерекшелiк  бойынша

Бұл ерекшелікке 2005 жылға 474,0 мың теңге қаралған. Бұл қаржы толығымен келiсiм шарт  негiзiнде жұмыс iстейтін 4 қызметкерлердің  айлық жалақысына, табыс салығына, 10% зейнетақы қорына, әлеуметтiк салыққа, кәсiподақ жарнасына, әлеуметтік сақтандыру қорына және  банк қызметiне аударылды. 2005 жылға айлық жалақыдан 43,0 мың теңге қарыз .

159 – ерекшелiк  бойынша

Бұл ерекшелік бойынша 2005 жылға 100,0 мың теңге қаралған. БАҚ қызметкерлері күні мен Қазығұрт тынысы газетінің 70 жылдық мерей тойына       100,0 мың теңгеге «Қазығұрт тынысы» мекемесіне компьютер алынып берілді.

411 – ерекшелiк  бойынша

Негізгі қорларды сатып алу үшін 2005 жылға 220,0 мың теңге қаралған.        2005 жылға бұл ерекшелікке бөлінген қаржы 220,0 мың теңге болса , 220,0 мың теңгесi яғни қаржы толығымен  игерiлдi. Соның iшiнде:

       KONICA MINOLTA фотоаппаратын  сатып алу үшiн  - 85,0 мың теңге,

        Компьютердiң системный блогін, мониторын сатып алу үшiн – 65,0 мың теңге

        Материалды – техникалық базаны нығайту үшін  – 70,0 мың теңге.

456003000 – бағдарлама  бойынша

Бұл бағдарлама бойынша 2005 жылға 850,0 мың теңге қаралған. 850,0 мың теңге толығымен жастар саясаты саласындағы өңірлік бағдарламаларды іске асыру үшін жұмсалды.

456002100 – бағдарлама  бойынша

Бұл бағдарлама бойынша 2005 жылға 3312,0 мың теңге қаралған. 2005 жылға бұл бағдарламаға бөлінген қаржы 3312,0 мың теңге болса , 3312,0 мың теңгесi яғни қаржы толығымен бұқаралық ақпаратқұралдары арқылы мемлекеттік ақпарат саясатын жүргізу үшін игерiлдi. Соның iшiнде:

       «Қазығұрт тынысы» газетіне  үшiн  - 2892,0 мың теңге,

        «Қазығұрт айнасы» газетіне  – 300,0 мың теңге

        «Аналар – асыл жандар» газетіне – 70,0 мың теңге.

         «КӨП ЖАСА» газетіне – 50,0 мың теңге.

456002101 – бағдарлама бойынша

1. Бұл бағдарлама бойынша 2005 жылға 590,0 мың теңге қаралған. 2005 жылға бұл бағдарламаға бөлінген қаржы 590,0 мың теңге болса , 590,0 мың теңгесi яғни қаржы толығымен жергілікті жердегі телеарналар арқылы мемлекеттік саяси ақпараттар жүргізу жене «Қазығұрт теледидары» мемлекеттік коммуналдық қазналық кәсіпорынның жабылуына байланысты, мекеменің шығындарына төлем жасау үшін игерiлдi.

 

     8.Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары:                

     Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, қоршаған ортаны және жануарлар дүниесін қорғау, жер қатынастары саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 7749,0  мың теңге, нақты орындалғаны 7748,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды.

      450.001.003 Қазығұрт аудандық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары органдарының аппараттары  2005 жылға 3190.0 мың теңге жоспарланып 100 пайызға  қаржыланды.

  139 –ерекшелік бойынша: Шаруашылық шығындарға нақты орындалғаны 350,0 мың теңге  талдай келе, жанар-жағар майға /бензин отыны/-208,2 мың теңге.

  ЖК А.Орынова мен түзеткен есеп-шот фактурасы негізінде кеңселік заттарға 69,0 мың теңге, жұмыс кабинетін жөндеу жұмысына керекті /краска, щетка, разбавитель, известка, синька, есік сыртын қаптауға дермантин/ алуға 3260,0 мың теңге, және есік құлыпын алуға 1,8 мың теңге.

  146 –ерекшелік бойынша:Ағымдағы жөндеуге  нақты орындалғаны 81,0 мың   теңге.  ЖК Смайловпен түзеткен  есеп-шот фактура негізінде автокөлік бөлшектерін алу үшін 25,7 мың теңге, ЖШС Натим мен түзетілген келісім шарт негізінде  компютер принтерін жөндеу үшін 31,9 мың теңге, ЖШС «Сервис-плюс» түзетілген келісім шарт негізінде принтер катридж унтақпен толықтыру ұшін 3,8 мың теңге жұмсалды.

149 –ерекшелік бойынша  нақты орындалғаны 696,0 мың теңге осы ерекшелік бойынша 5 қызметкер келісім-шарт негізінде жұмыс істеп жалпы  еңбек ақы қоры 484,0   мың теңге, әлеуметтік салық 96,0 мың теңге, зейнет ақы қоры 57,9 мың теңге, банк қызметі 10,3 мың теңге, кәсіподақ жарнасы 6,2  мың теңге, табыс салығы 25,6 мың теңге, әлеуметтік сақтандыру төлемі  7,9 мың теңге, және еңбекке жарамсыздық қағазы 8,0 мың теңге. 

159 –ерекшелік бойынша 2005 жылға 225,0 мың теңге жұмсалып атап айтқанда:  автокөлікті техикалық байқаудан өткізген ұшін 0,8 мың теңге, ластанған ортаны қорғау үшін -14,2 мың теңге, «Алтын күз» мерекесін өткізу үшін марапаттау сыйлықтарына 170,0 мың теңге, «Жәрменке» мерекесін өткізуге 40,0 мың теңге.

411–ерекшелік бойынша  1 комплект компютер алуға 140,0 мың теңге жұмсалды.

450.009.000.--бағдарлама бойынша қаралған –2393,0 тенге мал шараушылында пайдаланылатын арнайы ќоймаларды күтіп ұстау үшін “Ауыл”  МКЌМ аударылып толығымен игерілді.

 

        9.Өнеркәсіп, сәулет,қала құрылысы және құрылыс қызметі:

    Өнеркәсіп, сәулет,қала құрылысы және құрылыс қызметі саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 2148,0  мың теңге, нақты орындалғаны 2145,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды, оның ішінде:

          457001003111- ерекшелік бойынша 1139,0 мың теңге қаржы қаралып, 4 қызметкерге  1139,0 мың қаржы толығымен игерілді.

        457001003139 - ерекшелік  бойынша  308,0 мың қаржы қаралып,  308,0 мың қаржы кеңсе шығындарына толығымен жұмсалды. Атап айтқанда:

3. 149 ерекшелік бойынша 149,0 мың теңге қаржы қаралып, 149,0 мың теңге толығымен игерілді. Атап айтқанда:

1 штат касса ісі жөніндегі инспектордың айлық жалақы қорына-124300 теңге

Әлеуметтік салыққа аударылғаны-16900 теңге

Табыс салыққа аударылғаны-5000 теңге

Қаржылық қызметке аударылған қаржы – 2800 теңге

159 – ерекшелік  бойынша 3,0 мың теңге жұмсалған  қаржы:

Қоршаған ортаны қорғау /экология/ үшін – 3000 теңге жұмсалды.

10. Көлік және коммуникациялар:

   Көлік және коммуникациялар саласы бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 9200,0  мың теңге, нақты орындалғаны 9194,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды, оның ішінде

  458.023.000. Автомобиль жолдарын ұстауға қаралған 6500,0 мың теңгенің 6494, мың теңгесі  «Қазығұрт жолдары» ЖШС-не аударылып, жоспар 99,9 %-ке орындалды.

11. Басқалар:

    Басқа шығындар бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 7750,0  мың теңге, нақты орындалғаны 7744,0 мың теңге, яғни жоспар 99,9 % - ке орындалды.

   Жергілікті атқарушы органның шұғыл шығындарға арналған резервінің есебінен іс-шаралар өткізу үшін 2005 жылғы  анықталған  жоспар 2280,0  мың теңге, нақты орындалғаны 2280,0 мың теңге, яғни жоспар 100,0 % - ке орындалды, оның ішінде:

    Қазығұрт аудан әкімиятының 2004 жыл 6 желтоқсан күнгі «Көпірлердің жөндеу жұмыстарын жүргізгені үшін 61,0 мың теңге қарызды төлеу туралы» №584 қаулысы.

    Қазығұрт аудан әкімиятының 2005 жыл 24 қаңтар күнгі «Аудандық мал дәрігерлік қызметі таралуына байланысты желтоқсан айының еңбекақысын және қорытынды есебін беру үшін 969,0 мың теңге бөлу жайлы» №39 қаулысы

    Қазығұрт аудан әкімиятының 2005 жыл 12 сәуір күнгі «Аудан көлемінде таулы аймақтарда қарлардың еруіне байланысты және жауын шашынның мол болуы әсерінен жергілікті тұрғындардың өміріне қауіп туындаған төтенше жағдайлардың алдын алу мақсатында 200,0 мың теңге бөлу туралы» №257 қаулысы

   Қазығұрт аудан әкімиятының 2005 жыл 12 сәуір күнгі «Көкібел ауыл округіне қарасты Қызыл-кемер каналының басындағы тоғанда және Жігірген өзенінің көктемгі жауын-шашынның әсерінен Шақпақ елді мекені тұсындағы арнасы ауып, жергілікті тұрғындардың өміріне қауіп туындаған төтенше жағдайлардың алдын алу мақсатында 500,0 мың теңге бөлу туралы» №256 қаулысы

    Қазығұрт аудан әкімдігінің 2005 жыл 15 тамыз күнгі «Жергілікті тұрғындардың өміріне қауіп төндірген, аудан көлеміндегі дүлей дауылдан келтірілген залалдарды қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу үшін 550,0 мың теңге бөлу туралы» №471 қаулысы.

12. Ресми трансферттер:

  Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына берілетін ресми трансферттер  бойынша 2005 жылғы  анықталған  жоспар 2002,0  мың теңге, нақты орындалғаны 2001,0 мың теңге, яғни жоспар 100 % - ке орындалды.

2005 жылғы

есеп – қысап жұмыстарына түсініктеме

        Қазығұрт аудандық қаржы бөлімі тарапынан 2005 жылдың бақылау – экономикалық жұмыс жоспарына сәйкес ауданның бюджеттік мекемелерінде есеп-қысап жұмыстарына талдау жасалып, есепшілерге практикалық көмек берілді.

Атап айтқанда : Қазанның 30 жылдығы, Елшібек батыр, Алтынсарин, Жамбыл орта мектептерінде, Шанақ, Көкібел, Қарабау, Жаңабазар ауыл округі әкімдерінің аппаратында есеп-қысап жұмыстары бойынша талдау жасалынды. Нәтижесінде кейбір бюджеттік мекемелердің бухгалтерлік проводкалары дұрыс берілмегендігі, мұғалімдер мен техқызметкерлердің бет есептері ескі форма үлгісімен жүргізілгендігі, кассалық және нақты шығыс есебінің, өзге дебитор және кредиторлар есебінің кітаптары, зейнетақы төлемінің есебін жүргізу кітабы, негізгі құралдар мен арзан бағалы тез тозатын заттардың есебін жүргізуге арналған кітаптардың ашылмағандығы анықталды. Талдау жүргізу барысында есепшілерге практикалық көмек көрсетіліп, кемшіліктер орнына келтірілді.

 

3.3  Мемлекеттік басқару органдарының бюджеттік

қатынастары  реттеу саласындағы құзырет.

Мемлекеттік басқарудың бюджеттік қатынастарды реттеу  саласындағы құрылымы Мемлекеттік басқарудың бюджеттік қатынастарды реттеу саласындағы құрылымын:

Қазақстан Республикасының Президенті;

Қазақстан Республикасының Парламенті;

Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті;

Қазақстан Республикасының Үкіметі;

экономикалық жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган;

бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган;

бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган;

ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті орган;

мәслихат;

жергілікті атқарушы орган құрайды.

Қазақстан Республикасы Президентінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Президенті бюджеттік қатынастарды реттеу саласында:

республикалық бюджетті әзірлеу және оның атқарылуы туралы есеп беру тәртібін айқындайды;

Республикалық бюджет комиссиясын құрады, ол туралы ережені бекітеді, оның құрамын айқындайды;

Қазақстан Республикасының аумағында төтенше мемлекеттік бюджет енгізу туралы шешім қабылдайды және оны әзірлеу тәртібін айқындайды;

мемлекеттегі жағдай мен республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы Қазақстан халқына жыл сайынғы жолдауда алдағы жылға арналған Қазақстан Республикасының бюджет саясатының негізгі бағыттарын айқындайды;

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын басқару жөніндегі кеңес құрады және ол туралы ережені бекітеді;

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру және  пайдалану тиімділігін арттыру жөнінде, сондай-ақ оны пайдаланудың көлемі мен бағыттары жөнінде шешімдер қабылдайды;

Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру және пайдалану туралы есептерді бекітеді;

осы Кодексте көзделген жағдайларда тиісті қаржы жылының бірінші тоқсанына арналған республикалық қаржы жоспарын бекітеді;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Парламентінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Парламенті бюджеттік қатынастарды реттеу саласында: республикалық бюджетті, сондай-ақ республикалық бюджетке  өзгерістер мен толықтырулар енгізуді бекітеді; Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есептерін бекітеді; Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің құзыреті, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті бюджеттік қатынастарды реттеу саласында:

республикалық бюджеттің атқарылуына сыртқы бақылауды жүргізу тәртібін белгілейді;

 ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті органмен бірлесіп мемлекеттік қаржы бақылауының стандарттарын әзірлейді, сондай-ақ оларды бекітеді және олардың сақталуына бақылауды жүзеге асырады;

республикалық бюджеттің атқарылуына сыртқы бақылауды жүзеге асырады;

   төтенше мемлекеттік бюджеттің атқарылуына бақылауды жүзеге жүзеге асырады;

 бақылау іс-шараларының қорытындылары бойынша қабылданған шешімдердің орындалуын бақылауды жүзеге асырады;

 Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі бюджеттік қатынастарды реттеу саласында:

Қазақстан Республикасының Парламентіне республикалық бюджетті және оның атқарылуы туралы жылдық есепті табыс етеді;

Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетіне республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есепті табыс етеді;

 жергілікті бюджеттердің жобаларын әзірлеу тәртібін айқындайды;

 республикалық бюджеттің атқарылуын қамтамасыз етеді, республикалық және жергілікті бюджеттерді атқару тәртібін айқындайды;

 тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңды іске асыру туралы қаулы қабылдайды;

 қарыз алуды жүзеге асырады;

 шикізат секторы ұйымдарының тізбесін бекітеді;

 орта мерзімді фискалдық саясат жобасын әзірлеу тәртібін айқындайды; бюджеттік инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) қарау тәртібін айқындайды; салықтық емес түсімдерді алуға жауапты және олардың түсуіне бақылауды жүзеге асыратын уәкілетті мемлекеттік органдардың тізбесін, оларды бюджетке аудару тәртібін айқындайды; мемлекеттік емес қарыздар бойынша мемлекеттік кепілдіктер беру қажеттігі туралы шешімдер қабылдайды;Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік емес қарыздар бойынша мемлекеттік кепілдіктер беру тәртібін, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға қызмет көрсету, оларды тіркеу мен есепке алу, мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген борыштың  мониторингі мен  оны басқару тәртібін айқындайды;мемлекеттік мекемелердің өз иелігінде қалған тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін ақшаны пайдалану тәртібін айқындайды; Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың резервін пайдалану тәртібін айқындайды; Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына активтерді есептеу, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын пайдалану тәртібін  айқындайды; Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен бірлесіп Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын орналастыру үшін рұқсат етілген қаржылық   активтердің және, материалдық емес активтерді қоспағанда, өзге мүліктің  тізбесін айқындайды; Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының жыл сайынғы аудитінің өткізілуін қамтамасыз етеді; төмен тұрған бюджеттерден жоғары тұрған бюджетке - бюджеттік алып қоюлардың және жоғары тұрған бюджеттен төмен тұрған бюджеттерге бюджеттік субвенцияларды аударудың тәртібі мен кезеңділігін айқындайды; жалпы сипаттағы ресми трансферттер көлемдері есептерінің әдістемесін айқындайды; Қазақстан Республикасы Үкіметінің орта мерзімді фискалдық саясатын бекітеді; заттай нормаларды бекітеді; бірыңғай бюджеттік сыныптаманы бекітеді және оны жасау тәртібін айқындайды; бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалауды жүргізу тәртібін айқындайды; ішкі бақылау жүргізу тәртібін белгілейді; орталық атқарушы органдардың, сондай-ақ олардың аумақтық органдарының және оларға ведомстволық бағынысты мемлекеттік мекемелердің штат санының лимитін бекітеді; жергілікті мемлекеттік басқарудың үлгілік құрылымын және жергілікті атқарушы органдардың штат саны лимитін бекітеді; Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкімен бірлесіп Қазақстан Республикасының Ұлттық қорын қалыптастыру және пайдалану туралы жылдық есепті жасайды; Қазақстан Республикасының заңдарына және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

      Бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті  органның құзыреті

Қазақстан Республикасы Үкіметінің орта мерзімді фискалдық саясатының жобасын әзірлейді;

тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы, бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың жобаларын әзірлейді және оларды қарауға Қазақстан Республикасының Үкіметіне табыс етеді;

тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңды іске асыру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының жобасын әзірлейді;

бюджеттік өтінім жасаудың және табыс етудің тәртібін айқындайды;

мемлекеттік мекемелердің өз иелігінде қалатын тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін түсімдер мен ақша шығыстарының болжамын жасау нысанын белгілейді;

бюджет түсімдерін болжау әдістемесін айқындайды;

бірыңғай бюджет сыныптамасының жобасын әзірлейді;

жылдық қаржыландыру жоспарын әзірлейді және бекітеді;

республикалық бюджетті нақтылау (түзету) жөнінде ұсыныстар енгізеді;

бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалауды жүзеге асырады;

мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз алуды және борышты жоспарлау мен талдауды жүзеге асырады;

 бюджеттік кредиттеуді жоспарлау мен талдауды жүзеге асырады;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Экономикалық жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган бюджеттік қатынастарды реттеу саласында:

республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуының орта мерзімді жоспарының жобасын әзірлейді;

басым бюджеттік инвестициялық жобалардың (бағдарламалардың) тізбесін қалыптастырады;

гранттарды тартуға басымдығы бар өтінімдердің тізбесін қалыптастырады және оны Қазақстан Республикасының Үкіметіне бекітуге енгізеді;

 бюджеттік инвестициялар мен гранттардың тиімділігін бағалауды жүргізеді;

 Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Бюджеттің атқарылуы жөніндегі орталық уәкілетті орган:

 республикалық бюджетті атқарады және жергілікті бюджеттердің атқарылуына қызмет көрсетуді жүзеге асырады;

 тиісті  қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы, бюджетке өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңдардың жобаларын әзірлеуге қатысады;

тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңды іске асыру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметі қаулысының жобасын әзірлеуге қатысады;

 бюджетке түсетін түсімдерді болжауға және мемлекеттік бюджетке кірістердің түсуі саласындағы мемлекеттік саясаттың мақсаттары мен басымдықтарын айқындауға қатысады;

 республикалық бюджеттің түсімдері мен оны қаржыландырудың жиынтық жоспарларын бекітеді және оларға өзгерістер енгізеді;

 республикалық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілеріне рұқсаттар береді;

 мемлекеттік мекемелердің азаматтық-құқықтық мәмілелерін тіркеуді жүзеге асырады;

 мемлекеттік мекемелердің міндеттемелері бойынша төлемдерді жүзеге асырады;

 уақытша бос бюджеттік ақшаны Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі салымдарға (депозиттерге) орналастырады;

 банктік шоттардан шетел валютасын қайта айырбастау тәртібін айқындайды;

 осы Кодексте белгіленген жағдайларда қаржыландыруды тоқтата тұрады;

 бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органда мемлекеттік мекемелердің шоттарын ашу, жабу және жүргізу тәртібін айқындайды;

 бюджеттік есепке алуды жүргізу тәртібін айқындайды;

 есептілік жасаудың және табыс етудің тәртібін айқындайды;

 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыздарын алады, пайдаланады, тіркейді, өтейді және оларға қызмет көрсетеді, бағалы қағаздардың ұйымдастырылған рыногында өзі шығарған мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарды сатып алу мен сатуды жүзеге асырады;

 мемлекеттік емес қарыздардың мемлекеттік кепілдіктері бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етеді;

 бюджет қаражатын игеру мониторингін жүзеге асырады;

 республикалық бюджеттің атқарылуы барысында республикалық бюджеттік бағдарламалардың тиімділігін бағалауды жүзеге асырады;

 республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, бюджеттік есепке алу, есептілік жөніндегі әдістемелік басшылықты жүзеге асырады;

 Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсырмасы бойынша келіссөздер жүргізеді, Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыздар шарттарына қол қояды, Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарын шығарады, мемлекеттік емес қарыздар бойынша мемлекеттік кепілдіктер береді;

 Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыздарына және мемлекеттік кепілдіктері бар мемлекеттік емес қарыздарға қызмет көрсетуге екінші деңгейдегі банктерді  конкурстық негізде айқындайды және оларға уәкілеттік береді;

 республикалық бюджет қаражаты есебінен бюджет кредиттерінің берілуін, оларға қызмет көрсетілуін және олардың нысаналы пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады, олардың есепке алынуын, мониторингін және қайтарылуын қамтамасыз етеді;

 Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

бап. Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, аудан 

(облыстық маңызы бар қала) мәслихатының құзыреті

Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мәслихаты:

 жергілікті бюджетті және оның атқарылуы туралы жылдық есепті бекітеді;

 жергілікті бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылауды жүзеге асыратын мәслихаттың тексеру комиссиясын сайлайды;

 жергілікті бюджеттің атқарылуына сыртқы бақылау жүргізу туралы есептерді қарайды;

 Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

 Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, аудан             

             (облыстық маңызы бар қала) әкімдігінің құзыреті

Облыс, республикалық маңызы бар қала, астана, аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімдігі:

 жергілікті бюджет жобасын әзірлейді және оны мәслихатқа табыс етеді;

 жергілікті бюджеттің атқарылуын қамтамасыз етеді және мәслихатқа оның атқарылуы туралы жылдық есепті табыс етеді;

 тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет туралы жергілікті өкілді органның шешімін іске асыру туралы қаулы қабылдайды;

 жергілікті атқарушы органның орта мерзімді фискалдық саясатын бекітеді;

 экономикалық, бюджеттік жоспарлау, бюджетті атқару жөніндегі жергілікті уәкілетті органдарды құрады;

облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың, ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) бюджет комиссиясын құрады, ол туралы ережені бекітеді, оның құрамын айқындайды;

осы Кодексте көзделген жағдайларда тиісті қаржы жылының бірінші тоқсанына арналған жергілікті қаржы жоспарын бекітеді;

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

 

3.4 Мелмекеттік бюджет есебінен берілетін несие саясаты

Бюджеттік кредит – бюджеттен қайтарымды, мерзімді және ақылы негізде бөлінетін ақша. Бюджеттік кредиттеу – бюджеттік кредитті беру,  пайдалану, оған қызмет көрсету және оны өтеу туралы шешім қабылдау рәсімдерін қамтитын процесс. Кредиттік шарт – бюджеттік кредитті беру, пайдалану, оған қызмет көрсету және оны өтеу кезінде тараптардың құқықтық қатынастарын белгілейтін, кредитор, бюджеттік бағдарлама әкімшісі және  қарыз алушы арасындағы келісім.  

Бюджеттік кредиттер: орта мерзімді әлеуметтік-экономикалық даму жоспарының шеңберінде бюджеттік инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) іске асыруға; мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметін іске асыруға; облыстық бюджеттердің, республикалық маңызы бар қалалар, астана, аудандар (облыстық маңызы бар қалалар) бюджеттерінің кассалық алшақтығын жабуға; мемлекеттің жүз процент қатысуымен    қаржы агенттіктерінің (бұдан әрі – қаржы агенттіктері) мемлекеттік инвестициялық саясатты іске асыруына бағытталады.

 Бюджеттік кредиттер тиісті қаржы жылына арналған республикалық және (немесе) жергілікті бюджеттік бағдарламаларда көзделген бағыттар бойынша және сомалар  шегінде беріледі.

 Бюджеттік кредиттер заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысу мақсаттарына, қарыз алушының шаруашылық қызметінің залалдарын жабуына, көрсетілетін қызметтер үшін сенім білдірілген тұлғаларға (агенттерге) ақы төлеуге берілмейді.   

Бюджеттік кредиттер мынадай талаптар сақталған жағдайда беріледі:

1) салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер бойынша берешегінің болмауы;

2) қарыз алушының бюджеттік кредит бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ететін жағдайының болуы;

3) қарыз алушының бұрын берілген бюджеттік кредиттер бойынша берешегінің  болмауы.

Бюджеттік кредиттер Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын Қазақстан Республикасының орта мерзімдік фискалдық саясатына сәйкес жүзеге асырылады.

Бюджеттік кредиттер беру мынадай принциптерге:

1) кредит шартына сәйкес бюджеттік кредитті өтеу міндеттілігін көздейтін қайтарымдылық принципіне;

2) міндеттемелердің орындалуын Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тәсілдермен қамтамасыз ететін жағдайының болуын көздейтін қамтамасыз етілу принципіне;

3) бюджеттік кредитті бергені үшін қарыз алушыға ақы төлеуін көздейтін ақылылық принципіне;

4) бюджеттік кредитті беру мерзімін белгілеуді көздейтін мерзімділік принципіне сәйкес жүзеге асырылады.

Бюджеттік кредиттеу өлшемдері

Бюджеттік бағдарлама мынадай өлшемдер сақталған жағдайда бюджеттік кредит беру арқылы іске асырылады:

1) орта мерзімді әлеуметтік-экономикалық даму жоспарына сәйкес келу;

2) іс-шараларды бюджеттік кредиттеу арқылы іске асырудың экономикалық және әлеуметтік тиімділігі;

3) бюджеттік кредит есебінен іске асырылатын іс-шаралардың өзін-өзі ақтауы;

4) қарыз алушының Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын өлшемдерге сәйкес кредиттік қабілеті.

Бюджеттік кредиттеу субъектілері кредитор, бюджеттік бағдарламаның әкімшісі, қарыз алушы, соңғы қарыз алушы, сенім білдірілген өкіл (агент) болып табылады. Бюджеттік кредиттеу субъектілерінің құқықтары мен міндеттері осы Кодекске және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілеріне сәйкес кредиттік шартпен және (немесе) тапсырма шартымен айқындалады.

Кредитор – Қазақстан Республикасының бюджеттік және азаматтық заңдарына сәйкес бюджеттік кредит беретін кредит шартының тарабы. Республикалық бюджеттен бюджеттік кредиттеу кезінде Қазақстан Республикасының Үкіметі кредитор болып табылады.Бюджеттік кредиттеу кезінде бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Үкіметінің атынан әрекет етеді.Жергілікті бюджеттен бюджеттік кредиттеу кезінде тиісті жергілікті атқарушы орган кредитор болып табылады. Кредитор осы Кодекске және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бюджеттік кредит беруді қамтамасыз етеді, кредит шарты талаптарының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.

Бюджеттік бағдарламалардың әкімшісі бюджеттік кредиттеу кезінде кредиттік шарттың тарабы болып табылады және:

1) қаржы агенттіктерін қоспағанда, қарыз алушы банктерді және сенім білдірілген өкілдерді (агенттерді) конкурстық негізде айқындауды;

2) бюджеттік кредиттердің нысаналы және тиімді пайдаланылуының, өтелуі мен оларға қызмет көрсетілуінің бақылауы мен мониторингін жүзеге асырады.

Қарыз алушы – бюджеттік кредитті алушы, негізгі борышты өтеу және сыйақы, сондай-ақ кредиттік шартқа сәйкес басқа да төлемдерді төлеу жөнінде міндеттемелер алатын кредит шартының тарабы.

1) жеке тұлғалар – Қазақстан Республикасының азаматтары;

2) қарыз алушы банктер – Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге  асыратын ұйымдар;

3) жергілікті атқарушы органдар;

4) шетелдік мемлекеттер қарыз алушылар бола алады.

Соңғы қарыз алушы – қарыз беруші банк оған кредитор немесе қаржы агенттігі айқындаған шарттармен беретін бюджеттік кредитті соңғы алушы.

Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар соңғы қарыз алушылар бола алады.

Соңғы қарыз алушыларды іріктеуді және кредиттеуді бюджеттік бағдарламаның мақсатына, сондай-ақ өздерінің кредиттік саясатына сәйкес қарыз алушы банктер жүзеге асырады.

1. Сенім білдірілген өкіл (агент) – тапсырма шартының негізінде кредитордың (сенімгердің) атынан және оның есебінен және оның нұсқауларына сәйкес бюджеттік кредит беруге байланысты белгілі бір тапсырмаларды жасайтын тұлға.
2. Сенім білдірілген өкіл (агент) кредитордың (сенімгердің) тапсырмасы бойынша мынадай іс-қимылдарды орындай алады:

1) қарыз алушыларды - жеке тұлғаларды айқындау және олармен кредиттік шарттар жасасу;

2) бюджеттік кредиттерге қызмет көрсету;

3) қарыз алушылармен есеп айырысу;

4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес берешекті өндіріп алу.

 Қазақстан Республикасының резиденттері болып табылатын, банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым сенім білдірілген өкілдер (агенттер) болып табылады.

 Қаржы агенттігін қоспағанда, сенім білдірілген өкілді (агентті) бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті орган немесе бюджеттік бағдарламаның әкімшісі Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңдарына сәйкес белгілейді.

 Кредитор (сенімгер) тиісті бюджет қаражаты есебінен сенім білдірілген өкілге (агентке) тапсырмаларды орындағаны үшін сыйақы төлеуді жүзеге асырады.

Сенім білдірілген өкілге (агентке) тапсырмаларды орындағаны үшін сыйақы төлеу мөлшері тапсырма  шарттарында белгіленеді.

. Бюджеттік кредиттеу шарттары Кредиттік шартта бюджеттік кредиттің мынадай негізгі талаптары міндетті түрде болуға тиіс:

1) берудің мақсаты;

2) мөлшері;

3) валютасы;

4)  мерзімі;

5)  игеру кезеңі;

6)  сыйақы ставкасы.

 Бюджеттік кредиттің негізгі шарттары және қарыз алушылардың санаты кредитордың шешімімен белгіленеді.Кредиттік шартқа қосымша талаптар, соның ішінде бюджеттік кредитті беру тәсілін айқындайтын талаптар, бюджеттік кредитті өтеу және оған қызмет көрсету кестесі, бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдері енгізіледі.

Бюджеттік кредиттің мерзімі – қарыз алушы бюджеттік кредит алатын, пайдаланатын, оған қызмет көрсететін және оны өтейтін уақыт кезеңі.Бюджеттік кредиттің мерзімі бюджеттік кредиттің қаражатын кредитордың шотынан аударған кезден бастап есептеледі.Бюджеттік кредиттер  берілу мерзіміне қарай мынадай түрлерге бөлінеді:

1) қысқа мерзімді – 1 жылға дейін;

• орта мерзімді – 1 жылдан 5 жылға дейін;
• ұзақ мерзімді – 5 жылдан 30 жылға дейін.

Бюджеттік кредитті игеру кезеңі – бюджеттік кредиттің берілу мақсаттарына сәйкес іс-шараларды іске асыру үшін қарыз алушы бюджеттік кредитті пайдалана алатын уақыт кезеңі.

Бюджеттік кредиттің пайдаланылмаған бөлігі игеру кезеңі аяқталған күннен бастап үш күннің ішінде тиісті бюджетке қайтарылуға тиіс.

Бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуы кепілмен, кепілдікпен, кепілгерлікпен немесе Қазақстан Республикасының заңдарында немесе шартта көзделген басқа да тәсілдермен қамтамасыз етіледі.Тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын қаржы агенттіктеріне республикалық бюджеттен бюджеттік кредиттер міндеттемелерді  орындау қамтамасыз етілмей бөлінуі мүмкін. Бюджеттік кредиттің қайтарылуын қамтамасыз ету қ±ны сыйақы сомасы ескеріле отырып,  бюджеттік кредит мөлшерінен кем болмауға тиіс.Бюджеттік кредит жөніндегі міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуді бағалау Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.Бюджеттік кредит бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуді бағалау жөнінде көрсетілген қызметтерге ақы төлеуді қарыз алушы жүргізеді.

 Сыйақы ставкасы  сыйақы – бюджеттік кредит берілгені үшін қарыз алушы жүзеге асыратын төлем. Сыйақы ставкасы – жылдық проценттер түрінде көрсетілетін сыйақы мөлшері. Сыйақы ставкасы тіркелген немесе құбылмалы болуы мүмкін.Тіркелген сыйақы ставкасы – мөлшері бюджеттік кредиттің барлық мерзіміне өзгеріссіз белгіленетін сыйақы ставкасы. Құбылмалы сыйақы ставкасы – қаржы рыногындағы конъюнктураға байланысты өзгеріп тұратын сыйақы ставкасы. Бюджеттік кредиттер бойынша сыйақы ставкасы, бюджеттік кредиттер бойынша қаржы агенттіктеріне сыйақы ставкаларын қоспағанда, бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган шығарған мемлекеттік бағалы қағаздардың тиісті түрлері бойынша табыстылықтың орта өлшемді ставкасынан төмен емес шамада белгіленеді.Бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган шығарған тиісті мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша табыстылықтың орта өлшемді ставкасын анықтау тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Бюджеттік кредит беру тәсілі қарыз алушының төлем құжаттарына ақы төлеу бір мерзімде не аудару кестесіне сәйкес бөліп-бөліп немесе қарыз алушының тиісті құжаттар беруіне қарай қарыз алушының банк шотына аудару арқылы берілуі мүмкін.

Бюджеттік кредитті өтеу мен оған қызмет көрсету кестесі  бюджеттік кредитті өтеу және оған қызмет көрсету кестесі бюджеттік кредитті өтеу және оған қызмет көрсету жөніндегі төлемдердің мерзімдерін, кезеңділігін белгілейді. Кредиттік шартта жеңілдік кезеңін беру көзделуі мүмкін.Жеңілдік кезеңі – бюджеттік кредит мерзімінің құрамына кіретін уақыт кезеңі, бұл кезеңде қарыз алушы кредитті қайтаруды жүзеге асырмайды.

        Бюджеттік кредиттеу рәсімдері бюджеттік кредит беру туралы шешім қабылдау бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган белгілеген тәртіппен  мемлекеттік, салалық (секторлық), аймақтық бағдарламалардың іс-шараларын бюджеттік кредиттеудің, әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімді жоспары мен орта мерзімді фискалдық саясаттың мақсатқа сай екендігін  айқындауды; бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің бюджеттік өтінімдерін бюджеттік кредиттеу арқылы іске асыру ұсынылатын бюджеттік бағдарламаның бюджеттік кредиттеу өлшемдеріне сәйкестігіне қатысты қарауын; бюджеттік өтінімді және бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органның қорытындысын бюджеттік комиссияның қарауын; бюджеттік комиссияның оң шешімі болған жағдайда тиісті қаржы жылына арналған бюджеттің жобасына бюджеттік бағдарлама енгізуді қамтиды.  

Бюджеттік кредит беру рәсімі мынадай кезеңдерді:

1) бюджеттік кредиттің негізгі талаптарын айқындауды;

          2) қарыз алушыны айқындауды;

3) кредиттік шарт және олармен байланысты шарттар жасасуды;

4) қарыз алушыға бюджеттік кредит беруді қамтиды.

Бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері кезекті қаржы жылына арналған тиісті бюджеттер бекітілгеннен кейін бюджеттік кредиттердің негізгі шарттары мен қарыз алушылардың санаттары туралы кредитор шешімдерінің жобаларын бекітуге енгізеді.

 Қарыз алушыларды: Қазақстан Республикасының азаматтарын бюджеттік кредиттеу кезінде  тапсырма шартына сәйкес сенім білдірілген өкіл (агент); қаржы агенттіктерін қоспағанда, қарыз алушы банктерді бюджеттік кредиттеу кезінде конкурс нәтижелері бойынша бюджеттік бағдарлама әкімшісі айқындайды. Қарыз алушы банктерді іріктеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді; жергілікті атқарушы органдар бюджеттік кредиттеу кезінде қарыз алушылар осы Кодекске сәйкес айқындалады; шет мемлекеттерді бюджеттік кредиттеу кезінде қарыз алушылар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес айқындалады.

 Қазақстан Республикасының азаматтары Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген жағдайларда бюджеттік кредиттер алады.Қазақстан Республикасының азаматтарын бюджеттік кредиттеу сенім білдірілген өкілдер (агенттер) арқылы жүзеге асырылады. Бюджеттік кредит беру кредиттік шарт, тапсырма шарттары  және бюджеттік кредит бойынша міндетемелердің орындалуын  қамтамасыз етуді растайтын құжаттар жасалып, тіркелгеннен кейін жүзеге асырылады.Бюджеттік кредит беру кезіндегі қажетті құжаттар тізбесін бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті орган белгілейді.Бюджеттік кредиттер беру жөніндегі қаржылық рәсімдер Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен айқындалады.

Шет мемлекеттерге бюджеттік кредиттер Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға сєйкес республикалық бюджет қаражаты есебінен беріледі.  Шет мемлекеттерге бюджеттік кредиттер шет мемлекеттер бюджеттік кредит беру туралы халықаралық шартқа міндетті к‰ш беру ‰шін қажетті мемлекетішілік рєсімдерді ж‰ргізген жағдайда беріледі.Шет мемлекеттерді бюджеттік кредиттеудің тєртібі мен талаптары бюджеттік кредит беру туралы халықаралық шартта белгіленеді. Шет мемлекеттерге берілген бюджеттік кредит бойынша негізгі борыш шет мемлекеттердің Қазақстан Республикасы алдындағы борышын қ±райды.

Бюджеттік кредитті пайдалану қарыз алушы бюджеттік кредит қаражатын бюджеттік бағдарлама паспорты мен кредиттік шартта көзделген мақсаттарға ғана пайдаланады. Бюджеттік кредит өз нысанасында пайдаланылмаған жағдайда қарыз алушы Қазақстан Республикасының заңдарына сєйкес жауаптылықта болады.

Бюджеттік кредитке қызмет көрсету –  бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті органның немесе сенім білдірілген өкілдің (агенттің) бюджеттік кредит қаражатының пайдаланылуын есепке алу және қарыз алушының кредиттік шарттың талаптарына сәйкес негізгі борышты, сыйақыны және басқа да төлемдерді өтеуге төлемдер  жасауды жүзеге асыру жөніндегі қызметі.Негізгі борыш – ол бойынша есептелген сыйақы, комиссиялық төлемдер, т±рақсыздық төлемдері (айыппұлдар, µсімдер) сомасы ескерілмей алынған және өтелмеген бюджеттік кредит сомасы. Негізгі борышқа қызмет көрсету – кредиттік шарт талаптарына сәйкес, белгілі бір уақыт кезеңіндегі сыйақының, өзге де төлемдердің жиынтық төлемдері.

Берешек – бюджеттік кредитті (кредиттік шартты) өтеу және оған қызмет көрсету кестесіне  сәйкес мерзімі басталған, қарыз алушы төлемеген төлемдер сомасы.Сыйақыны есептеу кредитордың шотынан бюджеттік кредит аударылған күннен бастап ол толық өтелген күнге дейін бюджеттік кредит бойынша негізгі борыш сомасына қойылған сыйақы ставкасы бойынша жүргізіледі. Сыйақыны есептеу тәртібі кредиттік шартта белгіленеді.Сыйақыны есептеу үшін жылдың 360 күні және айдың 30 күні есепке алынады.Төлем мерзімі басталған кезде қарыз алушы негізгі борыш пен сыйақы бойынша тиісті бюджетке төлем тапсырмасымен ақша аудару арқылы кезекті төлемдерді жүзеге асыруға міндетті. Берешек пайда болған кезде бюджеттік кредитке қызмет көрсету төлемдердің мынадай кезектілігімен жүзеге асырылады:

1) есептелген т±рақсыздық төлемі (айыппұлдар, өсімпұл);

2) есептелген сыйақы;

3) негізгі борышты өтеу.

Бюджеттік кредитті өтеу - кредиттік шартқа және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бюджеттік кредит бойынша негізгі борышты қарыз алушының µтеуі. Бюджеттік кредиттен қарыз алушылардың кредитормен немесе сенім білдірілген өкілмен (агентпен) келісім бойынша кредитті мерзімінен бұрын өтеуге құқығы бар. Қарыз алушы кредиттік шарттың талаптарын бұзған кезде кредитордың  немесе сенім білдірілген өкілдің (агенттің) тапсырма шартына сәйкес кредитті мерзімінен бұрын өтеуді талап етуге құқығы бар. Қарыз алушыда бюджеттік кредит бойынша берешек пайда болған кезде кредитор немесе сенім білдірілген өкіл (агент) тапсырма шартына сәйкес Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен кредиттің өтелуін қамтамасыз ететін шаралар қабылдайды. Бюджеттік кредит бойынша берешекті өтеу есебінен өндіріліп алынған мүлік Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен өткізілуге және (немесе) мемлекеттік меншікке айналдырылуға жатады.Бюджеттік кредитті өтеу есебінен мемлекеттік меншікке айналдырылатын мүлікке бағалау ж‰ргізуге арналған шығыстар тиісті  бюджет қаражаты есебінен төленеді. Бюджеттік кредит бойынша берешекті өтеу есебінен мүлікті мемлекеттік меншікке айналдыру кезінде кредитор талаптарының мµлшері мүлік құнының сомасына кемітіледі.

Бюджеттік кредит бойынша жергілікті атқарушы органда берешек болған немесе ол бюджеттік кредиттің нысаналы мақсатына пайдаланылмаған жағдайда кредитор берешек сомасын немесе нысаналы мақсаты бойынша пайдаланылмаған соманы Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен жергілікті бюджеттің есебінен шығаруды жүзеге асырады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

 

      Қорыта келгенде, соңғы жылдары мемлекеттік бюджет жағдайы жақсарып келеді. Себебі кейінгі жылдарда мемлекеттік бюджеттегі артықшылықты (профецит) байқап отырмыз. Ол әрине оң нәтижелерге алып келетін жағдай. Мемлекет өз кезегінде әрқашан, яғни жыл сайын 1%-2,5%-3% ға дейін бюджет тапшылығын (дефецит) жоспарлап отырады. Ол тек қана біздің Қазақстан Республикамыздағы ғана тән нәрсе емес. Ол әрбір мемлекетте қаралады және жүргізіледі.

     Бюджет тапшылығы шығыстар мен бюджеттен қайтарымды негізінде бөлінген кредиттер ауқымының бюджетке түсетін түсімдердің  жалпы сомасынан асып түсуін қамтып көрсетеді. Бекітілген республикалық бюджет тапшылығының көлемі ұлттық валютамен және жалпы ішкі өнімге пайызбен, ал облыстық бюджеттер, Астана және Алматы қалалары бюджеттердің тапшылығы ұлттық валютамен көрсетеді. Ал бюджет профециті-бұл бюджетке түсетін кірістер мен ресми трансферттер түсімдерінің және бұрын бюджеттен терілетін кредиттерді ауқымынан асып түсуі. Бекітілген бюджет профецитінің көлемі де ұлттық валютамен немесе жалпы ішкі өнімге пайызбен есептеледі.

Мемлекеттік бюджеттің соңғы бөлігі-бюджет тапшылығын (профецитін пайдалану) қаржыландыру ішкі және сыртқы мемлекеттік борышты өтеу жөніндегі шығыстарды қамтып көрсетеді;

Оның қос арналымы бар;

1) тапшылық болған жағдайда-ішкі көзден (Ұлттық банктен, комерциялық банктерден, бағалы қағаздар сатудан, есепке алу бойынша, шығыстарды жабуға бағытталған жыл басындағы бюджет қаражаттарының қалдықтары) және сыртқы қарыздардан қаражаттар  тарту. 

2) профецит кезінде-жоспардан тыс түсімдерді, біріншісі кезекте мелекеттік міндеттемелерді өтеуге немесе бірінші кезектегі бюджеттегі бағдарламаларды қосымша қаржыландыруға пайдалану.

Бюжеттік жоспарлау –мемлекеттің қаржы саясатының талаптарына бағындырылған қаржылық жоспарлаудың маңызды құрамды бөлігі. Мұндай жоспарлаудың маңызды экономикалық мәні елдің жалпыұлттық элеуметтік экономикалық дамуы негізінде түрлі деңгейдегі бюджетті жоспарлау мен олардың атқарылуы процесінде бюджет жүйесінің буындары арасында қоғамдық өнімнің құны мен ұлттық табысты бөлу және қайта бөлуде болып отыр. Бюджеттік жоспарлау барысында қаржы елдің дамуының мемлекеттік бағдарламасының экономикалық және сапалық көрсеткіштеріне және оған қоса табиғи, материал, еңбек және қаржы ресурстарына белсенді ықпал жасады. Бюджеттің кірістері – бюджетке қайтарылмайтын негізінде салықтардан, алымдардан және бюджетке төленетін басқа да міндетті алынатын түсімдердің, соңында ақ капиталмен жасалатын операциялардан түсетін кірістердің көлемі. Бюджеттің шығыстары- бұл бекітілген шегінде қайтарылмайтын негізінде бөлінетін қаражаттар.

        Айта келе мен бюджет жүйесіне қосар усынысым бүгінгі таңға бюджеттік сыныптама негізінде, қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл  (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің аппараты төмендегі көрсетілген кесте негізінде қажыландырылады.

Ауылдық (селолық) округ әкімінің аппараты бюджет шығыстарының                                   функционалдық сыныптамасы.
Фун.топ	Кіші фун	Бюд. Бағд	Бағдар	Кіші бағд	Атауы.
01					Жалпы сипаттағы мемлекеттiк қызметтер
	1				Мемлекеттiк басқарудың жалпы функцияларын орындайтын өкiлдi, атқарушы және басқа органдар
		123			Қаладағы аудан, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл  (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің аппараты
			001		Қаладағы ауданның, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі аппаратының қызметін қамтамасыз ету
				003	Жергілікті органдардың аппараттары
				007	Мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру
				008	Мемлекеттік органдардың ғимараттарын, үй-жайлары және құрылыстарын күрделі жөндеу
				009	Мемлекеттік органдарды материалдық-техникалық жарақтандыру
04					Бiлiм беру
	1				Мектепке дейiнгi тәрбие және оқыту
			004		Мектепке дейінгі тәрбие ұйымдарынің қызметін қамтамасыз ету
	2				Жалпы бастауыш, жалпы негізгі, жалпы орта бiлiм беру
			005		Ауылдық (селолық) жерлерде балаларды мектепке дейін тегін алып баруды және кері алып келуді ұйымдастыру
	9				Денсаулық сақтау саласындағы өзге де қызметтер
			002		Ерекше жағдайларда сырқаты ауыр адамдарды дәрігерлік көмек көрсететін ең жақын денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыру
	2				Әлеуметтiк көмек
			003		Мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету
07					Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық
	1				Тұрғын үй шаруашылығы
			007		Аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің мемлекеттік тұрғын үй қорының сақталуын ұйымдастыру
	2				Коммуналдық шаруашылық
			014		Елді мекендерді сумен жабдықтауды ұйымдастыру
	3				Елді-мекендерді көркейту
			008		Елді мекендерде көшелерді жарықтандыру
			009		Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету
			010		Жерлеу орындарын күтіп-ұстау және туысы жоқ адамдарды жерлеу
			011		Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру
08					Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістiк
	1				Мәдениет саласындағы қызмет
			006		Мәдениет ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету
12					Көлiк және коммуникация
	1				Автомобиль көлiгi
			012		Аудандық маңызы бар қалаларда, кенттерде, ауылдарда (селоларда), ауылдық (селолық) округтерде автомобиль жолдарын инфрақұрылымын дамыту
			013		Аудандық маңызы бар қалаларда, кенттерде, ауылдарда (селоларда), ауылдық (селолық) округтерде автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету

 

          Айтар болсақ 2005 дейін    ауылдық (селолық) округ әкімінің аппараттары, қаржыландыру процесінің бюджеттік бағдарлама әкімшісі аудан әкімінің аппараты болып табылатын.  Қазақстан Республикасы Ел басының 2003-2005 жылдары «Ауыл жылы» болып жариялау бағытында ауыл мәселесіне үлкен серіпініспен  көніл аудара бастады. Ауыл жылдарында Үкімет тек қана ауыл шаруашылық деңгейін көтерумен шектелмей ауыл бюджетін жақсартуға өте үлкен үлес қосты.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 24 желтоқсандағы № 1362 қаулысына 24 желтоқсандағы  «Қазақстан Республикасының Бірыңғай бюджеттік сыныптамасын бекіту» туралы  № 1362 қаулысымен, аудандық маңызы бар қала, кент, ауыл  (село), ауылдық (селолық) округ әкімінің аппараты болып арнайы № 123 санды бағдарлама әкімшісі болып ашылды. Ашылған бағдарлама әкімшісі тек қана ауыл әкім аппаратын қаржыландыруменғана шектеліп қалған болатын.  2006 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енген, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 24 желтоқсандағы № 1362 қаулысына  бір қатар өзгеріс пен толықтырулар енгізілді, өзегірске сәйкес ауыл бюджетіне  мектепке дейінгі тәрбие ұйымдарынің қызметін қамтамасыз ету, ауылдық (селолық) жерлерде балаларды мектепке дейін тегін алып баруды және кері алып келуді ұйымдастыру, ерекше жағдайларда сырқаты ауыр адамдарды дәрігерлік көмек көрсететін ең жақын денсаулық сақтау ұйымына жеткізуді ұйымдастыру, мұқтаж азаматтарға үйінде әлеуметтік көмек көрсету, аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің мемлекеттік тұрғын үй қорының сақталуын ұйымдастыру, елді мекендерді сумен жабдықтауды ұйымдастыру, мәдениет ұйымдарының қызметін қамтамасыз ету т.б, қызметтерін қаржыландыру тіке ауыл әкімінің құзырына кірді. Ауыл бюджеті бойынша атқарлылған жұмыстар әліде жеткіліксіз болуда, Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың  айтқанындай «Ауыл қалалардың анасы»   демекші,  ауыл жағдайын жақсарту мақсатында әліде ауыл бюджетіне көп көніл бөлу керек деп есептеймін.

Менің айтар негізгі ұсынысым ауыл бюджетіне жалпы білім жүйесіне,  денсаулық сақтау саласына, құрылыс жұмыстарына жәнеде ауыл шаруашылық саласына бөлінетін несие қаражаттарының толық қаржыландырылуын ауыл бюджет құзырына жатқызса,  Қазақ еліміздің әлемдегі бәсекеге қабылетті нарықтық экономикасы дамыған 50 елдің қатарына қосылуға деген ұмтылысы  Тәуелсіз елдің реформалар тәжірибесімен туындаған жаңа экономикалық бағыт болады деп сенемін.

 

        

Пайдаланған әдебиеттер тізімі.

1. Вахрин П.И., Нешитой А.С., Финансы: Учебник для Ввузов.-Информационно-внедрический центр «Маркетинг» 2000 г. 502 с.
2. Дробозина Л.А Финансы. Учебник для Ввузов.-М.:ЮНИТИ, 2000г. 527 с.
3. Кажикаримов Б.К., Омирбаев С.А. Теория финансов. Учебное пособие. –Караганда.КарГУ 1996-80 с.
4. Құлыпыбаев С. Қаржы. Оқу құралдары-Алматы; Мерей 2000 ж.-154 б.
5. Құлыпыбаев С., Баязитова Ш., қаржы теориясы. Оқұ құралы-Алматы: Мерей, 2001ж-176 б.
6. Мельников В.Д., Ильясов К.К., Финансы Учебник для вузов.-алматы: 2001 г. 512 с.
7. Мельников В.Д., Ли В.Д., общий курс финансов. Учебник для вузов-Алматы: институт развития Казахстана, 2001г – 285с.
8. Мамыров Н.К., Сахова А.Н., Ахметова Ш.С., Брузати Л.Н., М22 Госудаство и бизнес. Менежмет государственного сектора. Книга 3: Учебник –Алматы: Экономика, 2002 г. 736 с.
9. Омирбаев С.М. Финансы: Учебное пособье для вузов.-Астана: 2003 г. -385
10. Райзберг Б.А., Лозоковский Л.Ш., Стародубцева Е.Б. Современный экономический словарь. – М: ИНФРА-М, 1997-496с.
11. Родионова В. М. Государственный бюджет и его роль в сбаланстрованности развития экономики. –М., Финансы и статистика 1992 год -143с.
12. Айматова Г. Өтпелі кезеңнің пробелемалары және жүзеге асыру перспективалары. Ақша-кредит саясаты. /// Егемен Қазақстан: -2004 ж. №127-19 мамыр.
13. Әжібеков Қ. Бюджеттің жүгі зіл батпан. /// Қаражы-қаражат; 7/2003 жыл.
14. Ережепов С. Бюджте реального развития. /// Қаражы-қаражат; 1/2001 жыл.
15. Құрмашева Қ. Мемлекеттік бюджеттің атқарылуы /// Егемен Қазақстан: -2004 ж. №115-14 маусым.
16. Сапаралиев Ж. Жаңа бюджет жаланаң жаңалығы көп /// Қаражы-қаражат; 3/1999 жыл.
17. Сахова А. Структура бюджетного планирование Қаражы-қаражат; 6/2003 жыл.

18.Қазақстан Республикасының  Заңы:  Қазақстан   Республикасының     « Бюджет кодексі» 2004 жыл 24 сәуір, Қазақстан   Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 5 ақпандағы №110 қаулысы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1.

 

 

Мемлекеттік бюджет сипаттамасы.

 

Негізгі қаржы жоспары

Мемлекет заңы

Әлеуметтік-экономикалық дамуды басқару механизімі

 

Мемлекеттік бюджет

Мемлекеттік орталықтандырылған ақша қоры	Ресурстар
Экономикалық категория	Қатынастар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 2.

 

Қазақстан Республикасының бюджет жүйесінің сызбасы.

 

Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджеті.

Республикалық бюджет

Жергілікті бюджеттер

 

Обылыстардың бюджеті

Астана және Алматы қалаларының бюджеттері

 

 

 

Облыстық бюджеттер

Аудандық бюджеттер

Облыстық бағыныштағы және қалалардың бюжеттері.

Қалалық бюжеттер

Аудандық бюджеттер