Ойлы болсаң, озып көр
Сабақтың тақырыбы: Ойлы болсаң, озып көр
Сабақтың мақсаты: Жыл бойы өткен материалдарды қайталау, Балалардың білім деңгейін анықтау, бұл жұмысқа ата - аналарды қатыстыру, оқушылардың жыл бойы өткендерін қорытындылау.
Балалардың ой - өрісін, танымдық қабілетін, сөздік қорын, тіл байлығын дамыту.
Бірігіп жұмыс істеуге, достық қарым - қатынас орнатуға, адамгершілікке, жауапкершілік сезімін қалыптастыруға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: тест, қима қағаздар.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.
ІІ. Негізгі бөлім.
Кіріспе сөз. Құрметті оқушылар, ата - аналар, ұстаздар! Бүгінгі сабағымыз бұрынғыдан өзгерек. Сендер бүгін 4 - сыныпта оқыған, білгендеріңді ортаға саласыңдар. Ата - аналар, сіздер бүгін балаларыңыздың қай деңгейде екенін көре аласыздар. Бүгінгі қорытынды сабағымыз сіздерге арналады.
1) «Тездет, бірақ қателеспе!»
1 - қатар
1. Халық ауыз әдебиеті түрлерін ата.
2. Артық - кем қып асырмай,
Шын айтқанда жасырмай:
Таспен ұрып жібердім,
Тоқал астындағы басындай,
Былш ете түсті иленіп,
Бәйбіше астындағы нанындай,
Өтірік болса, сақалым жұлынсын,
Қыз астындағы тырнадай -
Бәрін де осының көріп келдім
Асыңды асшы ұрламай,- бұл қай аңыздан алынған үзінді?
3. Басты кейіпкер деген кім?
4. Абыралы тауларына әкемізбен немесе ағаларымызбен ілесіп, кейде біз де баратын едік. Көбіне осы тамыз айында. Ал Жақсы Абыралы, Жаман Абыралы деп аталатын бұл таудың қойнау – қолаты киіздей қау шөпке тұнып тұратын. Сарыбелдің таздың төбесіндей тақыр жазығы ала жаздай аптаптан күйіп тұрғанда, Абыралының сай - саласы самал желмен салқындап, шөп шапқан шөпшілер үшін жұмақтай көрінетін. Бұл қай мәтін? Авторы кім?
(Асқар Алтай. Дегелеңдегі жарылыс.)
5. Бердібек Соқпақбаев кім? Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
(Балалар жазушысы. «Менің атым Қожа», « Компас», « Ағаштар неге ашуланды?»)
6. « Ат пен есек» мысалындағы негізгі ой не?
7. Бір өлеңді мәнерлеп айтып бер.
2 - қатар.
1. Батырлар жыры дегеніміз не?
2. Ол Бетпақдаланың сусыз шөлімен және Сарыарқа төсімен саяхат жасайды, бірақ қайда барса да, алдынан өзіне арнап қазылған көр шыға береді.
Бөтен өлкеден көңіліне тыншу таба алмай, ол өзінің туған өлкесіне - Сырдария жағасына қайтып оралады. – Бұл қай мәтіннен алынған? Кім туралы?
(Қорқыт)
3. «Біреуге жақсылық етсең, ол жақсылығыңды біреуге міндет етпе». Бұл кімнің сөзі?
(Ы. Алтынсарин.)
4. «Сарытүбектің табанында тігілген он шақты киіз үй « Мәшен ауылы» деп аталады. Ахаң мен Бәдірисапа мінген тарантас арба осы ауылға қарай құлап келеді. Бұларды алдымен байқаған ауыл балалары болды. Он шақты қара сирақ жолаушыларға қарай жосылды. Араларында етектеріне оралып, құлап - сүріне жүгіріп келе жатқан кішкене қыздар да бар.» Бұл қай мәтіннен алынған үзінді? Кім туралы?
(Ақкөл жағасында. А. Байтұрсынұлы.)
5. « Мектептен жырақ жол» мәтініндегі басты кейіпкер кім? Ол қандай бала?
(Бақытжан - 5 - сынып оқушысы.)
6. «Үш жігіт туралы хикая» ертегісінің негізгі ойы не? Авторы кім?
7. Бір өлеңді мәнерлеп айтып бер.
3 - қатар.
1. Әсірелеу дегеніміз не?
2. Күндердің бір күн Сүлеймен патша:
- Алтын, күміспен көмкерілген ақ ордаларда отыра - отыра жалықтым. Енді маған әдемі қырналған ақ сүйектен, ылғи ғана бас сүйектен, сарғаймаған жас сүйектен сарай салынсын, - деп бұйырады.
- Сарайдың бірінші қабаты әйелдердің, екінші қабаты еркектердің, үшінші қабаты құстардың бас сүйегінен қалансын! Бұл қай мәтін?
(Сатқын жапалақ)
3. Монолог деген не?
4. « Мен ең әуелі қазағымды жақсы көремін. Одан кейін Сібірді, одан кейін Россияны, одан кейін бүкіл адамзатты жақсы көремін...» Бұл кімнің сөзі?
(Ш. Уалиханов.)
5. « Алдында тісі ақсиған, ұзын бойлы, қолында ұзын қара пышағы бар қара кісі тұр екен. Даланың жыны осы ғой деп ойлай беріп еді. Анау Қасымға әмірлі дауыспен ақырып:
- Артымнан еріп жүр, әлсіз денеңнің шаршап талғанына қарама! Өліп қалсаң да, артымнан еріп отыр!- деп жүріп кетті. Бұл қай мәтіннен алынған үзінді? Авторы кім?
(Жетім. М. Әуезов.)
6. «Адасқан бала» шығармасындағы басты кейіпкер кім? Мәтіннің авторы кім?
(Жако. Қ. Жұмаділов.)
6. «Балмұздақ» мәтініндегі басты кейіпкер кім? Ол неге балмұздақты жемеді? Мәтіндегі негізгі ой не?
2) « Қазақ тілі - өз тілім» бөлімі.
І қатар
- Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
- Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
- Тұрлаулы мүшелерді ата.
- Тұрлаусыз мүшелерді ата.
- Кітапханашы, мектеп, білімді сөздеріне сөйлем құра, сөйлем мүшесіне талда.
ІІ қатар.
- Сөз таптары дегеніміз не?
- Сөз таптарын ата.
- Зат есім дегеніміз не, оның түрлерін ата.
- Етістік дегеніміз не? Оның түрлерін ата.
- Сан есім дегеніміз не? Оның түрлерін ата.
- Сын есім дегеніміз не? Тағы қандай сөз таптарымен таныстық?
- Биыл, туралы, әттеген - ай, сөздерін қатыстырып сөйлем құра, сөз таптарына талда.
ІІІ қатар.
- Сөйлем дегеніміз не?
- Сөйлем түрлерін ата.
- Сөйлемнің бірыңғай мүшелері дегеніміз не?
- Қыстырма сөз дегеніміз не? Оған мысал келтір.
- Біріккен сөз дегеніміз не?
- Қос сөздер қалай жасалады?
- Қысқарған сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
- Құрмалас сөйлем жаз.
3) « Ойлан, тап!»
І қатар.
1. Қандай сан 3 - ке, 9 - ға бөлінеді?
2. Арасы 880 км болатын екі қаладан бір уақытта бір - біріне қарама - қарсы бағытта екі пойыз шықты. Бірінші пойыздың жылдамдығы 50 км/сағ, ал екінші пойыздың жылдамдығы 60 км/сағ. Пойыздар неше сағаттан соң кездеседі?
3. 12 000 000м кв = ……км кв
1са45 мин=.... мин
4 200кг =.... т... кг
4. - Тік төртбұрыштың ауданын қалай табамыз? --------- Sт =?
- Тік төртбұрыштың периметрін қалай табамыз? --------- Pт =?
- Ара қашықтықты қалай табамыз? ----------- S =?
5. Қожанасыр байдан қарызға 2 теңге сұрады. Бай оған екі есе өсімімен бересің деп 200 тиын берді. Қожанасыр бір айдан соң 2 теңгені екі еселеп апарып берсе, қарызың толық емес дейді. Қателескен кім? Бай ма, әлде Қожанасыр ма?
6. 1 000 теңгенің 2/25 – і
6т – ның 1/ 200 - і
1/3 сағ қанша минут?
ІІ қатар.
1. Қандай сан 2 - ге бөлінеді?
2. Әсет аңға шықты. Оның тазысы өзінен 120 метр жердегі түлкіні қуып жетті. Егер тазының жылдамдығы 350 м/мин болса, ал түлкінің жылдамдығы 320 м/мин болса, тазы қанша уақыттан соң түлкіні қуып жетеді?
120: (350 - 320)=4
3. 5 т 8ц = …ц ------------- 98 мин = … сағ... мин -------------- 2м кв =... см кв
4. - Шаршының ауданын қалай табамыз? Sш =?
- Шаршының периметрін қалай табамыз? Pш =?
- Жылдамдықты табудың формуласын жаз. U =?
5. Шешесі 39 жаста, қызы 5 жаста. Неше жылдан соң шешесінің жасы қызының жасынан үш есе артық болады? ( 12 жыл)
6. 1тәуліктің ¾ бөлігі неше сағат?
1кг - ның ½ - і
4 ц - дің 3/8 - і
ІІІ қатар
1. Қандай сан 5 - ке бөлінеді?
1. Екі велосипедші қаладан бір уақытта бірінен - бірі қарама - қарсы бағытта екі жаққа жолға шықты. Бірінші велосипедші 14 км/сағ, екінші велосипедші 17 км/сағ жылдамдықпен қозғалды. Олар 4 сағаттан кейін бір - бірінен қандай ара қашықтықта болды?
2. 40км 100 м =... м --------- 3сағ 24 мин =... мин ------------- 21 кг =... г
3. - Тік бұрышты параллелепипедтің көлемін қалай табуға болады? Vп =?
- Текшенің көлемін қалай табамыз? Vт =?
- Уақытты қалай табамыз? t =?
5. Менің әкем 31 жаста болғанда, мен 8 жаста едім. Ал қазір әкем менен екі есе үлкен. Қазір мен неше жатамын? (15 жыл)
6. 2 тәуліктің 4/6 – і 3кг - ның 2/500 - і
126 - ның 1/7 - і
4) «Дүниені танып біл»
І қатар
1. Адам қайдан қалай пайда болған?
2. Үгілу деген не?
3. Қара металл кендерін ата.
4. Ауаның құрамын ата.
5. Дала өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Глобус туралы не айта аласың? Глобустың градус торын не құрайды?
7. Кітап қайдан шығады?
8. Қазақстан Республикасы боп қашан аталды?
ІІ қатар
1. Алғашқы адамдардың еңбек құралы.
2. Жазықтар дегеніміз не?
3. Жанғыш пайдалы қазбаларды ата.
4. Табиғаттағы су айналымын айт.
5. Шалғын өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Ғарыш дегеніміз не? Планеталарды ата, неше планета бар?
7. Біліміңді қалай пайдаға асырасың?
8. Қазақстан БҰҰ - на қашан мүше болды?
ІІІ қатар.
1. Мәдени тарихи мұраларды ата.
2. Қазақстанның жер көлемі қанша? Көлемі жағынан нешінші орында?
3. Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларды ата.
4. Жер асты сулары қалай пайда болады?
5. Су қоймасы өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Жер шарында неше мұхит, неше материк бар?
7. « Атаңа не қылсаң, алдыңа сол келер» дегенді қалай түсінесің?
8. Қазақстан Республикасының Конституциясы қашан қабылданды?
ІҮ. Қорытындылау.
- Ал, балалар бүгін осымен қорытынды сабағымызды аяқтаймыз.
Сабақтың мақсаты: Жыл бойы өткен материалдарды қайталау, Балалардың білім деңгейін анықтау, бұл жұмысқа ата - аналарды қатыстыру, оқушылардың жыл бойы өткендерін қорытындылау.
Балалардың ой - өрісін, танымдық қабілетін, сөздік қорын, тіл байлығын дамыту.
Бірігіп жұмыс істеуге, достық қарым - қатынас орнатуға, адамгершілікке, жауапкершілік сезімін қалыптастыруға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: тест, қима қағаздар.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.
ІІ. Негізгі бөлім.
Кіріспе сөз. Құрметті оқушылар, ата - аналар, ұстаздар! Бүгінгі сабағымыз бұрынғыдан өзгерек. Сендер бүгін 4 - сыныпта оқыған, білгендеріңді ортаға саласыңдар. Ата - аналар, сіздер бүгін балаларыңыздың қай деңгейде екенін көре аласыздар. Бүгінгі қорытынды сабағымыз сіздерге арналады.
1) «Тездет, бірақ қателеспе!»
1 - қатар
1. Халық ауыз әдебиеті түрлерін ата.
2. Артық - кем қып асырмай,
Шын айтқанда жасырмай:
Таспен ұрып жібердім,
Тоқал астындағы басындай,
Былш ете түсті иленіп,
Бәйбіше астындағы нанындай,
Өтірік болса, сақалым жұлынсын,
Қыз астындағы тырнадай -
Бәрін де осының көріп келдім
Асыңды асшы ұрламай,- бұл қай аңыздан алынған үзінді?
3. Басты кейіпкер деген кім?
4. Абыралы тауларына әкемізбен немесе ағаларымызбен ілесіп, кейде біз де баратын едік. Көбіне осы тамыз айында. Ал Жақсы Абыралы, Жаман Абыралы деп аталатын бұл таудың қойнау – қолаты киіздей қау шөпке тұнып тұратын. Сарыбелдің таздың төбесіндей тақыр жазығы ала жаздай аптаптан күйіп тұрғанда, Абыралының сай - саласы самал желмен салқындап, шөп шапқан шөпшілер үшін жұмақтай көрінетін. Бұл қай мәтін? Авторы кім?
(Асқар Алтай. Дегелеңдегі жарылыс.)
5. Бердібек Соқпақбаев кім? Оның қандай шығармаларын білесіңдер?
(Балалар жазушысы. «Менің атым Қожа», « Компас», « Ағаштар неге ашуланды?»)
6. « Ат пен есек» мысалындағы негізгі ой не?
7. Бір өлеңді мәнерлеп айтып бер.
2 - қатар.
1. Батырлар жыры дегеніміз не?
2. Ол Бетпақдаланың сусыз шөлімен және Сарыарқа төсімен саяхат жасайды, бірақ қайда барса да, алдынан өзіне арнап қазылған көр шыға береді.
Бөтен өлкеден көңіліне тыншу таба алмай, ол өзінің туған өлкесіне - Сырдария жағасына қайтып оралады. – Бұл қай мәтіннен алынған? Кім туралы?
(Қорқыт)
3. «Біреуге жақсылық етсең, ол жақсылығыңды біреуге міндет етпе». Бұл кімнің сөзі?
(Ы. Алтынсарин.)
4. «Сарытүбектің табанында тігілген он шақты киіз үй « Мәшен ауылы» деп аталады. Ахаң мен Бәдірисапа мінген тарантас арба осы ауылға қарай құлап келеді. Бұларды алдымен байқаған ауыл балалары болды. Он шақты қара сирақ жолаушыларға қарай жосылды. Араларында етектеріне оралып, құлап - сүріне жүгіріп келе жатқан кішкене қыздар да бар.» Бұл қай мәтіннен алынған үзінді? Кім туралы?
(Ақкөл жағасында. А. Байтұрсынұлы.)
5. « Мектептен жырақ жол» мәтініндегі басты кейіпкер кім? Ол қандай бала?
(Бақытжан - 5 - сынып оқушысы.)
6. «Үш жігіт туралы хикая» ертегісінің негізгі ойы не? Авторы кім?
7. Бір өлеңді мәнерлеп айтып бер.
3 - қатар.
1. Әсірелеу дегеніміз не?
2. Күндердің бір күн Сүлеймен патша:
- Алтын, күміспен көмкерілген ақ ордаларда отыра - отыра жалықтым. Енді маған әдемі қырналған ақ сүйектен, ылғи ғана бас сүйектен, сарғаймаған жас сүйектен сарай салынсын, - деп бұйырады.
- Сарайдың бірінші қабаты әйелдердің, екінші қабаты еркектердің, үшінші қабаты құстардың бас сүйегінен қалансын! Бұл қай мәтін?
(Сатқын жапалақ)
3. Монолог деген не?
4. « Мен ең әуелі қазағымды жақсы көремін. Одан кейін Сібірді, одан кейін Россияны, одан кейін бүкіл адамзатты жақсы көремін...» Бұл кімнің сөзі?
(Ш. Уалиханов.)
5. « Алдында тісі ақсиған, ұзын бойлы, қолында ұзын қара пышағы бар қара кісі тұр екен. Даланың жыны осы ғой деп ойлай беріп еді. Анау Қасымға әмірлі дауыспен ақырып:
- Артымнан еріп жүр, әлсіз денеңнің шаршап талғанына қарама! Өліп қалсаң да, артымнан еріп отыр!- деп жүріп кетті. Бұл қай мәтіннен алынған үзінді? Авторы кім?
(Жетім. М. Әуезов.)
6. «Адасқан бала» шығармасындағы басты кейіпкер кім? Мәтіннің авторы кім?
(Жако. Қ. Жұмаділов.)
6. «Балмұздақ» мәтініндегі басты кейіпкер кім? Ол неге балмұздақты жемеді? Мәтіндегі негізгі ой не?
2) « Қазақ тілі - өз тілім» бөлімі.
І қатар
- Сөйлем мүшелері дегеніміз не?
- Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
- Тұрлаулы мүшелерді ата.
- Тұрлаусыз мүшелерді ата.
- Кітапханашы, мектеп, білімді сөздеріне сөйлем құра, сөйлем мүшесіне талда.
ІІ қатар.
- Сөз таптары дегеніміз не?
- Сөз таптарын ата.
- Зат есім дегеніміз не, оның түрлерін ата.
- Етістік дегеніміз не? Оның түрлерін ата.
- Сан есім дегеніміз не? Оның түрлерін ата.
- Сын есім дегеніміз не? Тағы қандай сөз таптарымен таныстық?
- Биыл, туралы, әттеген - ай, сөздерін қатыстырып сөйлем құра, сөз таптарына талда.
ІІІ қатар.
- Сөйлем дегеніміз не?
- Сөйлем түрлерін ата.
- Сөйлемнің бірыңғай мүшелері дегеніміз не?
- Қыстырма сөз дегеніміз не? Оған мысал келтір.
- Біріккен сөз дегеніміз не?
- Қос сөздер қалай жасалады?
- Қысқарған сөздер дегеніміз не? Мысал келтір.
- Құрмалас сөйлем жаз.
3) « Ойлан, тап!»
І қатар.
1. Қандай сан 3 - ке, 9 - ға бөлінеді?
2. Арасы 880 км болатын екі қаладан бір уақытта бір - біріне қарама - қарсы бағытта екі пойыз шықты. Бірінші пойыздың жылдамдығы 50 км/сағ, ал екінші пойыздың жылдамдығы 60 км/сағ. Пойыздар неше сағаттан соң кездеседі?
3. 12 000 000м кв = ……км кв
1са45 мин=.... мин
4 200кг =.... т... кг
4. - Тік төртбұрыштың ауданын қалай табамыз? --------- Sт =?
- Тік төртбұрыштың периметрін қалай табамыз? --------- Pт =?
- Ара қашықтықты қалай табамыз? ----------- S =?
5. Қожанасыр байдан қарызға 2 теңге сұрады. Бай оған екі есе өсімімен бересің деп 200 тиын берді. Қожанасыр бір айдан соң 2 теңгені екі еселеп апарып берсе, қарызың толық емес дейді. Қателескен кім? Бай ма, әлде Қожанасыр ма?
6. 1 000 теңгенің 2/25 – і
6т – ның 1/ 200 - і
1/3 сағ қанша минут?
ІІ қатар.
1. Қандай сан 2 - ге бөлінеді?
2. Әсет аңға шықты. Оның тазысы өзінен 120 метр жердегі түлкіні қуып жетті. Егер тазының жылдамдығы 350 м/мин болса, ал түлкінің жылдамдығы 320 м/мин болса, тазы қанша уақыттан соң түлкіні қуып жетеді?
120: (350 - 320)=4
3. 5 т 8ц = …ц ------------- 98 мин = … сағ... мин -------------- 2м кв =... см кв
4. - Шаршының ауданын қалай табамыз? Sш =?
- Шаршының периметрін қалай табамыз? Pш =?
- Жылдамдықты табудың формуласын жаз. U =?
5. Шешесі 39 жаста, қызы 5 жаста. Неше жылдан соң шешесінің жасы қызының жасынан үш есе артық болады? ( 12 жыл)
6. 1тәуліктің ¾ бөлігі неше сағат?
1кг - ның ½ - і
4 ц - дің 3/8 - і
ІІІ қатар
1. Қандай сан 5 - ке бөлінеді?
1. Екі велосипедші қаладан бір уақытта бірінен - бірі қарама - қарсы бағытта екі жаққа жолға шықты. Бірінші велосипедші 14 км/сағ, екінші велосипедші 17 км/сағ жылдамдықпен қозғалды. Олар 4 сағаттан кейін бір - бірінен қандай ара қашықтықта болды?
2. 40км 100 м =... м --------- 3сағ 24 мин =... мин ------------- 21 кг =... г
3. - Тік бұрышты параллелепипедтің көлемін қалай табуға болады? Vп =?
- Текшенің көлемін қалай табамыз? Vт =?
- Уақытты қалай табамыз? t =?
5. Менің әкем 31 жаста болғанда, мен 8 жаста едім. Ал қазір әкем менен екі есе үлкен. Қазір мен неше жатамын? (15 жыл)
6. 2 тәуліктің 4/6 – і 3кг - ның 2/500 - і
126 - ның 1/7 - і
4) «Дүниені танып біл»
І қатар
1. Адам қайдан қалай пайда болған?
2. Үгілу деген не?
3. Қара металл кендерін ата.
4. Ауаның құрамын ата.
5. Дала өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Глобус туралы не айта аласың? Глобустың градус торын не құрайды?
7. Кітап қайдан шығады?
8. Қазақстан Республикасы боп қашан аталды?
ІІ қатар
1. Алғашқы адамдардың еңбек құралы.
2. Жазықтар дегеніміз не?
3. Жанғыш пайдалы қазбаларды ата.
4. Табиғаттағы су айналымын айт.
5. Шалғын өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Ғарыш дегеніміз не? Планеталарды ата, неше планета бар?
7. Біліміңді қалай пайдаға асырасың?
8. Қазақстан БҰҰ - на қашан мүше болды?
ІІІ қатар.
1. Мәдени тарихи мұраларды ата.
2. Қазақстанның жер көлемі қанша? Көлемі жағынан нешінші орында?
3. Кенге жатпайтын пайдалы қазбаларды ата.
4. Жер асты сулары қалай пайда болады?
5. Су қоймасы өсімдіктері мен жануарларын ата.
6. Жер шарында неше мұхит, неше материк бар?
7. « Атаңа не қылсаң, алдыңа сол келер» дегенді қалай түсінесің?
8. Қазақстан Республикасының Конституциясы қашан қабылданды?
ІҮ. Қорытындылау.
- Ал, балалар бүгін осымен қорытынды сабағымызды аяқтаймыз.