InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Abaıdyń qara sózderi. On jetinshi qara sózi
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Oqýshylarǵa qazaqtyń uly aqyny Abaı Qunanbaevtyń qara sózderiniń maǵynasyn ashý, aqyl, qaırat, júrek pen ǵylymnyń adam ómirinde alatyn ornyn túsindirý.
á) Damytýshylyq. Oqýshylardyń aýyzsha sóıleý tilin, oılaý qabiletin damytý, bir - birine túsindirý arqyly shyǵarmashylyq jumys júrgizýge baýlý.
b) Tárbıelik. Oqýshylardy uly aqynnyń eńbekterin oqı otyryp, elin súıýge, jerin súıýge, adamgershilik, adaldyq syndy asyl qasıetterge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilimdi meńgertý sabaǵy
Sabaqtyń ádis - tásilderi: toppen jumys, rolge bólip oqý, sózdikpen, oqýlyqpen jumys
Sabaqtyń kórnekiligi: Abaıdyń sýretteri, ınteraktıvti taqta, qara sózderi (aýdıo túrinde jazylǵan)

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi.
- Oqýshylarmen amandasý, túgendeý;
- Synyp tazalyǵy.

2. Úı tapsyrmasyn tekserý
- Balalar, biz ótken sabaqtarda Abaı Qunanbaevtyń ómirimen, shyǵarmashylyǵymen tanystyq. Úı tapsyrmasyn toptastyrý arqyly tıanaqtaý.
Abaı → uly aqyn, sazger, aǵartýshy, mysalshy, aýdarmashy

3. Jańa sabaq. Abaıdyń qara sózderi. On jetinshi qara sózi
- Sonymen, balalar, Abaı aqyn ǵana emes, aýdarmashy, mysalshy, ásem án jazǵan sazger bolýymen qatar ǵalym, fılosof, oıshyl bolǵan eken. Búgingi sabaǵymyzdyń maqsaty – uly aqynnyń fılosofıalyq oılaryn, qara sózderiniń ıdeıasyn túsiný, toppen jumys jasaı otyryp, “On jetinshi qarasózdi” meńgerý.

Qarasóz degenimiz – ǵylym týraly, fılosofıa týraly, din týraly qarasózben jazylǵan eńbek. Abaıdyń 1890 - 1898 jyldar arasynda jazylǵan 45 qarasózi bar. 46 - shy qarasózi aıaqtalmaǵan.
Qarasóz – arabtyń “ǵaqlıa” degen sózimen mándes. Ǵaqlıa kórkem sóz, dana sóz, asyl sóz degen maǵynany bildiredi. Abaıdyń qarasózderi gýmanısik, aǵartýshylyq, áleýmettik oılary, din týraly pikirimen birigip, tutas qazaq halqynyń fılosofıalyq konsepsıasyn quraıdy, kórkemdik syry men fılosofıalyq sanany ushtastyrǵan. Abaıdyń qarasózderi men óleńderi adamzat balasyna ortaq sóz. Qarasóz alǵash Semeı qalasynda 1948 jyly “Abaı” jýrnalynda jaryq kórgen. Qarasózder orys, qytaı, fransýz t. b. kóptegen álem tiline aýdarylǵan.
Túsindirmeli sózdikpen jumys (slaıd arqyly kórsetiledi). Túsiniksiz sózderdi dápterlerine jazdyrtý.
- Ǵaqlıa - kórkem, dana sóz
- ǵıbadat - qulshylyq etý, sıyný
- mádmáladqa jetý - maqsatqa jetý
- ahıret - adamnyń o dúnıede suralatyn isi.
- nápsi - qumarlyq
- zalal - zıan
- kúnákár - kúnáli bolý

Toppen jumys. Oqýshylar 4 topqa bólinip otyrǵyzylady. Oqýshylarǵa Abaıdyń birinshi, ekinshi qara sózderi aýdıo jazba túrinde tyńdatylady.
1 - top: «Aqyl»
2 - top: «Qaırat»
3 - top: «Ǵylym»
4 - top: «Júrek»
Tapsyrma. Ár toptan bir oqýshy mátinniń tıisti bóligin oqyp shyǵady. 2 - oqýshy túsingenin mazmundaıdy.

Dálelde. Munda ár top óziniń atyna sáıkes, ıaǵnı “aqyl” toby aqyldyń aıtqanyn, «qaırat» toby qaırattyń aıtqanyn, «júrek» toby júrektiń aıtqanyn durystyǵyn óz sózimen, ómirmen baılanystyryp dáleldeý.
Al, “ǵylym” toby ár toptyń aıtqan jaýabyna baǵa bere otyryp, kemshiligin, jetistigin aıtady.
Jańa sabaqty bekitý.
Sonymen, balalar, Abaıdyń qara sózderinde aıtylǵan pikirlerdi túıindeı kele, adam qandaı bolý kerek dep kelgenin toptastyryp kóreıik.