InfoHub Logo

Ádeptilik - ádemilik
Maqsaty: Oqýshylardy ádep pen sypaıylyq arqyly jaman ádetterden aýlaq bolýǵa, sıqyrly sózderdi qoldaný arqyly ádeptilikke tárbıeleý. Ádeptiliktiń ózi ádemilik ekendigin túsindirý. Adam boıyndaǵy unamdy - unamsyz qylyqtardy ajyrata otyryp, ádep álippesin jáne ulttyq qundylyqtardy boılaryna darytý, tanym belsendiligin arttyrý.

Muǵalim: Bizdiń búgingi tárbıe saǵatymyz "Ádeptilik - ádemilik"dep atalady. Ol Sara Alpysqyzy Nazarbaevanyń "Ózińdi taný" baǵdarlamasy negizinde ótedi.
"Sen qandaı balasyń?" sýreti ilinedi.
- Jaqsy bolý - ózińnenn
Jaman bolý - ózińnen.
Ózińdi óziń aıa da
Ózińnen úıren ózińnen.
- Jaqsylyq kórseń bireýden,
"Men qandaımyn?" - dep oıla
Jamandyq kórseń bireýden,
"Men qandaımyn?"- dep taǵy oıla.
- Ózińdi - óziń qolǵa al
Ózińsiń aqyl - aınasy.
Tıedi saǵan máni bar
"Ózińdi taný" paıdasy.
- Táýir kıim, táýir as
Bere me táýir tárbıe.
Tárbıeli ul - qyzdyń
Ata - anasy áýlıe.
- Ózińdi - óziń tany da
Taǵy da oılan, taǵy da.
Qandaı bop ósip kelesiń
Qazaqtaı eldiń baǵyna?
M: - Balalar, aldymen "ádepti"sózine jaýap izdep kóreıik. Ádepti bala qandaı bala dep oılaısyńdar?
O: - Ádepti bala ata - anasyna súıikti bolady.
- Ádepti bala úlkenderdi syılaıdy.
- Ádepti bala kishilerge, qarttarǵa, múgedekterge kómektesedi.
- Mektepte alyspaý, júgirmeý de ádeptilik.
- Jaman sóz aıtpaý, jaman ádetten qashyq bolý - ádep.
- Sálemdesip júrý, jaqsy sózder aıtý da - ádeptilik.
M:- Olaı bolsa, sol sálemdesý týraly sóz qozǵaıyq. Ádepti balanyń tárbıesi - sáleminen - aq kórinip turady. Halqymyz ejelden - aq sálemdesýge erekshe mán bergen. Áńgimeni amandasýdan, esen - saýlyq surasýdan bastaǵan. Sálemi túzý balaǵa úlkender rıza bolyp, batasyn beredi. Al úlkennen bata alǵan bala ádepti bolady.
Sálem - sózdiń anasy.
M: - Qalaı amandasý kerek?
O:- Assalaýmaǵaleıkúm
- Ýaǵalaıkúmassalam (Eki oqýshy biri - ata, biri bala bolyp kórsetedi.)
"Kórshi atam"M. Jamanbalınovtyń óleńi tyńdalady.
M:- Balalar,"Assalaýmaǵaleıkúm","Ýaǵalaıkúmassalam" sózderiniń maǵynasyn qalaı túsinesińder?
O:- Assalaýmaǵaleıkúm - "Allanyń nury jaýsyn"
Ýaǵalaıkúmassalam - "Ózińizge de sony tileımin"degendi bildiredi.
M:- Taǵy qalaı amandasýǵa bolady?
O:- Halqymyz qol alysyp amandasýǵa erekshe kóńil bólgen. Ata - anam meni kishkentaıymnan "Aǵańa qolyńdy berip amandas","Kókeńniń qolyn al" dep úıretti. Solaı istep júrmin.
O:- Naýryz merekesi kezinde tós qaǵystyryp amandasady.(eki oqýshy kórsetedi).
O:- Áje, apalarmen "Salamatsyz ba?","Sálem berdik","Esensiz be?"dep amandasamyz.
M:- Sálemge baılanysty taǵy qandaı sózder bilesińder?
O:- Qazaq saltynda táýliktiń mezgiline qaraı "Qaıyrly tań","Qaıyrly kún","Kesh jaryq" dep te amandasady.
M:- Al, balalar, kim birinshi bolyp amandasýy kerek?
O:- Kishi adam úlken adammen, er bala qyzdarmen birinshi bolyp amandasady.
M:- Úıge nemese klasqa kirgen adam otyrǵandarmen birinshi bolyp amandasady, al ketip bara jatqanda qalǵandarmen de birinshi bolyp qoshtasady.
M:- Qandaı jaǵdaıda turyp amandasady?
O:- Ádeptiliktiń bir belgisi - ornyńnan turyp amandasý. Biz apaılarymyzben, ata - analarymyzben klasqa kelse, turyp amandasamyz. Qoshtasqanda da turyp qoshtasamyz.
M:- Amandasý kezindegi saqtalýǵa tıisti erejelerdi bilesińder me?
O:- Sálemdeskende daýysty kótermeı, jyly shyraımen, dostyq peıil tanytý - sálemdesýdiń basty sharty.