Akvarıýmdaǵy balyqtar
Akvarıýmdaǵy balyqtar
Bilim salasy: «Shyǵarmashylyq»
Uıymdastyrylǵan oqý is-áreketi: Japsyrý
Maqsaty: Balalarǵa balyqtardyń túrlerin tanystyra otyryp, taqyryp boıynsha bilimderin qalyptastyrý. Tiri tabıǵatqa degen qyzyǵýshylyqtaryn, súıispenshilikterin arttyryp, onyń ásemdigin sezine bilýge, olarǵa qamqor bolýǵa baýlý. Balyqtardyń dene músheleri, tirshiligi jáne is-áreketimen tanystyrý. Túrli qıý tásilderin qoldanyp, birneshe bólikten balyqtyń dene múshelerin qurastyryp japsyrý, iskerlikterin damytý.
Ádis-tásilderi: Shattyq sheńberi, oıyn, kórsetý, túsindirý, suraq-jaýap, oı qozǵaý, sergitý, bekitý, qorytyndylaý.
Kórnekilikteri: Balyq túrleri, magnıtti qarmaq, rezına balon, akvarıýmdaǵy tiri balyqtar, kók tústi fon, qaıshy, jyltyrly túrli-tústi jelim, kompúter slaıdtary.
U.O.İ-Á túri: Dástúrli emes.
U.O.İ-Á tıpi: Jańa bilimdi berý.
Pán aralyq baılanys: Ózin-ózi taný, til damytý, matematıka, sýret, án-áýez.
Sózdik jumys: Jelbezek, júzbe qanattary, qabyrshaq, altyn balyq.
Sózdik qor: Shortan, sazan, aq balyq, alabuǵa, taban balyq, akvarıým, gýramı, mollınezıı.
Paıdalanylǵan ádebıetter: Kompúter, ǵalamtor.
Shattyq sheńberi:
Qýan, shattan balaqaı
Jarqyraıdy aspanda
Kún alaqaı!
Atqan tańǵa, shyqqan kúnge
Sálem berip,
Tileıik baqyt, barshańyzǵa osyndaı.
Qaıyrly tań apaılar!
Biz- erekshe bolamyz,
Biz eńbekqor bolamyz!
- Jaraısyńdar, balalar, oryndaryńa otyra qoıyńdar. Balalar, qazir biz «Kim epti?» degen oıyn oınasaq, oınaǵylaryń kele me?
- Iá.
(Oıyn sharty túsindiriledi)
- Balalar, meniń qolymdaǵy ne dep oılaısyńdar?
- Bul - qarmaq.
- Qarmaqpen ne isteýge bolady?
- Balyq aýlaýǵa.
- Jaraısyńdar! Balalar, bul- jáı qarmaq emes, sıqyrly qarmaq. Osy qarmaqpen balyq aýlap kóremiz be?
- Qane Bıbarys kele ǵoı. Balalar, qarańdarshy Bıbarystyń qarmaǵyna bir balyq túsipti, ol qandaı balyq boldy eken?
Balalar, bul- shortan balyq. Qandaı balyq eken?
- Shortan.
(Magnıtti qarmaqpen balalar birtindep balyqtardy aýlaıdy. Aýlaǵan balyqtardyń attaryn qaıtalap aıtqyzý)
- Taban balyq, sazan, aq balyq, alabuǵa, shortan.
- Jaraısyńdar, balalar, endi aýlaǵan balyqtaryńa nazar aýdaraıyqshy, sender balyqtardyń attaryn bildińder. Balalar, balyqtar qaıda tirshilik etedi?
- Sýda.
- Durys aıtasyńdar. Negizinde balyqtardyń túrleri kóp. Bul balyqtar ózimizdiń Áıteke bı kentinde kezdesetin, kórip júrgen balyqtar. Balalar, balyqtardyń dene bitimi qandaı pishinge uqsas eken?
- Sopaqsha.
- Balyqtardyń mynaý nesi?
- Basy.
- Basynda jelbezegi bolady.
(Kórsetý, qaıtalaý)
Nesi bolady eken?
- Jelbezegi.
- Olar osy jelbezegi arqyly dem alady. Al denesinde neleri bar eken?
- Qabyrshaqtary.
- Durys aıtasyńdar. Al denesine jalǵasqan mynaý ne eken?
- Quıryǵy.
- Denesiniń arqasyndaǵy, baýyryndaǵy júzbe qanattary.
(Qaıtalaý)
Osy júzbe qanattary arqyly sýda erkin júze alady. Balalar balyqtardy adamdar ne úshin paıdalanady?
(Tolyqtyrý)
- Taǵam retinde.
- Balalar, taǵam retinde paıdalanbaıtyn, ásemdikke úıde asyraıtyn balyqtardyń túrleri de bolady eken. Sondaı balyqtardy kórgileriń kele me?
- Kórgimiz keledi.
- Endeshe sondaı tiri balyqtardy kóz aldymyzǵa elestetip kóreıikshi.
(Balar kózderin jumady,sol kezde býklettiń artynda jasyrylǵan akvarıýmdy ashý)
Balalar, kózimizdi ashyp qaraıyqshy, sýda júzip júrgen nelerdi kórip turmyz?
- Balyqtardy.
- Balyqtar qandaı ydystyń ishinde júzip júr eken?
- Shyny ydysta.
- Bul shyny ydys «Akvarıým» dep atalady.
- Akvarıýmdaǵy balyqtar baǵana ózimiz aýlaǵan balyqtarǵa uqsaıdy ma?
- Uqsaıdy.
- Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtardyń túrleri qandaı eken?
- Ár túrli.
- Myna úlken balyqtyń túsi qandaı?
- Qyzyl.
- Bul balyq «Altyn balyq» dep atalady. Taǵy qandaı balyqty kórip turmyz?
- Aq balyq.
- Durys aıtasyńdar.
(Aq ústinde qara jolaqtary bar)
Bul «Gýramı» degen balyq.
- Gýramı(qaıtalaý).
- Gýramı nesheý eken?
- Ekeý.
- Eń kishkentaı balyqtyń túsi qandaı eken?
- Qara.
- Nesheý eken?
- Ekeý.
- Bul mollınezıı dep atalatyn balyq.
- Mollınezıı(qaıtalaý)
- Akvarıýmda basqa taǵy nelerdi kórip turmyz?
- Tastar, shópter, baqalshaqtar, butaqtar.
- Durys aıtasyńdar.
- Balalar, bulardyń barlyǵy ne úshin qajet?
- Ádemilikke.
- Sonymen qatar balyqtarǵa da qajeti bar. Olar butaqtardyń, shópterdiń arasyna kirip tyǵylady, jem izdeıdi. Akvarıým tehnıkalyq quraldarmen de jabdyqtalǵan. Onda sýdy arnaıy jylytatyn,aýa jiberetin,jaryq túsiretin quraldar bar.Akvarıýmdaǵy balyqtar únemi adamdardyń qamqorlyǵynda bolady. Balalar, qalaı oılaısyńdar balyqtardyń qarny ashpas úshin olarǵa ne kerek?
- Tamaq kerek.
- Durys aıtasyńdar, árıne tamaq kerek. Olarǵa arnaıy dúkenderde satylatyn mynadaı qaltadaǵy jemderdi beremiz. Balalar, balyqtar taǵy ne jeıdi dep oılaısyńdar?
- Qurttar, jasyl shópter.
- Jaraısyńdar! Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtar kúnine tańerteń keshke eki shymshymnan ǵana as jeı alady, odan artyq berýge bolmaıdy.
(Balalarmen birge balyqty tamaqtandyrý)
- Balalar, ertegilerde altyn balyq adamdardyń tilegin oryndaıdy eken. Múmkin bizdiń de tilegimizdi oryndap qalar. Biz de altyn balyqqa tilegimizdi aıtyp kórsek qalaı qaraısyńdar?
- Árıne qalaımyz.
- Endeshe barlyǵymyz bir - birden óz tilegimizdi aıtyp kóreıikshi.
(Balalar bir - birden óz tilekterin aıtady)
- Jaraısyńdar, balalar. Endeshe oryndarymyzdan turyp, osy jaqsy tilekterimizdi ishki lebimizben altyn balyqqa úrlep jibereıikshi.
- Ýf, Ýf, Ýf.(sergitý sáti)
- Járaısyńdar, tamasha! Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtar senderge unady ma?
- Unady.
- Endeshe búgingi japsyrý oqý is - áreketin paıdalana otyryp, aq qaǵazdan balyqty qıyp jabystyraıyqshy.
Ol úshin: aldymyzdaǵy úlken - kishi tórtburyshtan balyqtyń denesin, júzbe qanattaryn, úshburyshtan quıryǵyn qıyp alamyz da, aldymyzdaǵy túrli - tústi jyltyrly jelim qaryndashtarmen jelbezegin, qabyrshaqtaryn salamyz, sonda bizge túrli - tústi jyltyr balyqtar paıda bolady.(kórsetip túsindirý)
(Balalardyń jumystaryn taldaý, baǵalaý)
- Jaraısyńdar, balalar, ár- túrli ádemi balyqtar jasap shyǵardyńdar.
Bilimderin bekitý:
«Balyqtardyń qandaı dene músheleri joq?» degen kompúterde slaıdtar kórsetý. Balalar, balyqtardyń dene múshelerin ataıdy.
Mysaly:
1) Balyqtyń basynda dem alatyn nesi bolady?
2) Balyqtyń nesi joq?
3) Balyqtyń denesinde neleri bar edi?
4) Balyqtyń denesine jalǵasqan qandaı múshesi joq?
Qorytyndylaý:
- Balalar, bizge qandaı oqý is- áreketi boldy?
- Onda biz nelermen tanystyq?
- Qandaı balyqtardy kórdińder?
- Jaraısyńdar, balalar! Búgingi oqý is- áreketine barlyqtaryń da jaqsy qatystyńdar.
Senderge kóp- kóp rahmet!
Kútiletin nátıjesi:
Bilýi: Tiri tabıǵattyń ásemdigin sezinip, oǵan qamqor bola bilýi.
Meńgerýi: Kórý, estý, túsiný arqyly jańa bilimdi meńgerýi.
Jasaı alýy: Tárbıeshiniń tapsyrmasyn jaýapkershilikpen oryndap, ózdigimen uqypty is áreket jasaı alýy.
Bilim salasy: «Shyǵarmashylyq»
Uıymdastyrylǵan oqý is-áreketi: Japsyrý
Maqsaty: Balalarǵa balyqtardyń túrlerin tanystyra otyryp, taqyryp boıynsha bilimderin qalyptastyrý. Tiri tabıǵatqa degen qyzyǵýshylyqtaryn, súıispenshilikterin arttyryp, onyń ásemdigin sezine bilýge, olarǵa qamqor bolýǵa baýlý. Balyqtardyń dene músheleri, tirshiligi jáne is-áreketimen tanystyrý. Túrli qıý tásilderin qoldanyp, birneshe bólikten balyqtyń dene múshelerin qurastyryp japsyrý, iskerlikterin damytý.
Ádis-tásilderi: Shattyq sheńberi, oıyn, kórsetý, túsindirý, suraq-jaýap, oı qozǵaý, sergitý, bekitý, qorytyndylaý.
Kórnekilikteri: Balyq túrleri, magnıtti qarmaq, rezına balon, akvarıýmdaǵy tiri balyqtar, kók tústi fon, qaıshy, jyltyrly túrli-tústi jelim, kompúter slaıdtary.
U.O.İ-Á túri: Dástúrli emes.
U.O.İ-Á tıpi: Jańa bilimdi berý.
Pán aralyq baılanys: Ózin-ózi taný, til damytý, matematıka, sýret, án-áýez.
Sózdik jumys: Jelbezek, júzbe qanattary, qabyrshaq, altyn balyq.
Sózdik qor: Shortan, sazan, aq balyq, alabuǵa, taban balyq, akvarıým, gýramı, mollınezıı.
Paıdalanylǵan ádebıetter: Kompúter, ǵalamtor.
Shattyq sheńberi:
Qýan, shattan balaqaı
Jarqyraıdy aspanda
Kún alaqaı!
Atqan tańǵa, shyqqan kúnge
Sálem berip,
Tileıik baqyt, barshańyzǵa osyndaı.
Qaıyrly tań apaılar!
Biz- erekshe bolamyz,
Biz eńbekqor bolamyz!
- Jaraısyńdar, balalar, oryndaryńa otyra qoıyńdar. Balalar, qazir biz «Kim epti?» degen oıyn oınasaq, oınaǵylaryń kele me?
- Iá.
(Oıyn sharty túsindiriledi)
- Balalar, meniń qolymdaǵy ne dep oılaısyńdar?
- Bul - qarmaq.
- Qarmaqpen ne isteýge bolady?
- Balyq aýlaýǵa.
- Jaraısyńdar! Balalar, bul- jáı qarmaq emes, sıqyrly qarmaq. Osy qarmaqpen balyq aýlap kóremiz be?
- Qane Bıbarys kele ǵoı. Balalar, qarańdarshy Bıbarystyń qarmaǵyna bir balyq túsipti, ol qandaı balyq boldy eken?
Balalar, bul- shortan balyq. Qandaı balyq eken?
- Shortan.
(Magnıtti qarmaqpen balalar birtindep balyqtardy aýlaıdy. Aýlaǵan balyqtardyń attaryn qaıtalap aıtqyzý)
- Taban balyq, sazan, aq balyq, alabuǵa, shortan.
- Jaraısyńdar, balalar, endi aýlaǵan balyqtaryńa nazar aýdaraıyqshy, sender balyqtardyń attaryn bildińder. Balalar, balyqtar qaıda tirshilik etedi?
- Sýda.
- Durys aıtasyńdar. Negizinde balyqtardyń túrleri kóp. Bul balyqtar ózimizdiń Áıteke bı kentinde kezdesetin, kórip júrgen balyqtar. Balalar, balyqtardyń dene bitimi qandaı pishinge uqsas eken?
- Sopaqsha.
- Balyqtardyń mynaý nesi?
- Basy.
- Basynda jelbezegi bolady.
(Kórsetý, qaıtalaý)
Nesi bolady eken?
- Jelbezegi.
- Olar osy jelbezegi arqyly dem alady. Al denesinde neleri bar eken?
- Qabyrshaqtary.
- Durys aıtasyńdar. Al denesine jalǵasqan mynaý ne eken?
- Quıryǵy.
- Denesiniń arqasyndaǵy, baýyryndaǵy júzbe qanattary.
(Qaıtalaý)
Osy júzbe qanattary arqyly sýda erkin júze alady. Balalar balyqtardy adamdar ne úshin paıdalanady?
(Tolyqtyrý)
- Taǵam retinde.
- Balalar, taǵam retinde paıdalanbaıtyn, ásemdikke úıde asyraıtyn balyqtardyń túrleri de bolady eken. Sondaı balyqtardy kórgileriń kele me?
- Kórgimiz keledi.
- Endeshe sondaı tiri balyqtardy kóz aldymyzǵa elestetip kóreıikshi.
(Balar kózderin jumady,sol kezde býklettiń artynda jasyrylǵan akvarıýmdy ashý)
Balalar, kózimizdi ashyp qaraıyqshy, sýda júzip júrgen nelerdi kórip turmyz?
- Balyqtardy.
- Balyqtar qandaı ydystyń ishinde júzip júr eken?
- Shyny ydysta.
- Bul shyny ydys «Akvarıým» dep atalady.
- Akvarıýmdaǵy balyqtar baǵana ózimiz aýlaǵan balyqtarǵa uqsaıdy ma?
- Uqsaıdy.
- Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtardyń túrleri qandaı eken?
- Ár túrli.
- Myna úlken balyqtyń túsi qandaı?
- Qyzyl.
- Bul balyq «Altyn balyq» dep atalady. Taǵy qandaı balyqty kórip turmyz?
- Aq balyq.
- Durys aıtasyńdar.
(Aq ústinde qara jolaqtary bar)
Bul «Gýramı» degen balyq.
- Gýramı(qaıtalaý).
- Gýramı nesheý eken?
- Ekeý.
- Eń kishkentaı balyqtyń túsi qandaı eken?
- Qara.
- Nesheý eken?
- Ekeý.
- Bul mollınezıı dep atalatyn balyq.
- Mollınezıı(qaıtalaý)
- Akvarıýmda basqa taǵy nelerdi kórip turmyz?
- Tastar, shópter, baqalshaqtar, butaqtar.
- Durys aıtasyńdar.
- Balalar, bulardyń barlyǵy ne úshin qajet?
- Ádemilikke.
- Sonymen qatar balyqtarǵa da qajeti bar. Olar butaqtardyń, shópterdiń arasyna kirip tyǵylady, jem izdeıdi. Akvarıým tehnıkalyq quraldarmen de jabdyqtalǵan. Onda sýdy arnaıy jylytatyn,aýa jiberetin,jaryq túsiretin quraldar bar.Akvarıýmdaǵy balyqtar únemi adamdardyń qamqorlyǵynda bolady. Balalar, qalaı oılaısyńdar balyqtardyń qarny ashpas úshin olarǵa ne kerek?
- Tamaq kerek.
- Durys aıtasyńdar, árıne tamaq kerek. Olarǵa arnaıy dúkenderde satylatyn mynadaı qaltadaǵy jemderdi beremiz. Balalar, balyqtar taǵy ne jeıdi dep oılaısyńdar?
- Qurttar, jasyl shópter.
- Jaraısyńdar! Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtar kúnine tańerteń keshke eki shymshymnan ǵana as jeı alady, odan artyq berýge bolmaıdy.
(Balalarmen birge balyqty tamaqtandyrý)
- Balalar, ertegilerde altyn balyq adamdardyń tilegin oryndaıdy eken. Múmkin bizdiń de tilegimizdi oryndap qalar. Biz de altyn balyqqa tilegimizdi aıtyp kórsek qalaı qaraısyńdar?
- Árıne qalaımyz.
- Endeshe barlyǵymyz bir - birden óz tilegimizdi aıtyp kóreıikshi.
(Balalar bir - birden óz tilekterin aıtady)
- Jaraısyńdar, balalar. Endeshe oryndarymyzdan turyp, osy jaqsy tilekterimizdi ishki lebimizben altyn balyqqa úrlep jibereıikshi.
- Ýf, Ýf, Ýf.(sergitý sáti)
- Járaısyńdar, tamasha! Balalar, akvarıýmdaǵy balyqtar senderge unady ma?
- Unady.
- Endeshe búgingi japsyrý oqý is - áreketin paıdalana otyryp, aq qaǵazdan balyqty qıyp jabystyraıyqshy.
Ol úshin: aldymyzdaǵy úlken - kishi tórtburyshtan balyqtyń denesin, júzbe qanattaryn, úshburyshtan quıryǵyn qıyp alamyz da, aldymyzdaǵy túrli - tústi jyltyrly jelim qaryndashtarmen jelbezegin, qabyrshaqtaryn salamyz, sonda bizge túrli - tústi jyltyr balyqtar paıda bolady.(kórsetip túsindirý)
(Balalardyń jumystaryn taldaý, baǵalaý)
- Jaraısyńdar, balalar, ár- túrli ádemi balyqtar jasap shyǵardyńdar.
Bilimderin bekitý:
«Balyqtardyń qandaı dene músheleri joq?» degen kompúterde slaıdtar kórsetý. Balalar, balyqtardyń dene múshelerin ataıdy.
Mysaly:
1) Balyqtyń basynda dem alatyn nesi bolady?
2) Balyqtyń nesi joq?
3) Balyqtyń denesinde neleri bar edi?
4) Balyqtyń denesine jalǵasqan qandaı múshesi joq?
Qorytyndylaý:
- Balalar, bizge qandaı oqý is- áreketi boldy?
- Onda biz nelermen tanystyq?
- Qandaı balyqtardy kórdińder?
- Jaraısyńdar, balalar! Búgingi oqý is- áreketine barlyqtaryń da jaqsy qatystyńdar.
Senderge kóp- kóp rahmet!
Kútiletin nátıjesi:
Bilýi: Tiri tabıǵattyń ásemdigin sezinip, oǵan qamqor bola bilýi.
Meńgerýi: Kórý, estý, túsiný arqyly jańa bilimdi meńgerýi.
Jasaı alýy: Tárbıeshiniń tapsyrmasyn jaýapkershilikpen oryndap, ózdigimen uqypty is áreket jasaı alýy.
You Might Also Like
-
Uıymdastyrylǵan oqý is- áreketiniń ádis- tásilderi: Kórkem sóz, áńgimeleý, kórsetý, túsindirý, suraq - jaýap, jumbaqtar jasyrý, oı qozǵaý, oıyn, qorytyndylaý.
