InfoHub Logo

Abaı Qunanbaıuly ǵulama, oıshyl, aqyn, aǵartýshy, ulttyń jańa ádebıetiniń negizin qalaýshy, aýdarmashy, kompozıtor retinde el tarıhynda óshpes iz qaldyrǵany sózsiz. Qunanbaı balalarynyń ishindegi eń qabilettisi Abaı bolatyn. Ol on úsh jasynda rý arasyndaǵy máselelerge belsendi aralasyp, tájirıbe jınap, ákesi Qunanbaı qajynyń saıası qarsylastaryna qatysty qarsy ýáj aıtyp otyrǵan. Onyń óleńderi men qara sózderinde ult  bolmysy, bitimi, turmysy, tirshiligi, dúnıetanymy, minezi, jany, dini, dili, tili, rýhy kórinis taýyp, keıin Abaı álemi degen biregeı qubylys retinde baǵalanady. Muhtar Áýezovtyń «Abaı joly» epopeıasyn oqý arqyly da tanym-nanymymyzdy keńeıtip, tereńdete túsemiz. Alaıda Tursyn Jurtbaı «Qazaq ádebıeti» gazetindegi suhbatynda «Abaı joly» -Abaıdyń óz ómiri emes degen bolatyn: «Ómirlik shyndyq bitken jerden-kórkem shyndyq bastalady» (Iý. Tynánov). Sondyqtan da «Abaı jolyndaǵy» sýrettelgen sújettik oqıǵalar-Muhtar Áýezovtyń kórkem shyndyǵy. Kórkem shyǵarmanyń basty zańdylyǵy da sol. Qıynnan qıystyra otyryp, myń ómirlik shyndyqtan bir kórkem shyndyq jasaý kerek. Áıtpese, «soqtyqpaly, soqpaqsyz, etek bastylyqty» beınelengen shyǵarma bolyp shyǵar edi – delingen.

Prezıdent Q. Toqaevtiń qańtarda 9-y kúni «Egemen Qazaqstan» gazetinde jarıalanǵan «Abaı jáne HHİ ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasynda uly aqynnyń mereı toıyna oraı, ulttyq sanany saqtaý jáne ony zaman talabyna beıimdeý memlekettik mańyzy bar máselege aınalyp otyrǵanyn atap kórsetedi. Prezıdent maqalasynyń maǵan aıryqsha áser etken tusy – Abaı murasy arqyly ultty jańa sapalyq deńgeıge kóterý ıdeıasy.

Memleket basshysy atalǵan maqalasynda uly aqynnyń 175 jyldyǵyna oraı ótkiziletin is-sharalar jóninde atap ótti.

1. Tamyz aıynda Semeı qalasynda IýNESKO-men birlesip ótkiziletin «Abaı murasy jáne álemdik rýhanıat» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıa eń basty sharaǵa aınalady.

2. Qazan aıynda Nur-Sultan qalasynda «Abaı jáne rýhanı jańǵyrý máseleleri» degen taqyrypta halyqaralyq konferensıa ótedi.

3. Uly aqyn Abaıdyń shyǵarmalary  álemniń on tiline aýdarylyp, basylyp shyǵarylady. Atap aıtqanda aǵylshyn, arab, japon, ıspan, ıtalán, qytaı, nemis, orys, túrik, fransýz tilderine aýdarylady.

4. Aqynnyń ómiri, murasy, qazaq mádenıetiniń damytýdaǵy róli týraly birneshe derekti fılm jáne «Abaı» teleserıaly túsiriledi.

5. Aqyn toıyna oraı Respýblıkalyq jáne halyqaralyq deńgeıde teatr jáne mýzyka festıváldary ótedi. Bıylǵy báıgeler Abaı shyǵarmashylyǵyna arnalady. Ádebıet jáne óner salasyndaǵy úzdik shyǵarmalarǵa beriletin memlekettik syılyq endi «Abaı atyndaǵy memlekettik syılyq» dep atalatyn bolady.

6. Abaıdyń tulǵasy men murasyn ulyqtaý shetelderde de jalǵasady. Reseıdegi, Fransıadaǵy, Ulybrıtanıadaǵy jáne basqa da memleketterdegi Qazaqstannyń elshilikteri janynan «Abaı ortalyqtaryn» qurý josparlanyp otyr.

7. Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Aqshoqy eldi mekenindegi Qunanbaı Óskenbaıuly áýletiniń qorymy abattandyrylady. Sonymen qatar Memleket basshysy Abaı tulǵasyn joǵary dárejede dáripteý úshin Úkimetke birqatar tapsyrmalar berdi.

8. Semeı qalasyn áleýmettik-ekonomıkalyq turǵydan keshendi damytý jumystary qolǵa alynady

9. Mereıtoı jyly aıasynda Abaıdyń qasterli mekeni-áıgili Jıdebaıda abattandyryp, uly aqynnyń rýhyna taǵzym etýge keletin jurtshylyqqa qolaıly jaǵdaı jasalatyn boldy.

10. «Abaı» jýrnalyna memleket tarapynan qoldaý kórsetiledi.

Osy jáne basqa da aýqymdy sharalar uly Abaıdyń rýhyna taǵzym etip, onyń mol murasyn dáripteý úshin ótkizilmek.

Ár qazaqtyń tórinde dombyra tursyn degen uǵym qalyptasqanyn jaqsy bilemiz. Sol sıaqty ár shańyraqta Abaıdyń kitaby men Muhtar Áýezovtiń «Abaı joly» romany turýy kerek dep sanaımyn. Abaı syny-aýyr syn. Jalpy ómirdiń qaı salasynda da Abaıdyń aqylyn aıtsaq, aıtqanyn istesek, el retinde eńselemiz, memleket retinde muratqa jetemiz. Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini «Adamzat barda Abaı bar». Abaı-dúnıe turǵansha turatyn tulǵa!

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń «Abaı jáne HHİ ǵasyrdaǵy Qazaqstan» atty maqalasy onda aıtylǵan ordaly, ozyq oılarymen, jahandyq máni bar usynys, ıdeıalarymen asa qunarly, asa qundy eńbek, kúndelikti ómirimizdiń baǵytyn aıqyndap turǵan baǵdarsham, adastyrmas aq juldyz.

Iá, adamzat barda-Abaı bar. Abaı-dúnıe turǵansha turatyn tulǵa!

Orazalıeva Aqnıet

---