InfoHub Logo

Ańsar tań ata temir tulparyn taqymdap Almatydan Nur-sultanǵa jolǵa shyqty. Kúzdiń sýyq jeli kólikpen jarysady. Terezeni sál túsirse boldy azynaǵan jel mashınany tóńkererdeı gýleıdi. Múlgigen aǵashtar anadaıdan jarysa shapqylap, jete almaı amalsyz qala beredi. Jer betine shókken qalyń tumandy qýǵan jel, adamdar tirshiligine tynys bergisi keledi, alaıda qalyń tuman esh yǵar emes. Jaqsy adamdar qansha qulshynsada jamandyqtyń salmaǵy árkez basyp túsip jatqany sıaqty, siresip jer baýyrlaǵan tumandar biri ketse, biri ornyn basyp tynymsyz zýlaıdy. Aınala shókken tuman qarǵa adym jer kórinbeıdi. Kenetten kóligi keshegi jaýǵan jańbyrdan topyraq joldyń bylqyldaq batpaǵyna batty. Gazdy ary basty, beri basty, dóńgelegi pyryldap aınalǵan saıyn bata berdi, bata berdi. Quddy tirshiliktiń qyzyǵyna batqan, dúnıe qýǵan sarań baılar ispetti kúnáǵa belshesinen batyp jataqandaı. Ańsardyń kóligi endi tipten jer baýyrlap qaldy. Dilgiri quryp kólikten tústi, tynysy taryldy, soqpaq tóte jolmen júrgenine ókindi. Alys bolsada asfált jolmen júrse júrginshilerde kóp, jolda dańǵyrap jatyr edi, endi mine bári kesh. Aldy-artynda mashına daýsy estilmeıdi, ábden mazasy ketti, ózin qoldan syrly da tylsym adam jasaǵysy kelip júretin ol, úndemeı tosynnan qaıyn jurtyna baraıyn degen óz qylyǵyna ózi myrs etip kúldi. Endi qolfonda baılanys syzyqtary múlde joq, kóligine qaıta kirdi, mashınasyn otaldyryp az-kem jylyndy. Amalsyz qalyń oıdyń ishine qamaldy...nege áıelim sıaqty otarbamen shyqpadym, nege aldyn ala olarǵa qońyraý shalyp baratynymdy aıtpadym, nege meniń kóligim batpaqqa batty, nege men...dep ózin ózi tútip-jep kóliginde kesh batyrdy... Ien dala ózimen ózi sóılesedi.

Qarańǵylyq barlyq aýmaqty japty. Qarańǵy men birge Ańsardyń da tynysy taryldy, oǵan aýa jetpeı qınala bastady. Baǵanaǵy dúnıe, bala, áıel degen oılardyń bári zym-zıa ǵaıyp boldy, tek tiri qalsam eken dep belgisiz bir kúshkke jalyna bastady...

Aýa jetpeı, yrsyldady, ylǵaldy aýada tynysy tarylyp, ıneniń kózindeı sańlaýdan zorǵa dem alady. Ańsar qısaısa sol názik tirshilik nári toqtap qalardaı edi, ol ómir men ólimniń arasynda otyr. İshteı ózin ózi ólimge daıyndady, taýhıt kalımasyn aıtyp, kózin jumdy. Belgisiz bireýdiń aıaq dybysy estilgendeı boldy, tarys etip mashınasynyń esigin ashyp, janyna otyrǵandaı boldy. Kózin ashýǵa onyń shamasy joq, qalyń qorqynyshtyń ishinde oıǵa ketti...úılenbeı turyp bar jaǵdaıymdy jasaımyn dep ýnversıtetti bitire sala dúnıe qýyp az bolmaǵan baılyqqa qoly jetip, otyryńqyrap úılegen. Kózin ashýǵa shamasy joq qalshyldap otyr. Bir sýyq qol onyń tamaǵynan aldy, tynysy barǵan saıyn taryldy, qyryldaı bastady. Ózin qalyń ólgen adamdardyń arasynan kórdi... artynsha onyń eki qulaǵy “gúp” etip ashylyp tynys kele bastady. Jańaǵy adam oǵan sybyrlaı bastady “Jerdegi jandynyń alyby akýladan bastap sen bile bermeıtin óte usaq nasokomdarǵa deıin moıyndaryna belgili bir júk arqalap bul ómirge sony atqarý úshin keledi. Sen moınyndaǵy sol júkti áli atqarmapsyń...” Murny ashylyp aýa kele bastady, qalshyldyp uıqysynan oıanyp kóligin otaldyryp jylyndy, elden kórgeni boıynsha basyn rólge qoıyp tońqańdap namaz oqı bastady. Biraq ne oqıtynyn bilmedi, tek kóz jasymen betin jýdy....áıteýir úmittiń qulan ıek tańy bir atty-aý aqyry Ańsarǵa.

Jer betin surǵylt tuman tumshalaǵan kúzdiń jańbyrly sýyq kúninde býsanǵan, san túrli ósimdikter óziniń bar kúshin aýaǵa taratady, neshe túrli dári shópterdiń tozańy Ańsardyń tamaǵynan jarmasyp... bosatqany edi.               

*****

Ańsar on jyldyń aldynda tamyzdyń ortasynda murny bitip túshkirdi. Túshkirgen saıyn án karoly Shamshy aǵasynyń eń jaqsy aýrý qotyr — ol qasyǵan saıyn janyń kirip, rahattanyp ólip bara jatqanyńdy sezbeı qalasyń degenindeı, bulda túshkirgen saıyn túshkirip, sondaı bir jany jaılanyp, arqasy keńidi. Emi joq HH-ǵasyrdyń jańa aýrýy dep Almatydaǵy jurt júrdim-bardym emdelýdi ádetke aınaldyrǵan. Óıtetin de jóni bar, quddy jer betindegi “eń sulý” eki qabat áıelder ispetti mezgildik aýrý. Jazdyń sońynan jerge qar túskenshe túshkirip-pysqyryp, “murnymen sóılep myńǵyrlap, mańqasy aǵyp sylbyrlap, kózi qyshyp qyzyldap” dep belgisiz óleń joldaryn aıtý bundaǵy jurttyń úırenshkiti ádeti. Asqynǵanynyń tynysy tarylyp ýkol saldyrsa, basqasy jeńil-jelpi dári iship, zorǵa qar jaýdyryp aýyrýdan aıyǵady. On aı keselin umytyp tirshilikten jalyǵady. Byltyr dúnıe qýǵan Ańsar Qytaıda dúnıe tegin tógilip jatyr, barasyń da alyp kelip, munda saýdaǵa salyp bir jylǵa jetpeı shirigen baıǵa aınalasyń degen bilgishterdi tyńdap, Úrimshige baryp túsken osyndaı qara kúzde. Bara sala eki porsy tushparany biriniń artynan birin qomaǵaılana soqty, dámi til úıredi. İshken saıyn sońǵy sorpasyna deıin qaldyrmaı simirdi. Usaq bir túıirshik-túıirshik zattar da aýzyna ary asyp ketti. On mınýtqa jetpeı Ańsardyń tynysy bótenshe tarylyp, demi toqtady, qasy ǵana qımyldap qaldy. Taksı júrgiziýshi duńǵan jigiti birden shuǵyl qutqarý beketine jetkizdi. Sheteldik adam eken qaramaımyz degenine qoımaı sol baıqus jigit “meniń úıime kelgen adam” — dep tirketip aýyrý tósegine jatqyzdy. Sonda baryp qoldy-aıaǵyna tımeı júgirgen qytaı medbıkeleri onyń janyn alyp qalýǵa sebepker bolyp edi. Sodan elge kele sala ókepesin taǵy basqa bar bolmysyn teksertip, Almatydaǵy bas alergıa ortalyǵyna baryp analızder tapsyrdy. “Qystyń kezinde kelińiz” — dep qaıtardy. Qar jaýa qaıta bardy, Almatyda ósetin alty túrli jýsannan sizge alergıa bar dep dıgnoz qoıyp, úsh jylǵa dári berdi. Tek qysta shóp shyǵardan alty aı buryn iship bolý kerek bul dárilerdi. Sodan aýyrýyn umytqan Ańsardyń túnde sol aýyrýy qaıta ustady.

*****

Tań atty, tuman seıilgen, Ańsar munar dalaǵa kóliginiń ishinde otyryp aınalaǵa kóz saldy. Saǵym dala buldyraıdy, alysta bir deńe qaraýytqandaı boldy. Ol kenetten selk etip tań namazyn oqýǵa nıet etti. Taǵyda rólge basyn qoıyp jylaı bastady, onyń basqa bileri joq edi, sol sátte oǵan oı keldi. Kóliginen túse jerge qulaǵyn tósep belgisiz dybysty uzaq qulaq tyńdady, attyń aıaq dúbirin estidi. Basyn julyp alyp aıqaılaı bastady, ıttiń dybysyn estigendeı boldy, jan-jaǵyna jaltaqtap qaraýmen boldy. Alystaǵy kishkene tóbeniń arjaǵynan ıt ertken salt atty paıda bola ketti. Ańsar ákesin kórgendeı shyńǵyra doldana baqyrdy. Jalǵyz jolaýshy kilt toqtap tóńirekti shola qarady, Ańsar basyndaǵy kúzdik shápkisin aspantada laqtyryp, sharfysyn bulǵaı aıqaılady. Ol kórdi. Shoqyraqtap atty kisi lezde jetti. Alpysty alqymdaǵan qart kisi budan buryn sálem bere, aıqaılaı amandasty. Ózinen úlken kisiniń Asalaýmaǵalaıkúm degenine ne derin bilmegen Ańsar jaı ǵana Assalaý deı saldy.

— Qaıdan, qaıda ketip barsyń balam?

— Almatydan Nur-Sultanǵa jolǵa shyqqam keshe.

— Túnde osynda qondyń ba?

— Ia.

— Onda artyma minges, bul boz dalada kóligińe eshkim tıispeıdi, myna ıtti janyna qaraýylǵa qaldyramyz da kete beremiz, sosyn kelip kóligińdi mendegi dáý ógizben shyǵaramyz.

— Aǵa, aldymen sol ógizdi ákelip kólikti shyǵaryp alsaq.

— Jan birinshi me, álde dúnıe birinshi me balam?

Meniń úıim anaý óziń kórgen tóbeniń arjaǵynda, túriń bozaryp, zorǵa tursyń aýyryp tursyń-aý. Júr kettik, — dep ıtine sen osynda qal dep qazaqsha zekı sóılep qaltasynan eki qurt tastady. Jigitti artyna mingizgen meıirban shal jele-shoqyraqpen zýlap otyryp, Ańsardyń ishi aýyrǵynyna da qaramastan úıine tezdetip alyp keldi.

— Atyn mama aǵashqa baılaǵan kenje uly Kendebaıǵa shal “Tez esik ash, Qudaıy qonaq keldi, bizdiń arman oryndalatyn boldy”- dep belgisiz armanyn aıtyp, áreketin jyldamdatty. Aınalada kórshisi joq jalǵyz úı. Tastan qalaǵan eki bólmeli alasa baspana. Úıdiń ishi ákpen áktelgen sondaı bir tap-taza, ortada dóńgelek peshtiń búıri qyp-qyzyl bolyp, qos bólmeli úıdiń ishi jyp-jyly. Kirgen adam shyqqysyz, bir túri taza energıa baıqalady. Kempir quddy shaldyń kelinindeı dastarhannyń qamynda júr. Daladan sıyr saýyp dóńgelek júzdi suńǵaq boıly sulý kelinshek úıge engende úıdiń ishi tipten nurlady. Yńrana oıanǵan qos qara domalaq ul sheshesine qaraı júgirdi. Tańǵy qonaqtaryn bir úıli jan barynsha báıek bolyp kútti. Túnimen jaýraǵan Ańsardyń boıy jylynyp, qarny toıdy. Dastarhandaǵy as máziri jegen saıyn jegińdi keltiredi. Qurt-maı, irimshik-syqpa, talqan-jent, kúzgi soǵymnyń qaıyńǵa súrlengen taı eti, aıran men qymyz bár-bári qaladaǵy “men, men” degen restorandarda joq taǵamdardyń túr-túri osynda eken dep Ańsar ańqasy kebe jedi. Qonaǵyn balasha qaraǵan olar sońǵy qymyzda qalǵyp otyrǵan oǵan jastyq qoıyp uıqtatty. Kishkene myzǵap al balam, ana gúrsildegen jótelińe, júzińniń bozarǵanyna em dep belgisiz bir suıyq ertindini ernine tosty kempir baıqus. “İship ala balam, turǵanda basqasha oıanasyń” — dep shal qostady.

“Búgin kóligińdi shyǵarǵanmen de kesh batady. Taǵy túnde jol júrseń qalaı bolar eken balam, odanda erteń ertemen kóligińdi shyǵaryp bereıik, sosyn ertelep jolǵa shyq” — dep shal Ańsarǵa aqyl aıtty, onsyzda túnnen qoryqqan ol eriksiz bas ızedi.

Elý qoı, jıyrma sıyr, on bes jylqyny qoralaǵan bir úıli jan qonaqtaryn ortasyna alyp keshki asqa otyrdy. Býy burqyraǵan týshanyń eti, kelýden buryn muryn jardy.

— Osy kezde eshki eti dári, óte-móte osyndaı eki jasar urǵashy eshkiniń eti, denemizdegi biletin-bilmeıtin barlyq aýyrýlarymyzǵa em, balam, — dep shal qonaǵynan bata surady.

— Sizden-sizden — dep bata bilmeıtin Ańsar tartynshaqtaı berdi.

— Jolaýshynyń duǵasy qabyl, aýzyńa ne tússe sonymen bizge bata ber, — dep shal baǵyt kórsetti. Bul úıdegilerge amandyq ber, oılarynda ne bolsa sol qalaǵanyn ber Alla dep Ańsar  bet sıpady. Dastarhan sońǵy as duǵasyn arabsha bastap, qazaqsha aqyrlastyryp uzaq jasady shal.

— Balasy joqqa bala ber, aýyrýǵa shıpa ber, jolýshyǵa jeńildik ber, elge amandyq, jurtqa tynyshtyq ber, — dep Áben aqsaqal bet sıpady.

Etke toıǵan olar taza aýada juldyzdardy sanaı, as sińirdi. Kúzdiń qoıý qymyzy deneni qyzdyryp, túngi yzǵardy eleter emes. Kendebeı tańǵy minis attardyń shóbin salýǵa ketti.

— Áke-shesheń bara ma? Senimen birge tura ma?

— Iá, bar ol kisler. İnimniń qolynda turady.

— Negizi qarty bar úıdiń qazynasy bar degen, qart kisiler bar jerde kedeılik bolmaıdy, sosyn da qanaty qatpaǵan kenje bala áke-shesheni qolyna alyp, qara shańyraqty basyp, el qataryna tez qosylady.

Seniń jańa aýzyńa Qudaı saldy “bul kilsilerdiń suraǵanyn ber” — dep Alla qabyl etsin. Biz negizi Qytaıdan kóship kelgenbiz, ol jaqta týǵan aýylyma bir meshit salǵanmyn. Qazir Astananyń mańyndaǵy Qoıandy degen aýylda turdyq, onda meshit joq eken. Meshitsiz jerde bereke bolmaıdy, júregim aýyrdy. Aýylǵa meshit salý úshin aýyldan bezip, osynda kelip mal baǵyp, sony kóbeıtip meshit salsam degen armanmen júrmiz bir úıli jan dep, — shal az kem únsiz qaldy...

Shaldyń Kendebaıy áýelete shaqyrǵan azan únimen oıandy Ańsar. Basynda túsim be dep sál oılanǵan ol, jandy balqytar, rýhty serpilter jer betindegi eń ásem áýenniń ishinde kózin ashty. Bári attaı qýnap, basqasha ornynan turdy. Bir úıli jannyń qatarynda turyp namaz úırendi.

*****

Kelesi jyldyń kúzinde Ańsar Áben atany izdep keldi, sizdiń bergen batamen Shekesi torsyqtaı uldy boldyq, Qoıandyǵa meshitti men salsam, shal únsiz jigitti qushaqtady...

---