Ashyq tárbıe saǵaty: Án padıshasy – Shámshi aǵa
Ashyq tárbıe saǵaty: Án padıshasy – Shámshi aǵa
Maqsaty: qazaq halqynyń tanymal sazgeri Shámshi Qaldaıaqovtyń ómirimen, shyǵarmashylyǵymen tanystyrý; onyń halqyna qaldyrǵan mol murasyn urpaqqa jetkize otyryp, sazgerdi, ánderin qurmetteýge shaqyrý.
Kórnekiligi: ekranda «Án padıshasy – Shámshi aǵa» atty taqyrypta Shámshiniń ómirinen, shyǵarmashylyǵynan sýretter kórsetý, elimizdiń kórnekti aqyn – jazýshylarynyń, ánshileriniń Shámshi týraly júrekjardy lebizderinen úzindi kórsetý.
Barysy
Top jetekshisi: Qurmetti ustazdar men stýdentter! Sizder búgin qyryq jyl boıy qazaqtyń dalasy men balasyn án áýenimen áldılegen uly kompozıtor Shámshi Qaldaıaqovqa arnalǵan №107 top stýdentteri daıyndaǵan «Án padıshasy - Shámshi aǵa» atty ádebı - sazdy keshti tamashalaǵaly otyrsyzdar. «Qazaqtyń kim ekenin bilgisi kelgen adam Shámshi Qaldaıaqovtyń ánderin tyńdasyn» degen sózdi qazaqtyń belgili jazýshysy Ǵabıt Músirepov aıtypty. Árıne, bul sóz tekten – tekke aıtylmasa kerek, óıtkeni Shámshi ánderi ultymyzdyń baǵa jetpes baılyǵy, rýhanı qazynasy. Shámshi ánderi – máńgi eskirmeıtin, kónermeıtin ánder. Qandaı da bir uly ister týǵan jerdiń topyraǵynan bastalsa kerek. Shámshi aǵamyz da týǵan halqyn, ósken elin, jýsandy jerin aqtyq demi qalǵansha qulaı súıdi, olardy óziniń án besiginde terbetti, án shyǵarýdaǵy óner jolyn bar baılyqtan joǵary qoıdy. Týǵan jerge qurmet pen súıispenshilik sezimin án áýeninde qalyqtatqan Shámshi aǵamyz ne degen qudiretti edi!
Elimizdiń birligine, tynyshtyǵyna arnap jazǵan Shámshiniń «Meniń Qazaqstanym» ánin jan júregiń tebirenbeı tyńdaý múmkin emes. «Bul ánim túbinde elimniń ánuranyna aınalady» degen Shámshiniń sózi rasqa aınalyp, asqaq rýhty bul án búginde qazaq dalasynyń ánuranyna aınaldy.
1 júrgizýshi: Qazaqstannyń halyq aqyny Áselhan Qalybekovanyń «Qutty bolsyn el qalaǵan Ánuran!» óleńi. Oqıtyn Mahanov Narıman.
1 júrgizýshi: Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik ánurany «Meniń
Qazaqstanym». Sózi Jumeken Nájimedenov pen Nursultan Nazarbaevtiki. Áni Shámshi Qaldaıaqovtiki. Oryndaıtyn hor.
2 júrgizýshi: Arys ózeniniń Syrdarıaǵa quıatyn jerdegi qoınaýynda «Sarykól» degen shaǵyn kól bar. Mine, osy kóldiń jaǵasynda Qaldaıaq degen Kisiniń qamys kúrkesinde 1930 jyldyń 15 - shi tamyzynda bir ul bala dúnıege keledi.
Kórinis (Shámshiniń dúnıege kelýi)
1 júrgizýshi: Osy sózderdiń keıinnen aqıqatqa aınalyp, ánimen ár júrekti áldılegen, án padıshasy atanyp, altyn tájini kıgen sazger Shámshi Qaldaıaquly bolatynyn kim bilgen?
2 júrgizýshi: Shámshi! Qazaq halqynyń daryndy uldarynyń biri Shámshi Qaldaıaqov týraly aıtý ári ońaı, ári qıyn. Asqar shyńnyń alystaǵan saıyn bıikteı beretini sekildi qazaq dalasynyń uly perzenti Shámshi Qaldaıaqovtyń da ýaqyt ótken saıyn dańqy ósip, rýhy asqaqtap barady.
1 júrgizýshi: Árbir adamnyń eń jaqyn, eń qymbat, eń asyl adamy bar. Ol – Ana. Ana – jer betindegi tirshiliktiń qaınar bulaǵy. Ana – teńdesi joq taýsylmaıtyn jyr.
Shyryldap dúnıege kelgen sátten bastap – aq ananyń jylýyn, ananyń áldıin izdeı bastaısyń.
Kórinis (Shámshiniń anasymen qoshtasýy)
2 júrgizýshi: Shámshiniń anasyna bergen bul ýádesi araǵa birneshe jyldar salyp baryp oryndaldy. Mýzykaǵa degen áýestiginiń erte oıanýyna anasy Saqypjamaldyń syzylta salǵan ánderi sebepshi, Shámshiniń anasyna degen saǵynysh pen qurmetten, qımastyqtan týǵan «Ana týraly jyr» áni barsha halyqtyń súıip aıtatyn ánine aınaldy. Bul án barlyq analarǵa arnalǵan án edi.
«Ana týraly jyr» áni. Oryndaıtyn Sahıev Nurbol.
1 júrgizýshi: Árbir ánniń ómirge kelýiniń ózindik sebepteri bar. Arys jaǵasynda dúnıege kelip, Arystyń sýyna shomylyp ósken Shámshige Arysqa arnap bir án jazý kókeıinde júrgen kóp armannyń biri bolatyn. Balalyq bal kúnderiniń izi qalǵan Arys jaǵasy onyń júregine jyr, kóńiline nur, shabytyna qanat syılaǵan, nebir ádemi áýezder bastaý alǵan qasıetti de qadirli jer bolatyn.
«Arys jaǵasynda» áni. Oryndaıtyn Erlanov Temirhan.
2 júrgizýshi: Shámshi 300 - ge jýyq án jazdy. Shámshiniń ánderine basqa túgili aǵylshynnyń óner qaıratkeri Robert Faıler tań qalyp: «Men qazaqtyń uly kompozıtorymen tanysqanyma qýanyshtymyn. 300 - ge jaqyn óleń shyǵarý degen – uly erlik. Sizge eskertkish ornatý kerek» – degen eken. Endeshe ásem de áýezdi ánderimen halqynyń júregin baýrap alǵan Shámshiniń taǵy bir tamasha ánin tyńdaıyq.
«Ómir - ózen»áni. Oryndaıtyn top jetekshisi Iýnýsova Raıa apaı
1 júrgizýshi: Shámshiniń shyǵarmasynyń basty ereksheligi – onyń shynaıylyǵynda San túrli taqyrypty qamtyǵan ánderdiń barlyǵy da ásemdikti, náziktikti, sulýlyqty, tazalyqty jyrlaıdy. Tamyljyǵan tátti áýenderi jan tazalyǵyna jeteleıdi. Aıtýǵa jeńil, mazmuny tereń áýen jelileri kez – kelgen adamdy eriksiz eliktirip áketedi.
Kelesi tyńdaıtyn ánderińiz –«Aq bantık». Oryndaıtyn Erlanov Temirhan
2 júrgizýshi: Ánshi Maqpal Júnisova óz sózinde bylaı deıdi: «Ortalyq konsert zalynda ótken Shámshi aǵanyń 60 – jyldyq mereıtoıynda uly kompozıtordy birinshi jáne aqyrǵy ret kórdim. «Baqyt qushaǵynda», «Sen sulý» ánderin oryndaǵanymda Shámshi aǵa bata berdi. Shámshi aǵany kózi tirisinde kórip, aq batasyn alý – men úshin úlken baqyt.
1 júrgizýshi: Shámshi aǵa batasy biz estip júrgen batalarǵa esh uqsamaıtyn, ózgeshe bolǵan.
Shámshiniń batasy. Oqıtyn Álıhojaev Oljas.
2 júrgizýshi: Qasıetti Otyrar topyraǵynda dúnıege kelgen, biri án áleminde, endi biri jyr áleminde qatar ushqan Shámshi men Muhtar óner áleminde de bir – birine seriktes bola bildi. Shámshi júreginen shyqqan án áýenderi Muhtar júreginen jyr bolyp tógilip, ózara úılesimdilik taýyp jatty.
Ekeýiniń qalamynan shyqqan «Arys jaǵasynda», «Aq bantık», «Qýanysh válsi», «Keshikpeı kelem dep eń», taǵy da basqa ánderin halyq qýanyshpen qabyldap, el arasynda jyldam tarady. Osy ánderdiń biri «Keshikpeı kelem dep eń». Bul ándi Erlanov Temirhan men Sahıev Nurboldyń oryndaýynda tyńdańyzdar.
1 júrgizýshi: Qazaq ánin qyryq jyl án besiginde terbetken uly kompozıtor Shámshi Qaldaıaquly 1992 jyldyń 29 aqpanynda kelmes saparǵa attandy. Ánsúıer qaýym úshin eń aýyr kún boldy. Tórt jylda bir ret aınalyp keletin bul kúni kózine jas alyp, júregine qaıaý túspegen adam bolmaǵan shyǵar. Máńgilik saparǵa attanǵan «váls koroli» atanǵan uly sazgerdiń rýhy ánge aınalyp, kók tórinde sharyqtap bara jatty.
2 júrgizýshi: Shámshiniń ózi ólgenimen onyń sulý da sazdy ánderi ólmeıdi. Halqymyzdyń jan – júregine jaqyn, onyń bolmysymen úndes ánder jas talǵamaıtyn, máńgi jasaıtyn jaýhar dúnıe. Shámshi aǵanyń ánderi – áli de talaı ǵasyr qazaqtyń keń dalasyn áýenimen terbeter asyl ánder.
Top jetekshisi: Halqynyń júreginen ánderi erekshe oryn alǵan, qazaq halqynyń óner áleminde óshpes iz qaldyrǵan sazger Shámshi Qaldaıaqulynyń óleńi eshqashan umytylmaıdy.
Ashyq tárbıe saǵaty: Án padıshasy – Shámshi aǵa. júkteý
Maqsaty: qazaq halqynyń tanymal sazgeri Shámshi Qaldaıaqovtyń ómirimen, shyǵarmashylyǵymen tanystyrý; onyń halqyna qaldyrǵan mol murasyn urpaqqa jetkize otyryp, sazgerdi, ánderin qurmetteýge shaqyrý.
Kórnekiligi: ekranda «Án padıshasy – Shámshi aǵa» atty taqyrypta Shámshiniń ómirinen, shyǵarmashylyǵynan sýretter kórsetý, elimizdiń kórnekti aqyn – jazýshylarynyń, ánshileriniń Shámshi týraly júrekjardy lebizderinen úzindi kórsetý.
Barysy
Top jetekshisi: Qurmetti ustazdar men stýdentter! Sizder búgin qyryq jyl boıy qazaqtyń dalasy men balasyn án áýenimen áldılegen uly kompozıtor Shámshi Qaldaıaqovqa arnalǵan №107 top stýdentteri daıyndaǵan «Án padıshasy - Shámshi aǵa» atty ádebı - sazdy keshti tamashalaǵaly otyrsyzdar. «Qazaqtyń kim ekenin bilgisi kelgen adam Shámshi Qaldaıaqovtyń ánderin tyńdasyn» degen sózdi qazaqtyń belgili jazýshysy Ǵabıt Músirepov aıtypty. Árıne, bul sóz tekten – tekke aıtylmasa kerek, óıtkeni Shámshi ánderi ultymyzdyń baǵa jetpes baılyǵy, rýhanı qazynasy. Shámshi ánderi – máńgi eskirmeıtin, kónermeıtin ánder. Qandaı da bir uly ister týǵan jerdiń topyraǵynan bastalsa kerek. Shámshi aǵamyz da týǵan halqyn, ósken elin, jýsandy jerin aqtyq demi qalǵansha qulaı súıdi, olardy óziniń án besiginde terbetti, án shyǵarýdaǵy óner jolyn bar baılyqtan joǵary qoıdy. Týǵan jerge qurmet pen súıispenshilik sezimin án áýeninde qalyqtatqan Shámshi aǵamyz ne degen qudiretti edi!
Elimizdiń birligine, tynyshtyǵyna arnap jazǵan Shámshiniń «Meniń Qazaqstanym» ánin jan júregiń tebirenbeı tyńdaý múmkin emes. «Bul ánim túbinde elimniń ánuranyna aınalady» degen Shámshiniń sózi rasqa aınalyp, asqaq rýhty bul án búginde qazaq dalasynyń ánuranyna aınaldy.
1 júrgizýshi: Qazaqstannyń halyq aqyny Áselhan Qalybekovanyń «Qutty bolsyn el qalaǵan Ánuran!» óleńi. Oqıtyn Mahanov Narıman.
1 júrgizýshi: Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik ánurany «Meniń
Qazaqstanym». Sózi Jumeken Nájimedenov pen Nursultan Nazarbaevtiki. Áni Shámshi Qaldaıaqovtiki. Oryndaıtyn hor.
2 júrgizýshi: Arys ózeniniń Syrdarıaǵa quıatyn jerdegi qoınaýynda «Sarykól» degen shaǵyn kól bar. Mine, osy kóldiń jaǵasynda Qaldaıaq degen Kisiniń qamys kúrkesinde 1930 jyldyń 15 - shi tamyzynda bir ul bala dúnıege keledi.
Kórinis (Shámshiniń dúnıege kelýi)
1 júrgizýshi: Osy sózderdiń keıinnen aqıqatqa aınalyp, ánimen ár júrekti áldılegen, án padıshasy atanyp, altyn tájini kıgen sazger Shámshi Qaldaıaquly bolatynyn kim bilgen?
2 júrgizýshi: Shámshi! Qazaq halqynyń daryndy uldarynyń biri Shámshi Qaldaıaqov týraly aıtý ári ońaı, ári qıyn. Asqar shyńnyń alystaǵan saıyn bıikteı beretini sekildi qazaq dalasynyń uly perzenti Shámshi Qaldaıaqovtyń da ýaqyt ótken saıyn dańqy ósip, rýhy asqaqtap barady.
1 júrgizýshi: Árbir adamnyń eń jaqyn, eń qymbat, eń asyl adamy bar. Ol – Ana. Ana – jer betindegi tirshiliktiń qaınar bulaǵy. Ana – teńdesi joq taýsylmaıtyn jyr.
Shyryldap dúnıege kelgen sátten bastap – aq ananyń jylýyn, ananyń áldıin izdeı bastaısyń.
Kórinis (Shámshiniń anasymen qoshtasýy)
2 júrgizýshi: Shámshiniń anasyna bergen bul ýádesi araǵa birneshe jyldar salyp baryp oryndaldy. Mýzykaǵa degen áýestiginiń erte oıanýyna anasy Saqypjamaldyń syzylta salǵan ánderi sebepshi, Shámshiniń anasyna degen saǵynysh pen qurmetten, qımastyqtan týǵan «Ana týraly jyr» áni barsha halyqtyń súıip aıtatyn ánine aınaldy. Bul án barlyq analarǵa arnalǵan án edi.
«Ana týraly jyr» áni. Oryndaıtyn Sahıev Nurbol.
1 júrgizýshi: Árbir ánniń ómirge kelýiniń ózindik sebepteri bar. Arys jaǵasynda dúnıege kelip, Arystyń sýyna shomylyp ósken Shámshige Arysqa arnap bir án jazý kókeıinde júrgen kóp armannyń biri bolatyn. Balalyq bal kúnderiniń izi qalǵan Arys jaǵasy onyń júregine jyr, kóńiline nur, shabytyna qanat syılaǵan, nebir ádemi áýezder bastaý alǵan qasıetti de qadirli jer bolatyn.
«Arys jaǵasynda» áni. Oryndaıtyn Erlanov Temirhan.
2 júrgizýshi: Shámshi 300 - ge jýyq án jazdy. Shámshiniń ánderine basqa túgili aǵylshynnyń óner qaıratkeri Robert Faıler tań qalyp: «Men qazaqtyń uly kompozıtorymen tanysqanyma qýanyshtymyn. 300 - ge jaqyn óleń shyǵarý degen – uly erlik. Sizge eskertkish ornatý kerek» – degen eken. Endeshe ásem de áýezdi ánderimen halqynyń júregin baýrap alǵan Shámshiniń taǵy bir tamasha ánin tyńdaıyq.
«Ómir - ózen»áni. Oryndaıtyn top jetekshisi Iýnýsova Raıa apaı
1 júrgizýshi: Shámshiniń shyǵarmasynyń basty ereksheligi – onyń shynaıylyǵynda San túrli taqyrypty qamtyǵan ánderdiń barlyǵy da ásemdikti, náziktikti, sulýlyqty, tazalyqty jyrlaıdy. Tamyljyǵan tátti áýenderi jan tazalyǵyna jeteleıdi. Aıtýǵa jeńil, mazmuny tereń áýen jelileri kez – kelgen adamdy eriksiz eliktirip áketedi.
Kelesi tyńdaıtyn ánderińiz –«Aq bantık». Oryndaıtyn Erlanov Temirhan
2 júrgizýshi: Ánshi Maqpal Júnisova óz sózinde bylaı deıdi: «Ortalyq konsert zalynda ótken Shámshi aǵanyń 60 – jyldyq mereıtoıynda uly kompozıtordy birinshi jáne aqyrǵy ret kórdim. «Baqyt qushaǵynda», «Sen sulý» ánderin oryndaǵanymda Shámshi aǵa bata berdi. Shámshi aǵany kózi tirisinde kórip, aq batasyn alý – men úshin úlken baqyt.
1 júrgizýshi: Shámshi aǵa batasy biz estip júrgen batalarǵa esh uqsamaıtyn, ózgeshe bolǵan.
Shámshiniń batasy. Oqıtyn Álıhojaev Oljas.
2 júrgizýshi: Qasıetti Otyrar topyraǵynda dúnıege kelgen, biri án áleminde, endi biri jyr áleminde qatar ushqan Shámshi men Muhtar óner áleminde de bir – birine seriktes bola bildi. Shámshi júreginen shyqqan án áýenderi Muhtar júreginen jyr bolyp tógilip, ózara úılesimdilik taýyp jatty.
Ekeýiniń qalamynan shyqqan «Arys jaǵasynda», «Aq bantık», «Qýanysh válsi», «Keshikpeı kelem dep eń», taǵy da basqa ánderin halyq qýanyshpen qabyldap, el arasynda jyldam tarady. Osy ánderdiń biri «Keshikpeı kelem dep eń». Bul ándi Erlanov Temirhan men Sahıev Nurboldyń oryndaýynda tyńdańyzdar.
1 júrgizýshi: Qazaq ánin qyryq jyl án besiginde terbetken uly kompozıtor Shámshi Qaldaıaquly 1992 jyldyń 29 aqpanynda kelmes saparǵa attandy. Ánsúıer qaýym úshin eń aýyr kún boldy. Tórt jylda bir ret aınalyp keletin bul kúni kózine jas alyp, júregine qaıaý túspegen adam bolmaǵan shyǵar. Máńgilik saparǵa attanǵan «váls koroli» atanǵan uly sazgerdiń rýhy ánge aınalyp, kók tórinde sharyqtap bara jatty.
2 júrgizýshi: Shámshiniń ózi ólgenimen onyń sulý da sazdy ánderi ólmeıdi. Halqymyzdyń jan – júregine jaqyn, onyń bolmysymen úndes ánder jas talǵamaıtyn, máńgi jasaıtyn jaýhar dúnıe. Shámshi aǵanyń ánderi – áli de talaı ǵasyr qazaqtyń keń dalasyn áýenimen terbeter asyl ánder.
Top jetekshisi: Halqynyń júreginen ánderi erekshe oryn alǵan, qazaq halqynyń óner áleminde óshpes iz qaldyrǵan sazger Shámshi Qaldaıaqulynyń óleńi eshqashan umytylmaıdy.
Ashyq tárbıe saǵaty: Án padıshasy – Shámshi aǵa. júkteý
You Might Also Like
