Avtomobıl qozǵaltqyshtary. Jalpy qurylysy men basty bólshekteri
Teksergen: Avtomobıl qurylysy pániniń oqytýshysy Ibrashova Baqyt
Taqyryby: «Avtomobıl qozǵaltqyshtary. Jalpy qurylysy men basty bólshekteri»
Qozǵaltqysh. Avtomobılderde porshendi tórt taktili benzındi jáne dızeldi ishten janý qozǵaltqyshtaryn qoldanady.
janý qozǵaltqyshtaryn qoldanady
Porshendi qozǵaltqyshtardyń ólshemderi bolyp anyqtalatyndar: porshen júrisi, sılındr dıametri, sılındrler sany, syǵyndaý dárejesi, qozǵaltqyshtyń tıimdi qýaty, janarmaıdyń úlestik shyǵyny jáne qozǵaltqyshtyń úlestik salmaǵy.
Lıtrajy boıynsha qozǵaltqysh: asa kishi lıtrajdy, kishi lıtrajdy, orta lıtrajdy jáne
úlken lıtrajdy bolyp jikteledi.
Energıany mehanıkalyq jumysqa aınaldyratyn mashına qozǵaltqysh dep atalady.
Qozǵaltqyshtar:
1. basqarý júıesine qaraı - kompúterli, mehanıkalyq, vakýmdy.
2. qoldanylatyn otynǵa qaraı - munaı ónimdi jáne gaz tárizdes otyn
3. qospa quraýdyń ádisine qaraı - qospany syrtta quraıtyn qozǵaltqyshtar jáne ishte quraıtyn qozǵaltqyshtar
4. Qospasynyń tutaný ádisine qaraı - jumystyń qospasy elektr ushqynynan otalatyn jáne jumystyq qospasy syǵylýdan otalatyn qozǵaltqyshtar
5. Jumystyq prosestiń oryndalý jóninen - 4 jáne 2 taktili qozǵaltqyshtar
6. sılındrleriniń sany boıynsha - bir, eki jáne kóp sılındrli
7. sılındrlerdiń ornalasýy boıynsha - gorızontal, qıǵash, tik, juldyzsha
V jáne W tárizdes qozǵaltqyshtar.
Avtomobıldik qozǵaltqyshtar kóbinese tórt taktili proses boıynsha jumys isteıdi, óıtkeni, eki taktili qozǵaltqyshtarmen salystyrǵanda tórt taktili qozǵaltqyshtardyń tıimdiligi artyq bolady.
Jylý energıasyn mehanıkalyq energıaǵa aınaldyratyn mehanızm - qosıindi - bulǵaqty mehanızm. Sılındr ishindegi qospanyń janǵan kezde ulǵaıǵany porshendi tómen qaraı yǵystyrady. Bulǵaq peen ıindi bilik osy qozǵalysty aınalmaly qozǵalysqa aýystyrady.
Dúnıe júzinde óte kóp taraǵan - ishten janatyn qozǵaltqyshtar. Otyn janýy úshin ottegi qajet, sondyqtan otyndy aýamen aralastyrady. Tozańdatylǵan otynnyń aýanyń belgili bir salmaq proporsıasymen aralasqan qospasyn janǵysh qospa dep ataıdy. Jumys istep turǵan qozǵaltqysh sılındrinde janǵysh qospa qaldyq gazben aralasyp, jumystyq qospa quraıdy.
Otyn aýamen arnaıy aspap - karbúrator nemese ınjektor arqyly aralassa, onda mundaı qozǵaltqyshtardy benzındi dep ataıdy. Janǵysh qospa elektr ushqynymen tutanady. Dızeldi qozǵaltqyshta janǵysh qospa sılındr ishinde paıda bolady jáne syǵylǵan aýa qyzýynan tutanady.
Dızeldi qozǵaltqyshtan benzındi qozǵaltqyshtyń aıyrmashylyǵy, munda klapanmen jabylatyn engizý kanaly arqyly sılındrge janǵysh qospa sorylady, al forsýnkanyń ornyna sılındr qalpaqshasyna otaldyrý shamy ornatylady.
Porshenniń eń shetki qalpyn joǵarǵy shektik núkte, al eń shetki tómengi qalpyn tómengi shektik núkte dep ataıdy. Porshenniń bir shekti núkteden ekinshi núkte aralyǵyn porshen júrisi dep ataıdy. Porshenniń bir júrisinde ıindi bilik jarty aınalym jasaıdy.
Joǵarǵy shektik núktede ornalasqan sılındr qalpaqshasy men porshen arasyndaǵy keńistik janý kamerasy nemese syǵylý kamerasy dep atalady. Porshenniń joǵarǵy shektik núkteden tómengi shektik núktege oryn aýystyrǵanda bosaǵan keńistikti sılındrdiń jumystyq kólemi - V, dep ataıdy, d - sılındr dıametri, al S - porshen júrisi dep atalady.
Sılındrdiń jumystyq kólemi lıtrmen ólshenedi. Qozǵaltqyshtyń barlyq sılındriniń jumystyq kólemi lıtraj dep atalady. Shaǵyn kólemde 1, 2 lıtrge deıin ol tekshe santımetrmen, al úlken kólemde - lıtrmen órnekteledi.
Sılındrdiń tolyq kólemi – janý kamerasy men jumystyq kólem jıyntyǵy.
Benzındi qozǵaltqyshqa qaraǵanda dızeldi qozǵaltqysh edáýir únemdi.
Syǵylý dárejesi óte joǵary bolǵandyqtan ol otyndy 15 - 25% kem jumsaıdy.
Dızeldi qozǵaltqyshtardyń kemshilikteri:
- olar tym úlken, óıtkeni sılındrdegi gaz qysymy óte joǵary keletindikten bólshekterdiń beriktigin arttyrýǵa týra keledi;
- benzındi qozǵaltqyshtarǵa qaraǵanda ony otaldyrý, ásirese qysta óte qıyn.
Avtomobılge ornatylǵan dızeldi qozǵaltqysh mynadaı mehanızmder men júıelerden turady:
Qosıindi - bulǵaqty mehanızm. Porshenderdiń ilgerilemeli – keıindi qozǵalysy ıindi bilikti aınalmaly qozǵalysqa keltiredi
Gaz taratqysh mehanızmi klapandar jumysyn basqarady, porshenderdiń belgili bir qysymda syǵyp turýǵa jáne sılındrdegi paıdalanylǵan gazdy shyǵarýǵa arnalǵan.
Qorektendirý júıesi aýany, janǵysh qospany nemese otynnyń belgili bir
Mólsherin ınjektor nemese forsýnka arqyly tozańdatylǵan kúıinde qozǵaltqysh sılındrlerine berip turýdy qamtamasyz etedi.
Maılaý júıesi úıkeletin bólshekterdi maılaıdy, jáne olardy salqyndatady, jelinis jáne kúıe qaldyqtardy shaıyp tazalaýdy qamtamasyz etedi.
Salqyndatý júıesi janý kamerasynyń qabyrǵalary men shamyn, forsýnka men klapandardy qatty qyzýdan qorǵaıdy jáne sılındrlerde qalypty jylý rejımin saqtaıdy.
İske qosý júıesi qozǵaltqyshty otaldyrǵan kezde ıindi bilikti aınaldyrý úshin qajet.
Taqyryby: «Avtomobıl qozǵaltqyshtary. Jalpy qurylysy men basty bólshekteri»
Qozǵaltqysh. Avtomobılderde porshendi tórt taktili benzındi jáne dızeldi ishten janý qozǵaltqyshtaryn qoldanady.
janý qozǵaltqyshtaryn qoldanady
Porshendi qozǵaltqyshtardyń ólshemderi bolyp anyqtalatyndar: porshen júrisi, sılındr dıametri, sılındrler sany, syǵyndaý dárejesi, qozǵaltqyshtyń tıimdi qýaty, janarmaıdyń úlestik shyǵyny jáne qozǵaltqyshtyń úlestik salmaǵy.
Lıtrajy boıynsha qozǵaltqysh: asa kishi lıtrajdy, kishi lıtrajdy, orta lıtrajdy jáne
úlken lıtrajdy bolyp jikteledi.
Energıany mehanıkalyq jumysqa aınaldyratyn mashına qozǵaltqysh dep atalady.
Qozǵaltqyshtar:
1. basqarý júıesine qaraı - kompúterli, mehanıkalyq, vakýmdy.
2. qoldanylatyn otynǵa qaraı - munaı ónimdi jáne gaz tárizdes otyn
3. qospa quraýdyń ádisine qaraı - qospany syrtta quraıtyn qozǵaltqyshtar jáne ishte quraıtyn qozǵaltqyshtar
4. Qospasynyń tutaný ádisine qaraı - jumystyń qospasy elektr ushqynynan otalatyn jáne jumystyq qospasy syǵylýdan otalatyn qozǵaltqyshtar
5. Jumystyq prosestiń oryndalý jóninen - 4 jáne 2 taktili qozǵaltqyshtar
6. sılındrleriniń sany boıynsha - bir, eki jáne kóp sılındrli
7. sılındrlerdiń ornalasýy boıynsha - gorızontal, qıǵash, tik, juldyzsha
V jáne W tárizdes qozǵaltqyshtar.
Avtomobıldik qozǵaltqyshtar kóbinese tórt taktili proses boıynsha jumys isteıdi, óıtkeni, eki taktili qozǵaltqyshtarmen salystyrǵanda tórt taktili qozǵaltqyshtardyń tıimdiligi artyq bolady.
Jylý energıasyn mehanıkalyq energıaǵa aınaldyratyn mehanızm - qosıindi - bulǵaqty mehanızm. Sılındr ishindegi qospanyń janǵan kezde ulǵaıǵany porshendi tómen qaraı yǵystyrady. Bulǵaq peen ıindi bilik osy qozǵalysty aınalmaly qozǵalysqa aýystyrady.
Dúnıe júzinde óte kóp taraǵan - ishten janatyn qozǵaltqyshtar. Otyn janýy úshin ottegi qajet, sondyqtan otyndy aýamen aralastyrady. Tozańdatylǵan otynnyń aýanyń belgili bir salmaq proporsıasymen aralasqan qospasyn janǵysh qospa dep ataıdy. Jumys istep turǵan qozǵaltqysh sılındrinde janǵysh qospa qaldyq gazben aralasyp, jumystyq qospa quraıdy.
Otyn aýamen arnaıy aspap - karbúrator nemese ınjektor arqyly aralassa, onda mundaı qozǵaltqyshtardy benzındi dep ataıdy. Janǵysh qospa elektr ushqynymen tutanady. Dızeldi qozǵaltqyshta janǵysh qospa sılındr ishinde paıda bolady jáne syǵylǵan aýa qyzýynan tutanady.
Dızeldi qozǵaltqyshtan benzındi qozǵaltqyshtyń aıyrmashylyǵy, munda klapanmen jabylatyn engizý kanaly arqyly sılındrge janǵysh qospa sorylady, al forsýnkanyń ornyna sılındr qalpaqshasyna otaldyrý shamy ornatylady.
Porshenniń eń shetki qalpyn joǵarǵy shektik núkte, al eń shetki tómengi qalpyn tómengi shektik núkte dep ataıdy. Porshenniń bir shekti núkteden ekinshi núkte aralyǵyn porshen júrisi dep ataıdy. Porshenniń bir júrisinde ıindi bilik jarty aınalym jasaıdy.
Joǵarǵy shektik núktede ornalasqan sılındr qalpaqshasy men porshen arasyndaǵy keńistik janý kamerasy nemese syǵylý kamerasy dep atalady. Porshenniń joǵarǵy shektik núkteden tómengi shektik núktege oryn aýystyrǵanda bosaǵan keńistikti sılındrdiń jumystyq kólemi - V, dep ataıdy, d - sılındr dıametri, al S - porshen júrisi dep atalady.
Sılındrdiń jumystyq kólemi lıtrmen ólshenedi. Qozǵaltqyshtyń barlyq sılındriniń jumystyq kólemi lıtraj dep atalady. Shaǵyn kólemde 1, 2 lıtrge deıin ol tekshe santımetrmen, al úlken kólemde - lıtrmen órnekteledi.
Sılındrdiń tolyq kólemi – janý kamerasy men jumystyq kólem jıyntyǵy.
Benzındi qozǵaltqyshqa qaraǵanda dızeldi qozǵaltqysh edáýir únemdi.
Syǵylý dárejesi óte joǵary bolǵandyqtan ol otyndy 15 - 25% kem jumsaıdy.
Dızeldi qozǵaltqyshtardyń kemshilikteri:
- olar tym úlken, óıtkeni sılındrdegi gaz qysymy óte joǵary keletindikten bólshekterdiń beriktigin arttyrýǵa týra keledi;
- benzındi qozǵaltqyshtarǵa qaraǵanda ony otaldyrý, ásirese qysta óte qıyn.
Avtomobılge ornatylǵan dızeldi qozǵaltqysh mynadaı mehanızmder men júıelerden turady:
Qosıindi - bulǵaqty mehanızm. Porshenderdiń ilgerilemeli – keıindi qozǵalysy ıindi bilikti aınalmaly qozǵalysqa keltiredi
Gaz taratqysh mehanızmi klapandar jumysyn basqarady, porshenderdiń belgili bir qysymda syǵyp turýǵa jáne sılındrdegi paıdalanylǵan gazdy shyǵarýǵa arnalǵan.
Qorektendirý júıesi aýany, janǵysh qospany nemese otynnyń belgili bir
Mólsherin ınjektor nemese forsýnka arqyly tozańdatylǵan kúıinde qozǵaltqysh sılındrlerine berip turýdy qamtamasyz etedi.
Maılaý júıesi úıkeletin bólshekterdi maılaıdy, jáne olardy salqyndatady, jelinis jáne kúıe qaldyqtardy shaıyp tazalaýdy qamtamasyz etedi.
Salqyndatý júıesi janý kamerasynyń qabyrǵalary men shamyn, forsýnka men klapandardy qatty qyzýdan qorǵaıdy jáne sılındrlerde qalypty jylý rejımin saqtaıdy.
İske qosý júıesi qozǵaltqyshty otaldyrǵan kezde ıindi bilikti aınaldyrý úshin qajet.
You Might Also Like
