InfoHub Logo

Birinshi  bas dırektor Lord Reıt qyzmet atqarǵanda Bı – Bı – Sı koorparasıasy  rýhy men jaýapkershilikteri bıik, óz isteriniń naǵyz mamandary toptasqan birlestikke aınaldy. Osy tusta Lord Reıttiń bastamasymen qazirgi kezge deıin ustanatyn 3 prınsıptiń negizin salyp ketýi – radıonyń keleshek bolashaǵyna qalanǵan túpqazyq rólin atqardy. Ol: «jańalyq taratý, aǵartý, kóńil kóterý», aıryqsha aldyńǵy ekeýine kóp kóńil bólindi. «Kóńil kóteretin baǵdarlamanyń» ózi aqparattyq – tanymdyq baǵytta bolsa, «aqparattyń» jáne «aǵartýshylyq» baǵdarlamalaryn kóńildi bolýyna basa mán berildi. Radıonyń kórermenge usynar aqparat materıaldarynyń egjeı – tegjeıli saraptamadan ótýi, aqparattyń zaman aǵynyna  saı berilip, aýdıtorıanyń jas mólsherin, talǵamdaryna qaraı toptastyrýy – álbette, radıonyń sapalylyǵyn arttyryp qana qoımaı, Bı – Bı – Sı radıosynyń Dúnıejúzilik keńistikte taraýynyń alǵyshartyna aınaldy.

 Bı – Bı – Sı – diń «altyn ǵasyry» 30 – jyldary bastaldy. 1932 jyldyń júzinde tyńdaýshysy 5 mıllıonǵa, al 1938 jyly Ulybrıtanıanyń habarlary jergilikti turǵyndarǵa, 98 paıyz, tolyqtaı berildi. Soǵys jyldary Bı – Bı – Sı radıosy eldi yntymaq – birlikke shaqyryp, halyq rýhyn asqaqtata tústi. Osy jyldary halyq ásirese keshki aqparattar tolqynyn jibermeı, úzdiksiz tyńdady. Jańalyqtar lebin Evropa elderi de tyńdady. Bı – Bı – Sı óziniń habar taratý taktıkasymen aıryqsha, óz aýdıtorıasyn ustap otyrýy úshin jańa taraý - baǵdarlamalar tujyrymdamasyn júzege asyrdy. Soǵan sáıkes radıo taralym 5 baǵdarlama boıynsha jumys istedi. Árbir radıo óz tyńdarmanyna arnaldy, ózindik ýaqyt, qalaýlary men jas erekshelikterine saı bólindi. Soǵan aıǵaq «Radıo - 1» - Bı- Bı- Sı -  ishki habarlarynyń birinshi baǵdarlamasy bolyp tabylady. 1967 jyldan beriletin radıo aýdıtorıasyn 25 jasqa deıingi jastar quraıdy. Radıo jastardy ózine tartý maqsatynda pop - mýzyka beredi, 2 saǵattyq beınetaspaly konsertter qysqa aqparattarmen kezektese otyryp, taratylady. Habar táýlik boıy beriledi.

«Radıo - 2» - Bı – Bı – Sı ishki radıohabarlarynyń ekinshi baǵdarlamasy. Negizi 1967 jyly qurylǵan. Radıo tanymal, úzdik mýzykalar men kóńil kóteretin baǵdarlamalarymen erekshe. «Úzdiksiz tizbek» ádisimen beriletin áýen kilt úzilip, habarlar, sport taqyryby aıtylady.

«Radıo - 3» - «Bı – Bı – Sı tájiniń laǵyl tasy» degen ataýmen belgili. Onyń ózindik sebebi bary anyq, bul – eń qymbat turatyn jáne eń bedeldi baǵdarlama bolyp tabylýynda. Salıqaly, jaǵymdy, tyńdarmandy tebirentip áketer áýender radıonyń 80 paıyzyn quraıdy. Arnaıy radıoǵa keskindelgen operalar, konsertter, ádebı jáne dramalyq shyǵarmalar qaz qalpynda beriledi. Baǵdarlama ,anyǵynda, aqsúıek topqa arnalǵan. «Radıo – 3»- ti Ulybrıtanıa halqynyń 1 paıyzy ǵana tyńdaıdy.

«Radıo - 4» - Bı – Bı – Sı ishki habarlarynyń tórtinshi baǵdarlamasy. Úsh baǵdarlamadan ózgesheligi, bul radıony aqparattyq – nasıhattyq saryn dep aıtýǵa bolady. Jańalyqtar, radıojýrnaldar, balalar habarlaryn beredi. Aıryqsha bes negizgi aıdardan jáne ony tolyqtyratyn segiz jańalyqtar leginen turady. Sonyń ishinde, «Áıelder saǵaty» - aıdarymen beriletin habardy úı sharýasyndaǵy názik jandy bolmystarynyń 70 paıyzdan astamy tamashalaıtyny anyqtaldy. Negizgi tyńdarmandary: baqsha ósirýshiler, avtojúrgizýshiler, fılatelıser, zeınetkerler, zaǵıp jandar. Osy lektegi jańalyqtar legin 4 mıllıon adam tyńdaıdy. Júrgizýshi, óz isiniń bilgiri teleradıokommentator – Robın Deı. Eskererlik jaıt, radıohabarlarynyń erekshe, sezimtal jetkizilýi úshin júrgizýshiniń ózin ustaýy, daýys yrǵaǵy, tembri, sózge mán berip, anyq, túsinip aıtýy – mańyzdy ról atqarady. Ár sóz tyńdarmannyń boıyna enip, qulaq únin qurshtandyryp, kerekti maǵlumatpen sýsyndap, kóz aldyna sózderdiń jeteginde beıne elesteıdi.

Margaret Techerdiń úkimet basyna kelýi – Ulybrıtanıanyń buqaralyq aqparat quraldarynyń qyzmet salasyna oń nátıje berdi. 1989 jyly Techer úkimeti brıtan radıosy teleradıohabarlarynyń bolashaǵy týraly Aq kitap jarıalady. Koroleva kelisimin berip qol qoıǵannan  keıin, 1990 jyldyń 1 qarashasynda júzege asty. Aktiniń negizgi mazmuny brıtan teleradıohabarlarynyń komersıalandyrý bolyp tabylady. Osynyń nátıjesinde «Radıo - 5» jaryqqa kelip, sport, bilim berý, balalar jáne jastar baǵdarlamalaryn qamtydy.

Osy bólimde Brıtanıa ishki radıosynyń aıtarlyqtaı erekshe qúrylymdy ekenin «Archer januıasy» atty ataqty radıoserıanyń berilýi men «stýdenttik» jáne «aýrýhanalyq» habarlardyń taratylýy kórnekilik ról atqardy. «Archer januıasy» atty serıanyń negizgi maqsaty – Anglıada fermerlik sharýashylyqty damytý, jer quqyǵyn durys paıdalaný bolyp tabylady. Baıqap otyrǵanymyzdaı, kórermender men tyńdarmandardyń aqparat – nasıhattyq serigine aınalǵan Brıtan radıo birlestiginiń jańalyǵy – adam sanasyn ózgertip, jańa arnaǵa bura alatyndaı qaýqarlyǵyna dálel bolyp otyrǵandaı. Tyńdarmandar arasynda iltıpatqa ıe radıo jumys josparynyń, aıqyn maqsatynyń durystyǵy men dáldiginiń nátıjesi óz aldyna.  Qoryta aıtqanda, mamandandyrylǵan habarlardy uıymdastyrý men damytý – brıtan radıosyn ilgeri joǵarylatqan faktor bolyp tabylady.

Sultan Baǵdat Sultanqyzy

2 - kýrs stýdenti 

Jetekshileri: Maıkotova Ǵ.T., f.ǵ.k., dosent 

Álim Á.A. aǵa oqytýshy

---