Daryndy balalarmen jumys jospary
Daryndy balalarmen jumys jospary
"Bastaýysh synyp oqýshylaryn ǵylymı - zertteý jumystaryna baýlý"
"Álemdegi tereń syr, ǵylymmen ǵana ashylmaq..."
Zertteýdiń maqsaty:
Balanyń jeke bas erekshelikteriniń damýyna jol ashý.
Qoǵamdyq ómirge beıimdelgen ıntellektýaldy jeke tulǵany qalyptastyrý.
Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletiniń damýyna erekshe jaǵdaı týǵyzý.
Elimizdiń ǵylymı dárejesin joǵary deńgeıge kóteretin urpaq daıarlaý.
Oqýshylarǵa shyǵarmashylyq jáne ǵylymı izdenýdiń ádisterin úıretý.
Jeke tulǵany durys sheshendik sózge sóıleı bilýge úıretý.
Zertteýdiń ǵylymı ózektiligi
Bul bilimdi qoǵamdyq jaǵynan kórsetýdi júrgizýdiń bir quraly. Ǵylymı zertteý degenimiz - ǵylym ádis – tásilderdi qoldana otyryp, belgili bir nysan jóninde jańa bilim qalyptastyrýmen aıaqtalatyn júıeli jáne arnaıy maqsatqa kózdelgen nysandarmen tanysý. Eń bastysy – daryndy balany anyqtaý, oqytý, tárbıeleý, damytý – qazirgi ýaqytta bilim berý júıesindegi qolǵa alynyp otyrǵan ózekti másele. Sondyqtan mekteptegi oqýshylardyń ǵylymı qoǵamdarynyń negizgi mindetti synyptan tys jáne úıirmelik jumys júıesin oqý – tárbıe prosesterimen baılanystyra otyryp, ǵylymı deńgeıge kóterý.
Zertteýdiń jumysynyń jańashyldyǵy
Qazirgi bilim salasynda júrgizilip jatqan reformanyń basty maqsaty - oı órisi jańashyl, shyǵarmashylyq deńgeıde qyzmet atqara alatyn, dúnıetanymy joǵary, jan - jaqty qalyptasqan jeke tulǵa daıarlaý. Endeshe talantty da qabiletti, erekshe daryndy jasqa aıryqsha nazar aýdarý qajet – aq. Zaman talabyna saı qazirgi tańda bilim berý júıesinde ıntellektýaldyq, kásiptik, adamgershilik, azamattyq, patrıottyq, ulttyq rýhanı qabiletti jetildirýde úlken salmaq oqýshynyń ózine túsedi. Oqýshyny ǵylymı – zertteý jumysyna qatystyrý úshin aldymen, ony qyzyqtyra otyryp, zertteý talabyn qalyptastyrý qajet. Iaǵnı oqýshy aqparatty ala bilýge ony basqalarǵa habarlaı bilýge talpynýy tıis. Balanyń zertteýge degen yntasyn týǵyzý úshin OǴQ músheleri ortasynda olardy qyzyqtyryp, izdenýshilikke baýlıtyn tanymdyq – aǵartý jumystaryn uıymdastyrý kerek. Oqýshylardy shyǵarmashylyqqa baýlýdyń, ózindik is - áreket uıymdastyrýdyń túrleri óte kóp: birinshiden, reprodýktıvti is - áreketti, bilimdi úlgi boıynsha qabyldaı alý deńgeıi; ekinshiden, “shyǵarmashylyq” sóziniń maǵynasyn “shyǵarý, oılap tabý”. Bul – jańa nárse oılap tabý, sol arqyly jetistikke qol jetkizý degen sóz. Shyǵarmashylyq tulǵanyń ereksheligi nede? Shyǵarmashylyq tulǵa jas ereksheligine, qyzyǵýshylyǵyna qaramastan, ózgelerden daryndylyǵymen, shuǵyl sheshimdiligimen, óz kúshine degen senimdiligimen, sezim ushqyrlyǵymen, tabandylyǵymen, asqan shabytymen erekshelenedi. Oqýshy izdenis arqyly jetistikterge jetedi. Nátıjesinde bilim – ǵylymǵa óte qabiletti jeke tulǵalar qalyptasady.
Zertteýdiń ǵylymı boljamy
Eger, bilim berý júıesinde oqýshylardyń tilin damytý belgili bir júıemen úzdiksiz júrgizilip, olardy júıeli sóıleýge daǵdylandyrý úshin aldymen, keshendi jumystar men jattyǵýlar negizinde uıymdastyrylsa; oqytýdyń jańa tehnologıalaryn qoldaný arqyly kútiletin bilim nátıjeleri oqýshylardyń aýyzsha sóıleý daǵdysyn damytýǵa negizdelse, onda oqýshylardyń tilin damytýdyń, sózdik qoryn baıytýdyń, sondaı – aq shyǵarmashylyq jumyspen aınalysýyna nátıjesi men múmkindigi arta túsedi. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń aýyzsha sóıleý daǵdysyn I synyptan bastap qalyptastyrsa, onda oqýshy keleshekte qoǵamdyq - áleýmettik ortada óz oıyn erkin jetkizýge, ádebı normada júıeli, sheber sóıleýge daǵdylanady. Sóıleý daǵdysynyń nátıjesinde bala boıynda daryndylyq qalyptasady. Daryndy tulǵa boıyndaǵy erkindik, batyldyq, ushqyrlyq, sezimtaldyq, taldap - jınaqtaý sıaqty keshendi qasıetterimen qatar, erekshe oı qyzmeti, qaıshylyqtardy túsiný túısigi, shyǵarmashylyqqa degen qushtarlyǵy bar ekeni anyqtalady. Ol úshin ár muǵalim ózi birinshi izdenip, erinbeı eńbektenip, balanyń erekshe qabiletin baıqaýda kúndelikti sabaqta, tárbıe jumysynda, úıirme jumysynda oqýshyny úzbeı baqylap, bala boıyndaǵy daryndylyqty nemese júıeli bilim alýǵa qabiletti tulǵany anyqtaý qajet. Ár muǵalim daryndy oqýshylardy taba bilip, árqaısysyna jeke tulǵa retinde qarap, olardyń ózderine degen senimin arttyryp, ózara qatynasty jaqsartyp, ata - ana – oqýshy – ustaz baılanysyn joǵary ustap shyǵarmashylyqpen jumys isteýi – búgingi zaman talaby.
Daryndy balalarmen jumys jospary. júkteý
"Bastaýysh synyp oqýshylaryn ǵylymı - zertteý jumystaryna baýlý"
"Álemdegi tereń syr, ǵylymmen ǵana ashylmaq..."
Zertteýdiń maqsaty:
Balanyń jeke bas erekshelikteriniń damýyna jol ashý.
Qoǵamdyq ómirge beıimdelgen ıntellektýaldy jeke tulǵany qalyptastyrý.
Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletiniń damýyna erekshe jaǵdaı týǵyzý.
Elimizdiń ǵylymı dárejesin joǵary deńgeıge kóteretin urpaq daıarlaý.
Oqýshylarǵa shyǵarmashylyq jáne ǵylymı izdenýdiń ádisterin úıretý.
Jeke tulǵany durys sheshendik sózge sóıleı bilýge úıretý.
Zertteýdiń ǵylymı ózektiligi
Bul bilimdi qoǵamdyq jaǵynan kórsetýdi júrgizýdiń bir quraly. Ǵylymı zertteý degenimiz - ǵylym ádis – tásilderdi qoldana otyryp, belgili bir nysan jóninde jańa bilim qalyptastyrýmen aıaqtalatyn júıeli jáne arnaıy maqsatqa kózdelgen nysandarmen tanysý. Eń bastysy – daryndy balany anyqtaý, oqytý, tárbıeleý, damytý – qazirgi ýaqytta bilim berý júıesindegi qolǵa alynyp otyrǵan ózekti másele. Sondyqtan mekteptegi oqýshylardyń ǵylymı qoǵamdarynyń negizgi mindetti synyptan tys jáne úıirmelik jumys júıesin oqý – tárbıe prosesterimen baılanystyra otyryp, ǵylymı deńgeıge kóterý.
Zertteýdiń jumysynyń jańashyldyǵy
Qazirgi bilim salasynda júrgizilip jatqan reformanyń basty maqsaty - oı órisi jańashyl, shyǵarmashylyq deńgeıde qyzmet atqara alatyn, dúnıetanymy joǵary, jan - jaqty qalyptasqan jeke tulǵa daıarlaý. Endeshe talantty da qabiletti, erekshe daryndy jasqa aıryqsha nazar aýdarý qajet – aq. Zaman talabyna saı qazirgi tańda bilim berý júıesinde ıntellektýaldyq, kásiptik, adamgershilik, azamattyq, patrıottyq, ulttyq rýhanı qabiletti jetildirýde úlken salmaq oqýshynyń ózine túsedi. Oqýshyny ǵylymı – zertteý jumysyna qatystyrý úshin aldymen, ony qyzyqtyra otyryp, zertteý talabyn qalyptastyrý qajet. Iaǵnı oqýshy aqparatty ala bilýge ony basqalarǵa habarlaı bilýge talpynýy tıis. Balanyń zertteýge degen yntasyn týǵyzý úshin OǴQ músheleri ortasynda olardy qyzyqtyryp, izdenýshilikke baýlıtyn tanymdyq – aǵartý jumystaryn uıymdastyrý kerek. Oqýshylardy shyǵarmashylyqqa baýlýdyń, ózindik is - áreket uıymdastyrýdyń túrleri óte kóp: birinshiden, reprodýktıvti is - áreketti, bilimdi úlgi boıynsha qabyldaı alý deńgeıi; ekinshiden, “shyǵarmashylyq” sóziniń maǵynasyn “shyǵarý, oılap tabý”. Bul – jańa nárse oılap tabý, sol arqyly jetistikke qol jetkizý degen sóz. Shyǵarmashylyq tulǵanyń ereksheligi nede? Shyǵarmashylyq tulǵa jas ereksheligine, qyzyǵýshylyǵyna qaramastan, ózgelerden daryndylyǵymen, shuǵyl sheshimdiligimen, óz kúshine degen senimdiligimen, sezim ushqyrlyǵymen, tabandylyǵymen, asqan shabytymen erekshelenedi. Oqýshy izdenis arqyly jetistikterge jetedi. Nátıjesinde bilim – ǵylymǵa óte qabiletti jeke tulǵalar qalyptasady.
Zertteýdiń ǵylymı boljamy
Eger, bilim berý júıesinde oqýshylardyń tilin damytý belgili bir júıemen úzdiksiz júrgizilip, olardy júıeli sóıleýge daǵdylandyrý úshin aldymen, keshendi jumystar men jattyǵýlar negizinde uıymdastyrylsa; oqytýdyń jańa tehnologıalaryn qoldaný arqyly kútiletin bilim nátıjeleri oqýshylardyń aýyzsha sóıleý daǵdysyn damytýǵa negizdelse, onda oqýshylardyń tilin damytýdyń, sózdik qoryn baıytýdyń, sondaı – aq shyǵarmashylyq jumyspen aınalysýyna nátıjesi men múmkindigi arta túsedi. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń aýyzsha sóıleý daǵdysyn I synyptan bastap qalyptastyrsa, onda oqýshy keleshekte qoǵamdyq - áleýmettik ortada óz oıyn erkin jetkizýge, ádebı normada júıeli, sheber sóıleýge daǵdylanady. Sóıleý daǵdysynyń nátıjesinde bala boıynda daryndylyq qalyptasady. Daryndy tulǵa boıyndaǵy erkindik, batyldyq, ushqyrlyq, sezimtaldyq, taldap - jınaqtaý sıaqty keshendi qasıetterimen qatar, erekshe oı qyzmeti, qaıshylyqtardy túsiný túısigi, shyǵarmashylyqqa degen qushtarlyǵy bar ekeni anyqtalady. Ol úshin ár muǵalim ózi birinshi izdenip, erinbeı eńbektenip, balanyń erekshe qabiletin baıqaýda kúndelikti sabaqta, tárbıe jumysynda, úıirme jumysynda oqýshyny úzbeı baqylap, bala boıyndaǵy daryndylyqty nemese júıeli bilim alýǵa qabiletti tulǵany anyqtaý qajet. Ár muǵalim daryndy oqýshylardy taba bilip, árqaısysyna jeke tulǵa retinde qarap, olardyń ózderine degen senimin arttyryp, ózara qatynasty jaqsartyp, ata - ana – oqýshy – ustaz baılanysyn joǵary ustap shyǵarmashylyqpen jumys isteýi – búgingi zaman talaby.
Daryndy balalarmen jumys jospary. júkteý
You Might Also Like
-
Tárbıe úrdisindegi oqýshy men synyp jetekshiniń ózara baılanysy.
