Tárbıe úrdisindegi oqýshy men synyp jetekshiniń ózara baılanysy
Tárbıe úrdisindegi oqýshy men synyp jetekshiniń ózara baılanysy.
Jas urpaqtyń tárbıesine qoıylatyn jańa zaman talaby – ol óz Otanyn súıip jáne qurmetteıtin, ózara qarym – qatynas jasaı biletin, ózin - ózi jetildirý arqyly ómirlik maqsattaryna jete alatyn, adamgershilik qundylyqtardy qasterleıtin, jeke qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qoǵam talaptarymen úılestire biletin tulǵany qalyptastyrý úshin tárbıe úrdisin uıymdastyrýdy keshendi túrde qaraýdyń qajettiligine basa nazar aýdarý.
Biraq barlyq oqýshylar oıdan shyǵa bermeıdi. Biren – saran bolsa da synypta da, mektepte de berekeni ketirip, kópke ortaq qoǵamdyq erejelerge kóldeneń keletin, aıaqtaryn shalys basyp, basqalardyń baısaldy oqýyna iritki salatyndar az emes. Olarmen ońasha jumys júrgizip, qatarǵa qosatyn qajyrly eńbekkerlerdiń aldyńǵysy – synyp jetekshisi.
Jas ulannyń jaratylysynan jaman bolyp týmaıtyny sıaqty, jaqsy ósip kele jatqan balany teris jolǵa túsiretin jaǵdaılar az ba? Iá, bireýleri tárbıeniń nasharlyǵynan, ekinshileri joldastarynyń jamandyǵynan, úshinshiler psıho-fızıologıalyq damý satysyndaǵy daǵdarystardan buzylady.
Synyp jetekshi pedagogıkalyq tálimge bosań shákirttiń oısyraǵan jaǵyn, onyń ar – namysyna tımeıtindeı, jasytpaıtyndaı eskertýi tıis. Jaqsy minez bitisterin damyta, óz kúshine senimdiligin arttyra, unamdy isterge eliktire bilý kerek. Oqýshylardy bir - birimen oqý úlgerimine, qasıetine, qabiletine qaraı salystyrmaǵan abzal dep esepteımin, sebebi, mundaı salystyrý qalys oqýshynyń jeke – tıpologıalyq ereksheligine qaraı namysyna tıip, ozat oqýshyǵa óshpendilik týǵyzady. Sondyqtan salystyrý, madaqtaý, jazalaý sıaqty ádisterdi qoldanǵanda oqýshylardyń jeke psıhologıalyq erekshelikterin eskerý kerek.
Synyp jetekshiniń oqý – tárbıe úrdisinde qıyndyq keltiretin oqýshylarmen jumysynda ujymdyq sharalar men dara tárbıe qatar júrýi tıis. Er balamen jeke sóılese otyryp, minez – qulqyn túzetý, ózin - ózi tárbıeleý, retteý, erik – jigerin damytý joldaryna baǵyt beriledi. Bilim men tárbıe berý maqsatynda «apta kúni» aıdarymen sport jańalyqtary tanystyrylady. Mysaly, «Týrındegi olımpıada», «Azıa chempıonaty», «Grek – rım kúresi kúndeligi», «Olımpıada oıyndary tarıhynan estelik» t. b.
Synyp sabaqtarynda úlgerimge baılanysty máseleler talqylansa, ony oqýshylardyń ózderine basqartý, al synyp jetekshisi keńesshi daýysta qyzý aıtys kýágeri retinde otyrýy, demokratıalyq sana qalyptasýynyń belgisi. Oqýshyǵa maqsat qoısań qıyndyǵyna qarama, qolǵa alǵanyńdy aıaqsyz tastama degen baǵytta osy qaǵıdalardyń mánin, mazmunyn óz boıyna sińirip, tereń uǵynýy kerek.
Tártibi bosań, enjar shákirtti qatarǵa qosý baǵytynda «Demala bilý kerek», «Seniń bilimiń – keleshegińniń jemisi» t. b. áńgimeler ótkizilýde.
Jasóspirim qıalyn qıalǵa shaptyryp, bilgisi kelip qyzyqtyratyn buqaralyq sharalar taqyryptaryna, Mysaly: M. B. Yqsanov týraly tolyq maǵlumattar berý, kóshe attary ne sebepti bul kisiniń esimimen atalǵany týraly aıtý t. b. oqýshynyń boıyna adal eńbekke degen súıispenshilik sezimderin oıatýǵa kómek beredi.
Oqshaý júretin balalardyń synyp ujymymen juǵysyp ketýi – ujym músheleriniń kózqarasyna tikeleı baılanysty. Synyp oqýshylarynyń ádsizderge degen qarym – qatynasyn qalypqa keltirý – synyp jetekshisiniń basty jumysy. Árkim álsizge qamqorlyq jasap, baýyryna tartyp, onyń da aldyńǵy shepke shyǵa alatynyna senim ornyqtyrsa, ujym erkine kónbeıtin jasóspirim bolmaq emes. Mysaly, synypta bir oqýshy bıylǵy oqý jylynda kelgen, keler – kelmesten aıaǵyn aýyrtyp alyp, daıyndyqqa bara almaı, nátıje kórsete almady, al sońǵy ýaqytta onyń kúreskende qoldanǵan tásilderin balalar kúlki qylypty (bapkerdiń óz aýyzynan estidim). Sodan keıin ol balamen birge jattyǵatyn oqýshylarmen jeke - jeke sóılesip, oqýshylar óz qatelikterin moıyndady, oqýshydan keshirim surap, qazir bári birge bir ujymnyń balasyndaı jattyǵyp júr.
Tártibi bosań shákirtterdi qatarǵa qosýdyń bir sheshýshi salasy – olardyń óz qalaýlaryna, daǵdy ıkemine qaraı ujym teń qoǵamdyq isterine qatystyrý. Osy baǵytta synyp starostasyn saılaýda anketalyq suraq beriledi:
1. Synyp starostasy óziń bolǵyń kele me?
2. Synyp starostasy qandaı dárejede bolǵanyn qalaısyń?
3. Kimdi saılaǵyń keledi, qandaı qasıetteri úshin?
Synyp starostasyn saılaǵannan keıin synyp belsendilerin saılanady (ár oqýshynyń qabiletine qaraı). Tártip sektory – kúndelikti sabaqqa qatynasýy, tártibi esepke alynady. Tazalyq sektory – aptasyna bir ret synyp oqýshylarynyń tazalyǵy, kıimi t. b. tekseriledi. Sport sektory - sport jańalyqtarymen tanystyrady, t. b. sportqa qatysty máselelerdi sheshedi. Sharýashylyq sektory – qoǵamdyq paıdaly eńbekke qatysýlaryn qamtıdy. Oqý sektory – oqýshylardyń úlgerimi, kúndeligi t. b. esepke alynady. Habarlama sektory – álem jańalyqtary, oblys, aýdan, kólemi t. b. Oqýlyq sektory – oqýlyqtyń ustalynýy, apta saıyn túgendep otyrady. Redkollegıa – terzimdi kúnderge, mektep, syny ómirinen gazet shyǵarý. Ár sektor dápter arnaıdy, tárbıe saǵatynda jumystary taldanady Eki oqýshydan 18 oqýshy qamtyldy, jumysqa jaýapkershilikpen aralasqannan keıin nátıjesin kórdi.
BQO, Tasqala aýdandy,
JOBB Amangeldi mektep - balabaqshasy áleýmettik pedagog
Janna Býkenbaevna Islámgalıeva
Tárbıe úrdisindegi oqýshy men synyp jetekshiniń ózara baılanysy. júkteý
Jas urpaqtyń tárbıesine qoıylatyn jańa zaman talaby – ol óz Otanyn súıip jáne qurmetteıtin, ózara qarym – qatynas jasaı biletin, ózin - ózi jetildirý arqyly ómirlik maqsattaryna jete alatyn, adamgershilik qundylyqtardy qasterleıtin, jeke qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qoǵam talaptarymen úılestire biletin tulǵany qalyptastyrý úshin tárbıe úrdisin uıymdastyrýdy keshendi túrde qaraýdyń qajettiligine basa nazar aýdarý.
Biraq barlyq oqýshylar oıdan shyǵa bermeıdi. Biren – saran bolsa da synypta da, mektepte de berekeni ketirip, kópke ortaq qoǵamdyq erejelerge kóldeneń keletin, aıaqtaryn shalys basyp, basqalardyń baısaldy oqýyna iritki salatyndar az emes. Olarmen ońasha jumys júrgizip, qatarǵa qosatyn qajyrly eńbekkerlerdiń aldyńǵysy – synyp jetekshisi.
Jas ulannyń jaratylysynan jaman bolyp týmaıtyny sıaqty, jaqsy ósip kele jatqan balany teris jolǵa túsiretin jaǵdaılar az ba? Iá, bireýleri tárbıeniń nasharlyǵynan, ekinshileri joldastarynyń jamandyǵynan, úshinshiler psıho-fızıologıalyq damý satysyndaǵy daǵdarystardan buzylady.
Synyp jetekshi pedagogıkalyq tálimge bosań shákirttiń oısyraǵan jaǵyn, onyń ar – namysyna tımeıtindeı, jasytpaıtyndaı eskertýi tıis. Jaqsy minez bitisterin damyta, óz kúshine senimdiligin arttyra, unamdy isterge eliktire bilý kerek. Oqýshylardy bir - birimen oqý úlgerimine, qasıetine, qabiletine qaraı salystyrmaǵan abzal dep esepteımin, sebebi, mundaı salystyrý qalys oqýshynyń jeke – tıpologıalyq ereksheligine qaraı namysyna tıip, ozat oqýshyǵa óshpendilik týǵyzady. Sondyqtan salystyrý, madaqtaý, jazalaý sıaqty ádisterdi qoldanǵanda oqýshylardyń jeke psıhologıalyq erekshelikterin eskerý kerek.
Synyp jetekshiniń oqý – tárbıe úrdisinde qıyndyq keltiretin oqýshylarmen jumysynda ujymdyq sharalar men dara tárbıe qatar júrýi tıis. Er balamen jeke sóılese otyryp, minez – qulqyn túzetý, ózin - ózi tárbıeleý, retteý, erik – jigerin damytý joldaryna baǵyt beriledi. Bilim men tárbıe berý maqsatynda «apta kúni» aıdarymen sport jańalyqtary tanystyrylady. Mysaly, «Týrındegi olımpıada», «Azıa chempıonaty», «Grek – rım kúresi kúndeligi», «Olımpıada oıyndary tarıhynan estelik» t. b.
Synyp sabaqtarynda úlgerimge baılanysty máseleler talqylansa, ony oqýshylardyń ózderine basqartý, al synyp jetekshisi keńesshi daýysta qyzý aıtys kýágeri retinde otyrýy, demokratıalyq sana qalyptasýynyń belgisi. Oqýshyǵa maqsat qoısań qıyndyǵyna qarama, qolǵa alǵanyńdy aıaqsyz tastama degen baǵytta osy qaǵıdalardyń mánin, mazmunyn óz boıyna sińirip, tereń uǵynýy kerek.
Tártibi bosań, enjar shákirtti qatarǵa qosý baǵytynda «Demala bilý kerek», «Seniń bilimiń – keleshegińniń jemisi» t. b. áńgimeler ótkizilýde.
Jasóspirim qıalyn qıalǵa shaptyryp, bilgisi kelip qyzyqtyratyn buqaralyq sharalar taqyryptaryna, Mysaly: M. B. Yqsanov týraly tolyq maǵlumattar berý, kóshe attary ne sebepti bul kisiniń esimimen atalǵany týraly aıtý t. b. oqýshynyń boıyna adal eńbekke degen súıispenshilik sezimderin oıatýǵa kómek beredi.
Oqshaý júretin balalardyń synyp ujymymen juǵysyp ketýi – ujym músheleriniń kózqarasyna tikeleı baılanysty. Synyp oqýshylarynyń ádsizderge degen qarym – qatynasyn qalypqa keltirý – synyp jetekshisiniń basty jumysy. Árkim álsizge qamqorlyq jasap, baýyryna tartyp, onyń da aldyńǵy shepke shyǵa alatynyna senim ornyqtyrsa, ujym erkine kónbeıtin jasóspirim bolmaq emes. Mysaly, synypta bir oqýshy bıylǵy oqý jylynda kelgen, keler – kelmesten aıaǵyn aýyrtyp alyp, daıyndyqqa bara almaı, nátıje kórsete almady, al sońǵy ýaqytta onyń kúreskende qoldanǵan tásilderin balalar kúlki qylypty (bapkerdiń óz aýyzynan estidim). Sodan keıin ol balamen birge jattyǵatyn oqýshylarmen jeke - jeke sóılesip, oqýshylar óz qatelikterin moıyndady, oqýshydan keshirim surap, qazir bári birge bir ujymnyń balasyndaı jattyǵyp júr.
Tártibi bosań shákirtterdi qatarǵa qosýdyń bir sheshýshi salasy – olardyń óz qalaýlaryna, daǵdy ıkemine qaraı ujym teń qoǵamdyq isterine qatystyrý. Osy baǵytta synyp starostasyn saılaýda anketalyq suraq beriledi:
1. Synyp starostasy óziń bolǵyń kele me?
2. Synyp starostasy qandaı dárejede bolǵanyn qalaısyń?
3. Kimdi saılaǵyń keledi, qandaı qasıetteri úshin?
Synyp starostasyn saılaǵannan keıin synyp belsendilerin saılanady (ár oqýshynyń qabiletine qaraı). Tártip sektory – kúndelikti sabaqqa qatynasýy, tártibi esepke alynady. Tazalyq sektory – aptasyna bir ret synyp oqýshylarynyń tazalyǵy, kıimi t. b. tekseriledi. Sport sektory - sport jańalyqtarymen tanystyrady, t. b. sportqa qatysty máselelerdi sheshedi. Sharýashylyq sektory – qoǵamdyq paıdaly eńbekke qatysýlaryn qamtıdy. Oqý sektory – oqýshylardyń úlgerimi, kúndeligi t. b. esepke alynady. Habarlama sektory – álem jańalyqtary, oblys, aýdan, kólemi t. b. Oqýlyq sektory – oqýlyqtyń ustalynýy, apta saıyn túgendep otyrady. Redkollegıa – terzimdi kúnderge, mektep, syny ómirinen gazet shyǵarý. Ár sektor dápter arnaıdy, tárbıe saǵatynda jumystary taldanady Eki oqýshydan 18 oqýshy qamtyldy, jumysqa jaýapkershilikpen aralasqannan keıin nátıjesin kórdi.
BQO, Tasqala aýdandy,
JOBB Amangeldi mektep - balabaqshasy áleýmettik pedagog
Janna Býkenbaevna Islámgalıeva
Tárbıe úrdisindegi oqýshy men synyp jetekshiniń ózara baılanysy. júkteý
You Might Also Like
