Mektepte genderlik tárbıeleýdi uıymdastyrý jaǵdaılary
Mektepte genderlik tárbıeleýdi uıymdastyrý jaǵdaılary
Elimiz egemendik alǵannan bergi ýaqyt ishinde qoǵamda kóptegen ózgeris boldy. Sol ózgerister týǵyzǵan sony jańalyqtar bala ómirine tikeleı áserin tıgizip jatqany belgili. Jańa bilim berý mazmunynyń bazalyq ustanymy – árbir mektepte tulǵanyń rýhanı – adamgershilik qasıetterin damytýdy yntalandyratyn izgi bilim berý ortasyn qurý. Bilim alýshylardy ulttyq qundylyqtar negizinde tárbıeleý, oqýshylarynyń boıynda jalpy adamzattyq qundylyqtardy jaryqqa shyǵaryp, rýhanı - adamgershilik qasıetterdi damytý. Bala tárbıesiniń ózekti problemalaryn sheshýge tárbıeniń ýaqyty ótken ádisterin aýystyratyn tárbıeniń jańa tehnologıalaryn qoldanýdyń qajettiligi, el erteńin, ult bolashaǵy úshin etno pedagogıka ǵylymynyń jetistigin ár otbasynyń tárbıe quralyna aınaldyrý búgingi kúnniń suranysy. Alaıda, sońǵy ýaqytta elimizdegi naryqtyq ekonomıkanyń qarqynyna ilesý qıynshylyǵynan, kóptegen otbasylarda bala tárbıesi álsirep, tipti eriksiz qoldan shyǵyp, orny tolmas olqylyqtar paıda boldy.
Úzdiksiz bilim berý júıesiniń tárbıe tujyrymdamasynda basshylyqqa alatyn tárbıedegi basty qundylyqtar dep: Adam, Otbasy, Otan, Týǵan ólke, Densaýlyq, Salaýatty ómir salty, Eńbek, Bilim jáne Mádenı mura kórsetilgen.
Ata - ana óz mindetin oryndaý barysynda jiberilgen kemshiligin qoǵamǵa, bilim berý mekemelerine arta bastady. Oǵan qosa, shartty túrde damyǵan bilim berý júıesi men BAQ damýy, «mádenı oryn» degen ataýdyń astaryna tyǵylǵan kerekti, kereksiz saýyq úıleriniń ashylýy otbasynyń tárbıe berý jáne áleýmettendirý qyzmetin áser etkenin jasyra almaımyz. Qoǵamdaǵy keleńsiz kórinister mektep oqýshylaryn da aınalyp ketip jatqan joq. Onyń ishinde qazaq otbasylaryna tán máseleler de jıi kezdesip jatady. Osy turǵyda pedagogıka ǵylymyna engen jańasha baǵyt genderlik bilim men genderlik tárbıeni qazaqtyń dinine, tarıhyna, ulttyq murattary men qundylyqtaryna salystyrmaly túrde qabyldaý qajet.
Genderlik áleýmettendirý qoǵamdaǵy balalardy óz jynysyna saı erekshelikterdi bilý, osyǵan saı áreket etý jáne basqa jynystardyń erekshelikterin bile otyryp, qarym qatystarynyń durys rettelýine baǵyt baǵdar berý bolyp tabylady.
Keıingi jyldary uldar arasynda tym jumsaq minezdiler de kezdesedi. Mamandar muny er - azamattardyń urpaq tárbıesinen múlde syrt qalýynyń saldary deıdi. Keı ýaqytta bala ákesiz ósip, anasynyń tárbıesinde bolady. Júregi jumsaq analarymyz keıde uldy tym erkeletip jibergende, ákeniń salmaqty sózi taza aýadaı qajet. Er muǵalimderdiń tárbıesi uldar úshin ǵana emes, qyzdar úshin de kerek. Sebebi, qyz balalar mekteptegi er azamattardy úlgi tutady. Al er balalar er azamattarǵa qarap boı túzeıdi. Solardaı bolýǵa talpynady. Kıim kıýdi, ózin ustaýdy, sóıleý mádenıetin úırenedi. Er minezdi, ór minezdi, namysshyl bolyp tárbıelendi.
Jaǵyz basty analar balalaryna bar jaǵdaıdy jasaǵany men báribir ákeniń áńgimesin aıta almaıdy, ákeniń tárbıesin bere almaıdy. Er adam az sózben aq qas qabaqpen aq kóp nárseni uǵyndyra alady.
Psıhologıalyq turǵydan alatyn bolsaq er balalar men qyz balalardyń fızıologıalyq ta, psıhologıalyq ta damýynda aıyrmashylyq bar. Biz bir synyptaǵy balalarǵa birdeı talap qoıǵanymyzben tabıǵı damýǵa qarsy tura almaımyz. Mysaly, 6 - 7 synypta qyz balalar óz synyptas uldarǵa qaraǵanda fızıologıalyq jaǵynan damyp jetilip bolady. Osyǵan saı psıhologıasy da ózgeredi. Al bizdegi bilim berý men tárbıedegi qoıylar talap birdeı. Áıel muǵalimderdiń sózi men talabyn tez túsingendikten, olar tezirek beıimdele bastaıdy, sondyqtan mektepte er balalarǵa qaraǵanda qyzdar belsendirek. Til tabysýǵa ońaı bolǵandyqtan muǵalimder de qyz balalardy qoǵamdyq jumystarǵa kóbirek jumsaıdy. Qyzdar balalardyń qatygezdigin, sondaı uldardyń qateligin kórip muǵalimderge jetkizýge asyǵady. Qateligin kórip, eskertýdi kóp alý, balanyń qulshynysy men yqylasyn joıady. Sondyqtan da bolar, bizde joǵary synyptarda er balalardyń sabaqqa degen yqylasy tómen. Qoǵamdyq jumystarǵa da qyz balalar sıaqty qulshynys tanytpaıdy.
Mektepte genderlik tárbıeleýdi uıymdastyrý jaǵdaılary. júkteý
Elimiz egemendik alǵannan bergi ýaqyt ishinde qoǵamda kóptegen ózgeris boldy. Sol ózgerister týǵyzǵan sony jańalyqtar bala ómirine tikeleı áserin tıgizip jatqany belgili. Jańa bilim berý mazmunynyń bazalyq ustanymy – árbir mektepte tulǵanyń rýhanı – adamgershilik qasıetterin damytýdy yntalandyratyn izgi bilim berý ortasyn qurý. Bilim alýshylardy ulttyq qundylyqtar negizinde tárbıeleý, oqýshylarynyń boıynda jalpy adamzattyq qundylyqtardy jaryqqa shyǵaryp, rýhanı - adamgershilik qasıetterdi damytý. Bala tárbıesiniń ózekti problemalaryn sheshýge tárbıeniń ýaqyty ótken ádisterin aýystyratyn tárbıeniń jańa tehnologıalaryn qoldanýdyń qajettiligi, el erteńin, ult bolashaǵy úshin etno pedagogıka ǵylymynyń jetistigin ár otbasynyń tárbıe quralyna aınaldyrý búgingi kúnniń suranysy. Alaıda, sońǵy ýaqytta elimizdegi naryqtyq ekonomıkanyń qarqynyna ilesý qıynshylyǵynan, kóptegen otbasylarda bala tárbıesi álsirep, tipti eriksiz qoldan shyǵyp, orny tolmas olqylyqtar paıda boldy.
Úzdiksiz bilim berý júıesiniń tárbıe tujyrymdamasynda basshylyqqa alatyn tárbıedegi basty qundylyqtar dep: Adam, Otbasy, Otan, Týǵan ólke, Densaýlyq, Salaýatty ómir salty, Eńbek, Bilim jáne Mádenı mura kórsetilgen.
Ata - ana óz mindetin oryndaý barysynda jiberilgen kemshiligin qoǵamǵa, bilim berý mekemelerine arta bastady. Oǵan qosa, shartty túrde damyǵan bilim berý júıesi men BAQ damýy, «mádenı oryn» degen ataýdyń astaryna tyǵylǵan kerekti, kereksiz saýyq úıleriniń ashylýy otbasynyń tárbıe berý jáne áleýmettendirý qyzmetin áser etkenin jasyra almaımyz. Qoǵamdaǵy keleńsiz kórinister mektep oqýshylaryn da aınalyp ketip jatqan joq. Onyń ishinde qazaq otbasylaryna tán máseleler de jıi kezdesip jatady. Osy turǵyda pedagogıka ǵylymyna engen jańasha baǵyt genderlik bilim men genderlik tárbıeni qazaqtyń dinine, tarıhyna, ulttyq murattary men qundylyqtaryna salystyrmaly túrde qabyldaý qajet.
Genderlik áleýmettendirý qoǵamdaǵy balalardy óz jynysyna saı erekshelikterdi bilý, osyǵan saı áreket etý jáne basqa jynystardyń erekshelikterin bile otyryp, qarym qatystarynyń durys rettelýine baǵyt baǵdar berý bolyp tabylady.
Keıingi jyldary uldar arasynda tym jumsaq minezdiler de kezdesedi. Mamandar muny er - azamattardyń urpaq tárbıesinen múlde syrt qalýynyń saldary deıdi. Keı ýaqytta bala ákesiz ósip, anasynyń tárbıesinde bolady. Júregi jumsaq analarymyz keıde uldy tym erkeletip jibergende, ákeniń salmaqty sózi taza aýadaı qajet. Er muǵalimderdiń tárbıesi uldar úshin ǵana emes, qyzdar úshin de kerek. Sebebi, qyz balalar mekteptegi er azamattardy úlgi tutady. Al er balalar er azamattarǵa qarap boı túzeıdi. Solardaı bolýǵa talpynady. Kıim kıýdi, ózin ustaýdy, sóıleý mádenıetin úırenedi. Er minezdi, ór minezdi, namysshyl bolyp tárbıelendi.
Jaǵyz basty analar balalaryna bar jaǵdaıdy jasaǵany men báribir ákeniń áńgimesin aıta almaıdy, ákeniń tárbıesin bere almaıdy. Er adam az sózben aq qas qabaqpen aq kóp nárseni uǵyndyra alady.
Psıhologıalyq turǵydan alatyn bolsaq er balalar men qyz balalardyń fızıologıalyq ta, psıhologıalyq ta damýynda aıyrmashylyq bar. Biz bir synyptaǵy balalarǵa birdeı talap qoıǵanymyzben tabıǵı damýǵa qarsy tura almaımyz. Mysaly, 6 - 7 synypta qyz balalar óz synyptas uldarǵa qaraǵanda fızıologıalyq jaǵynan damyp jetilip bolady. Osyǵan saı psıhologıasy da ózgeredi. Al bizdegi bilim berý men tárbıedegi qoıylar talap birdeı. Áıel muǵalimderdiń sózi men talabyn tez túsingendikten, olar tezirek beıimdele bastaıdy, sondyqtan mektepte er balalarǵa qaraǵanda qyzdar belsendirek. Til tabysýǵa ońaı bolǵandyqtan muǵalimder de qyz balalardy qoǵamdyq jumystarǵa kóbirek jumsaıdy. Qyzdar balalardyń qatygezdigin, sondaı uldardyń qateligin kórip muǵalimderge jetkizýge asyǵady. Qateligin kórip, eskertýdi kóp alý, balanyń qulshynysy men yqylasyn joıady. Sondyqtan da bolar, bizde joǵary synyptarda er balalardyń sabaqqa degen yqylasy tómen. Qoǵamdyq jumystarǵa da qyz balalar sıaqty qulshynys tanytpaıdy.
Mektepte genderlik tárbıeleýdi uıymdastyrý jaǵdaılary. júkteý
You Might Also Like
