InfoHub Logo

Ádebıet pen kıno tarıhyn zertteýshiler kópten beri barlyq shyǵarmalardan ortaq úrdis, ortaq qurylym kórgisi keledi. Djozef Kempbell barlyq elderdiń kóptegen ańyzdaryn zertteı kele osy zańdylyqtardy tapqan adam. Onyń alyp eńbegi qurmetke, al kitaptary — mindetti túrde oqýǵa turarlyq.

Barlyq oqıǵa keıipker áleminiń ózgerýimen bastalady. Úırenshikti álem bir kezde quldyraıdy. Ózińizdiń súıikti kitabyńyz nemese fılmińiz jaıly oılanyp kórińizshi — ol da osy úlgige saı ma? Biraq aldymen myna bir qarapaıym dúnıeni túsiný qajet — bul qurylymdy astarly túrde uǵyný qajet. Qurylym jaıly oılaǵanda sózderi jaıly emes, aýyspaly maǵynada oılańyz.

Djozef Kempbell 1904 jyly Nú-Iorkte týǵan. Ol jalpy toǵyz jumystyń avtory(kitaptar men esseler). Alǵashqyda ol úndi ańyzdaryn qyzyqtap, zertteı bastaǵan. Kempbell olardy ýaqytqa táýelsiz rýhanı aqıqattarǵa toly dep eseptegen. Keıin ol barlyq tanymal ańyzdardy oqyp, túısinýdi jáne olardyń barlyǵynan ortaq dúnıeni tabýdy maqsat tutty. Ol sol ortaq qyrdy kóre aldy — mysaly, topan sý, ot urlaý, qaıta tirilgen keıipker...

Onyń eń tanymal eki jumysy — «Myń júzdi keıipker» jáne «Qudaıdyń betperdeleri» tórt tomdyǵy. Djordj Lýkas («Juldyzdar soǵysy» avtory) osy jumystardan shabyt alǵanyn jáne fılmderiniń qurylymynda Kempbell konsepsıalaryn qoldanǵanyn aıtqan.

Kempbelldiń aıtýynsha, kez kelgen jaqsy oqıǵanyń qurylymy basqa da jaqsy oqıǵalardyń qurylymymen ortaq sıpatqa ıe. Barlyǵy burynda oılap tabylyp qoıǵan jáne osy qurylymnan birshama aýytqý kórermen men oqyrmandy qyzyqtyrmaıdy, tipti ishin pystyrady. Sonymen, Kempbell qaı qurylym ǵasyrlar boıy qaıtalanyp kele jatyr dep esepteıdi?

Qaharmannyń qalypty álemi. Oqıǵa qaharman úshin qarapaıym álemde bastalady jáne aıaqtalady (alaıda biz úshin ol túbegeıli erekshe bolýy da múmkin). Biraq onyń oqıǵasy erekshe, jat álemde órbıdi de oqıǵa boıy kiltti oqıǵalar oryn alady.

1 Kvo mártebesi

Oqıǵa osydan bastalady. Qaharman úshin qalypty álem.

2 Shytyrmanǵa shaqyrý

Keıipker syrly habarlama, shaqyrtý alady. Bul bir adammen nemese qubylyspen kezdeısoq emes kezdesý arqyly bolýy múmkin, olar onyń tańdaýly ekenin kórsetedi.

3 Qoldaý

Álem ózgerdi jáne keıipkerge qoldaý qajet. Qoldaý kóbine odan aqyldy jáne parasatty adamnan tabylady.

4 Attaný

Keıipkerde bárin sol qalpynda qaldyrý múmkindigi bolǵan, biraq ol bar jigerin jınap, úırenshikti álemin tastap, qaýip-qaterge jáne shytyrmanǵa toly jańa jat álemge attanady. Qaıtar jol joq.

5 Synaqtar

Qaharman bolý — ońaı sharýa emes. Jumbaqtardy sheship, qaqpandardan qashyp, qubyjyqtardyń basyn alýǵa týra keledi. Qaharmannyń biri úshin joldan ótý — synaq, ekinshisi úshin — úńgirge kirip, zulymmen aıqasý, úshinshisi úshin armanyndaǵy qyzben kezdesýge baryp, masqara bolmaý da — synaq.

6 Jaqyndaý

Keıipkerdiń eń úreıli qorqynyshymen kezdesetin sáti keldi. Bul shynaıy soqtyǵysý bolýy mindetti emes, biz kórermen nemese oqyrmanǵa keıipkerimizdiń eń qatty qorqynyshyn kórsetýimiz kerek. Biz bul qorqynyshty elenbeıtindeı etip kórsete alamyz, bolmasa qaharmanǵa onymen kúreske túsip, qorqynyshyna tike qaraýdy májbúrleı alamyz.

7 Kúızelis

Bul qaharman ómirindegi eń qıyn sát, kúlmınasıa. Ol óte aýyr fızıkalyq nemese moraldyq soqqy alýy múmkin jáne ómiri qyl ústinde turýy múmkin (tipti ólip ketýi de múmkin). Jaǵdaıy óte qıyn jáne aman qalýǵa esh múmkindigi joq. Biraq qaharman qaıta tiriledi.

8 Qazyna

Qaharman ómirindegi eń qıyn kedergilerdi ótken soń, eń úlken qorqynysh jáne zulymmen kezdesken soń ol marapatqa ıe bolýy tıis. Bul kez kelgen nárse bolýy múmkin — ataq, qurmet nemese shynaıy qazyna.

9 Nátıje

Ol ártúrli bolýy múmkin. Qubyjyqtar keıipkerge tolyqtaı baǵynýy nemese óziniń zulym áleminiń shekarasyna deıin ony qýýy múmkin.

10 Oralý

Barlyq shytyrman oqıǵalardan keıin bizdiń keıipker óziniń úırenshikti álemine qaıtyp oralady, nemese ony úırenshikti qalpyna keltiredi. Alaıda kóp nárse ózgergen.

11 Jańa ómir

Shytyrman oqıǵalar keıipker men onyń álemin ózgertti. Ol óziniń eski ómirinen eseıip ketti, jańany úırendi, eskini joıdy.

12 Qorytyndy

Túıin sheshiletin sát týdy. Barlyq sújettik jeliler túsindirýdi qajet etedi. Qosalqylary da.

13 Kvo mártebesi

Alaıda bul kvo mártebesiniń deńgeıi birinshisine qaraǵanda joǵary. Sen qaharman bolǵanyńda eshteńe burynǵydaı emes. Adamdar saǵan basqasha qaraıdy, sen ózgerdiń, álem de ózgerdi.

Eger siz Djoan Roýlıngtiń potterıanasyn oqysańyz, «Juldyzdar soǵysyn», «Avatar», jáne taǵy basqa shyǵarmalardy kórgen bolsańyz, árdaıym qaıtalanyp otyratyn qurylymdy ońaı baqylaı alasyz. Qurylymdary birdeı bolǵany azdaı, bul shyǵarmalar árdaıym bir taqyryptardy jáne adamzat ómirindegi bir máselelerdi qozǵaıdy. Árqaısymyz daramyz, alaıda árqaısymyzda ǵasyrlar boıy ózgermeıtin jáne ózgerýi ekitalaı jalpyǵa ortaq adamı qundylyqtar bar.

Bul qurylym nelikten jumys istep keledi jáne odan sál aýytqý kórermen nemese oqyrmannyń ishin nege pystyrady? Kez kelgen oqıǵa — birinshi kezekte biz jaıly. Oılanyp kórińizshi, jalpy bul qurylym dál bizdiń ómirdi sıpattaıdy ǵoı. Naqtyraq aıtqanda, biz qalaıtyn ómirdi (sondyqtan bul júrekke jetedi, sondyqtan bizdi eliktiredi).

Qorqynyshyńyzdy jeńińiz, qarsylasý úshin úńgirge kirińiz, qazynaǵa ıe bolyńyz, al keıin... osynyń bárin taǵy qaıtalańyz.

4brain.ru

---