Jer álemi
Sabaqtyń taqyryby: «Jer álemi»
Sabaqtyń maqsaty: Sabaqta balalardyń ǵalamshar týraly bilimderin tıanaqtaý, sýdyń qasıetterin tájirıbeler kórsetý arqyly bilimderin molaıtý. Kórkem sózdi paıdalana otyryp sýdyń qasıetteri jóninde bilimderin keńeıtý. Týra jáne keri sanaý daǵdylaryn qalyptastyrý. Qustarǵa degen qamqorlyq sezimderin oıatý. Áripterdi tanýǵa, basqa dybystardyń ishinen aıyra bilýge, sózge dybystyq taldaý jasaýǵa daǵdylandyrý. Oıyn arqyly uıymshyldyqqa, dostyqqa tárbıeleý. Tabıǵatqa degen aıaýshylyq, qamqorlyq sezimderin oıatý.
Kerekti quraldar: Ǵalamshar, qapshyq, kilemshe, gırlánda, aǵashtar, qustar beınesi, ydystar, mıkroskop, jer, sý, aýa maskalary, aq halattar, perchatkalar, tońazytqysh, túrli - tústi boıalar, maqta, qant, un, áripter, sandar, almashtary.
Sabaqtyń barysy: Mýzyka oınalyp, balalar topqa kiredi.
Tárbıeshi: Balalar, bizdiń topqa senderdiń bilimderińdi, qanshalyqty tártipti ekenderińdi kórýge qonaqtar kelip otyr, endeshe biz ózimizdiń tártipti, aqyldy balalar ekenimizdi kórseteıik.
Balalar: Sálemetsizder me?
Tárbıeshi: Qanekeı, balalar bárimiz myna dóńgelenip turǵan oryndyqtarǵa jaıǵasaıyq. Myna domalaq jipti bir - birimizge jiberip, jaqsy tilekter bildireıik.
Tilekter:
1. Men sý tasqyny bolmasa eken dep tileımin.
2. Jer betinde apat bolmasa eken dep tileımin.
3. Sýlarymyz árqashan móldir bolsyn.
4. Tabıǵatymyzdy qorǵaıyq
5. Aýamyz taza bolsyn.
6. Soǵys bolmasyn dep tileımin.
7. Árqashan aspanymyz ashyq bolsyn dep tileımin.
8. Qustarǵa qamqor bolaıyq dep tileımin.
9. Ósimdikterdi aıalaıyq dep tileımin.
10. Balabaqshamyz kórkeısin dep tileımin.
11. Denimiz saý bolsyn.
12. Úlkenderdi syılaıyq.
Tárbıeshi: Domalaq jip tárbıeshige oralyp, balalar aldaryndaǵy jipti bıik kóterip, birge bylaı deıdi:
Biz bárimiz dospyz, árqashan birgemiz.
Tárbıeshi:
- Iá, durys aıtasyńdar!!
- Balalar, men búgin topqa kelgende bizdiń tabıǵat buryshynda mynaý ádemi sharǵa uqsas zat ilinip tur eken. Atyn esime túsire almaı turǵanym, maǵan kómektesip jiberińdershi.
Balalar: Bul - ǵalamshar ǵoı.
Tárbıeshi: Ol ne zat? Mundaǵy túrli - túster neni bildiredi?
Balalar: Ol jer álemi, onda qalalar, ózen - kólder, ormandar túrli – túspen beınelengen. Osy kezde esik qaǵylady, topqa ózi júretin qapshyq kiredi.
Tárbıeshi: Qanekeı, myna sıqyrly qapshyq bizge ne alyp keldi eken, ashyp kóreıik? Qapshyqtan hat alady. Qapshyq shyǵyp ketedi. Tárbıeshi hatty oqıdy. Hatta balalar, men senderdi óz álemime saıahatqa shaqyramyn. Alaqandaryńdy úsh ret ursańdar sıqyrly kilemde paıda bolady. Ushatyn kilemmen jyldamyraq kelińder dep jazypty, - tabıǵat ana.
Tárbıeshi: balalar baramyz ba?
Balalar: ıá.
Tárbıeshi: - olaı bolsa, qane bárimiz alaqanymyzdy uraıyq.
Sol kezde sıqyrly kilem paıda bolady.
- Balalar, qane, barlyǵymyz sıysyp, shýlamaı otyraıyq, áıtpese, kilem ushpaı qalar. Balalardyń bári otyrady.
Daýys estiledi: Endi kózderińdi jumyp, aspan álemin elestetińder.
Tárbıeshi: Balalar aspanda neler bolady?
Balalar: Aı, kún, juldyzdar.
Tárbıeshi: Kún týraly ne bilesińder?
Balalar: Kún bizge jaryq, jylý beredi.
Tárbıeshi: Balalar biz aspanda ushyp baramyz. Al tómende neler qaldy?
Balalar: Qalalar, taýlar, ózender, ormandar.
Daýys estiledi: Balalar kózderińdi ashýlaryńa bolady, sender keldińder.
Tárbıeshi:
- Balalar, bul netken qarańǵylyq, myna álem nege muńaıyp tur?
- Balalar senderge unap tur ma?
Balalar: joq
Osy kezde tabıǵat ananyń muńly daýysy shyǵady:
Tabıǵatpen tirshilik,
Kók tútinge tunshyǵyp.
Aıaq asty taptalyp,
Jaratylys zańdylyǵy buzylsa...
Sonda bolar kim ıe?
Tárbıeshi: Balalar, bul tabıǵat ananyń daýysy ǵoı! Ol renjip turǵan sıaqty. Adamdar tabıǵatty qorǵaýsyz qaldyrǵan, bul álemdi máńgi tún basqan eken. Balalar kómektesemiz be?
Balalar: ıá
Bala: Apaı, tabıǵattyń tórt qudiretimen amandasaıyq múmkin júregin jylytarmyz.
Tárbıeshi: óte durys aıtasyń!
Balalar: Armysyń qaıyrymdy qara jer.
Armysyń móldir taza sý.
Armysyń shuǵylaly altyn kún.
Armysyń meıirimdi aspan ata.
Tárbıeshi: jaraısyńdar balalar!
Osy kezde álemge sáýle túsip, jaryq bolyp, syldyraǵan sý dybysy estiledi.
Tárbıeshi: Balalar, qarańdarshy! Munda qandaı ádemi? Myna alma aǵashtaryna qarańdarshy!!
Bala: Apaı, qarańyzshy, myna almalarda áripter men sandar bar eken. Demek, bul sıqyrly alma aǵashtary ǵoı.
Sabaqtyń maqsaty: Sabaqta balalardyń ǵalamshar týraly bilimderin tıanaqtaý, sýdyń qasıetterin tájirıbeler kórsetý arqyly bilimderin molaıtý. Kórkem sózdi paıdalana otyryp sýdyń qasıetteri jóninde bilimderin keńeıtý. Týra jáne keri sanaý daǵdylaryn qalyptastyrý. Qustarǵa degen qamqorlyq sezimderin oıatý. Áripterdi tanýǵa, basqa dybystardyń ishinen aıyra bilýge, sózge dybystyq taldaý jasaýǵa daǵdylandyrý. Oıyn arqyly uıymshyldyqqa, dostyqqa tárbıeleý. Tabıǵatqa degen aıaýshylyq, qamqorlyq sezimderin oıatý.
Kerekti quraldar: Ǵalamshar, qapshyq, kilemshe, gırlánda, aǵashtar, qustar beınesi, ydystar, mıkroskop, jer, sý, aýa maskalary, aq halattar, perchatkalar, tońazytqysh, túrli - tústi boıalar, maqta, qant, un, áripter, sandar, almashtary.
Sabaqtyń barysy: Mýzyka oınalyp, balalar topqa kiredi.
Tárbıeshi: Balalar, bizdiń topqa senderdiń bilimderińdi, qanshalyqty tártipti ekenderińdi kórýge qonaqtar kelip otyr, endeshe biz ózimizdiń tártipti, aqyldy balalar ekenimizdi kórseteıik.
Balalar: Sálemetsizder me?
Tárbıeshi: Qanekeı, balalar bárimiz myna dóńgelenip turǵan oryndyqtarǵa jaıǵasaıyq. Myna domalaq jipti bir - birimizge jiberip, jaqsy tilekter bildireıik.
Tilekter:
1. Men sý tasqyny bolmasa eken dep tileımin.
2. Jer betinde apat bolmasa eken dep tileımin.
3. Sýlarymyz árqashan móldir bolsyn.
4. Tabıǵatymyzdy qorǵaıyq
5. Aýamyz taza bolsyn.
6. Soǵys bolmasyn dep tileımin.
7. Árqashan aspanymyz ashyq bolsyn dep tileımin.
8. Qustarǵa qamqor bolaıyq dep tileımin.
9. Ósimdikterdi aıalaıyq dep tileımin.
10. Balabaqshamyz kórkeısin dep tileımin.
11. Denimiz saý bolsyn.
12. Úlkenderdi syılaıyq.
Tárbıeshi: Domalaq jip tárbıeshige oralyp, balalar aldaryndaǵy jipti bıik kóterip, birge bylaı deıdi:
Biz bárimiz dospyz, árqashan birgemiz.
Tárbıeshi:
- Iá, durys aıtasyńdar!!
- Balalar, men búgin topqa kelgende bizdiń tabıǵat buryshynda mynaý ádemi sharǵa uqsas zat ilinip tur eken. Atyn esime túsire almaı turǵanym, maǵan kómektesip jiberińdershi.
Balalar: Bul - ǵalamshar ǵoı.
Tárbıeshi: Ol ne zat? Mundaǵy túrli - túster neni bildiredi?
Balalar: Ol jer álemi, onda qalalar, ózen - kólder, ormandar túrli – túspen beınelengen. Osy kezde esik qaǵylady, topqa ózi júretin qapshyq kiredi.
Tárbıeshi: Qanekeı, myna sıqyrly qapshyq bizge ne alyp keldi eken, ashyp kóreıik? Qapshyqtan hat alady. Qapshyq shyǵyp ketedi. Tárbıeshi hatty oqıdy. Hatta balalar, men senderdi óz álemime saıahatqa shaqyramyn. Alaqandaryńdy úsh ret ursańdar sıqyrly kilemde paıda bolady. Ushatyn kilemmen jyldamyraq kelińder dep jazypty, - tabıǵat ana.
Tárbıeshi: balalar baramyz ba?
Balalar: ıá.
Tárbıeshi: - olaı bolsa, qane bárimiz alaqanymyzdy uraıyq.
Sol kezde sıqyrly kilem paıda bolady.
- Balalar, qane, barlyǵymyz sıysyp, shýlamaı otyraıyq, áıtpese, kilem ushpaı qalar. Balalardyń bári otyrady.
Daýys estiledi: Endi kózderińdi jumyp, aspan álemin elestetińder.
Tárbıeshi: Balalar aspanda neler bolady?
Balalar: Aı, kún, juldyzdar.
Tárbıeshi: Kún týraly ne bilesińder?
Balalar: Kún bizge jaryq, jylý beredi.
Tárbıeshi: Balalar biz aspanda ushyp baramyz. Al tómende neler qaldy?
Balalar: Qalalar, taýlar, ózender, ormandar.
Daýys estiledi: Balalar kózderińdi ashýlaryńa bolady, sender keldińder.
Tárbıeshi:
- Balalar, bul netken qarańǵylyq, myna álem nege muńaıyp tur?
- Balalar senderge unap tur ma?
Balalar: joq
Osy kezde tabıǵat ananyń muńly daýysy shyǵady:
Tabıǵatpen tirshilik,
Kók tútinge tunshyǵyp.
Aıaq asty taptalyp,
Jaratylys zańdylyǵy buzylsa...
Sonda bolar kim ıe?
Tárbıeshi: Balalar, bul tabıǵat ananyń daýysy ǵoı! Ol renjip turǵan sıaqty. Adamdar tabıǵatty qorǵaýsyz qaldyrǵan, bul álemdi máńgi tún basqan eken. Balalar kómektesemiz be?
Balalar: ıá
Bala: Apaı, tabıǵattyń tórt qudiretimen amandasaıyq múmkin júregin jylytarmyz.
Tárbıeshi: óte durys aıtasyń!
Balalar: Armysyń qaıyrymdy qara jer.
Armysyń móldir taza sý.
Armysyń shuǵylaly altyn kún.
Armysyń meıirimdi aspan ata.
Tárbıeshi: jaraısyńdar balalar!
Osy kezde álemge sáýle túsip, jaryq bolyp, syldyraǵan sý dybysy estiledi.
Tárbıeshi: Balalar, qarańdarshy! Munda qandaı ádemi? Myna alma aǵashtaryna qarańdarshy!!
Bala: Apaı, qarańyzshy, myna almalarda áripter men sandar bar eken. Demek, bul sıqyrly alma aǵashtary ǵoı.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.