InfoHub Logo

Abdrashova Ásel Maqsutqyzy

Ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ, Ekonomıka jáne bıznes joǵary mektebi

 

Búgingi tańda, joǵary oqý oryndarynda tańdalǵan mamandyqqa baılanysty, bilim alý  men daǵdylardy ıgerý, qazirgi zamanǵy árbir adamnyń damýyna qajetti qadamdardyń biri bolyp tabylady.

Qazaqstanda kóptegen máseleler, basqa elderde sıaqty, táýelsizdikke qol jetkizip, eýropalyq oqytý úderisine bet alǵannan keıin, jáne bilikti mamandardy daıarlaýǵa kirigý jolynda ózgerdi. Soǵan baılanysty, Qazaqstannyń bilim berý júıesinde ártúrli dáreje - «bakalavr», «magıstr», «ǵylym kandıdaty» jáne t.b. bar. Endi «magıstr» dárejesine toqtala keteik, magıstratýra - joǵary bilimniń bir bóligi, onyń ekinshi deńgeıi, ıaǵnı taǵy bir mamandyqty ıgerý (biliktilikti joǵarylatý) nemese ıgerilgen mamandyq boıynsha bilimdi tereńdetý men oqyýdy jetildirý múmkindigi.

                      

Qazirgi ýaqytta, men  Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetinde  «Inovasıalyq menedjment» mamandyǵynyń, 2 kýrs magıstranty bolyp kelemin. Bakalavrıatty «Menedjment» mamandyǵy boıynsha  bitirgenimnen keıin, osy mamandyq boıynsha naqty baǵytty tańdap, oqyǵym keldi jáne QazUÝ osyndaı múmkindikti berdi. Bul mamandandyq maǵan qyzyq ári zaman talabyna saı kórindi, óıtkeni qazirgi ýaqytta ınovasıalar - ár saladyń damýy jáne tabysynyń mańyzdy faktory bolyp tabylady, ıaǵnı naryqta bul mamandyqqa degen suranys bar .

Menedjment salasyna qysqasha toqtala keteıik. Bir qaraǵanda, menedjment basqarýshynyń qarapaıym nusqaýlarymen baılanysty sıaqty, biraq durys nusqaý berý úshin, basqarýshy, bolyp jatqan prosesterdiń mán-jaıyn túsinýi kerek. Iaǵnı, basshylyq nátıjeli bolýy qajet, olaı bolmaǵan jaǵdaıda onyń maǵynasy joǵalyp, kerisinshe zıan ákeledi. Basqarýshy óz jumysynda, menedjmenttiń basty prınsıpterine jáne óz tájirıbesine súıenedi . Onyń qabyldaǵan sheshimderinen, ózi basqaratyn istiń tabysy tyǵyz baılanysty.

Basshylyqta, basqa mamandyqtardaǵy sıaqty, jınaqtalǵan bilim men túsinistik, mansapta úlken tabysqa jetý úshin qajet. Bilim órisi jyl saıyn keńeıe túsýde, sondyqtan ony durys paıdalaný úshin, praktıkamenen qatar, birneshe jyl kóleminde sol baǵytta eleýli zertteýler júrgizý abzal. Tájirıbesiz adamdar bul shyndyqty moıyndamasa da, tájirıbeli adamdar bul máseleniń mán-jaıyn túsinedi.

Nátıjeli basqarý, kez-kelgen uıymdy tabysqa jeteleıdi. Muny qalaı jasaýdyń ámbebap ádisteri joq. Sol sebepten, bir jaǵynan ózderiniń bilimine, sondaı-aq ishki jáne syrtqy jaǵdaılardy qatar esepke alý qabiletine súıenetin basshylar qajet.  Kásiporynnyń tabysty damýyna túrli joldarmen jetýge bolady.

                                                

Árbir qyzmet salasyna, memlekettik nemese jekemenshik mekemelerge, barlyq jerde basshylyq qajet, ıaǵnı bilikti menedjer. Osy baǵyttardyń árqaısysynda, basqarýshy keıde birkelki, keıde naqty máselelerdi sheshýi qajet. Sondyqtan menedjmenttiń alýan túrleriniń kóptigi, tańdanarlyq jaıt emes.

Menedjment - uıymnyń ártúrli deńgeıdegi negizi túbiri bolyp tabylady. Sonyme qatar, ol - uıymnyń kez-kelgen bóliginiń qalypty qyzmet jasaý jaǵynan, tutastaı uıymnyń ómir súrýine jáne tıimdi qyzmet atqarý turǵysynan da mańyzdy.

Menedjmenttiń kelesideı basty túrlerin bar:

1) strategıalyq menedjment - tutastaı alǵanda uıymnyń mańyzdy, jahandyq problemalaryn sheshýge baǵyttalǵan basqarý;

2) ınovasıalyq menedjment - kez kelgen túrdegi ınovasıalardy basqarý;

3) óndiristi basqarý (óndiristi basqarý);

4) marketıńti basqarý ;

5) qarjylyq menedjment;

6) qyzmetkerlerdi basqarý.

Qazirgi kezde oqyp júrgen mamandyǵym týraly sóz qozǵasaq, jalpy alǵanda, ınovasıalyq menedjment - bul tutas memlekettiń ınovasıalyq jáne tehnıkalyq áleýetin qalyptastyrýǵa,  sonymen birge, árbir uıymnyń, qoldaýǵa jáne damytýǵa baǵyttalǵan, sheshimderin daıyndaý jáne júzege asyrý júıesi. Inovasıalyq menedjerdiń negizgi fýnksıalary:

• Boljaý, jalpy basqarý obektisiniń jáne onyń ártúrli bólikterindegi  tehnıkalyq, tehnologıalyq jáne ekonomıkalyq jaǵdaıynyń uzaq merzimdi ózgerýine qatysty damýdy qamtıdy.

• Josparlaý - ınovasıalyq úderiste josparlanǵan maqsattardy ázirleý jáne ony iske asyrý úshin qajetti sharalardy qamtıdy.

• Uıym qandaı da bir erejeler men rásimder negizinde ınvestısıalyq baǵdarlamany birlesip júzege asyratyn adamdardy biriktirýge túisedi.

• Retteý - bul júıeler men belgilengen parametrlerden aýytqyp ketken jaǵdaıda tehnıkalyq, tehnologıalyq jáne ekonomıkalyq júıelerdiń turaqtylyǵyn qamtamasyz etý maqsatynda, basqarý obektisine áser etý.

• Úılestirý - menedjment júıesiniń, basqarý apparatynyń jáne jekelegen mamandardyń barlyq bólikteriniń jumysynyń úılesimdiligi.

• Inovasıalyq menedjmenttegi modeldeý qyzmetkerlerdi ınovasıalardy qurý jáne engizý boıynsha jumysynyń nátıjelerine qyzyǵýshylyq tanytýǵa yntalandyrý arqyly kórinis tabady.

• Baqylaý ınovasıalyq prosesti uıymdastyrýdy, ınovasıalardy jasaý jáne engizý josparyn tekserýdi qajet etedi.

Kásibı mamandardy damytý úshin, paıdalanýǵa múmkin bolatyn, júıeli bilim jıyntyǵy bolýy kerek. Árbir maman, basqarý prınsıpteri men ádisterinde tájirıbe alý úshin, kúsh-jigerin barynsha jumsaýy qajet. Sol sıaqty, basqarýshy menedjment salasynda tájirıbe alý úshin, proseske degen qyzyǵýshylyq pen yntalyǵyn kórsetýi kerek.

Menedjerler árdaıym qajet bolady. Bul mamandyqqa degen suranysty qamtamasyz etýde mańyzdy ról atqaradyn másele, ekonomıka, marketıń, jarnama jáne psıhologıa sıaqty bilim kompleksin qamtıtyn mamandyqtyń ámbebaptyǵy .

---