InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdany, Qazaly aýyly
№100 orta mektebiniń muǵalimi
Sısenbaeva Gúlmıra Ábdiǵanıqyzy

Taqyryby: Meniń Qazaqstanym – meniń bolashaǵym.
Maqsaty:
1. Otandy súıýge, ata zańymyzdy qadirleýge, týǵan eline, jerine degen súıispenshilikterin arttyrý.
2. Oqýshylardy dostyqqa, adamgershilikke, sanalylyqqa, eliniń murasyn jalǵastyrýshy azamat bolýǵa tárbıeleý.
Kórnekilik: Interaktıv taqtada daıyndalǵan slaıdtar: ata zań týraly málimetter,
Vıdeofılm «Arý qalam Astanam»
Sabaqtyń túri: áńgime, suraq - jaýap, juppen, toppen jumys, ádebı montaj.

Sabaqtyń barysy:
Ekranda slaıdpen sabaqtyń taqyryby kórsetiledi. ( Slaıd)
Muǵalim: Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Meniń Qazaqstanym – meniń bolashaǵym!».
Ánuran (mýltımedıalyq kórinis – Meniń Qazaqstanym!)
Muǵalim: Maqsatymyz: týyp ósken jerimiz Qazaqstan Respýblıkasyn qurmetteı, elimizdiń Rámizderin qasterleı, otan – otbasynan, týǵan jerden bastalatynyn túsine bileıik.
Ekranda «Otan degen ne?» suraq kórsetiledi. (Slaıd)
Muǵalim: Otan degen ne? Osy sózdi qalaı túsinesińder? Óz oılaryńdy árqaısysyń qaǵazǵa jazyńdar.(2mın.). Endi kórshi otyrǵan balalar bir - birińmen oılaryńmen almasyńdar. (1mın.). Oılaryńdy topqa salyńdar. Ár toptan bir oqýshy sóıleıdi. (Oqýshylar óz oılaryn aıtady).
Muǵalim «Otan degen ne» ekenin túsinik aǵashynyń kómegimen oqýshylardyń oıyn qorytyndylaıdy.
Ekranda Qazaqstannyń kartasy kórsetiledi.(Slaıd)

Muǵalim: Endeshe balalar myna suraqtarǵa jaýap bereıikshi.
• Elimizdiń tuńǵysh prezıdenti N. Nazarbaev qaı jyly saılandy?
• Elimiz táýelsizdigin qashan jarıalady?
• Qashan Q. R. Týy, eltańbasy, ánurany týraly Q. R. zańyna qol qoıyldy.
• Q. R. Ata zańy qashan qabyldandy?
• Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy týraly kim áńgimelep beredi?
• Ekranda mýltımedıalyq beınefılm «Qazaq eli týraly» kórsetilip turady. Oqýshylar Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy týraly maǵlumat berip ótedi.
• Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy týraly maǵlumat

• Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasy — Qazaqstan memleketiniń Ata (negizgi) zańy. 1995 j. 30 tamyzda Respýblıka. referendým ótkizý (búkil halyqtyq daýys berý) jolymen qabyldandy. Konstıtýsıany qabyldaı otyryp, Qazaqstan halqy meml. bıliktiń qaınar kózi — óziniń egemendik quqyǵyn baıandy etti. Ata zań qabyldanǵan kún demalys — memlekettik mereke — QR Konstıtýsıasynyń kúni dep jarıalandy. Bul jańa Konstıtýsıa Qazaqstannyń tórtinshi Ata zańy (1937, 1978, 1993, 1995). Onyń qurylymy kirispeden, 9 bólimnen, 98 baptan, kóptegen tarmaqtar men tarmaqshalardan turady. Jańa Konstıtýsıanyń eń joǵary zańdyq kúshi bar jáne ol QR - nyń búkil aýmaǵynda tikeleı qoldanylady.

Munyń ózi Konstıtýsıalyq normalar men zańdardyń basqa normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń normalarynan ústem ekendigin kórsetedi. Keıingi eki Konstıtýsıanyń aldyńǵy ekeýinen eleýli aıyrmashylyǵy sol — bular tuńǵysh ret memlekettik táýelsizdikti, egemendikti jáne Qazaqstan halqynyń tolyq bıligin bekitip, odan ári ornyqtyrdy. Jańa Ata zańda quqyqtyq memlekettiń qalyptastyrylý baǵyttary, azamattardyń quqyqtary men bostandyqtary, sonyń ishinde jeke adamnyń jan - jaqty erkindigi, ıdeol. jáne saıası ár alýandyǵy (sóz jáne shyǵarm. bostandyǵy, saıası partıalar men buqaralyq partıalar, sondaı - aq buqaralyq qozǵalystar birlestigin qurý erkindigi), halyq bıligin júzege asyratyn demokr. amaldar, ekon. qatynastardyń qyzmet etýi álemdik talaptarǵa sáıkestendirilgen. Onyń normalary turaqty, jalpy mánde uzaq jyldarǵa beıimdelip tujyrymdalǵan.

• QRK - nyń kirispesinde Ata Zańdy qabyldaýdyń sebepteri men maqsattary bylaı túsindirilgen: “Biz, ortaq tarıhı taǵdyr biriktirgen Qazaqstan halqy, baıyrǵy qazaq jerinde memlekettilik qura otyryp, ózimizdi erkindik, teńdik jáne tatýlyq murattaryna berilgen beıbitshil azamattyq qoǵam dep uǵyna otyryp, dúnıejúz. qoǵamdastyqta laıyqty oryn alýdy tileı otyryp, qazirgi jáne bolashaq urpaqtar aldyndaǵy tarıhı jaýapkershiligimizdi sezine otyryp, ózimizdiń egemendik quqyǵymyzdy negizge ala otyryp, osy Konstıtýsıany qabyldaımyz”. Ata Zańnyń bul bóligi saıası jáne ıdeol. turǵydan alǵanda asa mańyzdy.

Óıtkeni, bul Ata zań QR - nda demokr., zaıyrly, quqyqtyq jáne áleým. memleket qurýdyń konstıtýsıalyq negizin qalady. Osydan kelip, QR - nyń mynadaı negizgi maqsaty týyndaıdy: óziniń eń qymbat qazynasy retinde adamdy jáne onyń ómirin, quqyqtary men bostandyqtaryn aıqyndap, bekitý; óz elinde jáne memleketter arasynda azamattyq beıbitshilikti, yntymaqtastyq pen tatý qarym - qatynas jasaý ádisterin ornyqtyrý; baıyrǵy qazaq jerinde meml. birlikti saqtaý; respýblıkanyń táýelsizdigin saqtap, ustap turý; QR - nyń demokr. negizderiniń myzǵymastyǵyn bekitý. Osyǵan oraı respýblıka qyzmetiniń túbegeıli qaǵıdalary aıqyndalady, olar: qoǵamdyq tatýlyq pen saıası turaqtylyq; búkil halyqtyń ıgiligin kózdeıtin ekon. damý; qazaqstandyq patrıotızm; memleket ómiriniń asa mańyzdy máselelerin demokr. ádistermen, onyń ishinde resp. referendýmda nemese Parlamenttik daýys berý arqyly sheshý (1 - bap, 2 - tarmaq).

• Ata Zańnyń negizgi bóliginde (I — VIII bólimder) azamattardyń quqyqtary, bostandyqtary men mindetteri týraly, konstıtýsıalyq qurylys jaıly, meml. nysandar jóninde, meml. býyndardyń júıesi men mártebesi týraly (Prezıdent, Parlament, Úkimet; Konstıtýsıalyq Keńes, sottar, jáne sot tóreligi, jergilikti meml. basqarý jáne ózin - ózi basqarý týraly) normalar tujyrymdalǵan. Qorytyndy jáne ótpeli erejeler mazmundalǵan sońǵy IH bólimde QRK - nyń joǵary turǵandyǵyn arnaıy meml. organ — QR Konstıtýsıalyq Keńesi qamtamasyz etedi. QRK - nyń 74 - babyna sáıkes, KRK - na kereǵar dep tanylǵan zańdar men halyqar. sharttar qol qoıylýǵa jatpaıdy nemese tıisinshe bekitilýge jáne kúshine engizilýge tıis emes.

Zańdardy Konstıtýsıaǵa saı keledi dep taný olarǵa qol qoıý merziminiń bastalǵandyǵyn bildiredi. Konstıtýsıada baıandy etilgen adam men azamattyń quqyqtary men bostandyqtaryn shekteıdi dep tanylǵan zańdar nemese ózge normatıvtik quqyqtyq aktiler kúshin joıady jáne qoldanystan shyǵarylady. Sondaı - aq sottar men ózge de quqyq qorǵaýshy organdardyń osyndaı zańǵa nemese ózge normalyq quqyqtyq aktige negizdelgen sheshimderi de oryndalýǵa jatpaıdy.
Muǵalim: Endi ár top oqýshylaryna «Meniń Qazaqstanym – meniń bolashaǵym» taqyrybynda daıyndaǵan jobalaryn qorǵaý usynylady.

Muǵalim: Al endi synyp saǵatynyń qorytyndysy retinde myna bir shýmaqty nazarlaryńa usynamyn:
Otan deımiz ot jaqqan jerimizdi,
Otan deımiz ósirgen elimizdi.
Otan deımiz týǵan jer, atameken -
Bıik taý, orman, toǵaı, kólimizdi.
Otannyń sheti de joq, shegi de joq
Ol biraq, óz úıińnen bastalady..
Qorytyndy: Oqýshylar búgingi sabaqtan alǵan áserlerin ortaǵa saldy.