Muǵalim bolǵanymdy maqtan etemin!
"Ótkenniń ónegesi – búginginiń
baǵa jetpes baılyǵy".
N. Á. Nazarbaev
Abaı atamyz aıtqandaı «Ustazsyz shákirt – tul, shákirtsiz ustaz tul» dep adam balasynyń kisi bolyp qalyptasýy kóbinese ustazǵa baılanysty dep erekshe atap ótken. «Muǵalimdik mamandyq – bul adamtaný, adamnyń kúrdeli jáne qyzyqty, shym-shytyryǵy, mol rýhanı jan dúnıesine úńile bilý dep adamnyń ómir boıy bilim alyp, ony shákirtterine jetkize aıtyp berý bul ustazdyq qasıettiń eń joǵary jetistigi bolyp tabylady. Sondaı úlken uǵymdaǵy ustazdyq qasıetke barynsha adaldyq tanytyp, bar ǵumyryn ustazdyq salasyna arnaý árbir adamnyń qolynan kele bermes is.
Nege ekenin, ata - anamnyń aıtýynsha, bala kezimde túrli oıynshyqtarmen oınaýdan góri qolyma qaǵaz, qalam alyp aǵaı bolyp oınaýdan jalyqpaıdy ekenmin. Osy arman mektep qabyrǵasynda júrgende - aq basty maqsatyma aınaldy da, muǵalim bolýdy rıasyz jaqsy kórdim, jan – júregimmen shyn qaladym.
Ustaz... Jaı ǵana qarapaıym sóz... Osy qarapaıym uǵymnyń árbir adamzat júreginen oryn alatyny, tek qana oryn alyp qana emes, onyń ómirlik ustanymynyń, dúnıege degen kózqarasynyń, adamı qasıetterdi sińirýiniń qaınar kózi ekendigi sózsiz. Halqymyzdyń birtýar perzenti, qazaǵymnyń mańdaıyna syımaı ketken nar tulǵa Shákárim Qudaıberdiuly: "Adamnyń jaqsy ómir súrýine úsh sapa negiz bolady. Olar - adal eńbek, minsiz aqyl, taza júrek" dese, uly Abaı "Aqyl, qaırat, júrekti birdeı usta, sonda adam bolarsyń elden erek" dep tolǵaǵan. Mine, osy Abaı men Shákárimniń úndese aıtqan pikirleri ustaz haqynda aıtylǵan sekildi. Sebebi, osy qasıetter óz boıynan tabyla otyryp, ony urpaq boıyna darytatyn da, damytatyn da ustaz. Iaǵnı, ustaz - memleketimizdiń birinshi baılyǵy dep sanalatyn halyqtyń, urpaqtyń sanasyn qalyptastyrýshy, mol jaýapkershilik pen qoǵamnyń aýyr júgin arqalaǵan tulǵa.
Men - osy qıyn bolǵanmen qasıetti, aýyr bolǵanmen abyroıly - muǵalim mamandyǵyn tańdaǵanyma maqtan etemin, maqsatyna jetken baqytty jandardyń biri sanaımyn.
Ustaz – bul árdaıym úlken áriptermen jazylýǵa tıis maǵynaly sóz dep tanımyn. Óıtkeni, osy sózde qanshama maǵyna, qanshama mán jatyr. Ustaz – shákirtterdiń jan dúnıesin qalyptastyratyn jáne shákirtterdiń jaqsy qasıetteriniń ósýine sebepker bolatyn, sonymen qatar shákirttiń júregin, janyn azyqtandyratyn adam.
«Úlken bir jumysty sátti oryndaýdyń bir ǵana joly bar. Ol isti jan-tánimen súıý qajet» demekshi, adam balasy ómirde jemisti ǵumyr keshýdi ári baqytty bolýdy armandaıtyny shyndyq. Tabysty jumys jasasam, ańsaǵan armanyma jetsem dep tileıdi. Alǵa qoıylǵan maqsattarynyń oryndalýyn kókseıdi. Ol osy úshin áreket jasaıdy, eńbek qylady. Shákirtterdiń ár jetistigine qýaný men óz eńbegińniń jemisin kórý – ustaz úshin úlken baqyt. Óz shákirtterimdi baýlı júrip, kez - kelgen jumysta nátıjege jetýge yntalandyramyn, olarǵa senim bildiremin. Senim bolmasa, adam balasy jetem degen bıigine jete almaıdy. Nátıjesinde shákirtterim túrli deńgeıdegi saıystar men olımpıadalarǵa qatysý, ǵylymı jobalar qorǵaýda júldeli oryndardy ıelenip, joǵary belesterden jıi kórinip júr. Jan - jaǵyma jınalǵan shákirtterimdi kórgende, japyraǵymnyń jaıqalyp óskenine, eńbegimniń jemisti bolǵanyna shúkirshilik etem. Japyraqtarmen birge dińim de qataıyp, butaqtarym da bir – bir ustazdarmen ushtasty.
Árbir shákirt meni úlgi tutyp, menimen bir maqsatqa birigýge talpynsa, bir múddege baǵyt alsa, qoǵamnyń aýyr da abyroıly jaýapkershiligin arqalaýdan men jalyqpaspyn. Sóz sońynda túrik aqyny Nazym Hıkmettiń bir shýmaq óleń joldarymen aıaqtaǵym keledi:
Men janbasam lapyldap,
Sen janbasań lapyldap
Biz janbasaq lapyldap
Aspan qalaı ashylmaq?!
Qıyndyǵy men qyzyǵy qatar júretin maman ıesi bolǵanymdy maqtan tutamyn!
baǵa jetpes baılyǵy".
N. Á. Nazarbaev
Abaı atamyz aıtqandaı «Ustazsyz shákirt – tul, shákirtsiz ustaz tul» dep adam balasynyń kisi bolyp qalyptasýy kóbinese ustazǵa baılanysty dep erekshe atap ótken. «Muǵalimdik mamandyq – bul adamtaný, adamnyń kúrdeli jáne qyzyqty, shym-shytyryǵy, mol rýhanı jan dúnıesine úńile bilý dep adamnyń ómir boıy bilim alyp, ony shákirtterine jetkize aıtyp berý bul ustazdyq qasıettiń eń joǵary jetistigi bolyp tabylady. Sondaı úlken uǵymdaǵy ustazdyq qasıetke barynsha adaldyq tanytyp, bar ǵumyryn ustazdyq salasyna arnaý árbir adamnyń qolynan kele bermes is.
Nege ekenin, ata - anamnyń aıtýynsha, bala kezimde túrli oıynshyqtarmen oınaýdan góri qolyma qaǵaz, qalam alyp aǵaı bolyp oınaýdan jalyqpaıdy ekenmin. Osy arman mektep qabyrǵasynda júrgende - aq basty maqsatyma aınaldy da, muǵalim bolýdy rıasyz jaqsy kórdim, jan – júregimmen shyn qaladym.
Ustaz... Jaı ǵana qarapaıym sóz... Osy qarapaıym uǵymnyń árbir adamzat júreginen oryn alatyny, tek qana oryn alyp qana emes, onyń ómirlik ustanymynyń, dúnıege degen kózqarasynyń, adamı qasıetterdi sińirýiniń qaınar kózi ekendigi sózsiz. Halqymyzdyń birtýar perzenti, qazaǵymnyń mańdaıyna syımaı ketken nar tulǵa Shákárim Qudaıberdiuly: "Adamnyń jaqsy ómir súrýine úsh sapa negiz bolady. Olar - adal eńbek, minsiz aqyl, taza júrek" dese, uly Abaı "Aqyl, qaırat, júrekti birdeı usta, sonda adam bolarsyń elden erek" dep tolǵaǵan. Mine, osy Abaı men Shákárimniń úndese aıtqan pikirleri ustaz haqynda aıtylǵan sekildi. Sebebi, osy qasıetter óz boıynan tabyla otyryp, ony urpaq boıyna darytatyn da, damytatyn da ustaz. Iaǵnı, ustaz - memleketimizdiń birinshi baılyǵy dep sanalatyn halyqtyń, urpaqtyń sanasyn qalyptastyrýshy, mol jaýapkershilik pen qoǵamnyń aýyr júgin arqalaǵan tulǵa.
Men - osy qıyn bolǵanmen qasıetti, aýyr bolǵanmen abyroıly - muǵalim mamandyǵyn tańdaǵanyma maqtan etemin, maqsatyna jetken baqytty jandardyń biri sanaımyn.
Ustaz – bul árdaıym úlken áriptermen jazylýǵa tıis maǵynaly sóz dep tanımyn. Óıtkeni, osy sózde qanshama maǵyna, qanshama mán jatyr. Ustaz – shákirtterdiń jan dúnıesin qalyptastyratyn jáne shákirtterdiń jaqsy qasıetteriniń ósýine sebepker bolatyn, sonymen qatar shákirttiń júregin, janyn azyqtandyratyn adam.
«Úlken bir jumysty sátti oryndaýdyń bir ǵana joly bar. Ol isti jan-tánimen súıý qajet» demekshi, adam balasy ómirde jemisti ǵumyr keshýdi ári baqytty bolýdy armandaıtyny shyndyq. Tabysty jumys jasasam, ańsaǵan armanyma jetsem dep tileıdi. Alǵa qoıylǵan maqsattarynyń oryndalýyn kókseıdi. Ol osy úshin áreket jasaıdy, eńbek qylady. Shákirtterdiń ár jetistigine qýaný men óz eńbegińniń jemisin kórý – ustaz úshin úlken baqyt. Óz shákirtterimdi baýlı júrip, kez - kelgen jumysta nátıjege jetýge yntalandyramyn, olarǵa senim bildiremin. Senim bolmasa, adam balasy jetem degen bıigine jete almaıdy. Nátıjesinde shákirtterim túrli deńgeıdegi saıystar men olımpıadalarǵa qatysý, ǵylymı jobalar qorǵaýda júldeli oryndardy ıelenip, joǵary belesterden jıi kórinip júr. Jan - jaǵyma jınalǵan shákirtterimdi kórgende, japyraǵymnyń jaıqalyp óskenine, eńbegimniń jemisti bolǵanyna shúkirshilik etem. Japyraqtarmen birge dińim de qataıyp, butaqtarym da bir – bir ustazdarmen ushtasty.
Árbir shákirt meni úlgi tutyp, menimen bir maqsatqa birigýge talpynsa, bir múddege baǵyt alsa, qoǵamnyń aýyr da abyroıly jaýapkershiligin arqalaýdan men jalyqpaspyn. Sóz sońynda túrik aqyny Nazym Hıkmettiń bir shýmaq óleń joldarymen aıaqtaǵym keledi:
Men janbasam lapyldap,
Sen janbasań lapyldap
Biz janbasaq lapyldap
Aspan qalaı ashylmaq?!
Qıyndyǵy men qyzyǵy qatar júretin maman ıesi bolǵanymdy maqtan tutamyn!
You Might Also Like
-
Sabaq taqyryby: Elektromagnıttik ındýksıa. Generatorlar. Transformatorlar. Elektr energıasynyń alys qashyqtyqtarǵa jetkizilýi.
