InfoHub Logo

Dúnıejúzilik nashaqorlyqqa jáne esirtkiniń zańsyz aınalymyna qarsy kúres 1987 jyldan bastap qolǵa alynyp keledi. Búginde bul sharalardyń elimiz úshin mańyzy zor. Sebebi, Qazaqstanda nashaqorlyqtyń taralýy jáne qoldaný problemasy kámeletke tolmaǵandar men jasóspirimder arasynda  óte kólemdi taralyp otyr.

Meni "Nege jastar esirtkige qumar?" degen oı bárinen buryn qatty mazalaýda. Osy oraıda , suraǵyma jaýap tabý úshin nashaqorlar ortasymen dos bolǵan synyptasym Dinmuhamedpen kishigirim suhbat ótkizdim.

Negizinen, esirtkini qoldanýshylardyń basym bóligi – mektep oqýshylary. Bunyń sebebi nede dep oılaısyz? 

-Jasóspirimder asa ańǵaldaý jáne eliktegish keledi. Bir ret qoldansam, eshteńe etpeıdi ǵoı degen oımen barlyǵyn bastaıdy. Sonynda, oǵan qalaı táýeldi bolyp qalǵanyn sezbeı de qalady. 

Jas býyn arasynda esirtkige qol jetkizý nege ońaı júzege asady?

- Barshamyzǵa málim, qazirgi kezde kez kelgen aqparatty, sonyń ishinde esirtkige baılanysty maǵlumattardy ınternet jelilerinen, teledıdardan, jáne sol sekildi telekomýnıkasıa quraldarynan  alýǵa bolady. Tipti, qazirgi ýaqytta esirtki zattaryn  aınaladan izdep  qanyǵýdyń nemese ony qalaı paıdalanamyn dep bas qatyrýdyń qajeti joq sekildi, óıtkeni ınternetti ashyp qalsań bolǵany, sodan esirtkini qaıdan satatynyn jáne sol esirtkini ózin úıinde qalaı jasaýǵa bolatyny týraly aqparattar tizbektep shyǵa keledi. 

Sizdiń oıyńyzsha jalpy nashaqorlyq neden bastaý alady ?-degen saýalyma Dinmuhamed:

-Meniń jalpy burynǵy ortam- esirtkige táýeldi adamdardan turǵandyqtan , olar baılanysty jeterlik jaǵdaılar bilemin. Esirtkige táýeldilik ár adamda ár túrli bastalady. Bireýde qyzyq kórýden bolsa ,bireýinde jeke basynyń qıyndyqtarynan bastalýy múmkin. Esirtki qoldanyp, barlyq qıyndyqtaryn umytqysy keledi. Alaıda, onyń arty odan da úlken qıyndyqtarǵa alyp kelerin olar, ókinishke oraı bilmeıdi. 

Aıtar aqylym: Esirtki-áýestikpen dámin kórip, jalyqqan soń tastap ketetin oıynshyq emes. Dámin tatý degenimiz – shyńyraýǵa qaraı qadam basý degen sóz. Al shyńyraýǵa qulaýǵa aıaq basyp, odan keıin qaıta oılanyp, qaıta oralý múmkin emes! Esirtki túptiń-túbi ólimge alyp keledi,-degen jaýap qaıtardy.

Budan túıetin oı, Nashaqorlyq aýrýynan aıyǵý – Qazaqstannyń jas órenderi – bizdiń paryzymyz. Nashaqorlyqtyń saldarynan tek qana ishki  músheleri ǵana zaqymdanyp qoımaıdy, sonymen qatar: júrek, júrek tamyrlary, júıke, as qorytý, endokrındik júıeler de zaqymdalatynyn esten shyǵarmaý kerektigin qaıtalaımyn.

Biz,adamzatty tolǵandyratyn, ómir súrýine qaýip ákeletin HHİ ǵasyrdyń dertine qarsy turýymyz qajet. 2017 jydy ótken dárigerler men provızorlardyń sezinde sóılegen sózinde elimizdiń prezıdenti N.Á.Nazarbaev: «Halyqtyń densaýlyǵy – el damýynyń asa mańyzdy tutqasy, bolashaǵymyzdyń kepili» dep aıryqsha aıqyndap atap ótti. Sol sebepten de, bárin ózimizden bastap, elimizdiń damýyna at salysýymyz kerek.Elbasymyzdyń joldaýyn tyńdap, ony durys saraptaı bilsek, elimizdi nashaqorlyqtan, esirtki quryǵynan qutqaramyz.

Oralbekova Dılnaz Daýrenqyzy

---