InfoHub Logo

2 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Ómirdi kúımen órnektegen Dáýletkereı Shyǵaıuly
Sabaqtyń maqsaty Taqyryp boıynsha túsinik berý. Óner arqyly izgilikke, mádenıetke tartý jáne ónerdi qadirleýge, qurmetteýge tárbıeleý
Sabaqtyń túri Aralas sabaq.
Ádis - tásilderi Dıalogtik oqytý - birlesken is - áreket, sahnalyq kórinis, dástúrli oqytý
Kórnekiligi Qajetti sýretter, aspap, úntaspa, prezentasıa
Kútiletin nátıje Dúnıetanymy keńeıedi, ónerdi qurmetteıdi, taqyryp jaıynda maǵlumat alady
Negizgi ıdeıa Mýzykany durys tyńdaı bilýge daǵdylandyrý, án salý ıkemdilikterin damytý

Sabaqtyń jospary
1. Dáýletkereı «Qosalqa» - tyńdaý
2. S. Asanov, Á. Beıseýov «Qoshaqanym qaıda eken?» - úırený
3. Mýzyka saýaty – Tókpe kúı

I. Uıymdastyrý kezeńi
II. Úı tapsyrmasy
III. Jańa sabaq
IV. Mýzyka tyńdaý

Sabaqtyń barysy
Dáýletkereı Shyǵaıuly 1820 jyldar shamasynda qazirgi Oral oblysynyń Orda aýdanynda aýqatty otbasynda dúnıege kelgen. Ákesi Shyǵaı da, Bókeı ordasynyń hany Jáńgir de ony bala jasynan el bıleýge, tórelik saltanat qurýǵa tárbıelegen. Alǵashqy ýaqytta ol sol eldegi jeke - jeke rýlardy basqaryp kóredi. Biraq bılikte júrgen adamnyń amalsyzdan qatigez bolatynyn ol názik júregimen erte túsinedi. Týysy Jáńgir hannyń qarapaıym qazaqtardyń jerin tartyp alyp, shuraıly, ózen - sýly jaıylymdardy, qystaýlardy keń dalamyzǵa boılaı enip kele jatqan orys otarshyldaryna berýi Dáýletkereıdiń de yzasyn keltirgen. Tikeleı qatyspasa da XIX ǵasyrdyń orta tusyndaǵy Isataı, Mahambet kóterilisine tilektes bolǵan degen derek te bar. Muny onyń "Jiger" atty kúıinen baıqaýǵa bolady.

Onyń alǵashqy shyǵarmalarynyń biri "Aqjeleń". Bul kúı Aqbala degen ónerli de sulý qyzǵa arnalǵan. Dáýletkereıdiń "Qońyr", "Jeldirme", "Kerilme", "Ysqyrma","Qosishek" deıtin kúıleri tirshilik - turmystaǵy ár alýan kórinisterdi beıneleıdi. "Jumabıke" degen kúıiniń tarıhy bylaı: ol kezde qyzdar kishkentaıynan ózi bilmeıtin bireýge atastyrylatyn salt bolǵan. Keıin boıjetkende, ózi súımese de, sol jigitke uzatylýǵa tıis. Buǵan narazy jigerli qyzdar Ýaqytsha keńes deıtin bıligi bar mekemelerge aryz aıtyp baratyn bolǵan. Qyz sózi rastalyp, shyndyqtyń bet perdesi ashylsa, azattyq alady eken. Mine, asqan ánshi, aqyndyq óneri rýly elge erte tanylǵan, óz talabymen erkindik alǵan Jumabıke degen qyzǵa rızalyq sezimin Dáýletkereı kúı arqyly jetkizgen. 1869 jyly qazaqtyń uly kúıshisi Qurmanǵazy Saǵyrbaıulymen kezdesýi Dáýletkereıdiń shyǵarmashylyq ómirindegi umytylmas kezeń boldy, olar kúı tilimen tabysyp, bir - birine kúıshilik ónerimen tikeleı áser etedi. Dáýletkereıdiń kóptegen kúıleri halyq arasyna keńinen taraǵan. Onyń turmystyq janrdaǵy «Jeldirme», «Tartys», «Ysqyrma», «Qosalqa» kúıleri; «Qyz Aqjeleń», «Aqbala qyz», «Kórkem hanym», «Qarajan hanym», «Qudasha», «Muńdy qyz», «Jumabıke» sıaqty áıelder beınesin jasaǵan shyǵarmalary bar. Orys mýzykasynyń áserimen «Vashenko», «Qos ishek», «Qońyr», «Topan» t. b. kúılerin, 1871 jyly dosy S. Babajanovtyń qazasyna arnap «Salyq ólgen» atty joqtaý kúıin shyǵardy. «Bulbul» kúıi de osy kezeńde týdy. Dáýletkereı ómiriniń sońǵy jyldaryna jatatyn kúılerinde - tereń mazmun men kúrdeli psıhologızm basym. Olardyń qatarynda halyq sımfonızminiń tamasha úlgileri sanalatyn «Demalys», «Tóndirme», «Kerilme», «Jiger» sıaqty kúıleri bar

Ú. Qorytyndy
Úİ. Baǵalaý
Úİİ. Úıge tapsyrma