InfoHub Logo

— Ǵanı!

Estigen joq. Qalyń oıǵa shomyp otyr. Eki ara — tizilgen ústel, qaptaǵan oryndyq, tolǵan kisi. Bireý-mireýdi qaqpaı-soqpaı ókpe tustan aman-esen óte shyǵaryna kúmáni bar. Qapylysta, ydys-aıaqty ilip áketip, dastarqandy aýdaryp-tóńkerip kete me dep qorqady. Shaqyrtqany jón.

— Ǵanı!

— Túrtip jibereıin be?

— Iá.

Túrtip jiberdi. Daıashylar zyr qaǵady. Qatar-qatar tura qalǵan bógetterdi buza-jaryp, jazǵy terasa ishin shyr kóbelek aınalady. Bireýi aspaly sebet syrtyna tógilip jatqan qyzyldy-jasyldy gúlderge qumyradan sý quıyp júr. Shashqan dym — ylǵal aıdap — shashyrap jetedi. Tuman búrkip, tóńiregin bylǵaıdy. Ystyq jalyn basylar emes, samal lebine ilesip jan-jaqtan qulaıdy. Kafeni tońazytyp turǵan — tuma, bastaý. Tómende — sopaq tastardy aralaı aǵyp syldyrap bulaq jatyr. Túbinen móldir sý aǵysyna qarsy júzgen balyq kórinedi.

Ol basyn kóterdi. Jan-jaǵyna qarady. Kózi tústi, anyq kórdi, biraq, jyǵa tanymady. Kenet qadala qarap turyp shyramytty da, ornynan kóterildi, qapadar júzi kúlip qoıa berdi.

— Ǵanıpash!

Júzi synyq.

— Beri júr.

Ústeldi aınalyp kele jatqan Ǵanıpaǵa tóte joldy nusqap jiberdi. Qyz — qýanyshty, kórmegeli kóp aıdyń júzi boldy. Tosyn kezdesti, kezdeısoq, raqat.

— Qaıdan júrsiń, — dep kúle sóıledi qurbysy.

— Kúnde otyratyn ornym.

— Kúnde?

— Iá, ne boldy?

— Biz tústikti osynda ishemiz.

— Qalaı baıqamaǵanmyn.

— Árıne, kafege asyǵyp kelemiz, jyldam asty tez ishemiz, sosyn, aldy-artymyzǵa qaramaı keri qaıtamyz, jónep.

— Tize búk.

— Iá.

— Damylda.

Ol tize búkti.

— Qazir, — shaǵyn sómkesin ashyp, aınasyn shyǵardy, bet-júzin tártipke keltire bastady.

Túri júdeý, solyńqy. Ázer sóılep otyrǵan kisi tárizdi. Bir sát qaıǵydan habar berip, ekeýara únsizdik ornady. Ǵanıpa yńǵaısyzdanyp otyr. Bireýdiń jalǵyzdyǵyn buzyp...

Kafe aldynda bir-birine qarama-qarsy aǵyzyp kele jatqan qos avtomobıl tap tabaldyryq tusynda, esik túbinde bir-birimen qatty soǵylysyp qaldy. Shýlaǵan jurt, jyldamdyǵyn tejegen mashınalar túski astyń berekesin ketirdi.

— Basqa jaqqa baraıyq.

— Jaqsy.

Ekeýi tysqa shyqty.

— Bilesiń be, — dedi ol únsizdikke qaıta berilip, sosyn, ýaqyt ótkizip

baryp, alysqa qarap turyp jaı ǵana kúbir etti, — keshe qaıtys boldy.

— Qaıtys boldy ma aqyry?

— Qaıtys boldy.

— Bul ne, sonda?

— Bilmeımin. Ketip jatyr, ketip jatyr.

— Toqtaıtyn kúni bar ma?

— Menen suraısyń ba?

— Iá.

— Qaıdan bileıin.

— Álde, jalpy adamzattyq jaza ma bul, múmkin, eskertý shyǵar.

— Bar ma ózi?

— Bar.

— Bar bolsa, nege aralaspaıdy?

— Ózimizden emes, ózgeden kóremiz, nıetimiz jaman.

— Peıilimiz aq bolsa da, peıish qolymyzda emes.

— Ras.

Júristeri — baıaý, júzderi — qapaly. Kún qyzdyrǵan asfált joldyń betine qum úıirilip qalypty. Qumyrsqalar kóp-aq, ary-beri jóńkilip, jumys istep jatyr, máńgi úderis, bizden buryn da eńbektengen bul jurt, keıin de — qybyrlap jatatatyn el.

Ekeýi de oı ústinde. Erbolat joq, dep oılady Ǵanı, Erbolat joq. Úıler tur, kósheler jatyr, joldar bar. Erbolat joq. Óner degenimiz ómirge degen estetıkalyq kózqaras, dep edi sońǵy ret júzdeskende.

Keshir, men ólimdi túsinbeımin, qalaı ol, qalaı, qaıda ketip qaldy. Keshe ǵana sóılestik, on kún buryn, páterinde boldyq, daýysy emen-jarqyn, esimde, qulaǵymda áli jańǵyryp tur:

— Janymdaǵy eki adamnyń dıalezge kelip júrgenine birneshe jyldan

asypty, jalpy, kútinse, kóp ómir súrýge bolady eken.

Dál osylaı aıtty. Tembr golosa ızvesten, tonalnostısklúchaet falsh, slova, kak seıchas, akkýratny, tochny ı jıvy. Bári jadynda.

— Ne dediń, Ǵanı?

— Bilmeımin.

Ol qolyndaǵy qaǵazdy búktep-búktep qoqys saýytqa laqtyra saldy. Ǵanıpa qamyryǵyp qarady. Daǵdaryp qaldy, aqyryn sóılep jubatyp tur.

— Jylama, Ǵanı, endi eshteńe ózgermeıdi, jylama, Ǵanı.

Taǵy qaǵaz alyp shyqty. Qyzyq, óz aıtqanyna ózi senedi. Ǵalamtordyń boljamy jaqsy emes, uzaqqa barmaıdy, biraq, sóılegen kezinde — jigerli, ózińdi de qaırap jiberedi, amal joq, senesiń, qoldaısyń, tileısiń.

Kún ystyq. Esinde taǵy bir saqtalyp qalǵany — jospar quryp jatqany. Jastarǵa arnap teatr mektebin qurý máselesi, qarajat ta, qoldaý da tabylǵan. Ózi dáris oqıdy, sosyn, bizdi — shaqyrdy.

— Konrad Ekhoff, Franchesko Rıkkobonı eńbekterin aýdarýymyz qajet,

áli kóresińder, Stanıslavskıı júıesin talqandaımyz, áshkereleımiz, negizgi postýlattaryn Arıstoteldiń “Poetıkasynan” urlaǵan, qaıshylyqty tulǵa.

— Ǵalamtorda esh derek joq.

— Kim jaıly?

— Ekhoff pen Rıkkobonı jaıly.

— Reseılikter qarsy, baspaıdy, aıtqyzbaıdy, kórsetpeıdi.

— Óz qundylyqtaryn asqan bir saqtyqpen qorǵaıdy eken.

Ol da esinde.

— Álmıraǵa estetıkalyq kategorıalar, qundylyqtar men úlgi, ónerdiń áleýmettik qyzmeti, túsinik pen sózdik, shyǵarmany baǵalaýdyń sharttary degen taqyryptar ketedi, saǵan — teatr fılosofıasy.

Umytqan joq, arnaıy eki maqala jazdy, teatr degenimiz ne, fılosofıa she, sóıtip, arada on kún ótti. Keshe ǵana kóriskendeı edi. Bilmeıdi, ne bolǵanyn bilmeıdi. Qaraly habar jetti. Endi Erbolat joq.

— Jalpylama shatqan-butqan kerek emes, taqyryp naqty bolýy tıis.

— Iá.

— Mazmun men forma, oıdan shyǵarylǵan jaıt pen tarıhı derek.

— Qashanǵa deıin daıyndaýymyz qajet?

— Tamyzdyń sońyna deıin.

Qazir jazdyń ortasy. Qyzyq, qýanysh, raqat kóp ýaqyt. Tamyzdyń sońy emes, shildeniń aqyrǵy kúnderi dúnıeden ótti. Mejemizge de, muratymyzǵa da jetken joqpyz, dep kúrsindi Ǵanı — qapa jaılaǵan kúıden qutyla almaı-aq qoıdy. Qarasa, Ǵanıpa da muńly.

— Men túski asqa barmaımyn, — dedi ol, — tábetim joq.

— Jaraıdy.

Ǵanı únsiz tur. Sosyn:

— Ǵanıpash, ómirge senbe, — dedi, — ólimdi, báribir, túsinbeısiń.

— Nege?

— Ekeýi de aldymyzǵa murat qoıyp, aldaǵysy, adastyrǵysy keledi.

— Ras shyǵar.

— Ras. Ár nárseniń óz ýaqyty bar, úlgere almaı qalsań, keıin qansha ózgertemin deseń de, ózgerte almaısyń, adamnyń bu dúnıede ózinen artyq, ózinen basqa mısıasy joq.

31.07.2021

---