InfoHub Logo

Taqyryby: Qazaq tili men ádebıeti sabaǵynda ınovasıalyq tehnologıalardy paıdalaný

«Bilim biliktilikke jetkizer baspaldaq, ol biliktik sol bilimdi iske asyrý daǵdysy» (Ahmet Baıtursynov)

Jas urpaqqa sanaly bilim berý úshin muǵalimder qaýymdastyǵynyń qosatyn úlesi zor. Al bilim men tárbıe negizi til arqyly beriledi. Elbasy N. Á. Nazarbaev atap kórsetkendeı, Qazaqstannyń bolashaǵy qazaq tiliniń damýyna, taǵdyryna tikeleı baılanysty. Sondyqtan da memlekettik tildiń oqytylý jaǵdaıyna kóp kóńil bólinip otyr.
Memlekettik til mártebesin asqaqtatyp, dáripteý, qoldaný aıasyn keńeıtý jolynda qoldanysqa enip jatqan oqytýdyń jańa tehnologıalarynyń yqpaly zor. Osy turǵydan kelgende qazaq tili sabaqtarynda ınovasıalyq tehnologıalardy, ásirese ınteraktıvti taqtany jıi qoldanamyz.
Inovasıa termıniniń ózi aǵylshyn tiliniń «innovation» degen sózinen shyqqan, «jańashyldyqty engizý» degen maǵynany bildiredi.

«Jańa» degen túsinik, jaqynda paıda bolǵan. Ashylmaǵan, ǵylym aımaǵyna jáne praktıkaǵa qatysty, jańalyq ártúrli túrde qoldanýy. Praktıkalyq ıdeıa, laboratorıalyq is – tájirıbe, mekemeler men uıymdarda jańa ıdeıany iske asyrý. Sońǵy kezde jańalyq «novasıa» uǵymy retinde kezdesedi.
Novasıa degenimiz – bul laboratorıalyq emes jańa ıdeıany birinshi ret júzege asyrý, ǵylym júzinde paıda bolsa da, praktıkada negizdelgen. Jańalyq engizý – mekemege, uıymǵa jáne jergilikti aımaqtyq, memlekettik mekemelerge engizilgen úlgige baǵyttalǵan. [1]

Inovasıada, jańalyq engizý, novasıa bir – birimen tikeleı pán retinde baılanysty. Inovasıalyq proses túsinigi, ol barlyq dınamıkalyq prosesterdi qamtyp, jańalyq aımaǵynda prosesýaldyq aspektiler, barlyq jańalyqtardyń ózgerýine baılanysty.
Bilim berý júıesindegi ınovasıa - bilim maqsatyna jańashylyqty engizýdi kózdeıdi, oqytý men tárbıeniń jańa ádisi men túrlerin, jańa mazmunyn ázirleýge, qoldanylyp otyrǵan pedagogıkalyq júıeni taratý men engizý mektepti basqarýdyń jańa tehnologıalaryn ázirleý, mektep tájirıbelik oryn retinde mekteptiń prınsıpi jańa bilimdilik baǵdary maqsatyn, mazmunyn, ádisin túrleri men basqa komponentterin kózdeıtin júıeli sıpattama bilim men tárbıe berýdi kózdeıdi.

Inovasıalyq prosestiń damýyna 2 - faktor yqpal etedi:
Obektıvti faktor – ınovasıalyq qyzmettiń damýyna yqpal etetin jáne onyń nátıjesiniń uǵymyn qamtamasyz etetin jaǵdaı jasaý.
Sýbektıvti faktor – ınovasıalyq prosestiń sýbektisimen baılanysty, ol ınovasıalyq prosesterdiń sýbektileri pedagog - ǵalymdar, muǵalimder men ınovasıalyq baǵyttaǵy bilim salasynyń qyzmetkeri bolyp tabylady[2]
Pedagogıkalyq ınovasıalardy klassıfıkasıalaý nátıjesinde biz ádistemelik ınovasıalardy kóbirek qoldanamyz.

Ádistemelik ınovasıalar - bul oqytý men tárbıe berý, sabaq berý men oqý, oqý – tárbıelik prosesti uıymdastyrý ádistemesi salasyndaǵy ınovasıa. Olar tabıǵı-ǵylymı jáne gýmanıtarlyq pánderdi qamtıtyn mektepke deıingi tárbıeden joǵary bilim berýge deıingi oqytý prosesin, kadrlardy daıarlaý jáne qaıta daıyndaýdy qamtıtyn bilim berý salasynda keń taraǵan.
Jańa nátıjege baǵyttalǵan bilim – ınovasıalyq bilim. Quzirettilik bilim berý jaǵdaıynda qoǵamnyń mádenı, áleýmettik, ekonomıkalyq suranysty qanaǵattandyratyn, álemdik básekege tótep bere alatyn, teorıalyq bilimin kez kelgen jaǵdaıda óz is - tájirıbesinde paıdalana alatyn bilim. [3]
Inovasıalyq bilim berý – iskerliktiń jańa túri. Inovasıalyq qyzmet oqý isin damytýǵa, pánderdiń mánin tereńdetýge, oqytýshynyń kásiptik sheberligin arttyrýǵa basqa jańa tehnologıalardy engizýge, paıdalanýǵa jáne shyǵarmashylyq jumystar júrgizýge baǵyttalǵan. Mundaı tehnologıalardy qoldaný – birinshiden, oqytýshy utady, ıaǵnı ol sabaqty tıimdi uıymdastyrýǵa kómektesedi, oqýshynyń pánge degen qyzyǵýshylyǵy artady, ekinshiden, oqýshy utady, sebebi onyń taqyryp boıynsha tanymy keńeıedi. Osylaısha bilim berýdiń qalyptasqan ádistemesine oqytýdyń jańa tehnologıasy turǵysynan ózgerister engizilse, bilim sapasy da arta túspek.
Iaǵnı orys pedagogi K. D. Ýshınskıı aıtqandaı, qazirgi zaman talabyna saı, ár muǵalim óz bilimin jetildirip, eski birsaryndy sabaqtardan góri, jańa talapqa saı ınovasıalyq tehnologıalardy óz sabaqtarynda kúndelikti paıdalansa, sabaq tartymdy da, mándi, qonymdy bolary sózsiz degen pikirmen tolyqtaı kelisýge bolady.
Muǵalimniń aıtqanyn ózine qaıtalaýdan góri, oqýshylardy izdendire otyryp, oı - pikirin taısalmaı aıtýǵa umtyldyrý balanyń oılaý qabiletin damytady. Iaǵnı jańa tehnologıa qaryshtap damyp jatqan qoǵamda mektep nemese kásiptik bilim berý turǵysynan osy ádisterdi paıdalanýdyń tıimdiligi mol.
Qazaq tili sabaǵynan jańa ınovasıalyq tehnologıalardy paıdalana otyryp, óz is - tájirıbemde mynadaı qurylym júıesin túzemin.