InfoHub Logo

Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń İshki qyzmet jarǵysy. Áskerı qyzmetshilerdiń jalpy mindetteri. Áskerı ataqtar jáne aıyrý belgileri.
Maqsaty:
1. Oqýshylardyń bilimin jetildirý.
2. Árbir balanyń boıyndaǵy ultjandylyq qasıetin damytý jáne rýhyn joǵary, berik ustaý sezimin jetildirý.
3. Áskerı qyzmetshilerdiń jalpy mindetteri týraly túsinik berý.
Oqý suraǵy:
1. Áskerı qyzmetshilerdiń jalpy mindetteri. Áskerı ataqtar jáne aıyrý belgileri.
2. Áskerı qyzmetshilerdiń áskerı ádeptiligi men minez – qulqy.
3. Komandırler (bastyqtar) men baǵynyshtylar. Aǵa jáne kishi shendiler.
Ýaqyt – 45 mınýt.
Sabaq ótetin oryn – AÁD kabıneti.
Ádis - Áńgime.
Kórnekti quraldar – AÁD oqýlyǵy.
Sabaqtyń júrgizý tártibi
Kirispe – 5 mın.
Oqý suraǵy – 35 mın.
Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń áskerı qyzmetshisi qyzmettik is - áreketinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyn, zańdaryn, áskerı jarǵylardyń talaptaryn basshylyqqa alýy jáne saıası maqsattardy kózdeıtin qoǵamdyq uıymdar men birlestikterdiń qyzmetine qatysy bolmaýy tıis.
Ol:
 Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyn, zańdaryn qatań saqtaýǵa jáne áskerı jarǵylardyń talaptaryn oryndaýǵa;
 áskerı antqa adal bolýǵa, óz halqyna janqıarlyqpen qyzmet etýge, erlikpen, Qazaqstan Respýblıkasyn qyraǵylyqpen, qasyq qany qalǵansha aıanbaı qorǵaýǵa, áskerı boryshyn adal oryndaýǵa, áskerı qyzmettiń qıyndyqtaryn tabandylyqpen ótkerýge;
 óz Otanynyń patrıoty bolýǵa, túrli ulttardyń áskerı qyzmetshileriniń arasyndaǵy dostyqty nyǵaıtýǵa;
 adal, tártipti, erjúrek bolýǵa, áskerı boryshyn oryndaý kezinde baıypty bastama jasaýǵa;
 komandırlerge (bastyqtarǵa) sózsiz baǵynýǵa jáne olardy urysta qorǵaýǵa, áskerı bólimniń jaýyngerlik týyn saqtaýǵa;
 áskerı kásiptik bilikti udaıy meńgerýge, óziniń mashyqtanýy men áskerı sheberligin jetildirýge;
 ózine senip berilgen qarý men áskerı tehnıkany bilýge jáne olardy udaıy ázirlikte ustaýǵa, áskerı múlikti jáne basqa da materıaldyq qundylyqtardy saqtaýǵa;
 áskerı baýyrlastyqty baǵalaýǵa, joldastaryn qaýipten qutqarýǵa kómektesýge, olarǵa sózimen de, isimen de kómektesýge, árqaısysynyń ar - namysy men abyroıyn qurmetteýge, ózine jáne basqa da áskerı qyzmetshilerge qatysty turpaıylyq pen qorlaýǵa jol bermeýge, olardy laıyqsyz is - qylyqtardan tejeýge;
 áskerı ádeptilik, minez - qulyq pen áskerı sálesdesý qaǵıdalaryn saqtaýǵa, árdaıym jáne barlyq jerde óz qadir - qasıeti men abyroıyn bıik tutýǵa, nysandy kıimin taza, uqypty kıýge;
 qyraǵy bolýǵa, áskerı jáne memlekettik qupıany qatań saqtaýǵa mindetti.

Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń áskerı
qyzmetshileriniń áskerı ataqtarynyń tizbesi

Quramy Áskerı ataqtar
áskerlik kemelik
Jaýynger men matrostar Qatardaǵy jaýynger
Efreıtor Matros
Aǵa matros
Serjanttar (starshınalar) Kishi serjant
Serjant
Aǵa serjant
Úshinshi dárejeli serjant
Ekinshi dárejeli serjant
Birinshi dárejeli serjant
Shtab - serjant
Sheber – serjant
Ekinshi dárejeli starshına
Birinshi dárejeli starshına
Bas starshına
Úshinshi dárejeli starshına
Ekinshi dárejeli starshına
Birinshi dárejeli starshına
Shtab - starshına
Sheber - starshına
Kishi ofıserler
Leıtenant
Aǵa leıtenant
Kapıtan Leıtenant
Aǵa leıtenant
Kapıtan - leıtenant
Aǵa ofıserler
Maıor
Podpolkovnık
Polkovnık 3 - dárejeli kapıtan
2 - dárejeli kapıtan
1 - dárejeli kapıtan
Joǵary ofıserler General - maıor
General - leıtenant
General - polkovnık
Armıa generaly Kontr - admıral
Vıse - admıral
Admıral

Medısınalyq nemese ádilet, áskerı - eseptik mamandyqtary bar ofıserlerdiń áskerı ataqtaryna tıisinshe «medısına qyzmetiniń», «ádilet», t. b. sózder qosylyp aıtylady.
Avıasıanyń joǵarǵy quramdaǵy ofıserleriniń áskerı ataqtaryna (ushqyshtyq, ınjenerlik, ınjenerlik-avıasıalyq daıyndyǵy bar) «avıasıalyq» degen sóz qosylyp aıtylady.
Qosalqy quramǵa shyqqan áskerı shendilerge «qosalqy quramdaǵy», demalystarǵa «demalystaǵy» degen sózder qosylyp aıtylady.

Áskerı qyzmetshilerdiń áskerı ádeptiligi men minez - qulqy

Áskerı qyzmetshiler árdaıym joǵary mádenıettiń, qarapaıymdylyq pen ustamdylyqtyń úlgisi bolýǵa, óziniń qadir - qasıetin qorǵaýǵa jáne basqalardyń qadir - qasıetin qurmetteýge tıis. Olar óz minez - qulqyna qarap, tek ózderi týraly ǵana emes, tutas alǵanda, Qarýly Kúshterdiń ar - abyroıy týraly pikir túıiletinin este ustaýy tıis.
Áskerı qyzmetshilerdiń arasyndaǵy ózara qarym - qatynastar ózara syılastyq negizinde qurylady. Qyzmet máseleleri boıynsha olar bir - birine: «siz» dep til qatýǵa tıis. Ózara jeke qatysý kezinde áskerı ataq áskerlerdiń túri nemese qyzmeti kórsetilmeı atalady.
Bastyqtar men aǵa shendiler qyzmet boıynsha baǵynyshtylar men kishi shendilerge til qatqanda, olardy áskerı ataǵy men ásker túri boıynsha nemese ataǵy boıynsha ǵana, sońǵy jaǵdaıda ataqtyń sońyna «myrza» degen sózdi qosa otyryp aıtady. Mysaly: «Qatardaǵy Omarov (Omarova)», «Qatardaǵy sarbaz myrza», «Serjant Egizbaev (Egizbaeva)», «Serjant myrza», t. b.
Áskerı oqý oryndarynyń áskerı ataqtary joq serjanttyq quramyn, kýrsanttaryn (tyńdaýshylarynyń), sondaı - aq oqý - áskerı bólimderiniń (bólimsheleriniń) kýrsanttaryn, olarǵa til qatqan kezde, tegin qosyp «kýrsant» dep nemese «Kýrsant myrza» dep ataý kerek.
Ózderine bastyq nemese aǵa shendi til qatqan kezde, áskerı qyzmetshiler, syrqattardy qospaǵanda, saptaǵydaı tiktelip, ózderin tanystyrady: laýazymyn, áskerı ataǵy men tegin ataıdy. Qol alysqan kezde, aǵa shendegisi qolyn birinshi bolyp beredi. Eger aǵa shendi qolǵapsyz bolsa, kishi shendi qol alysý aldynda oń qolynan qolǵabyn sheshedi. Bas kıimsiz áskerı qyzmetshiler qol alysýymen qosa basyn jeńil ıedi.
Baǵynyshtylar men kishi shendegiler qyzmet babymen bastyqtar men aǵa shendige til qatqan kezde, olardy ataǵynyń sońyna «myrza» degen sózdi qosyp, áskerı ataǵy boıynsha ataıdy. Mysaly: «Leıtenant myrza», «General - maıor myrza».
Áskerı qyzmetshiler saptan tys bir - birine tek áskerı ataǵy boıynsha ǵana emes, aty men ákesiniń aty boıynsha da til qatysa alady. Kúndelikti ómirde ofıserlerge «ofıser sózi» degen sendirýshi tirkesti qoldanýǵa ruqsat beriledi jáne bir - birimen qoshtasqan kezde: «Qosh bolyńyz!» degen sózdiń ornyna: «Quzyryńyzǵa quldyq!» dep aıtýǵa jol beriledi.
Qarýly Kúshterdiń azamattyq qyzmetkerlerine til qatqan kezde, áskerı qyzmetshiler olardy laýazymynyń sońyna «myrza» degen sózdi qosa otyryp, laýazymy nemese tegi boıynsha ataıdy.
Áskerı ataqtardy burmalaý, ádepsiz sózderdi, laqap jáne mazaq attardy qoldaný, dóreki jáne júrdim - bardym sóılesý áskerı ar - namys pen áskerı qyzmetshilerdiń qadir - qasıeti uǵymyna syıyspaıdy.

Komandırler (bastyqtar) men baǵynyshtylar.
Aǵa jáne kishi shendiler

Óziniń qyzmet jaǵdaıy men áskerı ataǵy boıynsha bir áskerı qyzmetshi bir - birine qatysty bastyq nemese baǵynyshty bolýy múmkin.
Bastyqtyń baǵynyshtyǵa buıryqtar berý quqyǵy bar jáne olardyń oryndalýyn baqylaýdy júzege asyrýǵa mindetti. Bastyq baǵynyshty úshin ádeptilik pen ustamdylyqtyń úlgisi bolýǵa tıis. Baǵynyshtynyń adamdyq qadir - qasıetin qorlaıtyn is - áreketi úshin bastyq jaýapkershilikte bolady.
Baǵynyshty bastyqtyń buıryqtaryn sózsiz oryndaýǵa mindetti.
Atqaratyn shtattyq laýazymy boıynsha qyzmettik mindetterine sáıkes baǵynyshtylarǵa basshylyqty júzege asyrýshy áskerı qyzmetshiler óziniń qyzmet jaǵdaıy boıynsha bastyqtar bolyp tabylady.
Komandır qyzmeti jóninen ózine baǵynyshty áskerı qyzmetshiler úshin bastyq bolyp tabylady.
Qyzmeti jóninen ýaqytsha bolsa da áskerı qyzmetshiler baǵynatyn bastyqtar tikeleı bastyqtar bolyp tabylady.
Baǵynyshtyǵa eń jaqyn tóte bastyq tikeleı bastyq dep atalady.
Qyzmet jóninen baǵynyshtylyq tártibine baılanyssyz mynadaı áskerı qyzmetshiler áskerı ataǵy boıynsha bastyqtar bolyp tabylady:
• Armıa generaldary, admıraldar – aǵa jáne kishi ofıserler, starshınalar, serjanttar, jaýyngerler men matrostar úshin;
• Generaldar, admıraldar, polkovnıkter men 1 - dárejeli kapıtandar – kishi ofıserler, starshınalar, serjanttar, jaýyngerler men matrostar úshin;
• Podpolkovnık shenindegi aǵa ofıserler, 2 - dárejeli kapıtandar, maıorlar, 3 - dárejeli kapıtandar – starshınalar, serjanttar, jaýyngerler men matrostar úshin;
• Kishi ofıserler – starshınalar, serjanttar, jaýyngerler men matrostar úshin;
• Starshınalar men serjanttar – olarmen bir áskerı bólimdegi jaýyngerler men matrostar úshin.
Óziniń qyzmet jaǵdaıy men áskerı ataǵy boıynsha basqa áskerı qyzmetshilerge qatysty olardyń bastyqtary nemese baǵynyshtylary bolyp tabylmaıtyn áskerı qyzmetshiler aǵa nemese kishi shendiler bolyp tabylady.
Aǵa shendilik áskerı qyzmetshilerdiń áskerı ataqtylarmen aıqyndalady. Áskerı ataǵy boıynsha aǵa shendilerdiń kishi shendilerden áskerı tártipti, qoǵamdyq rettilikti, minez - qulyq qaǵıdalaryn, áskerı kıim nysanyn kıip júrýdi jáne áskerı sálemdesý rásimin oryndaýdy buzǵany úshin olardan osy jolsyzdyqtardy joıýǵa talap etýi tıis. Ataǵy boıynsha kishi shendiler aǵa shendilerdiń osy talaptaryn sózsiz oryndaýǵa mindetti.
Bir - birine baǵynyshsyz áskerı qyzmetshiler mindetterin birlese oryndaǵan rette, olardyń qyzmettik ózara qarym - qatynasyn komandır (bastyq) aıqyndamaǵan bolsa, olardyń laýazymy boıynsha joǵary turǵany, al laýazymdary birdeı bolǵan rette áskerı ataǵy boıynsha aǵa shendisi bastyq bolyp tabylady.

Qorytyndy – 5 mınýt.
Oqýshylardy baǵalaý, úıge tapsyrma berý