InfoHub Logo

Sabaqtyń maqsaty: Tabıǵatty qorǵaý. Ekologıalyq tárbıe negizin qalyptastyrý.
Elimizdegi qalyń jurtshylyqty alańdatyp otyrǵan ekologıalyq máseleler týraly aıtý, adamdardyń sharýashylyq áreketinen týyndap otyrǵan ekologıalyq máselelerdiń sheshý joldaryn tabýǵa at salysý
Kórnekiligi: slaıd, naqyl sózder
Naqyl sózder:
1. Ekologıa – taǵdyry.
2. Tabıǵatsyz adamdardyń kúni joq,
Muny aıtýǵa tabıǵattyń tili joq.
3. Jer baılyǵy – el baılyǵy.
Muǵalimniń sózi
Qurmetti ustazdar men oqýshylar! Búgingi 7 «a» klass oqýshylary daıyndaǵan «Tabıǵattyń taryltpaıyq móldir káýsar tynysyn» atty ashyq tárbıe saǵatymyzdy ashyq dep jarıalaımyz.

1 - júrgizýshi:
Tabıǵattyń taryltpaıyq,
Móldir, káýsar tynysyn,
Pák tabıǵat!
Júregimniń tamyljyǵan jyrysyń!
Eı, adamdar!
Qalaı ǵana qatigezdik jasaısyń,
Ol anań ǵoı, al sen onyń kenje ulysyń

2 - júrgizýshi:
Eı, adamdar!
Kún men gúlden jaralǵan,
Ot sezim men meıirim sodan taralǵan.
Tirshilik ıesi – Jer anaǵa qarańdar!
Zor qaıǵydan kúrsingende,
Ah, urady dúnıe,
Jaratylys zańdylyǵy buzylsa,
Sonda bolar, kim ıe?

1 - júrgizýshi:
Pák aýaǵa keshegi kim nalady?
Tútin, tuman aspandy tumshalady.
Kir shalady aqqýlardyń qanatyn,
Sony oılasań, kóńildi kir shalady.

2 - júrgizýshi:
Sekseýildiń ornynda kómir qalyp,
Aman ba, ózi turǵan óńir nalyp?
Aq mamyqtaı aqsha qar shaharlarǵa,
Endi jaýsa jaýady qońyrlanyp.

1 - júrgizýshi:
Bar deısiń be, ómirde azap ondaı,
Dúnıe ozsa, ol endi azady ońbaı.
Adam taza bolmaıdy eshqashanda,
Aınalaıyn tabıǵat taza bolmaı.

1 - oqýshy:
- Ekologıa! Bóten sóz.
Bir týǵanyń biraq ta.
Bilgenge bul kósem sóz,
Máńgi qalar qulaqta.
«Eko - eko» – úı, Otan,
Ejelden - aq grekshe,
Sóz patshasyn unatam.
Júregime gúl ekse,
Bizge ǵylym – «logıa».
Tutqasy bar álemniń,
Onsyz meken joq uıa.
Joq kıesi óleńniń,
Óz úıiń – óleń tósegiń,
Tabıǵat bop qalady.
Oǵan atqan kesegiń,
Óz basyńdy jarady.

2 - oqýshy:
Ekologıa – ómirdiń,
Soǵyp turǵan júregi.
Eı, tabıǵat, balańmyn,
Erteńińe alańmyn.
Densaýlyǵy ǵalamnyń,
Densaýlyǵy adamnyń!

3 - oqýshy:
Aral qashyp alysqa, saǵyndyrdy,
Kóbikti izdep, kez edi saǵym muńdy.
Sortań jerdiń sorańyn daýyl julqyp,
Órteıdi kún aptaby, shaǵyl qumdy.

2 - júrgizýshi: Kórinis: Ekologıalyq álippe nemese «sarqylmaıtyn sheksiz baılyqtar»: jer, sý, aýa, - jan - janýarlar men ósimdikter týraly Dana ata men qos bala – Jaılaý men Sýattyń muńdy da syrly áńgimesi.
Dana ata: Aınalaǵa qarasańdar, adamzat qoǵamynyń qazir ekologıalyq toqyraý bosaǵasynda turǵanyn baıqaý qıyn emes. Adam balasy buǵan tıisti dárejede kóńil bólip, kún uzartpaı sol tabaldyryqty qashyqtatýǵa áreket etpese, jer ústindegi tirshilik ataýlyǵa apat qaýip tóneri haq. Adamzat halyqtardan, halyqtar jeke adamdardan turady. Sondyqtan ár kisiniń ekologıanyń jaqsarýy jolynda kúresýi kerek. Teńizder tamshylardan quralady... Mysaly, Aral, Balqash...
Jaılaý: E - e, endi birdeńe túsine bastaǵan sıaqtymyn. Al fotosıntez degenimiz ne?
Sýat: Fotosıntez – Jerge túsken Kún sáýlesiniń energıaǵa aınalýy.
Jaılaý: Solaı deńiz...
Dana ata: Balalar, álemdegi jan – janýar, adamzat pen ósimdikter dúnıesiniń tirshiligi sol fotosıntezge táýeldi. Basqasha aıtsaq, fotosıntez degenimiz – organıkalyq zattar. Ol – ottegi. Al, jer betindegi tirshilik ottegisiz kún keshe almaıdy.
Sýat: Orman – toǵaı, jasyl alańnyń joıylýy tek fotosıntez qoryn kemitip qoımaıdy, topyraq erozıasyn kúsheıtip, aýa raıyn ózgertedi degendi estip edim:
Dana ata: Iá, Adamzat balasynyń uzaq jyldar boıy Jer – Anaǵa jasaǵan ozbyrlyqtarynyń nátıjesi ekologıalyq apat degen alyp aıdahar bop ózine qaıta shapqaly tur. Sol jeti basty aıdahardyń bir basy - aýa. Adam tamaqsyz 30 - 35 kún, sýsyz bes kún shydasa, aýasyz bar bolǵany bes - aq mınýt ómir súre alatyny senderge belgili me?
Jaılaý: Muny bir jerden oqyǵan sıaqtymyn.
Dana ata: Al, aýa degen negizinen ottegiden turatynyn bilesińder ǵoı?
Sýat: Bilemiz, ata.
Dana ata: Bilseńder jaqsy. Al Respýblıkamyzdan kúnine neshe ret ushyp jatqan samoletterdiń árqaısysy 50 tonna ottegi jutady. Jer betindegi mıllıondaǵan mashınalar men áýedegi qaptaǵan samoletterdiń qansha ottegin obyp jatqanyn, káne, ózderiń eseptep kórińdershi.
Sýat: Ata, ol sumdyq kóp san bolady ǵoı. Esepteý mashınasy kerek shyǵar.
Dana ata: Budan jıyrma shaqty jyl buryn mektepterde «dúnıedegi taýsylmaıtyn sheksiz baılyqtar - aýa men sý, orman - toǵaı» dep oqytylatyn. Al, qazir aýanyń da azaıyp, toǵaıdyń da joıylyp, teńizdiń de tartylatynyna kózimiz jetti.
Jaılaý: Iá, qazir solaı, ata. Mysaly, Qarabuǵaz múlde joıylyp barady.
Sýat: Al, Aral, Kaspıı teńizderi men Balqash kóline kim arasha bolady?
Jaılaý: Ataı, ottegisiz ot jaǵýǵa bola ma?
Sýat: Menińshe, ottegisiz ot jaǵylmaıdy.
Dana ata: Jer betindegi 502 mıllıard adam otsyz tamaq ishe almaıdy. Sonda baıqaısyńdar ma, álemdik aýa basseıininiń búlinýine kókke ushyp jatqan raketalardan bastap, úı sharýasyndaǵy árbir tamaq pisiretin áıelderge deıin «atsalysady» eken. Al, paıdasyz janyp jatqan ottar qanshama...
Jaılaý: Apyraı, á! Sonda orynsyz ot jaqsaq, ol da tabıǵatqa zıandy eken ǵoı.
Sýat: Árıne, ol da azaıyp bara jatqan ottegini odan ári tómendetýge óz úlesin qosady ǵoı.
Dana ata: Ol tek aýadaǵy ottegini azaıtyp qana qoımaıdy, kómir qyshqyl gazdaryn kóbeıtetinderin umytpańdar.

Aqtóbe oblysy, Baıǵanın aýdany,
Jarly selosy, Baıǵanın orta mektebi
Qarataeva Gúlbaný