اباي شىعارماشىلىعى: تابيعات ليريكاسى
قاراعاندى وبلىسى، ساران قالاسىنىڭ
№7جببمي بيولوگيا جانە حيميا ءمۇعالىمى
ەرمەكوۆا گۇلنار سادۋاقاس قىزى
اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 170 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ وتكىزىلگەن «اباي شىعارماشىلىعى: تابيعات ليريكاسى» اتتى سىنىپ ساعاتىنىڭ جوسپارى
7 سىنىپ
ماقساتى: ابايدىڭ تابيعات تۋرالى شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تابيعاتقا دەگەن جاناشىر كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋ، ەلجاندىلىققا، تۋعان جەرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ. (سلايد 2)
قۇرال - جابدىقتار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تانىستىرىلىم، ۆيدەوماتەريال، سۋرەتتەر.
ابايدىڭ دۇنيەگە كەلۋى تۋرالى 2 مينۋتتىق ۆيدەوماتەريال كورسەتىلەدى.
كىرىسپە ءسوز:
شىن حاكىم، ءسوزىڭ اسىل – باعا جەتپەس
ءبىر ءسوزىڭ مىڭ جىل جۇرسە ءدامى كەتپەس.
قارادان حاكىم بولعان سەندەي جاننىڭ
الەمنىڭ قۇلاعىنان ءانى كەتپەس! – دەپ قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى ماعجان جۇمابايەۆ باعا بەرگەن كەمەڭگەر اباي وسىلاي دۇنيە ەسىگىن اشقان ەدى.(سلايد 3)
اباي ءوز اۋىلىندا ارابشا حات تانىعاننان كەيىن، ون جاسىندا سەمەي قالاسىنداعى احمەت ريزانىڭ مەدرەسەسىندە 3 جىل وقيدى. وقۋعا زەرەك، ۇعىمتال اباي ءدىني ساباقتارمەن قوسا ءوز بەتىنشە اراب، پارسى تىلدەرىن ۇيرەنىپ، شىعىس كلاسسيكتەرى: نيزامي، ساعدي، حافيز، ناۋاي، فيزۋلي ەڭبەكتەرىمەن تانىسىپ، تاعىلىم الادى.
اباي اقىل - وي ساناسى تولىسقان شاعىندا ەل بيلەۋ ىسىنەن اۋلاقتانىپ، اقىندىق ونەر جولىنا تۇسەدى. ءوز بەتىنشە شىعىس، باتىس، ورىس ەلدەرى اقىندارىنىڭ، ويشىل وقىمىستىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن وقىپ، ءبىلىمىن تولىقتىرادى. ءوز زامانىنىڭ ءتۇرلى الەۋمەتتىك پروبلەمالارىن فيلوسوفيالىق تۇرعىدان كوتەرۋمەن قاتار، ابايدىڭ تابيعاتتى جىرلاپ جازعان ولەڭدەرى دە كوپ. ءبىز بۇگىن سول ولەڭدەر ارقىلى اباي الەمىنىڭ ءبىر قىرىن تانىماقپىز.
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنا ارنالعان سىنىپ ساعاتىمىزدا باستاماس بۇرىن توپقا بولىنەيىك، ول ءۇشىن مەن تاراتقان سۋرەتتەر بويىنشا توپقا بولىنىڭىزدەر. (وقۋشىلارعا قىس، كوكتەم، جاز مەزگىلدەرى بەينەلەنگەن سۋرەتتەر تاراتىلادى)
سىنىپ ساعاتىمىز ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنا ارنالعاندىقتان تابيعات ءسوزىنىڭ ماعىناسىن اشىپ الايىق. سىزدەر تابيعات ءسوزىن قالاي ءتۇسىندىرىپ بەرە الاسىزدار؟ (ءار توپ ءبىر مينۋتتان سوڭ شاعىن وي - قورىتىندىلارىن ايتادى).
شىنىمەن، تابيعات دەگەنىمىز - ءبىزدى اينالا قورشاعان ورتا. ول - تىنىس الاتىن اۋامىز، ىشەتىن كاۋسار سۋىمىز، باسىپ جۇرگەن توپىراعىمىز. سىڭسىپ ءان سالعان ورمان، باسىن يگەن يزەن مەن سەلەۋ، ءيىسى اڭقىعان جۋسان، سۇڭقىلداعان اققۋ، جەلپىلدەگەن كوبەلەك - ءبارى دە تابيعيت سىيى. (سلايد 4)
دالا، دالا بۇل دالا سەلەۋلەگەن،
جىرمەن ۇيىقتاپ، ويانعان ولەڭمەنەن.
دالا دەگەن كۇيساندىق بۇل قازاققا،
اباي دەسە قۇلاعى ەلەڭدەگەن،- دەپ مۇقاعالي ايتقانداي، اباي - ۇلى دالا اقىنى، جىرلارىندا سول دالانى سۋرەتتەدى. ءبىز قالا ادامدارى سايىن دالا تۋرالى نە بىلەمىز؟ اباي سياقتى دالانىڭ ساف اۋاسىن جۇتىپ، قۇيرىق - جالى سۇزىلگەن تۇلپار مىنبەسەك تە دالا تۋرالى بيولوگيا، گەوگرافيا پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىمىز بار. ەندەشە سول بىلىمدەرىمىزدى كورسەتەيىك. ءقازىر ءار توپ دالادا وسەتىن وسىمدىكتەر مەن مەكەندەيتىن جانۋارلارىن جازىپ شىقسىن. (وقۋشىلارعا 2 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى). ودان سوڭ تانىستىرىلىم ارقىلى دالا بەينەلەنگەن سۋرەتتەر بەرىلەدى. ونداعى جانۋارلار جانە وسىمدىكتەر كورسەتىلەدى. (سلايد 5، 6، 7، 8)
سارىارقانىڭ سايىن ءتوسىن مەكەندەپ، شىڭعىستاۋدىڭ بوكتەرىندە جاۋھار جىرلارىن جازعان اباي شىعارماشىلىعىمەن قانشالىقتى تانىس ەكەندەرىڭىزدى ءبىلۋ ءۇشىن توپتىق جۇمىس ورىندايىق، ول ءۇشىن تابيعات كورىنىستەرى بەينەلەنگەن ابايدىڭ شىعارمالارىنىڭ اتاۋلارىن جازىڭىزدار. سىزدەرگە ەكى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. (ۋاقىت وتكەن سوڭ توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، شىعارمالاردىڭ اتىن وقيدى، ءمۇعالىم ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى شىعارمالاردىڭ ءتىزىمىن كورسەتىپ، وقۋشىلار ءوز جازعانىمەن سالىستىرادى.) (سلايد 9)
«جازعىتۇرى»، «جاز»، «كۇز»، «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا»، «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «شوقپارداي كەكىلى بار...» سياقتى ولەڭدەرى ءىرى شەبەرلەردىڭ قولىنان شىققان عاجاپ سۋرەتتەردەي وتە كوركەم، وتە ۇعىمدى، سونىمەن بىرگە بۇل — تەك قازاق دالاسىندا كەزدەسەتىن كورىنىستەر.
ەندى سول كورىنىستەردى ءبىر ءسات كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتۋ ءۇشىن الدارىڭىزعا بەرىلگەن شىعارمانى سۋرەت ارقىلى بەينەلەپ كورىڭىزدەر. (ءبىر توپقا «قىس»، ءبىر توپقا «جازعىتۇرى»، ءبىر توپقا «جازدىگۇن شىلدە بولعاندا» ولەڭدەرى بەرىلەدى، ءار توپتان ءبىر سۋرەتشى شىعىپ جۇمىس ىستەي باستايدى )
ەندى ءار توپتان ءبىر وقۋشى ءوز جىل مەزگىلىنە سايكەس اباي ولەڭىن وقىپ بەرسىن (وقۋشىلار ولەڭ وقيدى)
اباي شىعارمالارىنا كوپتەگەن اندەر جازىلعانىن بىلەسىڭدەر. ەندى ءبىر مەزەت انگە كەزەك بەرەيىك. (ابايدىڭ «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ءانى ورىندالادى).
اباي ولەڭدەرىندە تابيعات بەينەسىن سيپاتتاپ قانا قويعان جوق، تابيعات كورىنىسى ۇنەمى ادام بەينەسىمەن، ومىرىمەن استاسىپ جاتتى. مىسالى، قىستى ول: «اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى، سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى... كارى قۇداڭ — قىس كەلىپ، الەك سالدى» دەپ، قازاقتىڭ قاتاڭ شالدارىنا ۇقساتادى. سونىمەن قاتار، قازاقتىڭ سول كەزدەگى قىستا دا كيىز ۇيدە وتىراتىن تۇرمىسىن ەلەستەتىپ، «بورانداي بۇرق - سارق ەتىپ دولدانعاندا، التى قانات، اق وردا ءۇي شايقالدى» دەيدى.
مەزگىل تاقىرىبىنا جازعان ولەڭدەرىنەن تابيعات كورىنىستەرىنەن باسقا اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك ءومىرى دە، باي مەن جارلىنىڭ تۇرمىسىنداعى ايىرماشىلىق تا، تاپتىق تەڭسىزدىك تە كورىنىس بەرىپ تۇرادى.
قازاق ءۇشىن ءتورت تۇلىك مالدىڭ ماڭىزىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق بولار. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە قادىرلەگەنى جىلقى تۇلىگى. جىلقى - قازاقتىڭ ءتورت تۇلىك مالىنىڭ سۇلۋى، مىنسە - كولىگى، ىشسە - قىمىزى، جاۋعا شاپسا - جان سەرىگى بولعان كيەلى جانۋار. اباي ءوز شىعارماسىندا جىلقىنىڭ سۇلۋلىعىن اسا شەبەرلىكپەن سۋرەتتەپ بەردى. سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا «اتتىڭ سىنى» ولەڭىن ۇسىنامىز. (سلايد 14)
مۇقيات تىڭدادىڭىزدار، ولاي بولسا، ابايدىڭ جىلقىنى الدارىڭىزعا بەرىلگەن سۋرەتتەگى جانۋارلارمەن قالاي تەڭەدى؟ (ءار توپقا قوي، قويان، بوكەن بەينەلەنگەن پاراق بەرىلەدى، وقۋشىلار تەڭەۋ سوزدەردى جازۋى كەرەك، مىسالى - بوكەن قاباق)
اباي اۋدارمالارىندا دا جان - جانۋارلار دۇنيەسى كورىنىس تابادى. ابايدىڭ قانداي اۋدارما مىسالدارىن بىلەسىزدەر؟ (وقۋشىلار اتاپ بەرەدى، ءمۇعالىم ينتەراكتيۆتى تاقتادان ابايدىڭ اۋدارعان مىسالدارىنىڭ ءتىزىمىن كورسەتەدى). ەندىگى كەزەكتە مەكتەپتىڭ دراما ۇيىرمەسىنىڭ ازىرلەگەن «شەگىرتكە مەن قۇمىرسقا» مىسالىن تاماشالايىق.
كرىلوۆتىڭ ءتۇپنۇسقاسى ورىسشا «سترەكوزا ي مۋراۆەي» دەپ اتالاتىنىن بىلەسىڭدەر. نەلىكتەن اباي ينەلىكتىڭ ورنىنا شەگىرتكە دەپ اۋداردى. بيولوگيالىق تۇرعىدان العاندا ولاردىڭ قانداي ۇقساستىقتارى بار؟ (وقۋشىلارعا ينەلىك پەن شەگىرتكەنىڭ سۋرەتى بەرىلەدى، ولار ءوز ويلارىن ايتادى.)
سۋرەتشىلەرىمىزدىڭ شىعارمالارىمەن تانىساتىن ۋاقىت كەلدى. (وسىدان سوڭ ءار توپتىڭ سۋرەتشىلەرى وزدەرى سالعان سۋرەتتى ۇسىنىپ، ويلارىن جەتكىزەدى.)
اباي الەمى - شەكسىز الەم. ونى از عانا ۋاقىتتا جەتكىزىپ ايتۋ مۇمكىن ەمەس. ابايدىڭ تابيعات تۋرالى جازىلعان شىعارمالارىنىڭ شاعىن عانا بولىگىن زەردەلەۋگە تىرىستىق. اباي مەن تابيعاتتىڭ ءبىرتۇتاس ەكەنىن بىلدىك. تابيعات بىزگە وگەي انا ەمەس. ءبىزدى ايالاپ، بار جاقسىسىن بىزدەن ايامايدى. ەندەشە، ءبىز دە اياۋلى پەرزەنت رەتىندە تۋعان ولكەمىزدى سۇيە بىلەيىك.
ءوز ەلىمنىڭ باسى بولماسام دا،
سايىنىڭ تاسى بولايىن - دەگەن ناقىل ءسوز بار. ءوز جەرىن سۇيەتىن، حالقىن قۇرمەتتەيتىن ەلىمىزگە پايدالى ازامات بولىڭدار.
ەندى بۇگىنگى جۇمىسىمىزدى قورىتىندىلاۋ ءۇشىن الدارىڭا بەرىلگەن ستيكەرگە بۇگىنگى شارا تۋرالى ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەكتەرىڭىزدى جازىڭىزدار. (ول جازبالاردىڭ 1 - 2 وقىلادى). ءبىزدىڭ سىنىپ ساعاتىمىزعا قاتىسىپ وتىرعان سىنشى دوستارىمىز توپ جۇمىسىنا باعا بەرىپ ءوتسىن. (ماراپاتتاۋ).
ءبىزدىڭ اباي اتامىزدىڭ تابيعات ليريكاسىنا جاساعان شاعىن ساياحاتىمىز اياقتالدى. كوڭىل قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت! كورىسكەنشە كۇن جاقسى!
№7جببمي بيولوگيا جانە حيميا ءمۇعالىمى
ەرمەكوۆا گۇلنار سادۋاقاس قىزى
اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 170 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ وتكىزىلگەن «اباي شىعارماشىلىعى: تابيعات ليريكاسى» اتتى سىنىپ ساعاتىنىڭ جوسپارى
7 سىنىپ
ماقساتى: ابايدىڭ تابيعات تۋرالى شىعارمالارى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ تابيعاتقا دەگەن جاناشىر كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتۋ، ەلجاندىلىققا، تۋعان جەرىن قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ. (سلايد 2)
قۇرال - جابدىقتار: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تانىستىرىلىم، ۆيدەوماتەريال، سۋرەتتەر.
ابايدىڭ دۇنيەگە كەلۋى تۋرالى 2 مينۋتتىق ۆيدەوماتەريال كورسەتىلەدى.
كىرىسپە ءسوز:
شىن حاكىم، ءسوزىڭ اسىل – باعا جەتپەس
ءبىر ءسوزىڭ مىڭ جىل جۇرسە ءدامى كەتپەس.
قارادان حاكىم بولعان سەندەي جاننىڭ
الەمنىڭ قۇلاعىنان ءانى كەتپەس! – دەپ قازاقتىڭ ءبىرتۋار ۇلى ماعجان جۇمابايەۆ باعا بەرگەن كەمەڭگەر اباي وسىلاي دۇنيە ەسىگىن اشقان ەدى.(سلايد 3)
اباي ءوز اۋىلىندا ارابشا حات تانىعاننان كەيىن، ون جاسىندا سەمەي قالاسىنداعى احمەت ريزانىڭ مەدرەسەسىندە 3 جىل وقيدى. وقۋعا زەرەك، ۇعىمتال اباي ءدىني ساباقتارمەن قوسا ءوز بەتىنشە اراب، پارسى تىلدەرىن ۇيرەنىپ، شىعىس كلاسسيكتەرى: نيزامي، ساعدي، حافيز، ناۋاي، فيزۋلي ەڭبەكتەرىمەن تانىسىپ، تاعىلىم الادى.
اباي اقىل - وي ساناسى تولىسقان شاعىندا ەل بيلەۋ ىسىنەن اۋلاقتانىپ، اقىندىق ونەر جولىنا تۇسەدى. ءوز بەتىنشە شىعىس، باتىس، ورىس ەلدەرى اقىندارىنىڭ، ويشىل وقىمىستىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن وقىپ، ءبىلىمىن تولىقتىرادى. ءوز زامانىنىڭ ءتۇرلى الەۋمەتتىك پروبلەمالارىن فيلوسوفيالىق تۇرعىدان كوتەرۋمەن قاتار، ابايدىڭ تابيعاتتى جىرلاپ جازعان ولەڭدەرى دە كوپ. ءبىز بۇگىن سول ولەڭدەر ارقىلى اباي الەمىنىڭ ءبىر قىرىن تانىماقپىز.
ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنا ارنالعان سىنىپ ساعاتىمىزدا باستاماس بۇرىن توپقا بولىنەيىك، ول ءۇشىن مەن تاراتقان سۋرەتتەر بويىنشا توپقا بولىنىڭىزدەر. (وقۋشىلارعا قىس، كوكتەم، جاز مەزگىلدەرى بەينەلەنگەن سۋرەتتەر تاراتىلادى)
سىنىپ ساعاتىمىز ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنا ارنالعاندىقتان تابيعات ءسوزىنىڭ ماعىناسىن اشىپ الايىق. سىزدەر تابيعات ءسوزىن قالاي ءتۇسىندىرىپ بەرە الاسىزدار؟ (ءار توپ ءبىر مينۋتتان سوڭ شاعىن وي - قورىتىندىلارىن ايتادى).
شىنىمەن، تابيعات دەگەنىمىز - ءبىزدى اينالا قورشاعان ورتا. ول - تىنىس الاتىن اۋامىز، ىشەتىن كاۋسار سۋىمىز، باسىپ جۇرگەن توپىراعىمىز. سىڭسىپ ءان سالعان ورمان، باسىن يگەن يزەن مەن سەلەۋ، ءيىسى اڭقىعان جۋسان، سۇڭقىلداعان اققۋ، جەلپىلدەگەن كوبەلەك - ءبارى دە تابيعيت سىيى. (سلايد 4)
دالا، دالا بۇل دالا سەلەۋلەگەن،
جىرمەن ۇيىقتاپ، ويانعان ولەڭمەنەن.
دالا دەگەن كۇيساندىق بۇل قازاققا،
اباي دەسە قۇلاعى ەلەڭدەگەن،- دەپ مۇقاعالي ايتقانداي، اباي - ۇلى دالا اقىنى، جىرلارىندا سول دالانى سۋرەتتەدى. ءبىز قالا ادامدارى سايىن دالا تۋرالى نە بىلەمىز؟ اباي سياقتى دالانىڭ ساف اۋاسىن جۇتىپ، قۇيرىق - جالى سۇزىلگەن تۇلپار مىنبەسەك تە دالا تۋرالى بيولوگيا، گەوگرافيا پاندەرىنەن العان بىلىمدەرىمىز بار. ەندەشە سول بىلىمدەرىمىزدى كورسەتەيىك. ءقازىر ءار توپ دالادا وسەتىن وسىمدىكتەر مەن مەكەندەيتىن جانۋارلارىن جازىپ شىقسىن. (وقۋشىلارعا 2 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى). ودان سوڭ تانىستىرىلىم ارقىلى دالا بەينەلەنگەن سۋرەتتەر بەرىلەدى. ونداعى جانۋارلار جانە وسىمدىكتەر كورسەتىلەدى. (سلايد 5، 6، 7، 8)
سارىارقانىڭ سايىن ءتوسىن مەكەندەپ، شىڭعىستاۋدىڭ بوكتەرىندە جاۋھار جىرلارىن جازعان اباي شىعارماشىلىعىمەن قانشالىقتى تانىس ەكەندەرىڭىزدى ءبىلۋ ءۇشىن توپتىق جۇمىس ورىندايىق، ول ءۇشىن تابيعات كورىنىستەرى بەينەلەنگەن ابايدىڭ شىعارمالارىنىڭ اتاۋلارىن جازىڭىزدار. سىزدەرگە ەكى مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. (ۋاقىت وتكەن سوڭ توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، شىعارمالاردىڭ اتىن وقيدى، ءمۇعالىم ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى شىعارمالاردىڭ ءتىزىمىن كورسەتىپ، وقۋشىلار ءوز جازعانىمەن سالىستىرادى.) (سلايد 9)
«جازعىتۇرى»، «جاز»، «كۇز»، «قانسوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا»، «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «شوقپارداي كەكىلى بار...» سياقتى ولەڭدەرى ءىرى شەبەرلەردىڭ قولىنان شىققان عاجاپ سۋرەتتەردەي وتە كوركەم، وتە ۇعىمدى، سونىمەن بىرگە بۇل — تەك قازاق دالاسىندا كەزدەسەتىن كورىنىستەر.
ەندى سول كورىنىستەردى ءبىر ءسات كوز الدارىڭىزعا ەلەستەتۋ ءۇشىن الدارىڭىزعا بەرىلگەن شىعارمانى سۋرەت ارقىلى بەينەلەپ كورىڭىزدەر. (ءبىر توپقا «قىس»، ءبىر توپقا «جازعىتۇرى»، ءبىر توپقا «جازدىگۇن شىلدە بولعاندا» ولەڭدەرى بەرىلەدى، ءار توپتان ءبىر سۋرەتشى شىعىپ جۇمىس ىستەي باستايدى )
ەندى ءار توپتان ءبىر وقۋشى ءوز جىل مەزگىلىنە سايكەس اباي ولەڭىن وقىپ بەرسىن (وقۋشىلار ولەڭ وقيدى)
اباي شىعارمالارىنا كوپتەگەن اندەر جازىلعانىن بىلەسىڭدەر. ەندى ءبىر مەزەت انگە كەزەك بەرەيىك. (ابايدىڭ «جەلسىز تۇندە جارىق اي» ءانى ورىندالادى).
اباي ولەڭدەرىندە تابيعات بەينەسىن سيپاتتاپ قانا قويعان جوق، تابيعات كورىنىسى ۇنەمى ادام بەينەسىمەن، ومىرىمەن استاسىپ جاتتى. مىسالى، قىستى ول: «اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى، سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى... كارى قۇداڭ — قىس كەلىپ، الەك سالدى» دەپ، قازاقتىڭ قاتاڭ شالدارىنا ۇقساتادى. سونىمەن قاتار، قازاقتىڭ سول كەزدەگى قىستا دا كيىز ۇيدە وتىراتىن تۇرمىسىن ەلەستەتىپ، «بورانداي بۇرق - سارق ەتىپ دولدانعاندا، التى قانات، اق وردا ءۇي شايقالدى» دەيدى.
مەزگىل تاقىرىبىنا جازعان ولەڭدەرىنەن تابيعات كورىنىستەرىنەن باسقا اۋىلدىڭ الەۋمەتتىك ءومىرى دە، باي مەن جارلىنىڭ تۇرمىسىنداعى ايىرماشىلىق تا، تاپتىق تەڭسىزدىك تە كورىنىس بەرىپ تۇرادى.
قازاق ءۇشىن ءتورت تۇلىك مالدىڭ ماڭىزىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق بولار. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە قادىرلەگەنى جىلقى تۇلىگى. جىلقى - قازاقتىڭ ءتورت تۇلىك مالىنىڭ سۇلۋى، مىنسە - كولىگى، ىشسە - قىمىزى، جاۋعا شاپسا - جان سەرىگى بولعان كيەلى جانۋار. اباي ءوز شىعارماسىندا جىلقىنىڭ سۇلۋلىعىن اسا شەبەرلىكپەن سۋرەتتەپ بەردى. سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا «اتتىڭ سىنى» ولەڭىن ۇسىنامىز. (سلايد 14)
مۇقيات تىڭدادىڭىزدار، ولاي بولسا، ابايدىڭ جىلقىنى الدارىڭىزعا بەرىلگەن سۋرەتتەگى جانۋارلارمەن قالاي تەڭەدى؟ (ءار توپقا قوي، قويان، بوكەن بەينەلەنگەن پاراق بەرىلەدى، وقۋشىلار تەڭەۋ سوزدەردى جازۋى كەرەك، مىسالى - بوكەن قاباق)
اباي اۋدارمالارىندا دا جان - جانۋارلار دۇنيەسى كورىنىس تابادى. ابايدىڭ قانداي اۋدارما مىسالدارىن بىلەسىزدەر؟ (وقۋشىلار اتاپ بەرەدى، ءمۇعالىم ينتەراكتيۆتى تاقتادان ابايدىڭ اۋدارعان مىسالدارىنىڭ ءتىزىمىن كورسەتەدى). ەندىگى كەزەكتە مەكتەپتىڭ دراما ۇيىرمەسىنىڭ ازىرلەگەن «شەگىرتكە مەن قۇمىرسقا» مىسالىن تاماشالايىق.
كرىلوۆتىڭ ءتۇپنۇسقاسى ورىسشا «سترەكوزا ي مۋراۆەي» دەپ اتالاتىنىن بىلەسىڭدەر. نەلىكتەن اباي ينەلىكتىڭ ورنىنا شەگىرتكە دەپ اۋداردى. بيولوگيالىق تۇرعىدان العاندا ولاردىڭ قانداي ۇقساستىقتارى بار؟ (وقۋشىلارعا ينەلىك پەن شەگىرتكەنىڭ سۋرەتى بەرىلەدى، ولار ءوز ويلارىن ايتادى.)
سۋرەتشىلەرىمىزدىڭ شىعارمالارىمەن تانىساتىن ۋاقىت كەلدى. (وسىدان سوڭ ءار توپتىڭ سۋرەتشىلەرى وزدەرى سالعان سۋرەتتى ۇسىنىپ، ويلارىن جەتكىزەدى.)
اباي الەمى - شەكسىز الەم. ونى از عانا ۋاقىتتا جەتكىزىپ ايتۋ مۇمكىن ەمەس. ابايدىڭ تابيعات تۋرالى جازىلعان شىعارمالارىنىڭ شاعىن عانا بولىگىن زەردەلەۋگە تىرىستىق. اباي مەن تابيعاتتىڭ ءبىرتۇتاس ەكەنىن بىلدىك. تابيعات بىزگە وگەي انا ەمەس. ءبىزدى ايالاپ، بار جاقسىسىن بىزدەن ايامايدى. ەندەشە، ءبىز دە اياۋلى پەرزەنت رەتىندە تۋعان ولكەمىزدى سۇيە بىلەيىك.
ءوز ەلىمنىڭ باسى بولماسام دا،
سايىنىڭ تاسى بولايىن - دەگەن ناقىل ءسوز بار. ءوز جەرىن سۇيەتىن، حالقىن قۇرمەتتەيتىن ەلىمىزگە پايدالى ازامات بولىڭدار.
ەندى بۇگىنگى جۇمىسىمىزدى قورىتىندىلاۋ ءۇشىن الدارىڭا بەرىلگەن ستيكەرگە بۇگىنگى شارا تۋرالى ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەكتەرىڭىزدى جازىڭىزدار. (ول جازبالاردىڭ 1 - 2 وقىلادى). ءبىزدىڭ سىنىپ ساعاتىمىزعا قاتىسىپ وتىرعان سىنشى دوستارىمىز توپ جۇمىسىنا باعا بەرىپ ءوتسىن. (ماراپاتتاۋ).
ءبىزدىڭ اباي اتامىزدىڭ تابيعات ليريكاسىنا جاساعان شاعىن ساياحاتىمىز اياقتالدى. كوڭىل قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ راحمەت! كورىسكەنشە كۇن جاقسى!
You Might Also Like
