اباي تۋرالى شىعارما ەسسە
اباي تۋرالى شىعارما ەسسە
اباي قۇنانباي ۇلى (1845 — 1904) جىلى بۇگىنگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شىڭعىس تاۋى باۋرايىندا دۇنيەگە تۋىلعان. اباي قازاقتىڭ ادەبيەتىندە قايتالانباس ۇلى ويشى، فيلوسوف، اقىن. اباي ءوز بالالىق كەزىن اجەسى مەن اناسىنىڭ جانىندا وتكىزگەن. اباي ساناسىنا قاتىستى بار شۋاقتى قاسيەتتەر مەن اقىندىققا دەگەن ۇمتىلىس سەزىمى اجەسى مەن اناسىنىڭ اسەرىنەن سىڭگەن.
اباي اۋىلدىق مولدادان ءبىلىم الىپ، ساۋات اشىپ، كەيىننەن سەمەيگە ساۋاتتى دامىتۋ ماقساتپەن اتتانادى. اباي اقىن مەدرەسە وقۋىندا جۇرگەن ۋاقىتىندا شىعىس پوەزياسىنا قىزىقتانىپ، شىعىستىڭ اقىندارى سەكىلدى ولەڭدەر جازۋعا تالپىنادى. سەكسەنىنشى جىلدار ورتالىعىندا اباي اقىندىق جولىنا باعىت بۇرادى. اباي ولەڭ جانە شىعارمالارىن ءۇزىلىسسىز جازۋعا تىرىستى. دەگەنىمەن، سوناۋ كەزدەردەگى حالىقتىڭ ىشىندەگى تارتىستار اقىندىق ونەرمەن اينالىسۋدى قيىنداتانى. اباي اقىندىققا باعىت بۇرعاندا ولەڭدەرىن ءبىلىم، ونەر جانە مادەنيەتكە باعىتتادى. اباي 1885 جىلدا «جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم» - دەپ اتاعان تۇڭعىش شىعارماسىن جازدى. وسى ولەڭى تۇڭعىش ابايدىڭ شىعارماسى بولىپ، ابايدىڭ اقىندىق جولداعى ىزدەنىسىن تانىتتى.
ابايدىڭ قاراسوزدەرى
الەمدە ەش زات ءوزى تاڭداعان مۇراتقا جەتكىلىكتى قايرات پەن جىگەر جاساماي جەتۋ قيىن. عىلىم جانە ءبىلىمدى وقىۋ، وزىنشە ىزدەنۋ — قايرات بورلىسى. كەيبىرەۋلەر عىلىم جانە ءبىلىمدى اقىل — قايراتسىز ۇيرەنۋ قيىن. ابايدىڭ شىعارمالارى وسىنداي ماعىنالارعا تولى بولعان.
ابايدىڭ قايراتتى قاراسوزدەرى ونىڭ سوزگە دەگەن ونەرىنىڭ كوركەمدىك كۇشىن، دانالىعىن كورسەتكەن پروزالىق شىعارمالار بولىپ تابىلادى. ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ جالپىلىق سانى 45 بولەكتەن تقرادى. ولار تاقىرىپ نىسانىنان ءبىرعانا باعىتتا جازىلمادى، ولار ءار الۋان بولدى. ابايدىڭ 6 - 7 قاراسوزدەرى قىسقالاۋ بولسا، كەيبىرەۋلەرى تاقىرىپ جانە ماعىناسى جاعىنان اۋقىمدى بولدى. اباي ءوز قاراسوزدەرىندە تۋىندىنىڭ كوركىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ونىڭ اۋقۇمدىعى مەن ماعىناسىنا نازار اۋدارعان. 1918 جىلى سەمەيدە جارىق كورگەن «اباي» جۋرنالىندا ابايدىڭ بىرنەشە قاراسوزدەرى جارىق كوردى.
اباي قۇنانباي ۇلى (1845 — 1904) جىلى بۇگىنگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شىڭعىس تاۋى باۋرايىندا دۇنيەگە تۋىلعان. اباي قازاقتىڭ ادەبيەتىندە قايتالانباس ۇلى ويشى، فيلوسوف، اقىن. اباي ءوز بالالىق كەزىن اجەسى مەن اناسىنىڭ جانىندا وتكىزگەن. اباي ساناسىنا قاتىستى بار شۋاقتى قاسيەتتەر مەن اقىندىققا دەگەن ۇمتىلىس سەزىمى اجەسى مەن اناسىنىڭ اسەرىنەن سىڭگەن.
اباي اۋىلدىق مولدادان ءبىلىم الىپ، ساۋات اشىپ، كەيىننەن سەمەيگە ساۋاتتى دامىتۋ ماقساتپەن اتتانادى. اباي اقىن مەدرەسە وقۋىندا جۇرگەن ۋاقىتىندا شىعىس پوەزياسىنا قىزىقتانىپ، شىعىستىڭ اقىندارى سەكىلدى ولەڭدەر جازۋعا تالپىنادى. سەكسەنىنشى جىلدار ورتالىعىندا اباي اقىندىق جولىنا باعىت بۇرادى. اباي ولەڭ جانە شىعارمالارىن ءۇزىلىسسىز جازۋعا تىرىستى. دەگەنىمەن، سوناۋ كەزدەردەگى حالىقتىڭ ىشىندەگى تارتىستار اقىندىق ونەرمەن اينالىسۋدى قيىنداتانى. اباي اقىندىققا باعىت بۇرعاندا ولەڭدەرىن ءبىلىم، ونەر جانە مادەنيەتكە باعىتتادى. اباي 1885 جىلدا «جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم» - دەپ اتاعان تۇڭعىش شىعارماسىن جازدى. وسى ولەڭى تۇڭعىش ابايدىڭ شىعارماسى بولىپ، ابايدىڭ اقىندىق جولداعى ىزدەنىسىن تانىتتى.
ابايدىڭ قاراسوزدەرى
الەمدە ەش زات ءوزى تاڭداعان مۇراتقا جەتكىلىكتى قايرات پەن جىگەر جاساماي جەتۋ قيىن. عىلىم جانە ءبىلىمدى وقىۋ، وزىنشە ىزدەنۋ — قايرات بورلىسى. كەيبىرەۋلەر عىلىم جانە ءبىلىمدى اقىل — قايراتسىز ۇيرەنۋ قيىن. ابايدىڭ شىعارمالارى وسىنداي ماعىنالارعا تولى بولعان.
ابايدىڭ قايراتتى قاراسوزدەرى ونىڭ سوزگە دەگەن ونەرىنىڭ كوركەمدىك كۇشىن، دانالىعىن كورسەتكەن پروزالىق شىعارمالار بولىپ تابىلادى. ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ جالپىلىق سانى 45 بولەكتەن تقرادى. ولار تاقىرىپ نىسانىنان ءبىرعانا باعىتتا جازىلمادى، ولار ءار الۋان بولدى. ابايدىڭ 6 - 7 قاراسوزدەرى قىسقالاۋ بولسا، كەيبىرەۋلەرى تاقىرىپ جانە ماعىناسى جاعىنان اۋقىمدى بولدى. اباي ءوز قاراسوزدەرىندە تۋىندىنىڭ كوركىنە عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ونىڭ اۋقۇمدىعى مەن ماعىناسىنا نازار اۋدارعان. 1918 جىلى سەمەيدە جارىق كورگەن «اباي» جۋرنالىندا ابايدىڭ بىرنەشە قاراسوزدەرى جارىق كوردى.
You Might Also Like
-
زورلىق – زومبىلىق تۋرالى مەن نە ويلايمىن - ساۋالناماسى
