ناشاقورلىق – شىن قورلىق
تاقىرىبى: ناشاقورلىق – شىن قورلىق
ماقساتى: جاس جەلەكتەي جايقالىپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاس جەتكىنشەكتەرىمىزدىڭ ساناسىنا ىشىمدىك، تەمەكى، ناشانىڭ ادام بالاسىن ازدىراتىنىن، ودان اۋلاق بولۋ جاقتارىن مىسالدارمەن دالەلدەپ ءتۇسىندىرۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جارىس ساباق.
قۇرال - جابدىقتار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر، جەمىستەر، ستيكەر، ۆيدەوروليك، سلايدتار.
ءمۇعالىم ءسوزى:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار! بۇگىن سىزدەرگە 8 «ا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ «ناشاقورلىق – شىن قورلىق» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەلباسىنىڭ «قازاقستان - 2030» جولداۋىندا كورسەتىلگەن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ، ونى ناسيحاتتاۋ ماسەلەسى. سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟ ول الەۋمەتتىك تۇرمىستاردى جاقسارتۋ، بوس ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋ، زياندى ارەكەتتەردەن اۋلاق بولۋ دەگەن ءسوز. قازىرگى كەزدە ەتەك العان زامانىمىزدىڭ كەلەسى دەرتتەرى شىلىم شەگۋ، ناشاقورلىق. ءومىر - ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن بەرىلەدى. سوندىقتان دا جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ جانە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ.
گرەك تىلىندە « ۇيقى» ماعىناسىن بىلدىرەتىن «narke» ءسوزى اعىلشىن تىلىندە « narkotik» دەگەن سوزگە اينالىپ، ۇيىقتاتۋ، جانسىزداندىرۋ، سەزىمسىزدەندىرۋ دەگەن ماعىنانى بەرەدى.
I. وي قوزعاۋ. «ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ» (سۇراق — جاۋاپ).
1. شىلىمنىڭ زيانى تيەتىن مۇشە؟ (وكپە)
2. سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەن نە؟ (سالاۋاتتى ءومىر سالتى – سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ، جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، وڭ ەموسيالاردىڭ كوپ بولۋى، ماسكۇنەمدىكتەن، ناشاقورلىقتان، شىلىم شەگۋدەن اۋلاق بولۋ)
3. ادامعا ەڭ قىمبات. ول نە؟ (دەنساۋلىق)
4. دەنساۋلىققا زيانىن تيگىزەتىن قانداي فاكتورلاردى بىلەسىڭدەر؟ (شىلىم شەگۋ، ىشىمدىك ءىشۋ، ناشاقورلىق، از قوزعالۋ، جەكە باس تازالىعىن ساقتاماۋ)
5. قۇرامىندا ەتيل ءسپيرتى بار. ول نە؟ (ىشىمدىك)
6. گيگيەنا دەگەن نە؟ (گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «دەنساۋلىق اكەلۋشى» دەگەن ماعىنا بەرەدى)
7. تەمەكىدەن تۋىندايتىن اۋرۋلاردى اتا؟ (قولقا دەمىكپەسى، وكپە اۋرۋى).
II. بەينەفيلم «ۇرپاق شەجىرەسى»
ومىرگە ادام ءبىر - اق رەت كەلەدى،
جاستىق شاعىڭ ءومىرىڭنىڭ كەمەلى.
كۇتە بىلسەڭ ساۋلىعىڭدى ورەلى،
تابيعاتتىڭ بەرگەننەن كوپ بەرەرى. ءار توپ وزدەرىنىڭ توبىنىڭ اتتارى مەن ۇراندارىن ايتادى.
1 - توپ اتى. ءوز ءومىرىمىز ءۇشىن كۇرەسە بىلەيىك! ۇرانى: شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
2 - توپ اتى. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قولدايمىز! ۇرانى: ناشاقورلىققا جول جوق.
3 – توپ اتى. ءومىرىمىزدى ۇزارتۋ دا، قىسقارتۋ دا ءوز قولىمىزدى! ۇران: تالپىنعان جەتەر – مۇراتقا.
III. توپپەن جۇمىس:
«جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن» دەپ اتا - بابالارىمىز ايتىپ كەتكەندەي، ءار توپقا اتادان قالعان اسىل سوزدەر مەن ماقال - ماتەلدەر بەرەمىن، جالعاسىن تابادى. 1 – توپ.
1. دەنساۋلىق – زور بايلىق.
2. اۋرۋ باتپانداپ كىرىپ،
مىسقىلداپ شىعادى.
3. جان اۋىرسا ءتان ازادى.
4. ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ.
5. ءتاۋىپتىڭ جاقسىسى – اۋرۋعا اۋرۋ قوسپاعانى.
6. باس اماندا مال ءتاتتى.
باس اۋىرسا، جان ءتاتتى.
2 – توپ.
1. اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى.
2. سىرقات – ءتان جاراسى.
قايعى – جان جاراسى.
3. دەنىڭ ساۋ بولسا،
جارلىمىن دەمە.
جولداسىڭ كوپ بولسا،
جالعىزبىن دەمە.
4. تازالىق – ساۋلىق نەگىزى،
ساۋلىق – بايلىق نەگىزى.
5. اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە،
اۋىرمايتىن جول ىزدە.
6. ەمنىڭ الدى – ەڭبەك.
3 – توپ.
1. اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق،
ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق
2. ءومىرىمىزدى ۇزارتۋ دا قىسقارتۋ دا ءوز قولىمىزدا.
3. ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق،
ەكىنشى بايلىق – اق جاۋلىق،
ءۇشىنشى بايلىق – ون ساۋلىق.
4. سالاۋاتتى ءومىر، كوڭىلدى كوڭىل.
5. اراققا جولاما، جەتەلەيدى مولاعا.
6. شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
IV. توپتاستىرۋ:
ەندى بالالار، ناشاقورلاردى تەلەديداردان نەمەسە ومىردەن كورىپ ءجۇرمىز، باسپاسوزدەن وقىپ ءجۇرمىز، ال ولاردىڭ زارداپتارى تۋرالى نە بىلەمىز، ناشاقورلىق نەگە اپارىپ سوقتىرادى، وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيىك. سونىمەن، بالالار ناشاقورلىقتىڭ شىن مانىندە قوعام ءۇشىن، وتباسى ءۇشىن زاردابى زور ەكەنىن بىلدىك. ەندى مىنانداي جۇپتىق جۇمىس ىستەپ كورەيىك. الدارىڭىزداعى ۇلەستىرمەنى تاڭداپ، تاپسىرماعا جاۋاپ بەرەمىز.
1 - توپ.
ناشاقور ادام مەن دەنى ساۋ ادامدى سالىستىرۋ.
2 – توپ.
ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋ جولدارىن ىزدەۋ.
3 – توپ.
سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە قانداي ارەكەتتەر كەرى ىقپالىن تيگىزەدى؟
V. «ءبىز بولاشاق سالاۋاتتى، تاربيەلى ءبىلىمدى جاس ۇرپاقپىز!»
“تەمەكى ” ءسوزىنىڭ باس ارىپتەرىنە ماقال — ماتەل نەمەسە قاناتتى ءسوز جازۋ.
ت — تازالىق دەنساۋلىق كەپىلى.
ە — ەكى اۋرۋ ءبىر كەلسە اجالىڭنىڭ جەتكەنى.
م — ماسكۇنەم اراقتان ولەدى.
ە — ەسكەرمەگەن اۋرۋ جامان.
ك — كۇلكى دەنساۋلىق كەپىلى.
ءى — ءىشىڭ اۋىرسا اۋزىڭدى تىي.
ناشاقورلىق – شىن قورلىق. جۇكتەۋ
ماقساتى: جاس جەلەكتەي جايقالىپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاس جەتكىنشەكتەرىمىزدىڭ ساناسىنا ىشىمدىك، تەمەكى، ناشانىڭ ادام بالاسىن ازدىراتىنىن، ودان اۋلاق بولۋ جاقتارىن مىسالدارمەن دالەلدەپ ءتۇسىندىرۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جارىس ساباق.
قۇرال - جابدىقتار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر، جەمىستەر، ستيكەر، ۆيدەوروليك، سلايدتار.
ءمۇعالىم ءسوزى:
ارمىسىزدار قۇرمەتتى ۇستازدار جانە وقۋشىلار! بۇگىن سىزدەرگە 8 «ا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ «ناشاقورلىق – شىن قورلىق» اتتى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدى ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەلباسىنىڭ «قازاقستان - 2030» جولداۋىندا كورسەتىلگەن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ، ونى ناسيحاتتاۋ ماسەلەسى. سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟ ول الەۋمەتتىك تۇرمىستاردى جاقسارتۋ، بوس ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋ، زياندى ارەكەتتەردەن اۋلاق بولۋ دەگەن ءسوز. قازىرگى كەزدە ەتەك العان زامانىمىزدىڭ كەلەسى دەرتتەرى شىلىم شەگۋ، ناشاقورلىق. ءومىر - ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن بەرىلەدى. سوندىقتان دا جات قىلىقتاردان اۋلاق بولۋعا تاربيەلەۋ جانە سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋ.
گرەك تىلىندە « ۇيقى» ماعىناسىن بىلدىرەتىن «narke» ءسوزى اعىلشىن تىلىندە « narkotik» دەگەن سوزگە اينالىپ، ۇيىقتاتۋ، جانسىزداندىرۋ، سەزىمسىزدەندىرۋ دەگەن ماعىنانى بەرەدى.
I. وي قوزعاۋ. «ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ» (سۇراق — جاۋاپ).
1. شىلىمنىڭ زيانى تيەتىن مۇشە؟ (وكپە)
2. سالاۋاتتى ءومىر سالتى دەگەن نە؟ (سالاۋاتتى ءومىر سالتى – سپورتپەن شۇعىلدانۋ، كۇن ءتارتىبىن ساقتاۋ، جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ، وڭ ەموسيالاردىڭ كوپ بولۋى، ماسكۇنەمدىكتەن، ناشاقورلىقتان، شىلىم شەگۋدەن اۋلاق بولۋ)
3. ادامعا ەڭ قىمبات. ول نە؟ (دەنساۋلىق)
4. دەنساۋلىققا زيانىن تيگىزەتىن قانداي فاكتورلاردى بىلەسىڭدەر؟ (شىلىم شەگۋ، ىشىمدىك ءىشۋ، ناشاقورلىق، از قوزعالۋ، جەكە باس تازالىعىن ساقتاماۋ)
5. قۇرامىندا ەتيل ءسپيرتى بار. ول نە؟ (ىشىمدىك)
6. گيگيەنا دەگەن نە؟ (گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «دەنساۋلىق اكەلۋشى» دەگەن ماعىنا بەرەدى)
7. تەمەكىدەن تۋىندايتىن اۋرۋلاردى اتا؟ (قولقا دەمىكپەسى، وكپە اۋرۋى).
II. بەينەفيلم «ۇرپاق شەجىرەسى»
ومىرگە ادام ءبىر - اق رەت كەلەدى،
جاستىق شاعىڭ ءومىرىڭنىڭ كەمەلى.
كۇتە بىلسەڭ ساۋلىعىڭدى ورەلى،
تابيعاتتىڭ بەرگەننەن كوپ بەرەرى. ءار توپ وزدەرىنىڭ توبىنىڭ اتتارى مەن ۇراندارىن ايتادى.
1 - توپ اتى. ءوز ءومىرىمىز ءۇشىن كۇرەسە بىلەيىك! ۇرانى: شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
2 - توپ اتى. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قولدايمىز! ۇرانى: ناشاقورلىققا جول جوق.
3 – توپ اتى. ءومىرىمىزدى ۇزارتۋ دا، قىسقارتۋ دا ءوز قولىمىزدى! ۇران: تالپىنعان جەتەر – مۇراتقا.
III. توپپەن جۇمىس:
«جاقسىدان ۇيرەن، جاماننان جيرەن» دەپ اتا - بابالارىمىز ايتىپ كەتكەندەي، ءار توپقا اتادان قالعان اسىل سوزدەر مەن ماقال - ماتەلدەر بەرەمىن، جالعاسىن تابادى. 1 – توپ.
1. دەنساۋلىق – زور بايلىق.
2. اۋرۋ باتپانداپ كىرىپ،
مىسقىلداپ شىعادى.
3. جان اۋىرسا ءتان ازادى.
4. ءتانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ.
5. ءتاۋىپتىڭ جاقسىسى – اۋرۋعا اۋرۋ قوسپاعانى.
6. باس اماندا مال ءتاتتى.
باس اۋىرسا، جان ءتاتتى.
2 – توپ.
1. اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى.
2. سىرقات – ءتان جاراسى.
قايعى – جان جاراسى.
3. دەنىڭ ساۋ بولسا،
جارلىمىن دەمە.
جولداسىڭ كوپ بولسا،
جالعىزبىن دەمە.
4. تازالىق – ساۋلىق نەگىزى،
ساۋلىق – بايلىق نەگىزى.
5. اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە،
اۋىرمايتىن جول ىزدە.
6. ەمنىڭ الدى – ەڭبەك.
3 – توپ.
1. اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق،
ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق
2. ءومىرىمىزدى ۇزارتۋ دا قىسقارتۋ دا ءوز قولىمىزدا.
3. ءبىرىنشى بايلىق – دەنساۋلىق،
ەكىنشى بايلىق – اق جاۋلىق،
ءۇشىنشى بايلىق – ون ساۋلىق.
4. سالاۋاتتى ءومىر، كوڭىلدى كوڭىل.
5. اراققا جولاما، جەتەلەيدى مولاعا.
6. شىنىقساڭ شىمىر بولارسىڭ.
IV. توپتاستىرۋ:
ەندى بالالار، ناشاقورلاردى تەلەديداردان نەمەسە ومىردەن كورىپ ءجۇرمىز، باسپاسوزدەن وقىپ ءجۇرمىز، ال ولاردىڭ زارداپتارى تۋرالى نە بىلەمىز، ناشاقورلىق نەگە اپارىپ سوقتىرادى، وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەيىك. سونىمەن، بالالار ناشاقورلىقتىڭ شىن مانىندە قوعام ءۇشىن، وتباسى ءۇشىن زاردابى زور ەكەنىن بىلدىك. ەندى مىنانداي جۇپتىق جۇمىس ىستەپ كورەيىك. الدارىڭىزداعى ۇلەستىرمەنى تاڭداپ، تاپسىرماعا جاۋاپ بەرەمىز.
1 - توپ.
ناشاقور ادام مەن دەنى ساۋ ادامدى سالىستىرۋ.
2 – توپ.
ناشاقورلىقپەن كۇرەسۋ جولدارىن ىزدەۋ.
3 – توپ.
سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋگە قانداي ارەكەتتەر كەرى ىقپالىن تيگىزەدى؟
V. «ءبىز بولاشاق سالاۋاتتى، تاربيەلى ءبىلىمدى جاس ۇرپاقپىز!»
“تەمەكى ” ءسوزىنىڭ باس ارىپتەرىنە ماقال — ماتەل نەمەسە قاناتتى ءسوز جازۋ.
ت — تازالىق دەنساۋلىق كەپىلى.
ە — ەكى اۋرۋ ءبىر كەلسە اجالىڭنىڭ جەتكەنى.
م — ماسكۇنەم اراقتان ولەدى.
ە — ەسكەرمەگەن اۋرۋ جامان.
ك — كۇلكى دەنساۋلىق كەپىلى.
ءى — ءىشىڭ اۋىرسا اۋزىڭدى تىي.
ناشاقورلىق – شىن قورلىق. جۇكتەۋ
You Might Also Like
