ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى. ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە ادام ناسىلدەرى تۋرالى گەنەتيكالىق مالىمەتتەر. ادام بەلگىلەرىنىڭ تۇقىم قۋالاۋ سيپاتى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى. ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە ادام ناسىلدەرى تۋرالى گەنەتيكالىق مالىمەتتەر. ادام بەلگىلەرىنىڭ تۇقىم قۋالاۋ سيپاتى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ادام گەنەتيكاسى مەن تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ زەرتتەۋ ادىستەرى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى مەن وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىك: دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر، تاراتپا ماتەريالدار، سلايد ماتەريالدارى
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
1. جىنىسپەن تىركەسىپ تۇقىم قۋالاۋ زاڭدىلىعىنا سۇيەنىپ، بەرىلگەن ەسەپتى شىعارىڭدار.
دەنى ساۋ ەرلى-زايىپتىلاردىڭ وتباسىندا ءدالتونيزمنىڭ بەلگىسى بار ءبىر ەر بالا جانە دەنى ساۋ قىز بالا دۇنيەگە كەلگەن. وسى اتالعان ادامداردىڭ بارلىعىنىڭ گەنوتيپتەرىن انىقتاڭدار.
2. گەموفيليامەن اۋىراتىن ەر ادام، اكەسى گەموفيليك دەنى ساۋ ايەلگە ۇيلەنگەن، وسى وتباسىندا دەنى ساۋ بالالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋى مۇمكىن بە؟
ادام گەنەتيكاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى.
گەنەتيكا عىلىمى قاراستىراتىن تۇقىم قۋالاۋشىلىق پەن وزگەرگىشتىكتىڭ بارلىق زاڭدىلىقتارى ادامعا دا ءتان بولىپ ەسەپتەلەدى. سەبەبى ول دا تىرشىلىكتىڭ ءبىر تۇرىنە (Homo Sapءىens) جاتادى. تۇقىم قۋالاۋشىلىعى مەن وزگەرگىشتىگى جاعىنان ادامنىڭ باسقا جانۋارلاردان ايتارلىقتاي وزگەشەلىگى جوق. بارىندە دە تۇقىم قۋالايتىن قاسيەت ۇرپاقتان - ۇرپاققا حروموسوما قۇرامىندا بولاتىن گەندەر ارقىلى بەرىلىپ وتىرادى. ادامنىڭ جانۋارلاردان ايىرماشىلىعى ونىڭ سانالىلىعى مەن ەكىنشى سيگنالدىق جۇيەسىنىڭ (سيستەماسىنىڭ) بولاتىندىعىندا، سوعان بايلانىستى ونىڭ سىرتقى ورتاعا بەيىمدەلۋ مۇمكىندىگى دە مول بولىپ كەلەدى.
ادامنىڭ گەنەتيكاسىن زەرتتەۋدەگى كەزدەسەتىن قيىنشىلىقتار تۋرالى جوعارىدا ايتىلدى. سوعان قاراماستان، ونىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ادىستەر بار. ولار: ادىستەر.
ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى.
↓
گەنەولوگيالىق،
سيتوگەنەتيكالىق،
بيوحيميالىق
ونتوگەنەتيكالىق،
ەگىزدىك،
پوپۋلياسيالىق
گەنەولوگيالىق ءادىس. بۇل ءادىستىڭ نەگىزىندە ادامدا بولاتىن ءتۇرلى بەلگىلەر مەن قاسيەتتەردىڭ نەمەسە اۋرۋلاردىڭ تۇقىم قۋالاۋىن ونىڭ شىققان تەگىنە قاراي زەرتتەۋ جاتادى.
سيتوگەنەتيكالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ساۋ نەمەسە اۋرۋ ادامنىڭ كاريوتيپىنە (حروموسوما جيىنتىعىنا) سيتوگەنەتيكالىق تالداۋ جاسالادى. ونتوگەنەتيكالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ادامنىڭ ونتوگەنەزى (جەكە دامۋى) بارىسىندا تۇقىم قۋالايتىن وزگەرىستەردىڭ بار - جوعى انىقتالادى. كەيبىر تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلاردى سوعان جاۋاپتى رەسەسسيۆتى گەندەردەن تۇراتىن گوموزيگوتالى ورگانيزمنەن عانا ەمەس، از دا بولسا گەتەروزيگوتالىلاردان دا بايقاۋعا بولادى.
پوپۋلياسيالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ءتۇرلى تۇقىم قۋالايتىن وزگەرىستەردىڭ ادام پوپۋلياسياسىنا تارالۋ جيىلىگى زەرتتەلەدى. ادامنىڭ ءار ءتۇرلى پوپۋلياسيالارىندا تۇقىم قۋالايتىن گەنوتيپتىك وزگەرىستەردىڭ تارالۋى ءتۇرلى مولشەردە بولادى.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. ادام گەنەتيكاسىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
2. بەرىلگەن كەستەنى تولتىرىڭدار.
3. ادامنىڭ تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلارىن زەرتتەۋ ادىستەرى
ۇيگە تاپسىرما: § 32 وقۋ - اڭگىمەلەۋ، قوسىمشا ماتەريالدار قاراستىرۋ.
ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى. ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە ادام ناسىلدەرى تۋرالى گەنەتيكالىق مالىمەتتەر. ادام بەلگىلەرىنىڭ تۇقىم قۋالاۋ سيپاتى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: ادام گەنەتيكاسى مەن تۇقىمقۋالاۋشىلىقتىڭ زەرتتەۋ ادىستەرى جايلى ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق: پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى مەن وي - ورىستەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىلىك: دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تابيعاتتى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، كەستەلەر، تاراتپا ماتەريالدار، سلايد ماتەريالدارى
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار
1. جىنىسپەن تىركەسىپ تۇقىم قۋالاۋ زاڭدىلىعىنا سۇيەنىپ، بەرىلگەن ەسەپتى شىعارىڭدار.
دەنى ساۋ ەرلى-زايىپتىلاردىڭ وتباسىندا ءدالتونيزمنىڭ بەلگىسى بار ءبىر ەر بالا جانە دەنى ساۋ قىز بالا دۇنيەگە كەلگەن. وسى اتالعان ادامداردىڭ بارلىعىنىڭ گەنوتيپتەرىن انىقتاڭدار.
2. گەموفيليامەن اۋىراتىن ەر ادام، اكەسى گەموفيليك دەنى ساۋ ايەلگە ۇيلەنگەن، وسى وتباسىندا دەنى ساۋ بالالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋى مۇمكىن بە؟
ادام گەنەتيكاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى.
گەنەتيكا عىلىمى قاراستىراتىن تۇقىم قۋالاۋشىلىق پەن وزگەرگىشتىكتىڭ بارلىق زاڭدىلىقتارى ادامعا دا ءتان بولىپ ەسەپتەلەدى. سەبەبى ول دا تىرشىلىكتىڭ ءبىر تۇرىنە (Homo Sapءىens) جاتادى. تۇقىم قۋالاۋشىلىعى مەن وزگەرگىشتىگى جاعىنان ادامنىڭ باسقا جانۋارلاردان ايتارلىقتاي وزگەشەلىگى جوق. بارىندە دە تۇقىم قۋالايتىن قاسيەت ۇرپاقتان - ۇرپاققا حروموسوما قۇرامىندا بولاتىن گەندەر ارقىلى بەرىلىپ وتىرادى. ادامنىڭ جانۋارلاردان ايىرماشىلىعى ونىڭ سانالىلىعى مەن ەكىنشى سيگنالدىق جۇيەسىنىڭ (سيستەماسىنىڭ) بولاتىندىعىندا، سوعان بايلانىستى ونىڭ سىرتقى ورتاعا بەيىمدەلۋ مۇمكىندىگى دە مول بولىپ كەلەدى.
ادامنىڭ گەنەتيكاسىن زەرتتەۋدەگى كەزدەسەتىن قيىنشىلىقتار تۋرالى جوعارىدا ايتىلدى. سوعان قاراماستان، ونىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ادىستەر بار. ولار: ادىستەر.
ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى.
↓
گەنەولوگيالىق،
سيتوگەنەتيكالىق،
بيوحيميالىق
ونتوگەنەتيكالىق،
ەگىزدىك،
پوپۋلياسيالىق
گەنەولوگيالىق ءادىس. بۇل ءادىستىڭ نەگىزىندە ادامدا بولاتىن ءتۇرلى بەلگىلەر مەن قاسيەتتەردىڭ نەمەسە اۋرۋلاردىڭ تۇقىم قۋالاۋىن ونىڭ شىققان تەگىنە قاراي زەرتتەۋ جاتادى.
سيتوگەنەتيكالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ساۋ نەمەسە اۋرۋ ادامنىڭ كاريوتيپىنە (حروموسوما جيىنتىعىنا) سيتوگەنەتيكالىق تالداۋ جاسالادى. ونتوگەنەتيكالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ادامنىڭ ونتوگەنەزى (جەكە دامۋى) بارىسىندا تۇقىم قۋالايتىن وزگەرىستەردىڭ بار - جوعى انىقتالادى. كەيبىر تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلاردى سوعان جاۋاپتى رەسەسسيۆتى گەندەردەن تۇراتىن گوموزيگوتالى ورگانيزمنەن عانا ەمەس، از دا بولسا گەتەروزيگوتالىلاردان دا بايقاۋعا بولادى.
پوپۋلياسيالىق ءادىس. بۇل ادىسپەن ءتۇرلى تۇقىم قۋالايتىن وزگەرىستەردىڭ ادام پوپۋلياسياسىنا تارالۋ جيىلىگى زەرتتەلەدى. ادامنىڭ ءار ءتۇرلى پوپۋلياسيالارىندا تۇقىم قۋالايتىن گەنوتيپتىك وزگەرىستەردىڭ تارالۋى ءتۇرلى مولشەردە بولادى.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ:
1. ادام گەنەتيكاسىنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟
2. بەرىلگەن كەستەنى تولتىرىڭدار.
3. ادامنىڭ تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلارىن زەرتتەۋ ادىستەرى
ۇيگە تاپسىرما: § 32 وقۋ - اڭگىمەلەۋ، قوسىمشا ماتەريالدار قاراستىرۋ.
ادامنىڭ تۇقىم قۋالاۋشىلىعىن زەرتتەۋ ادىستەرى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق ارتۇرلىلىگى. ادامنىڭ شىعۋ تەگى جانە ادام ناسىلدەرى تۋرالى گەنەتيكالىق مالىمەتتەر. ادام بەلگىلەرىنىڭ تۇقىم قۋالاۋ سيپاتى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ىقتيمالدىقتاردى قوسۋ، كوبەيتۋ تەورەماسى
