InfoHub Logo

ايداربەك دەگەن جىگىت باياناۋىل ەلىنە اتى ايگىلى، تاپقىر، قۋ جىگىت بولىپتى. ايداربەك وزىمەن ەلدەس جانىسپاي دەگەن بايدان نەسيەگە ءبىر قوي سۇرايدى. ايداربەكتىڭ تولەي قويار مالىنىڭ جايىن بىلەتىن جانىسپاي:

— ءوزىم دە قايىرماعا سوياتىن پىشاققا جارار مال تابا الماي وتىرمىن، — دەپ ماڭىنا جولاتپايدى.

جانىسپايدىڭ تۇلەمە قۇيرىق ەركەك قويلارى شوپتە تۇرعانىن ايداربەك كورەدى دە، ىشىنەن: «مىنا قويلارىڭنىڭ بىرەۋىن بۇيىرماسا دا، جەرمىن» دەيدى. ايداربەكتىڭ بالا-شاعاسى اشىعىپ، زارىعادى. قۇلاتاي دەگەن ساۋداگەر ساتاتىن استىق اكەلىپتى دەگەندى ەسىتىپ، ايداربەك قابىن بوكتەرىپ ۇيدەن اتتانادى.

ايداربەكتىڭ جۇرەتىن جولى جانىسپاي اۋىلىنىڭ ءۇستى بولادى. بايان تاۋىنىڭ قالىڭ قاراعايلى سالاسى، جالعىز جول، اقىرىن ارىق اتىمەن ءىلبىپ كەلە جاتقان ايداربەكتىڭ كوزىنە قاراعاي ىشىندە تۇيە، سيىر سياقتى قارا مالداردى ايداپ كەلە جاتقان جانىسپاي كورىنەدى. «ە، ءساتى كەلگەن شىعار» دەيدى ىشىنەن ايداربەك. ونىڭ الدىندا «جەر قۋراپ، سۋ ازايىپ، مال جۇدەگەنى پالەنىڭ باسى بولسا كەرەك. ارقاعا سۇمىراي كەلىپتى-مىس» دەگەن قاۋەسەت ءسوز ەسىتكەنى بار-دى. سول ءسوزى ويىنا تۇسە كەتىپ، كويلەگىن شەشىپ الىپ، باسىن تۇمشالاپ ورايدى. الا تىك دامبالىن شەشىپ، شالبارىنىڭ سىرتىنان كيىپ، بالاعىن بۋىپ الادى. ءبىر قابىنىڭ ءتۇبىن ەكى جەردەن تەسىپ، كوزىن جىلتىراتىپ باسىنا كيەدى. اتىن ءبىر توپ قالىڭ قاراعايدىڭ تۇبىنە اپارىپ مىقتاپ بايلاپ تاستايدى. ءوزى كەلىپ جانىسپايدىڭ تاپ جۇرەر جولىنداعى ءبىر قاراعايدىڭ بۇتاعىنا ءبىر قول، ءبىر اياعىنان اسىنىپ، باسىن سالبىراتىپ تۇرادى.

جانىسپاي مالىن ايداپ تاپ قاسىنا كەلگەندە، الدەقالاي ءبىر ءامىرلى داۋىسپەن: «توقتا، دوزاقى قايدا باراسىڭ؟» دەپ اقىرادى. جانىسپاي شوشىپ كەتىپ جان-جاعىنا قاراعاندا، قاراعايدا اسىلىپ تۇرعان جالماۋىز تۇرىندەگى ايداربەكتى كورەدى.

«اللا» دەۋگە ءتىلى زورعا كەلىپ، تۇرا قاشپاق بولعاندا، قاراعايدىڭ بۇتاعىنا تىماعىنىڭ باۋىنان ءىلىنىپ اتىنان ۇشىپ تۇسەدى. ەسەڭگىرەپ ءبىراز جاتىپ، ورنىنان تۇرا بەرگەندە، ايداربەك بۇتاققا اسىلىپ تۇرعان كۇيىندە، اسا ءبىر قورقىنىشتى سيقىرلى داۋىسپەن:

— سەن جانىسپايسىڭ عوي، مالىڭ زەكەتسىز، ءوزىڭ تاۋبەسىزسىڭ. مەن سۇمىرايمىن. سەندەيلەردىڭ تاۋبەسىن ەسىنە تۇسىرۋگە كەلدىم. ءبىز ۇشەۋ ەدىك، بىرەۋىمىز قارقارالىنىڭ تاۋىندا، ەندى بىرەۋىمىز ەرەيمەندە. سۋدى قۇرىتقان ءبىز، ءشوپتى قۋراتقان ءبىز، — دەپ داۋىسىن سان قۇبىلتادى. جانىسپاي ەسى شىعىپ ورنىنان قوزعالا الماي قاتىپ قالادى. ءتىلى بايلانىپ، باسى اينالادى. تاعى دا ايداربەك الگىدەن دە قورقىنىشتى كۇشتىرەك ۇنمەن:

— جونەل، جەكسۇرىن، ۇيىڭە. قىرىق كۇنگە دەيىن ءبىر اۋىز دۇنيە ءسوزىن سويلەمە. ۇيىڭدەگى قىرىق ەركەك قويدىڭ قاق جارتىسىن كەدەي-كەپشىككە ۇلەستىر. جيىرماسىن سويىپ، قىرىق كۇندەي جەتىم-جەسىردى جيناپ تاماقتاندىر. وسى ايتقاننىڭ ءبىر شارتى بۇزىلسا، دۇنيەدە ءتىرى جۇرەم دەپ ويلاما. ال، جونەل، — دەپ ەكىلەنە، ەكسىمدەي قارادى.

جانىسپايدىڭ بۋىنى قۇرىپ، سۇيرەتىلىپ اۋىلىنا قاراي جىلجيدى. جانىسپاي تاساعا تۇسىسىمەن ايداربەك كيىمىن جوندەپ كيىپ، اتىنا ءمىنىپ جانىسپايدى قۋىپ جەتەدى. سالەم بەرسە جانىسپايدا ءتىل جوق، تەك قولىن ەربەڭدەتىپ ىمدايدى. ايداربەك ۇققان كىسى بولىپ، جانىسپايدى سۇيەمەلدەپ، اتىنا مىنگىزىپ اۋلىنا الىپ كەلەدى. ءۇيىنىڭ ءىشى، اۋلى بولىپ ۇرەيى ۇشىپ، مولدا شاقىرىپ جانىسپايعا دەم سالعىزادى. جانىسپايدىڭ بايبىشەسى ءبىر ەركەك قويدى سويىپ، سول كۇنى ەلگە قۇدايى قىلىپ بەرەدى.

جانىسپايدىڭ ءتىلى شىقپايدى. ءبىراق ىمداپ ايداربەككە ءبىر ەركەك قوي بەرگىزەدى. ايداربەك قويدى الىپ تۇرىپ:
«سۇمىرايدىڭ ءىزىن كوردىم،
جانىسپايدىڭ ءوزىن كوردىم.
بالالارىما ىزدەگەن ازىعىمدى،
ۋا، ءتاڭىرىم، ءوزىڭ بەردىڭ.
باي جازىلسىن باتام جاعىپ،
كەتپەسە ەگەر پەرى قاعىپ،
شوشىماسا سۇمىرايدان
قويدى ماعان بەرسىن نەعىپ»، —

دەپ ايداربەك قويدى وڭگەرىپ جونەلەدى. جانىسپاي قىرىق كۇنگە دەيىن سويلەمەي، ايداربەكتىڭ ايتقانىنىڭ ءبارىن ىستەيدى.

---