«بىلىمدىلەر كەرۋەنى»
اقتوبە قالاسى، №40 ورتا مەكتەپتىڭ
فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بۋريباسوۆا گۋلجامال. امانجانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «بىلىمدىلەر كەرۋەنى»
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن شىڭداۋ جانە فيزيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
جوسپار:
فيزيكا تىلىندە سويلەسەك
فيزيكا ءبىزدىڭ اينالامىزدا
فيزيكالىق تاجىريبەلەر
جۇمباق سىرىن اشايىق
توپتىڭ اتىن قورعاۋ
ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەۋلەر
جۇرگىزۋشى: مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان فيزيكا، ماتەماتيكا اپتالىعىندا فيزيكا پانىنەن «بىلىمدىلەر كەرۋەنى» اتتى تانىمدىق ويىننىڭ كۋاگەرى بولاسىزدار. ءبىلىمنىڭ ماڭىزىن ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: « ءبىز ءومىر بويىنا جەتەتىن ءبىلىم الۋ» مودەلىنە كوشۋگە ءتيىسپىز. بولاشاققا بىلىممەن قادام باسىپ، لايىقتى قولتاڭبامىزدى قالدىرايىق» دەپ ايتىپ وتىر.
«ءبىلىمدى ازامات – ەل ەرتەڭى» (ناقىل ءسوز)
«بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار» (ماقال)
«ءبىلىم مەن دانالىق – ادام كوركى» (ءا. ناۋاي)
«حالىققا ناننان كەيىنگى ەڭ قاجەتتىسى - ءبىلىم» (ج. دانتون) ت. س. س.
ءبىلىم تۋرالى ۇلى تۇلعالاردىڭ سوزدەرى مەن حالىقتىڭ ناقىل سوزدەرى بەكەردەن بەكەرگە ايتىلماسا كەرەك.
«بىلىمدىلەر كەرۋەنى» اتتى سايىسقا ەكى توپ كەلىپ وتىر.
ءى توپ: 7 ا، ءا جانە 8 ا، ءا كلاسس وقۋشىلارىنان قۇرالعان
«داۋىستىلار توبى».
ءىى توپ: 7 ب، ۆ جانە 8 ب، ۆ كلاسس وقۋشىلارىنان قۇرالعان
«داۋىسسىزدار» توبى.
توپتاردىڭ سايىستاعى باعاسى ءادىل بولۋ ءۇشىن «ءادىلقازىلار» القاسىن سايلاپ العانىمىز دۇرىس بولادى. ءادىلقازىلاردان ورىندارىنا وتىرۋلارى سۇرالادى.
جۇرگىزۋشى:
ەگەمەندى قازاقتىڭ ءبىز ۇلانى
ءوز تۋى بار، ەلتاڭبا، ءانۇرانى
ءۇمىتىن اقتايتىن ءبىز اعا ۇرپاقتىڭ
سامعايتىن بيىكتەرگە تاۋ قىرانى
بابامىز رەزەرفورد ءوزىڭ قولدا
جەڭىس تەك بىزدە بولار وسى جولدا
دوستار - اۋ، سەندەردە ءبىر قولپاشتاڭدار
وتىرعان ءدال الدى – دا، وڭ مەن سولدا.
1.«فيزيكا تىلىندە سويلەسەك» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1. فيزيكا – گرەكشە «فيۋزيس» - تابيعات دەگەندى بىلدىرەدى.
2. كالوريا – لاتىنشا «كالور» * جىلۋ، قىزۋ.
3. ۆاكۋۋم – لاتىنشا « vacuum» - بوستىق دەگەندى بىلدىرەدى.
4. ەلەكترون - «electron» - يانتار – گرەك سوزىنەن شىققان.
5. ديففۋزيا – لاتىنشا «جايىلۋ، تارالۋ» - دەپ اتالادى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
1. دەفورماسيا – لاتىنشا (ءبۇلىنۋ، بۇزىلۋ، ءيىلۋ، بۇرالۋ)
2. ينەرسيا – لاتىنشا (قوزعالىسسىزدىق، ارەكەتسىزدىك)
3. كاپيلليارلار – لاتىنشا «كاپيللياريس» - شاش.
4. مانومەتر – گرەكشە «مانوس» - سيرەك، تىعىز ەمەس،«مەترەو»- ولشەيمىن.
5. كينەتيكالىق – گرەكشە «كينەتيكوس» - قوزعالىس.
2. «فيزيكا ءبىزدىڭ اينالامىزدا» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما: (سۇراقتارعا
جاۋاپ بەرۋ)
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1. مۇز سۋدا نەلىكتەن جۇزەدى؟
2. ەت، بالىق، بانكىلەردى تۇزداۋ قانداي قۇبىلىسقا نەگىزدەلگەن؟
3. سۋ وتتى نەگە سوندىرەدى؟
4. جول بەلگىلەرى نەگە سارعىش – كوگىلدىر ءتۇستى؟
5. قانداي ەتىك سۋىقتان ساقتايدى، تارى ما، الدە كەڭى مە؟
6. قانداي ساۋلەلەر اسەرىنەن ادام دەنەسى قارايادى جانە كۇيەدى؟
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
ءبىر كەسە سورپا تەز سۋي ما، الدە ءبىر كەسە سۋ تەز سۋي ما؟
اۆتوتراكتور فارىنىڭ جارىق شاشىراتقىشى قانداي مەتالمەن قاپتالعان؟
ۇرلەنگەن قايىق نەگە سۋعا باتپايدى؟
نەلىكتەن كەيبىر مۇنايعا ارنالعان رەزەرۆۋارلاردىڭ تومەنگى بولىكتەرىن قالىڭ قىلىپ جاسايدى؟
قانداي جاعدايدا وتىن باگىنە سۋ قۇيادى؟
نەلىكتەن قۇرىلىستا قۋىس ماتەريالداردى پايدالانادى؟
3.«فيزيكالىق تاجىريبەلەر» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1 – تاجىريبە:
توگىلمەيتىن سۋ
قاجەتتى قۇرالدار: ستاكان، سۋ، قاعاز
3 – تاجىريبە:
مۇزدى سۋدان الۋ
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ، ستاكان، مۇز، ءجىپ، تۇز
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
2 – تاجىريبە
قولىڭدى سۋلاماي تيىندى ال.
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ، تيىن، تارەلكە، قاعاز، شىرپى
4 – تاجىريبە
بۋ زىرىلداعى.
قاجەتتى قۇرالدار: جۇمىرتقا، سۋ، سپيرت شام، تۇرعى، اليۋمينيي كولسو.
4. «جۇمباق سىرىن اشايىق»سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى. ءار توپقا بەس جۇمباق جاسىرىلادى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى. ءار توپقا بەس جۇمباق جاسىرىلادى.
5. «توپتىڭ اتىن قورعاۋ» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى.
ۇرانى: تارتىسايىق سايىستا كۇش جىگەرمەن
ايىرىلىسايىق قيماس ءبىر دوس كوڭىلمەن.
ءتوس بەلگىلەرىندەگى كلاسىنىڭ ارىپتەرىنە سايكەس ءبىر فيزيكالىق سوزگە تولىق ماعلۇمات بەرۋ.
مىسالى: «ا» - اليۋمينيي – قاتتى زات، ءپىشىنىن جانە كولەمىن ساقتايدى، توكتى جاقسى وتكىزەدى، ماگنيتكە تارتىلمايدى، جاقسى دەفورماسيالانادى ت. س. س.«ءا» - ءاتىر، سۇيىق، ءيىستى، ديففۋزيا قۇبىلىسى بويىنشا تەز تارايدى، قۇيىلعان ىدىستىڭ ءپىشىنىن قابىلدايدى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
ءتوس بەلگىلەرىندەگى كلاسىنىڭ ارىپتەرىنە سايكەس ءبىر فيزيكالىق سوزگە تولىق ماعلۇمات بەرۋ. بىزدەر توپتىڭ اتىن «داۋىسسىزدار» دەپ اتاۋ سەبەبىمىز «ب» جانە «ۆ» داۋىسسىز ارىپتەردەن قۇرالعاندىقتان. مىسالى: «ب» - بولات جانە «ۆ»- ۆەلوسيپەد (تولىق ماعلۇمات بەرۋ)
6.«ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەۋلەر» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى.
قۇمعا قانشا قىسىم تۇسىرەسىڭ؟ (ەكى جاعدايدا ەسەپتەۋ قاجەت)
قاجەتتى قۇرالدار: قۇم سالىنعان ىدىس، ءبىر كىرپىش، سىزعىش.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
سۋدىڭ جانە مايدىڭ ىدىس قابىرعاسىنا تۇسىرەتىن قىسىمىن ەسەپتەڭدەر.(سۇيىقتاردىڭ دەڭگەيلەرى بىردەي)
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ جانە ماي قۇيىلعان ىدىستار، سىزعىش.
جۇرگىزۋشى: ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،\
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ
قيىندىقتان وتكىزەر، - دەپ بۇگىنگى ءبىلىم سايىسىن قورىتىندىلايمىز.
(سايىس ناتيجەسىن ءادىلقازىلار حابارلايدى)
كوڭىل اۋدارىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت!
فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بۋريباسوۆا گۋلجامال. امانجانوۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «بىلىمدىلەر كەرۋەنى»
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن شىڭداۋ جانە فيزيكا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
جوسپار:
فيزيكا تىلىندە سويلەسەك
فيزيكا ءبىزدىڭ اينالامىزدا
فيزيكالىق تاجىريبەلەر
جۇمباق سىرىن اشايىق
توپتىڭ اتىن قورعاۋ
ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەۋلەر
جۇرگىزۋشى: مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان فيزيكا، ماتەماتيكا اپتالىعىندا فيزيكا پانىنەن «بىلىمدىلەر كەرۋەنى» اتتى تانىمدىق ويىننىڭ كۋاگەرى بولاسىزدار. ءبىلىمنىڭ ماڭىزىن ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: « ءبىز ءومىر بويىنا جەتەتىن ءبىلىم الۋ» مودەلىنە كوشۋگە ءتيىسپىز. بولاشاققا بىلىممەن قادام باسىپ، لايىقتى قولتاڭبامىزدى قالدىرايىق» دەپ ايتىپ وتىر.
«ءبىلىمدى ازامات – ەل ەرتەڭى» (ناقىل ءسوز)
«بىلەكتى ءبىردى، ءبىلىمدى مىڭدى جىعار» (ماقال)
«ءبىلىم مەن دانالىق – ادام كوركى» (ءا. ناۋاي)
«حالىققا ناننان كەيىنگى ەڭ قاجەتتىسى - ءبىلىم» (ج. دانتون) ت. س. س.
ءبىلىم تۋرالى ۇلى تۇلعالاردىڭ سوزدەرى مەن حالىقتىڭ ناقىل سوزدەرى بەكەردەن بەكەرگە ايتىلماسا كەرەك.
«بىلىمدىلەر كەرۋەنى» اتتى سايىسقا ەكى توپ كەلىپ وتىر.
ءى توپ: 7 ا، ءا جانە 8 ا، ءا كلاسس وقۋشىلارىنان قۇرالعان
«داۋىستىلار توبى».
ءىى توپ: 7 ب، ۆ جانە 8 ب، ۆ كلاسس وقۋشىلارىنان قۇرالعان
«داۋىسسىزدار» توبى.
توپتاردىڭ سايىستاعى باعاسى ءادىل بولۋ ءۇشىن «ءادىلقازىلار» القاسىن سايلاپ العانىمىز دۇرىس بولادى. ءادىلقازىلاردان ورىندارىنا وتىرۋلارى سۇرالادى.
جۇرگىزۋشى:
ەگەمەندى قازاقتىڭ ءبىز ۇلانى
ءوز تۋى بار، ەلتاڭبا، ءانۇرانى
ءۇمىتىن اقتايتىن ءبىز اعا ۇرپاقتىڭ
سامعايتىن بيىكتەرگە تاۋ قىرانى
بابامىز رەزەرفورد ءوزىڭ قولدا
جەڭىس تەك بىزدە بولار وسى جولدا
دوستار - اۋ، سەندەردە ءبىر قولپاشتاڭدار
وتىرعان ءدال الدى – دا، وڭ مەن سولدا.
1.«فيزيكا تىلىندە سويلەسەك» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1. فيزيكا – گرەكشە «فيۋزيس» - تابيعات دەگەندى بىلدىرەدى.
2. كالوريا – لاتىنشا «كالور» * جىلۋ، قىزۋ.
3. ۆاكۋۋم – لاتىنشا « vacuum» - بوستىق دەگەندى بىلدىرەدى.
4. ەلەكترون - «electron» - يانتار – گرەك سوزىنەن شىققان.
5. ديففۋزيا – لاتىنشا «جايىلۋ، تارالۋ» - دەپ اتالادى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
1. دەفورماسيا – لاتىنشا (ءبۇلىنۋ، بۇزىلۋ، ءيىلۋ، بۇرالۋ)
2. ينەرسيا – لاتىنشا (قوزعالىسسىزدىق، ارەكەتسىزدىك)
3. كاپيلليارلار – لاتىنشا «كاپيللياريس» - شاش.
4. مانومەتر – گرەكشە «مانوس» - سيرەك، تىعىز ەمەس،«مەترەو»- ولشەيمىن.
5. كينەتيكالىق – گرەكشە «كينەتيكوس» - قوزعالىس.
2. «فيزيكا ءبىزدىڭ اينالامىزدا» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما: (سۇراقتارعا
جاۋاپ بەرۋ)
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1. مۇز سۋدا نەلىكتەن جۇزەدى؟
2. ەت، بالىق، بانكىلەردى تۇزداۋ قانداي قۇبىلىسقا نەگىزدەلگەن؟
3. سۋ وتتى نەگە سوندىرەدى؟
4. جول بەلگىلەرى نەگە سارعىش – كوگىلدىر ءتۇستى؟
5. قانداي ەتىك سۋىقتان ساقتايدى، تارى ما، الدە كەڭى مە؟
6. قانداي ساۋلەلەر اسەرىنەن ادام دەنەسى قارايادى جانە كۇيەدى؟
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
ءبىر كەسە سورپا تەز سۋي ما، الدە ءبىر كەسە سۋ تەز سۋي ما؟
اۆتوتراكتور فارىنىڭ جارىق شاشىراتقىشى قانداي مەتالمەن قاپتالعان؟
ۇرلەنگەن قايىق نەگە سۋعا باتپايدى؟
نەلىكتەن كەيبىر مۇنايعا ارنالعان رەزەرۆۋارلاردىڭ تومەنگى بولىكتەرىن قالىڭ قىلىپ جاسايدى؟
قانداي جاعدايدا وتىن باگىنە سۋ قۇيادى؟
نەلىكتەن قۇرىلىستا قۋىس ماتەريالداردى پايدالانادى؟
3.«فيزيكالىق تاجىريبەلەر» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى
1 – تاجىريبە:
توگىلمەيتىن سۋ
قاجەتتى قۇرالدار: ستاكان، سۋ، قاعاز
3 – تاجىريبە:
مۇزدى سۋدان الۋ
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ، ستاكان، مۇز، ءجىپ، تۇز
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
2 – تاجىريبە
قولىڭدى سۋلاماي تيىندى ال.
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ، تيىن، تارەلكە، قاعاز، شىرپى
4 – تاجىريبە
بۋ زىرىلداعى.
قاجەتتى قۇرالدار: جۇمىرتقا، سۋ، سپيرت شام، تۇرعى، اليۋمينيي كولسو.
4. «جۇمباق سىرىن اشايىق»سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى. ءار توپقا بەس جۇمباق جاسىرىلادى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى. ءار توپقا بەس جۇمباق جاسىرىلادى.
5. «توپتىڭ اتىن قورعاۋ» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى.
ۇرانى: تارتىسايىق سايىستا كۇش جىگەرمەن
ايىرىلىسايىق قيماس ءبىر دوس كوڭىلمەن.
ءتوس بەلگىلەرىندەگى كلاسىنىڭ ارىپتەرىنە سايكەس ءبىر فيزيكالىق سوزگە تولىق ماعلۇمات بەرۋ.
مىسالى: «ا» - اليۋمينيي – قاتتى زات، ءپىشىنىن جانە كولەمىن ساقتايدى، توكتى جاقسى وتكىزەدى، ماگنيتكە تارتىلمايدى، جاقسى دەفورماسيالانادى ت. س. س.«ءا» - ءاتىر، سۇيىق، ءيىستى، ديففۋزيا قۇبىلىسى بويىنشا تەز تارايدى، قۇيىلعان ىدىستىڭ ءپىشىنىن قابىلدايدى.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
ءتوس بەلگىلەرىندەگى كلاسىنىڭ ارىپتەرىنە سايكەس ءبىر فيزيكالىق سوزگە تولىق ماعلۇمات بەرۋ. بىزدەر توپتىڭ اتىن «داۋىسسىزدار» دەپ اتاۋ سەبەبىمىز «ب» جانە «ۆ» داۋىسسىز ارىپتەردەن قۇرالعاندىقتان. مىسالى: «ب» - بولات جانە «ۆ»- ۆەلوسيپەد (تولىق ماعلۇمات بەرۋ)
6.«ەكسپەريمەنتتىك ەسەپتەۋلەر» سايىسى بويىنشا ەكى توپقا تاپسىرما:
ءى توپ: «داۋىستىلار» توبى.
قۇمعا قانشا قىسىم تۇسىرەسىڭ؟ (ەكى جاعدايدا ەسەپتەۋ قاجەت)
قاجەتتى قۇرالدار: قۇم سالىنعان ىدىس، ءبىر كىرپىش، سىزعىش.
ءىى توپ: «داۋىسسىزدار» توبى.
سۋدىڭ جانە مايدىڭ ىدىس قابىرعاسىنا تۇسىرەتىن قىسىمىن ەسەپتەڭدەر.(سۇيىقتاردىڭ دەڭگەيلەرى بىردەي)
قاجەتتى قۇرالدار: سۋ جانە ماي قۇيىلعان ىدىستار، سىزعىش.
جۇرگىزۋشى: ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،\
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ
قيىندىقتان وتكىزەر، - دەپ بۇگىنگى ءبىلىم سايىسىن قورىتىندىلايمىز.
(سايىس ناتيجەسىن ءادىلقازىلار حابارلايدى)
كوڭىل اۋدارىپ تىڭداعاندارىڭىزعا كوپ - كوپ راحمەت!
You Might Also Like
