InfoHub Logo

استانا قالاسى،
«نۇروردا» قازاق - تۇرىك ليسەي كەشەنى
پسيحولوگ: ر. اسكاروۆا

سەمينار ترەنينگ: 10 - سىنىپ
تاقىرىبى: ەڭ ماڭىزدى تاڭداۋ
ماماندىق تاڭداۋ – ماڭىزدى ماسەلە
ماماندىق تاڭداۋدا ج. ايماۋىتوۆتىڭ جاستارعا ايتقان اقىلى: «ماماندىقتىڭ جامانى جوق، ءبىراق مۇنىڭ كەز كەلگەنىنە يكەمدىلىك قاجەت. بۇل – جاي كۇنەلتۋ، تاماق اسىراۋدىڭ جولى ەمەس، ۇلكەن ونەردى، زور شەبەرلىكتى قاجەت ەتەتىن نارسە. كىمدە كىم وزىنە بىتكەن ىڭعايىنا قاراي ءوز جولىمەن قىزمەت ەتسە، ءوز باسىنا دا، الەۋمەتكە دە ۇلكەن پايدا كەلتىرمەك. ءوز ورنىندا ىستەگەن ادامنىڭ جۇمىسى دا ءونىمدى، بەرەكەلى بولماق، ءار ونەر، ءار قىزمەت مەملەكەتكە، الەۋمەتكە قاجەت».
ماماندىق تاڭداۋ – وتە جاۋاپتى جانە ماڭىزدى ءىس.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ماماندىقتار تۋرالى مالىمەت بەرۋ جانە ول ماماندىقتاردىڭ وقۋشىلارعا قوياتىن تالاپتارىن ۇعىندىرۋ.
مىندەتى:
 وقۋشىلاردى تاڭداۋ ەركىندىگىنىڭ دۇرىستىعىنا باعىتتاۋ ءوز مۇمكىندىكتەرىن تولىق اشۋعا جاعداي جاساۋ؛
 ءاربىر جەكە وقۋشىنىڭ پسيحولوگيالىق، تۇلعالىق دامۋىندا بەيىمدىلىكتەرى مەن قابىلەتتەرىن ەسكەرىپ دارالاۋ؛
 بەلسەندىلىكتىڭ بارلىق ءتۇرىن (تانىمدىق، الەۋمەتتىك، شىعارماشىلىق) جاۋاپكەرشىلىكپەن جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتاۋ؛
 وقۋشىلاردىڭ تۇلعالىق جانە كاسىبي ءوزىن - ءوزى تابۋى بارىسىن جەتىلدىرۋ؛
 وقۋشىلاردى بەلگىلى ءبىر ماماندىققا باعىتتاۋدا قاجەتتى داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ؛

ترەنينگ جوسپارى:
 قىسقاشا بايانداما «ماماندىق تاڭداۋ كەزىندە نەنى ەسكەرۋ كەرەك؟»
 امانداسۋ ءراسىمى
 جاتتىعۋ ماماندىقتارعا شولۋ
 جاتتىعۋ: «ەڭ ەڭ» دەگەن ماماندىق
 پروفوريەنتاسيالىق جاتتىعۋ «ۇيقىداعى قالا»
 رەفلەكسيا
 تىلەكتەر

ترەنينگ بارىسى:
ترەنينگتى بەلسەندەتۋ ماقساتىندا جۇرگىزۋشى وقۋشىلاردى دوڭگەلەك شەڭبەر قۇرىپ وتىرعىزىپ، تومەندەگى جاتتىعۋدى ورىنداۋدى ۇسىنادى: ءار ءبىر وقۋشى وزدەرىنىڭ ەسىمدەرىن اتاپ ءوز ەسىمىنىڭ باس ارىپىنە كەلەتىن ماماندىقتى ايتادى. سودان سوڭ جالعاستىراتىن وقۋشى قاسىنداعى وقۋشىنىڭ اتىن جانە ونىڭ باتىنىڭ باس ارىپىنە كەلەتىن ماماندىقتى ايتىپ، بولعان سوڭ ءوزىنىڭ اتىن ايتادى جانە ءوز اتىنىڭ باس ارىپىنە كەلەتىن ماماندىقتى ايتادى وسىلايشا جاتتىعۋ سوڭىنا دەيىن جالعاسادى. مىسالعا: مەن ارۋجان – ارحيتەكتور، ەكىنشى ادام ارۋجان – ارحيتەكتور، مارات - مەحانيك، ارۋجان – ارحيتەكتور، مارات – مەحانيك، قايرات - قارجىگەر ت، س

1- جاتتىعۋ: «ەڭ ەڭ» دەگەن ماماندىق.
ماقساتى: وقۋشىلاردى ءتۇرلى ماماندىقتار الەمىمەن تانىستىرۋ جانە ول ماماندىقتارعا سيپاتتاما بەرۋ.
نۇسقاۋ: جاتتىعۋعا قاتىساتىندار شەڭبەرگە تۇرادى. جۇرگىزۋشى قاتىسۋشىلارعا قاندايدا ءبىر ماماندىقتىڭ سيپاتتاماسىن ايتادى. ولار سول سيپاتتاماعا ەڭ جاقىن كەلەتىن ماماندىقتى ايتادى. ەڭ كوپ قارجى اكەلەتىن ماماندىق. قاي ماماندىق ەڭ ەڭ تابىس كوزىنە جاتادى.
وقۋشىلار جاۋابى:
ا) ەكونوميستەر
ب) قارجىگەرلەر
ۆ) دەپۋتاتتار
گ) مۇنايشىلار ت. ب ايتۋى مۇمكىن.
جۇرگىزۋشى ءبىرىنشى سيپاتتامانى ايتادى، ال قاتىسۋشىلار بىردەن وزدەرىنىڭ ويىنا كەلگەن ماماندىقتاردى ايتادى. 5 - 7 ماماندىققا دەيىن قايتالانادى.
ا) ەڭ جاسىل...................
ءا) ەڭ قىزىق....................
ب) ەڭ تالاپ قويعىش........................
ۆ) ەڭ كوپ سويلەيتىن......................
گ) ەڭ ادەمى........
د) ەڭ ءتاتتى................. ت. ب

2. پروفوريەنتاسيالىق جاتتىعۋ توپ بويىنشا جۇمىس. «ۇيقىداعى قالا»
سىنىپتى 5 توپقا ءبولۋ.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ تاڭداعان ماماندىقتارىنىڭ وزدەرىنە قوياتىن تالاپتارىن ۇعىندىرۋ جانە ءاربىر ماماندىققا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا ۇيرەتۋ. توپ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋ.
جۇرگىزۋشى وزدەرىنىڭ قالاۋى بويىنشا توپقا بولۋگە بولادى.
نۇسقاۋ: ءبىر قالادا ( ءار كىم ءوز قالاسىن نەمەسى باسقا شەتتەگى ناقتى ءبىر قالالاردى الۋعا بولادى) ءبىر بەلگىسىز تىلسىم كۇش كەلىپ ونداعى ادامداردى السىرەتىپ، جارتىلاي ۇيقىعا سالىپ كەتىپتى. ولار وزدەرىنىڭ نە ىستەپ، نە قويعانىن بىلمەي ۇيىقتاپ جۇرەدى ەكەن. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز ولاردى وياتىپ ومىرلەرىن جاقسارتىپ، ولاردىڭ جاندارىنا ءۇمىت وتىن جاعۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن سىزدەر باسىندا بولىنگەن توپ بويىنشا قاراپايىم، تۇسىنىكتى، شىنايى تۇردە ولاردى وياتا الاتىن باعدارلاما قۇرۋ كەرەك.
وسى نۇسقاۋلىق بويىنشا ءار ءبىر توپ تومەندەگى باعىتتار بويىنشا باعدارلاما قۇراستىرۋ قاجەت.
1 - توپ: قالاداعى قىلمىستىق ءىس ارەكەتتەردى توقتاتىپ، قالادا تىنىشتىق ءتارتىپ ورناتۋ كەرەك. (زاڭگەرلەر)
2 - توپ: قالانى باسقارۋ كەرەك ( اكىمدەر اتقارۋشى مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى)
3 - توپ: ەكونوميكالىق جاعدايىن جانداندىرۋ، جۇمىسسىزدىقتى جويۋ، ادامداردىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋ. (ەكونوميستەر)
4 - توپ: قالادا تۇراتىن ادامداردىڭ باقىتىن تابۋعا ولاردىڭ جان دۇنيەسىندەگى پروبلەمالاردى شەشۋگە، ءومىردىڭ ءمانىن تابۋىنا كومەكتەسۋ (پسيحولوگتار پسيحولوگيالىق قىزمەتتەر)
5 - توپ: ادامداردىڭ دەنساۋلىعى اۋماقتاعى ەكولوگيالىق ماسەلەلەر (ءار ءتۇرلى ەكولوگيالىق جاعدايلاردان كەيىنگى ينفەكسيالاردىڭ تارالۋى) پروفيلاكتيكالىق ءىس شارالار. (دارىگەرلەر، مەديسينالىق قىزمەتكەرلەر، ەكولوگتار)

جۇرگىزۋشى: ناقتى جانە تومەندەگى جوبالاردى جاساۋدى ۇسىنۋىنا بولادى.
• جاپپاي ادامداردى كومپيۋتەرمەن قامتاماس ەتۋ، پروگراممالاردى قۇراستىرۋعا ۇيرەتۋ.
• تاۋار ايىر باستاۋ نەمەسە ساۋدا جولدارىن كەڭەيتۋ. نارىققا شىعۋ.
• ءبىلىم جانە عىلىم ماسەلەلەرىن كوتەرۋ. ت. ب.
وسى پروگراممالاردى جوبالاردى جۇزەگە اسىرىپ كورەيىك سول كەزدە ءبىز قالانى وياتا الامىز با كورەيىك. ەگەر قاندايدا ءبىر جاعدايلارمەن توپتاردىڭ ءبىرى جوبالارىن جۇزەگە اسىرماسا وندا ءبىز قالانى وياتپاق تۇگىل ولار ءبىزدى تىڭداعىسى دا كەلمەي قالۋ ءقاۋىپى بار ەكەندىگىن ەسكەرۋىمىز كەرەك.
جۇرگىزۋشى تاقتاعا قالانى وياتۋ ءۇشىن قاراستىرىلاتىن جوبالاردىڭ اتتارىن جازادى.
1. ەكونوميكا
2. دەنساۋلىق
3. باسقارۋ
4. ادامداردىڭ باقىتى.
5. ءتارتىپ

ءار ءبىر توپ وزدەرىنە ۇناعانىن تاڭداپ الادى. (نەمەسە قاعازعا جاسىرىپ، كىمگە قانداي جوبا كەلەتىنىن انىقتاۋعا دا بولادى)
بۇل جوبالاردى دايىنداۋعا 10 - 15 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى. ءار ءبىر توپ ءوز پاراقتارىنا 5 نەمەسە وداندا كوپ شىنايى تۇردەگى ماسەلەلەردى شەشەتىن جوباسىنىڭ نەگىزگى باعىتىن انىقتايتىن تۇجىرىمدامالارىن كورسەتەدى. شىنايى جاعدايلاردى ەسكەرۋ كەرەك. كازىرگى كەزدەگى ساياسي - ەكونوميكالىق كوشباسشىلار نەمەسە ساياساتكەرلەر سياقتى ەمەس ءوز قالاسىندا بولىپ جاتقان ناقتى ماسەلەلەر بويىنشا جوباسىن قۇراستىرۋ كەرەكتىگىن ايتىپ كەتەدى. ءار ءبىر توپتان ءبىر بايانداۋشى شىعىپ وزدەرىنىڭ جوبالارىن باياندايدى.
سوڭىندا تالداۋ جۇرگىزىلەدى سونىمەن قاتار ول تالداۋلاردى ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ وزدەرىنىڭ باعدارلامالارىن كورسە دە بولادى.

3. رەفلەكسيا: ويىن بارىسىندا سىزدەرگە نە ۇنادى؟ ويىڭىزدان شىقپاعان ارەكەتتەر بار ما؟ قانداي جاعداي اسەرىن تيگىزدى؟ شەشىلمەگەن ماسەلەلەر تاعىدا قالىپ قويدى ما؟ كوڭىل - كۇيىڭىز قانداي؟
جۇرگىزۋشى ءوز تىلەگىن ايتىپ بولاشاق ماماندىقتاردىڭ الدىندا وسىلايشا شەشىلەتىن ۇلكەن ماسەلەلەردىڭ تۋىندايتىندىعىن تاعىدا ءبىر رەت ايتىپ، «الىنبايتىن اسۋ جوق» دەگەن قازاقتىڭ قاناتتى سوزدەرىمەن ترەنينگتى اياقتاۋعا بولادى.
تىلەكتەرىمىز: تىلەكتەرىن وقۋشىلار شارلارعا جازىپ اسپانعا ۇشىرسا دا بولادى.