جاندىكتەر – ءبىزدىڭ دوستارىمىز
جوبا جۇمىسى
تاقىرىبى: جاندىكتەر – ءبىزدىڭ دوستارىمىز
جوبانىڭ ءتۇرى: توپتىق ۇزاق مەرزىمدى بەلگىلى ناتيجەسى بار، 4 - 5 جاستاعى بالالارعا ارنالعان شىعارماشىلىق جوبا.
ءبىلىم وبلىسى: ەكولوگيالىق تاربيە.
كوكەيتەستى ماسەلە: سەرۋەن كەزىندە بالالار جاندىكتەردى كوردى. بالالار جاندىكتەردى كورگەندە بەيجاي قالمادى. بالالاردىڭ ءبىرازى قۋاندى، قىزىقتى، باسقالارى قورىقتى، كەيبىرەۋى ءولتىرۋ كەرەك،- دەپ ۇسىنىس جاسادى. پىكىر ەكىگە ءبولىندى، اڭگىمە بارىسىندا بالالاردىڭ جاندىكتەر تۋرالى از بىلەتىندەرى كورىندى. جاندىكتەر بىزگە كەرەك پە؟- دەگەن سۇراق تۋىندادى. ولار قانداي پايدا كەلتىرەدى، نە زيان اكەلەدى؟ - دەگەن ساۋالدار قويىلدى. سوندىقتان جوبا تاقىرىبى وسىلاي تاڭدالدى. بالالاردىڭ جوباعا قاتىسۋى ولاردىڭ جاندىكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرىپ، بالالاردىڭ شىعارماشىلىق – ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
جوبانىڭ ماقساتى: جاندىكتەر - ءبىزدىڭ دوستارىمىز جوباسى شىعارماشىلىق – ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋعا جاعداي جاسايدى.
بال ارانىڭ جىرى. م. الىمبايەۆ
باراتىنىم - قىر.
قوناتىنىم - گۇل.
تەرەتىنىم - ءنار.
بەرەتىنىم - بال.
بال اراسى. س. تويلىبايەۆ
ارا، ارا، ارالار،
گۇل قاۋىزىن جاعالار.
ونى باققان اعالار،
شەلەك - شەلەك بال الار.
ۇشىپ كىرسە قوسىنا،
سەن تيمەسەڭ، تيمەيدى،
قاستىعى جوق دوسىنا.
كوبەلەك ت. ەلەۋسىز ۇلى
كوبەلەك – اۋ، كوبەلەك!
ادەمىسىڭ كەرەمەت!
گۇلگە كەلىپ قونا عوي،
ءوزىڭ دە گۇل بولا عوي.
قۇمىرسقا ا. بايعابىلوۆا
كىپ-كىشكەنتاي قۇمىرسقا،
بەيىم بارلىق جۇمىسقا.
ەڭبەكشىل، جوق زيانى،
قيانات ەتپە سەن بوسقا.
دەنەسىنە قاراماي،
جۇك سالماعىن تالعاماي،
كوتەرگەنى اۋىر بورەنە،
الىپ ەمەي، نەمەنە؟
جاڭىلتپاش
شىن ەڭبەكشىل – ورمەكشى،
ورمەكشى - شىن ەڭبەكشى.
جاندىكتەر قالاي دىبىستايدى؟
ارا – ىزىلدايدى.
شىبىن – ىزىڭدايدى.
شەگىرتكە – شىرىلدايدى.
باقا - باقىلدايدى، قۇرىلدايدى.
قۇمىرسقالاردى باقىلاۋ
قۇمىرسقا قانداي جاندىك؟ قۇمىرسقانىڭ قانداي پايداسى بار؟ قۇمىرسقانىڭ ەرەكشەلىگىن ايتقىزۋ. دەنەسى قانداي؟ قۇمىرسقالار ەڭبەكقور تالماي وزدەرى ەڭبەك ەتەدى. قىستىق قورلارىن مول جيناپ الادى. قۇمىرسقالار زيانكەس جاندىكتەردىڭ كوزىن جويىپ، پايدالى جاندىكتەرگە تيىسپەيدى. بالالاردى قامقورلىق سەزىمگە تاربيەلەۋ.
جۇمباق شەشۋ:
بەلەڭ - بەلەڭ ات،
بەلى نازىك كۇرەڭ ات.
تاۋعا مىنسە تايماس ات،
تاناۋ تيسە ولمەس ات. ( قۇمىرسقا)
ينەلىكتى باقىلاۋ
ينەلىكتەردىڭ ۇشىپ ءجۇرىپ شىبىن - شىركەيلەردى وتە جاقسى اۋلايتىنىن ونىڭ قاناتتارى وتە قۋاتتى. ۇشىپ كەلە جاتىپ توقتاپ، ءبىر ورىندا تۇرا الاتىنىن ايتۋ. ينەلىكتىڭ كوزدەرى اينالاسىن ءبىر مەزگىلدە تۇگەل كورەدى، ول شىبىننىڭ قاس جاۋى.
جۇمباق شەشۋ:
ءجىپ - جىڭىشكە ينەدەي،
ەكى كوزى تۇيمەدەي.
تىكۇشاققا ۇقسايدى،
ءبىراق بيىك ۇشپايدى. (ينەلىك)
جارىق قوڭىزدى باقىلاۋ
بالالاردىڭ جاندىكتەر جونىندە تۇسىنىكتەرىن تولىقتىرۋ. قوراپقا سالعان
جارىق قوڭىزدى (جاڭبىردان ۇستاپ العان). ءتۇسى قانداي؟ قاناتى بار، ۇشادى ت. ب دەپ قوڭىزبەن تانىستىرۋ. جارىق قوڭىز تۇندە عانا ۇشىپ، جىلتىراپ جۇرەدى.
ولەڭ:
شىقتى كەشتە الدىمنان،
جارىق قوڭىز قوس قانات.
كورگەن جاندى تاڭ قىلعان،
جانى بار، ۇشقان وت.
كوبەلەكتەردى باقىلاۋ
ءار ءتۇرلى ءتۇستى ۇشىپ قونىپ جۇرگەن كوبەلەكتەرگە قاراپ، تۇسەرىن، دەنە مۇشەلەرىن ايىرۋ. كوبەلەك قاي جەردە مەكەندەيدى؟ (شابىندىقتا) ولار نەمەن قورەكتەنەدى؟(گۇل شىرىنىن سورادى) ونىڭ پايداسى قانداي؟ كوبەلەكتىڭ قانداي ايىرماشىلىقتارى بار؟ كوبەلەك تە ارالار سياقتى گۇلدەردىڭ تۇقىمىن شاشىپ، كوبەيۋىنە پايداسىن تيگىزەدى. ءوز جاۋلارىنان جاسىرىنۋىنا ءتۇسىنىڭ كومەگى ارقاسىندا قاشىپ قۇتىلادى. كوبەلەكتەر تەز ۇشادى.
جۇمباق شەشۋ:
ءوزى كىلەم تۇرىندەي،
قۇددى قىردىڭ گۇلىندەي،
گۇلگە قونسا كەتەدى،
ايىرماسى بىلىنبەي. (كوبەلەك)
ماسانى باقىلاۋ
ماسا كىشكەنتاي بولسا دا دەنەنى شاقسا ءىسىپ، قىشىتىپ مازاسىزداندىراتىنىن ايتۋ.
ولەڭ:
شاعىپ السا ادامدى،
اۋىرتادى تىزىلداپ.
ءۇيدىڭ ءىشى قاراڭعى،
ماسالار ءجۇر ىزىلداپ.
جاندىكتەر – ءبىزدىڭ دوستارىمىز جۇكتەۋ
تاقىرىبى: جاندىكتەر – ءبىزدىڭ دوستارىمىز
جوبانىڭ ءتۇرى: توپتىق ۇزاق مەرزىمدى بەلگىلى ناتيجەسى بار، 4 - 5 جاستاعى بالالارعا ارنالعان شىعارماشىلىق جوبا.
ءبىلىم وبلىسى: ەكولوگيالىق تاربيە.
كوكەيتەستى ماسەلە: سەرۋەن كەزىندە بالالار جاندىكتەردى كوردى. بالالار جاندىكتەردى كورگەندە بەيجاي قالمادى. بالالاردىڭ ءبىرازى قۋاندى، قىزىقتى، باسقالارى قورىقتى، كەيبىرەۋى ءولتىرۋ كەرەك،- دەپ ۇسىنىس جاسادى. پىكىر ەكىگە ءبولىندى، اڭگىمە بارىسىندا بالالاردىڭ جاندىكتەر تۋرالى از بىلەتىندەرى كورىندى. جاندىكتەر بىزگە كەرەك پە؟- دەگەن سۇراق تۋىندادى. ولار قانداي پايدا كەلتىرەدى، نە زيان اكەلەدى؟ - دەگەن ساۋالدار قويىلدى. سوندىقتان جوبا تاقىرىبى وسىلاي تاڭدالدى. بالالاردىڭ جوباعا قاتىسۋى ولاردىڭ جاندىكتەر تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرىپ، بالالاردىڭ شىعارماشىلىق – ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
جوبانىڭ ماقساتى: جاندىكتەر - ءبىزدىڭ دوستارىمىز جوباسى شىعارماشىلىق – ىزدەنىمپازدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋعا جاعداي جاسايدى.
بال ارانىڭ جىرى. م. الىمبايەۆ
باراتىنىم - قىر.
قوناتىنىم - گۇل.
تەرەتىنىم - ءنار.
بەرەتىنىم - بال.
بال اراسى. س. تويلىبايەۆ
ارا، ارا، ارالار،
گۇل قاۋىزىن جاعالار.
ونى باققان اعالار،
شەلەك - شەلەك بال الار.
ۇشىپ كىرسە قوسىنا،
سەن تيمەسەڭ، تيمەيدى،
قاستىعى جوق دوسىنا.
كوبەلەك ت. ەلەۋسىز ۇلى
كوبەلەك – اۋ، كوبەلەك!
ادەمىسىڭ كەرەمەت!
گۇلگە كەلىپ قونا عوي،
ءوزىڭ دە گۇل بولا عوي.
قۇمىرسقا ا. بايعابىلوۆا
كىپ-كىشكەنتاي قۇمىرسقا،
بەيىم بارلىق جۇمىسقا.
ەڭبەكشىل، جوق زيانى،
قيانات ەتپە سەن بوسقا.
دەنەسىنە قاراماي،
جۇك سالماعىن تالعاماي،
كوتەرگەنى اۋىر بورەنە،
الىپ ەمەي، نەمەنە؟
جاڭىلتپاش
شىن ەڭبەكشىل – ورمەكشى،
ورمەكشى - شىن ەڭبەكشى.
جاندىكتەر قالاي دىبىستايدى؟
ارا – ىزىلدايدى.
شىبىن – ىزىڭدايدى.
شەگىرتكە – شىرىلدايدى.
باقا - باقىلدايدى، قۇرىلدايدى.
قۇمىرسقالاردى باقىلاۋ
قۇمىرسقا قانداي جاندىك؟ قۇمىرسقانىڭ قانداي پايداسى بار؟ قۇمىرسقانىڭ ەرەكشەلىگىن ايتقىزۋ. دەنەسى قانداي؟ قۇمىرسقالار ەڭبەكقور تالماي وزدەرى ەڭبەك ەتەدى. قىستىق قورلارىن مول جيناپ الادى. قۇمىرسقالار زيانكەس جاندىكتەردىڭ كوزىن جويىپ، پايدالى جاندىكتەرگە تيىسپەيدى. بالالاردى قامقورلىق سەزىمگە تاربيەلەۋ.
جۇمباق شەشۋ:
بەلەڭ - بەلەڭ ات،
بەلى نازىك كۇرەڭ ات.
تاۋعا مىنسە تايماس ات،
تاناۋ تيسە ولمەس ات. ( قۇمىرسقا)
ينەلىكتى باقىلاۋ
ينەلىكتەردىڭ ۇشىپ ءجۇرىپ شىبىن - شىركەيلەردى وتە جاقسى اۋلايتىنىن ونىڭ قاناتتارى وتە قۋاتتى. ۇشىپ كەلە جاتىپ توقتاپ، ءبىر ورىندا تۇرا الاتىنىن ايتۋ. ينەلىكتىڭ كوزدەرى اينالاسىن ءبىر مەزگىلدە تۇگەل كورەدى، ول شىبىننىڭ قاس جاۋى.
جۇمباق شەشۋ:
ءجىپ - جىڭىشكە ينەدەي،
ەكى كوزى تۇيمەدەي.
تىكۇشاققا ۇقسايدى،
ءبىراق بيىك ۇشپايدى. (ينەلىك)
جارىق قوڭىزدى باقىلاۋ
بالالاردىڭ جاندىكتەر جونىندە تۇسىنىكتەرىن تولىقتىرۋ. قوراپقا سالعان
جارىق قوڭىزدى (جاڭبىردان ۇستاپ العان). ءتۇسى قانداي؟ قاناتى بار، ۇشادى ت. ب دەپ قوڭىزبەن تانىستىرۋ. جارىق قوڭىز تۇندە عانا ۇشىپ، جىلتىراپ جۇرەدى.
ولەڭ:
شىقتى كەشتە الدىمنان،
جارىق قوڭىز قوس قانات.
كورگەن جاندى تاڭ قىلعان،
جانى بار، ۇشقان وت.
كوبەلەكتەردى باقىلاۋ
ءار ءتۇرلى ءتۇستى ۇشىپ قونىپ جۇرگەن كوبەلەكتەرگە قاراپ، تۇسەرىن، دەنە مۇشەلەرىن ايىرۋ. كوبەلەك قاي جەردە مەكەندەيدى؟ (شابىندىقتا) ولار نەمەن قورەكتەنەدى؟(گۇل شىرىنىن سورادى) ونىڭ پايداسى قانداي؟ كوبەلەكتىڭ قانداي ايىرماشىلىقتارى بار؟ كوبەلەك تە ارالار سياقتى گۇلدەردىڭ تۇقىمىن شاشىپ، كوبەيۋىنە پايداسىن تيگىزەدى. ءوز جاۋلارىنان جاسىرىنۋىنا ءتۇسىنىڭ كومەگى ارقاسىندا قاشىپ قۇتىلادى. كوبەلەكتەر تەز ۇشادى.
جۇمباق شەشۋ:
ءوزى كىلەم تۇرىندەي،
قۇددى قىردىڭ گۇلىندەي،
گۇلگە قونسا كەتەدى،
ايىرماسى بىلىنبەي. (كوبەلەك)
ماسانى باقىلاۋ
ماسا كىشكەنتاي بولسا دا دەنەنى شاقسا ءىسىپ، قىشىتىپ مازاسىزداندىراتىنىن ايتۋ.
ولەڭ:
شاعىپ السا ادامدى،
اۋىرتادى تىزىلداپ.
ءۇيدىڭ ءىشى قاراڭعى،
ماسالار ءجۇر ىزىلداپ.
جاندىكتەر – ءبىزدىڭ دوستارىمىز جۇكتەۋ
You Might Also Like
