جاۋىن - شاشىن. سۋدى قورعاۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جاۋىن - شاشىن. سۋدى قورعاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: جاۋىن - شاشىننىڭ پايدا بولۋىن ءتۇسىندىرۋ، تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتتەرى: ا) بىلىمدىلىك: جاۋىن - شاشىن جانە ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ؛ جاۋىن - شاشىننىڭ پايدا بولۋى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: قوسىمشا تاپسىرمالار، ءسوزجۇمباق ورىنداتۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورلارىن مولايتۋ.
ب) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ، تابيعاتقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزۋ جانە ونى
قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تەستتىك تاپسىرمالار.
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر. (تاجىريبە قۇرالدارى)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
كەلگەن قوناقتارمەن امانداسۋ.
- بالالار، بۇگىن ءبىزدىڭ سىنىبىمىزعا قوناقتار كەلىپ وتىر. قازاق حالقىمىز ەجەلدەن قوناقجايلىلىعىمەن تانىلعان، بىزدە ءوز قوناقجايلىلىعىمىزدى كورسەتىپ، قوناقتارىمىزدى جاقسى قارسى الىپ، تاماشا كوڭىل - كۇي سىيلايىق.
ءىى. جاڭا ساباق. ويعا شابۋىل.
- وقۋشىلار، وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
"تابيعاتتاعى سۋ. بۇلت جانە تۇمان".
سيقىرلى ساندىق سۇراقتارى:
1. تابيعاتتا سۋ قاي جەرلەردە، قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ (جەر شارىنىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى، ادام دەنەسىنىڭ جارتىسىنان كوبى سۋ قۇرايدى. وزەن كولدەر، مۇحيتتار، جاۋىن - شاشىن).
2. جەل دەگەنىمىز نە؟ (جەر بەتىندەگى اۋانىڭ ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە اۋىسۋى)
3. كۇن ساۋلەسى نەنى قىزدىرادى؟ (اۋا ءتۇسسىز، ءمولدىر بولعاندىقتان جەر بەتىن قىزدىرادى.)
4. بۇلت قالاي قۇرالادى؟ (جەر بەتىنەن جوعارى كوتەرىلگەندە اۋا سالقىندايدى. ونىڭ قۇرامىنداعى بۋ ۇساق سۋ تامشىلارىنا نەمەسە مۇز تۇيىرشىكتەرىنە اينالادى. ولار شوعىرلانىپ بۇلت تۇزەدى.)
5. بۇلتتىڭ تۇرلەرى؟ (شاربى، بۋداق، قابات).
6. تابيعاتتا سۋ وتە كوپ مولشەردە قايدا كەزدەسەدى؟ (وزەن، كول، مۇحيت).
تاجىريبە كورسەتۋ. قايناعان سۋدى شىنى ىدىسقا قۇيىپ، ۇستىنە سالقىن تارەلكەمەن جاۋىپ قويامىز. سوندا، سۋ بۋلانىپ، تارەلكە بەتىنە سۋ تامشىلارى تۇزىلەدى.
جەر بەتىنەن كوتەرىلگەن بۋ سالقىنداپ، سۋ تامشىلارىنا اينالادى. سۋ تامشىلارى بىرىگىپ اۋىرلايدى دا، جەرگە جاڭبىر بولىپ جاۋادى.
قۇرلىق بەتى قاتتى قىزعاندا جەردەن كوتەرىلگەن سۋ بۋى اۋانىڭ سالقىن قاباتتارىندا بىرىتىندەپ سۋ تامشىلارىنا، ودان دا سالقىن قاباتتارىنا جەتكەندە قار - مۇز قيىرشىقتارىنا اينالادى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە بۇرشاق جاۋادى.
قىستا ۇلكەن بيىكتە سۋ تامشالارى قاتىپ، اۋەلى ينە سياقتى مۇز تۇيىرشىكتەرىن تۇزەدى. ولار ءبىر - بىرىنە جابىسىپ، قار ۇلپاسىنا اينالادى. قار كريستالدارى ءار ءتۇرلى، قايتالانبايتىن بولىپ كەلەدى.
جاڭبىر، قار، بۇرشاق - جاۋىن-شاشىننىڭ تۇرلەرى.
سەرگىتۋ ءساتى.
جۇمباق شەشۋ:
ەتەك جەڭى جينالماي،
داۋىل تۇرسا دىم قالماي،
تۇيدەكتەلىپ كوشەدى،
توز - توز بولىپ وشەدى
(بۇلت)
جارق - جۇرق ەتىپ قانجارى
كوك تەڭىزدى وسادى.
جالت - جۇلت ەتىپ جون جالى
ارىستان داۋسىن قوسادى.
(نايزاعاي)
داۋىل اق ءدان ۇشىرىپ،
شاشىپ ءوتتى اسپاننان.
شەكەمىزدى ءىسىرىپ،
قاشتىق ۇيگە ساسقاننان
(بۇرشاق)
كوكتەن جەتەدى،
شوپكە سۇڭگىپ كەتەدى.
(جاڭبىر)
كوزگە ىلىنبەيدى،
جۇتساڭ بىلىنبەيدى. (اۋا)
قىستا عانا بولادى،
ۇستاساڭ قولىن توڭادى. (قار)
قۇرلىق بەتىنە تۇسكەن جاڭبىردىڭ ءبىرازى ءسىڭىپ، جەر استى سۋلارىن قۇرايدى. جينالعان سۋ ەندى ەڭىس جاققا قاراي جىلجىپ، وزەن جاعاسىندا، ساي تابانىندا بۇلاق تۇرىندە اعىپ شىعادى. بۇلاق ىلديعا قاراي ءبىر ىزبەن اعادى. ونى جىلعا دەيدى. جىلعالار وزەنگە اينالادى. وزەننىڭ اعىپ شىعاتىن جەرىن باستاۋ دەيدى. وزەن ويىستى بويلاپ اعادى. ونى ارنا دەيدى. جولدا كەلىپ قوسىلعان ۇساق وزەندەردى سالاسى دەيدى. كولگە، تەڭىزگە قوسىلاتىن جەرىن ساعاسى دەيدى.
جەر بەتىندەگى سۋعا تولعان تابيعي ويىستاردى كول دەپ اتايدى.
سۋدىڭ لاستانۋى تۋرالى ايتىپ ءوتۋ.
ءار توپ "سۋدىڭ لاستانۋى" تۋرالى سۋرەت سالۋ.
ءوز ويلارىن ورتاعا سالۋ: "وسكەندە سۋدى قورعاۋ ءۇشىن قانداي شارالار اتقارار ەدىڭ؟"
بەكىتۋ.
تەست تاپسىرمالارىن ورىنداۋ.
سۇراقتارى:
1. سۋدىڭ 3 كۇيى...
ا) ءمولدىر، سۇيىق، ءتۇسسىز
ءا) سۇيىق، قاتتى، گاز ءتارىزدى
ب) ەرىگىش، قاتتى، جىلى
ۆ) گازدالعان، ءمولدىر، سۇيىق.
2. جاڭبىر، قار، بۇرشاق - بۇل...
ا) جەر استى سۋلارى
ءا) بۇلت تۇرلەرى
ب) تۇمان تۇرلەرى
ۆ) جاۋىن - شاشىن تۇرلەرى
3. وزەننىڭ كولگە، تەڭىزگە بارىپ قۇياتىن جەرىن نە دەپ اتايدى؟
ا) ساعاسى
ءا) بۇلاق
ب) باستاۋ
ۆ) ارنا
جاۋىن - شاشىن. سۋدى قورعاۋ جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: جاۋىن - شاشىننىڭ پايدا بولۋىن ءتۇسىندىرۋ، تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ.
مىندەتتتەرى: ا) بىلىمدىلىك: جاۋىن - شاشىن جانە ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ؛ جاۋىن - شاشىننىڭ پايدا بولۋى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: قوسىمشا تاپسىرمالار، ءسوزجۇمباق ورىنداتۋ ارقىلى ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، سوزدىك قورلارىن مولايتۋ.
ب) بىلىمدىلىگى: وقۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ، تابيعاتقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن تۋعىزۋ جانە ونى
قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تەستتىك تاپسىرمالار.
كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر. (تاجىريبە قۇرالدارى)
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.
كەلگەن قوناقتارمەن امانداسۋ.
- بالالار، بۇگىن ءبىزدىڭ سىنىبىمىزعا قوناقتار كەلىپ وتىر. قازاق حالقىمىز ەجەلدەن قوناقجايلىلىعىمەن تانىلعان، بىزدە ءوز قوناقجايلىلىعىمىزدى كورسەتىپ، قوناقتارىمىزدى جاقسى قارسى الىپ، تاماشا كوڭىل - كۇي سىيلايىق.
ءىى. جاڭا ساباق. ويعا شابۋىل.
- وقۋشىلار، وتكەن ساباقتا قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
"تابيعاتتاعى سۋ. بۇلت جانە تۇمان".
سيقىرلى ساندىق سۇراقتارى:
1. تابيعاتتا سۋ قاي جەرلەردە، قانداي كۇيدە كەزدەسەدى؟ (جەر شارىنىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى، ادام دەنەسىنىڭ جارتىسىنان كوبى سۋ قۇرايدى. وزەن كولدەر، مۇحيتتار، جاۋىن - شاشىن).
2. جەل دەگەنىمىز نە؟ (جەر بەتىندەگى اۋانىڭ ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە اۋىسۋى)
3. كۇن ساۋلەسى نەنى قىزدىرادى؟ (اۋا ءتۇسسىز، ءمولدىر بولعاندىقتان جەر بەتىن قىزدىرادى.)
4. بۇلت قالاي قۇرالادى؟ (جەر بەتىنەن جوعارى كوتەرىلگەندە اۋا سالقىندايدى. ونىڭ قۇرامىنداعى بۋ ۇساق سۋ تامشىلارىنا نەمەسە مۇز تۇيىرشىكتەرىنە اينالادى. ولار شوعىرلانىپ بۇلت تۇزەدى.)
5. بۇلتتىڭ تۇرلەرى؟ (شاربى، بۋداق، قابات).
6. تابيعاتتا سۋ وتە كوپ مولشەردە قايدا كەزدەسەدى؟ (وزەن، كول، مۇحيت).
تاجىريبە كورسەتۋ. قايناعان سۋدى شىنى ىدىسقا قۇيىپ، ۇستىنە سالقىن تارەلكەمەن جاۋىپ قويامىز. سوندا، سۋ بۋلانىپ، تارەلكە بەتىنە سۋ تامشىلارى تۇزىلەدى.
جەر بەتىنەن كوتەرىلگەن بۋ سالقىنداپ، سۋ تامشىلارىنا اينالادى. سۋ تامشىلارى بىرىگىپ اۋىرلايدى دا، جەرگە جاڭبىر بولىپ جاۋادى.
قۇرلىق بەتى قاتتى قىزعاندا جەردەن كوتەرىلگەن سۋ بۋى اۋانىڭ سالقىن قاباتتارىندا بىرىتىندەپ سۋ تامشىلارىنا، ودان دا سالقىن قاباتتارىنا جەتكەندە قار - مۇز قيىرشىقتارىنا اينالادى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە بۇرشاق جاۋادى.
قىستا ۇلكەن بيىكتە سۋ تامشالارى قاتىپ، اۋەلى ينە سياقتى مۇز تۇيىرشىكتەرىن تۇزەدى. ولار ءبىر - بىرىنە جابىسىپ، قار ۇلپاسىنا اينالادى. قار كريستالدارى ءار ءتۇرلى، قايتالانبايتىن بولىپ كەلەدى.
جاڭبىر، قار، بۇرشاق - جاۋىن-شاشىننىڭ تۇرلەرى.
سەرگىتۋ ءساتى.
جۇمباق شەشۋ:
ەتەك جەڭى جينالماي،
داۋىل تۇرسا دىم قالماي،
تۇيدەكتەلىپ كوشەدى،
توز - توز بولىپ وشەدى
(بۇلت)
جارق - جۇرق ەتىپ قانجارى
كوك تەڭىزدى وسادى.
جالت - جۇلت ەتىپ جون جالى
ارىستان داۋسىن قوسادى.
(نايزاعاي)
داۋىل اق ءدان ۇشىرىپ،
شاشىپ ءوتتى اسپاننان.
شەكەمىزدى ءىسىرىپ،
قاشتىق ۇيگە ساسقاننان
(بۇرشاق)
كوكتەن جەتەدى،
شوپكە سۇڭگىپ كەتەدى.
(جاڭبىر)
كوزگە ىلىنبەيدى،
جۇتساڭ بىلىنبەيدى. (اۋا)
قىستا عانا بولادى،
ۇستاساڭ قولىن توڭادى. (قار)
قۇرلىق بەتىنە تۇسكەن جاڭبىردىڭ ءبىرازى ءسىڭىپ، جەر استى سۋلارىن قۇرايدى. جينالعان سۋ ەندى ەڭىس جاققا قاراي جىلجىپ، وزەن جاعاسىندا، ساي تابانىندا بۇلاق تۇرىندە اعىپ شىعادى. بۇلاق ىلديعا قاراي ءبىر ىزبەن اعادى. ونى جىلعا دەيدى. جىلعالار وزەنگە اينالادى. وزەننىڭ اعىپ شىعاتىن جەرىن باستاۋ دەيدى. وزەن ويىستى بويلاپ اعادى. ونى ارنا دەيدى. جولدا كەلىپ قوسىلعان ۇساق وزەندەردى سالاسى دەيدى. كولگە، تەڭىزگە قوسىلاتىن جەرىن ساعاسى دەيدى.
جەر بەتىندەگى سۋعا تولعان تابيعي ويىستاردى كول دەپ اتايدى.
سۋدىڭ لاستانۋى تۋرالى ايتىپ ءوتۋ.
ءار توپ "سۋدىڭ لاستانۋى" تۋرالى سۋرەت سالۋ.
ءوز ويلارىن ورتاعا سالۋ: "وسكەندە سۋدى قورعاۋ ءۇشىن قانداي شارالار اتقارار ەدىڭ؟"
بەكىتۋ.
تەست تاپسىرمالارىن ورىنداۋ.
سۇراقتارى:
1. سۋدىڭ 3 كۇيى...
ا) ءمولدىر، سۇيىق، ءتۇسسىز
ءا) سۇيىق، قاتتى، گاز ءتارىزدى
ب) ەرىگىش، قاتتى، جىلى
ۆ) گازدالعان، ءمولدىر، سۇيىق.
2. جاڭبىر، قار، بۇرشاق - بۇل...
ا) جەر استى سۋلارى
ءا) بۇلت تۇرلەرى
ب) تۇمان تۇرلەرى
ۆ) جاۋىن - شاشىن تۇرلەرى
3. وزەننىڭ كولگە، تەڭىزگە بارىپ قۇياتىن جەرىن نە دەپ اتايدى؟
ا) ساعاسى
ءا) بۇلاق
ب) باستاۋ
ۆ) ارنا
جاۋىن - شاشىن. سۋدى قورعاۋ جۇكتەۋ
You Might Also Like
