كوڭىلىڭە استامشىلىق الما
كوڭىلىڭە استامشىلىق الما
ەرتەدە ءبىر پاتشا بولىپتى. سول پاتشا قانشا كىتاپ ءسوزىن، قۇران ءسوزىن بىلەتىن ءبىلىمى تەرەڭ كىسى بولىپتى. ءبىر كۇنى ەسكىشە قازاق كىتابىن اشىپ وتىرعان كەزىندە «ادام بالاسى قانداي جۇيرىك بولسا دا، كەمشىلىك كەلەيىن دەسە، وڭاي ەكەن» دەگەن ءسوزدى تاۋىپ الادى. سونسوڭ «مەن ءوزىم ءبىرسىپىرا ەلدى بيلەپ تۇرمىن، ءبىلىمىم ارتىق، ماعان نە كەمشىلىك بار» دەيدى. ءسويتىپ وتىرعاندا كوشەدەن ايقاي شىعادى.
ءبىر ءۋازىر كەلەدى دە: «ءبىر نارسە كوردىم، نە ەكەنىن بىلمەيمىن، سونى، پاتشام، سىزگە كورسەتۋگە كەلە جاتىرمىن»، - دەيدى. پاتشا دالاعا شىعىپ قاراسا، زاۋلاپ جانىپ ءبىر وت بارا جاتقانىن كورەدى. ۋازىرگە: «مەنىڭ ءدۇلدۇلىمدى اكەل»، - دەيدى. ءۋازىر ءدۇلدۇلدى اكەلدى. وعان مىنەدى دە تۋرا قۋادى. قۋادى دا شاھاردان ەكى شاقىرىم شىققاننان كەيىن جەتەدى. جەتىپ كەلىپ قاراسا، ءجۇنى سۋسىلداعان التىن كيىك. الگى جارقىراعان سول كيىك بولىپ شىققان.
كيىك ءبىر باتپاققا قابىرعاسىنان باتىپ جاتقان. پاتشا: «ەندى بۇعان بارسام ات جىعىلادى، كيىمىم بىلعانادى» دەپ، بارشا كيىمىن سىپىرىپ تاستاپ جاياۋ، جالاڭاش كيىكتى ۇستاۋعا قاسىنا كەلەدى. پاتشا قاسىنا كەلگەندە سانىنان باتپاققا باتادى. كيىك سىلكىنىپ-سىلكىنىپ قويىپ ەدى، ايدارى بەلىنە تۇسكەن اق جىگىت بولدى. سونسوڭ پاتشانىڭ كيىمىن كيىپ، اتىن (ءدۇلدۇلىن) ءمىنىپ، «قوش، پاتشا» دەپ، شاھارعا قاراي ءجۇرىپ كەتەدى. حان (پاتشا) باتپاقتان ءبىر مەزگىلگە شىعىپ شاھارعا كەلىپ ەدى، بالالار تاس لاقتىرىپ قۋىپ شاھارعا جۋىتپاي تاستايدى، «جالاڭاش جۇرگەن جىندى كىسىسىڭ» دەپ، سونان كەيىن «ءبۇيتىپ ءتىرى جۇرگەنشە، سۋعا اعىپ ولەيىن» دەپ وزەن شەتىنە كەلسە، سۋدىڭ جاعاسىندا ءبىر كەمپىر - شال وتىرادى. پاتشا كەلىسىمەن «سۋعا ءتۇسىپ ولەمىن» دەيدى. شال «ولمە» دەيدى. «ولمەي قايتەم، كيىمىم جوق، تاماق جوق». سونسوڭ كەمپىر - شال ءبىر ەسكى كويلەگى مەن كىشكەنە نان بەرەدى. شال: «سەن ءبۇيتىپ جۇرمە، قالاعا بارىپ قايىر تىلە»، - دەيدى.
موينىنا ءبىر دوربا سالىپ الادى دا شاھارعا كەلەدى. ساداقا سۇراپ ءتورت - بەس كۇندىك تاماق تاۋىپ الادى. پاتشا ءبىر مەزگىلدە «ۇيىمە بارىپ كورەيىن، شىن بار ما ەكەن، ايەل - بالالارىمدى، ۋازىرلەردى كورەيىن، مەنى تانىر ما ەكەن» دەپ كەلەدى. كەلىپ حانعا «اسسالاۋماعالەيكۇم!» دەپ، «قايىر - ساداقا» دەپ، ۋازىرلەردى قاعىپ تاستاپ، تۋرا ەنتەلەپ حاننىڭ الدىنا بارادى. «سەن كىمسىڭ، قاي جەردىڭ كىسىسىسىڭ»، - دەيدى حان. سوندا «وسى شاھاردىكىمىن» دەيدى. شاھاردىكى بولساڭ قاي رۋدان تارالدىڭ، ءاتىڭ-جونىڭ ءبارىن شاپشاڭ ايت»، - دەپ سۇرادى. كورگەن-بىلگەنىن تەگىس بايان ەتەدى. سونسوڭ ءبىر ءۋازىرىن شاقىرادى دا: «مىنانى جەتى قايتا بوز بيەنىڭ سۇتىنە شومىلدىرىپ الىپ كەلىپ بەر»، - دەيدى. جەتى قايتا شومىلدىرىپ، حاننىڭ الدىنا اكەلىپ بەرگەننەن كەيىن، ءمۇساپىردىڭ قولىنان ۇستايدى. «كىتاپتىڭ بەتىن اشقانىڭ راس پا؟» - دەدى. ول «راس» دەپ جاۋاپ قايىرادى. «بۇدان بىلاي كوڭىلىڭە استامشىلىق ويلاما!» - دەيدى دە: «مىنە تاعىڭ، مىنە جۇرتىڭ، مىنە ءۋازىرىڭ، مىنە ەلىڭ، مەن جابىرەيىل پەرىشتەمىن»، - دەپ، تاعىن وزىنە بەرىپ جوق بولادى. (قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەر)
ەرتەدە ءبىر پاتشا بولىپتى. سول پاتشا قانشا كىتاپ ءسوزىن، قۇران ءسوزىن بىلەتىن ءبىلىمى تەرەڭ كىسى بولىپتى. ءبىر كۇنى ەسكىشە قازاق كىتابىن اشىپ وتىرعان كەزىندە «ادام بالاسى قانداي جۇيرىك بولسا دا، كەمشىلىك كەلەيىن دەسە، وڭاي ەكەن» دەگەن ءسوزدى تاۋىپ الادى. سونسوڭ «مەن ءوزىم ءبىرسىپىرا ەلدى بيلەپ تۇرمىن، ءبىلىمىم ارتىق، ماعان نە كەمشىلىك بار» دەيدى. ءسويتىپ وتىرعاندا كوشەدەن ايقاي شىعادى.
ءبىر ءۋازىر كەلەدى دە: «ءبىر نارسە كوردىم، نە ەكەنىن بىلمەيمىن، سونى، پاتشام، سىزگە كورسەتۋگە كەلە جاتىرمىن»، - دەيدى. پاتشا دالاعا شىعىپ قاراسا، زاۋلاپ جانىپ ءبىر وت بارا جاتقانىن كورەدى. ۋازىرگە: «مەنىڭ ءدۇلدۇلىمدى اكەل»، - دەيدى. ءۋازىر ءدۇلدۇلدى اكەلدى. وعان مىنەدى دە تۋرا قۋادى. قۋادى دا شاھاردان ەكى شاقىرىم شىققاننان كەيىن جەتەدى. جەتىپ كەلىپ قاراسا، ءجۇنى سۋسىلداعان التىن كيىك. الگى جارقىراعان سول كيىك بولىپ شىققان.
كيىك ءبىر باتپاققا قابىرعاسىنان باتىپ جاتقان. پاتشا: «ەندى بۇعان بارسام ات جىعىلادى، كيىمىم بىلعانادى» دەپ، بارشا كيىمىن سىپىرىپ تاستاپ جاياۋ، جالاڭاش كيىكتى ۇستاۋعا قاسىنا كەلەدى. پاتشا قاسىنا كەلگەندە سانىنان باتپاققا باتادى. كيىك سىلكىنىپ-سىلكىنىپ قويىپ ەدى، ايدارى بەلىنە تۇسكەن اق جىگىت بولدى. سونسوڭ پاتشانىڭ كيىمىن كيىپ، اتىن (ءدۇلدۇلىن) ءمىنىپ، «قوش، پاتشا» دەپ، شاھارعا قاراي ءجۇرىپ كەتەدى. حان (پاتشا) باتپاقتان ءبىر مەزگىلگە شىعىپ شاھارعا كەلىپ ەدى، بالالار تاس لاقتىرىپ قۋىپ شاھارعا جۋىتپاي تاستايدى، «جالاڭاش جۇرگەن جىندى كىسىسىڭ» دەپ، سونان كەيىن «ءبۇيتىپ ءتىرى جۇرگەنشە، سۋعا اعىپ ولەيىن» دەپ وزەن شەتىنە كەلسە، سۋدىڭ جاعاسىندا ءبىر كەمپىر - شال وتىرادى. پاتشا كەلىسىمەن «سۋعا ءتۇسىپ ولەمىن» دەيدى. شال «ولمە» دەيدى. «ولمەي قايتەم، كيىمىم جوق، تاماق جوق». سونسوڭ كەمپىر - شال ءبىر ەسكى كويلەگى مەن كىشكەنە نان بەرەدى. شال: «سەن ءبۇيتىپ جۇرمە، قالاعا بارىپ قايىر تىلە»، - دەيدى.
موينىنا ءبىر دوربا سالىپ الادى دا شاھارعا كەلەدى. ساداقا سۇراپ ءتورت - بەس كۇندىك تاماق تاۋىپ الادى. پاتشا ءبىر مەزگىلدە «ۇيىمە بارىپ كورەيىن، شىن بار ما ەكەن، ايەل - بالالارىمدى، ۋازىرلەردى كورەيىن، مەنى تانىر ما ەكەن» دەپ كەلەدى. كەلىپ حانعا «اسسالاۋماعالەيكۇم!» دەپ، «قايىر - ساداقا» دەپ، ۋازىرلەردى قاعىپ تاستاپ، تۋرا ەنتەلەپ حاننىڭ الدىنا بارادى. «سەن كىمسىڭ، قاي جەردىڭ كىسىسىسىڭ»، - دەيدى حان. سوندا «وسى شاھاردىكىمىن» دەيدى. شاھاردىكى بولساڭ قاي رۋدان تارالدىڭ، ءاتىڭ-جونىڭ ءبارىن شاپشاڭ ايت»، - دەپ سۇرادى. كورگەن-بىلگەنىن تەگىس بايان ەتەدى. سونسوڭ ءبىر ءۋازىرىن شاقىرادى دا: «مىنانى جەتى قايتا بوز بيەنىڭ سۇتىنە شومىلدىرىپ الىپ كەلىپ بەر»، - دەيدى. جەتى قايتا شومىلدىرىپ، حاننىڭ الدىنا اكەلىپ بەرگەننەن كەيىن، ءمۇساپىردىڭ قولىنان ۇستايدى. «كىتاپتىڭ بەتىن اشقانىڭ راس پا؟» - دەدى. ول «راس» دەپ جاۋاپ قايىرادى. «بۇدان بىلاي كوڭىلىڭە استامشىلىق ويلاما!» - دەيدى دە: «مىنە تاعىڭ، مىنە جۇرتىڭ، مىنە ءۋازىرىڭ، مىنە ەلىڭ، مەن جابىرەيىل پەرىشتەمىن»، - دەپ، تاعىن وزىنە بەرىپ جوق بولادى. (قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەر)
You Might Also Like
-
تورعاي مەن تىشقان دوس بولىپتى. ەكەۋى بىرىگىپ ەگىن ەگەدى. تىشقان جەردى اياعىمەن قازىپ، تورعاي تۇمسىعىمەن شوقيدى.
-
ءبىر اڭگىمە بويىنشا سۇلەيمەن پايعامبار ءبىر كۇنى دەمالىپ وتىرعان كەزدە كەۋدەسىندە جورعالاپ بارا جاتقان قۇمىرسقانى الىپ لاقتىرىپ جىبەرەدى. جابىرلەنگەن قۇمىرسقا اشۋلانىپ: “ءاي، اللانىڭ پايعامبارى، سەن م...
