قارا سوزدەر (45-قارا ءسوز)

سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 ساعات بۇرىن)

07 قاز. 2015 00:00
561

قارا سوزدەر (45-قارا ءسوز)

قۇداي تاباراكا ۋاتاعالانىڭ بارلىعىنىڭ ۇلكەن دالەلى - نەشە مىڭ جىلدان بەرى اركىم ءارتۇرلى قىلىپ سويلەسە دە، ءبارى دە ءبىر ۇلكەن قۇداي بار دەپ كەلگەندىگى، ۋا ءھام نەشە مىڭ ءتۇرلى ءدىننىڭ ءبارى دە ءعادالات، ماحاببات قۇدايعا لايىقتى دەگەندىگى.

ءبىز جاراتۋشى ەمەس، جاراتقان كولەڭكەسىنە قاراي بىلەتۇعىن پەندەمىز. سول ماحاببات پەن عادالاتكە قاراي تارتپاقپىز، سول اللانىڭ حيكمەتىن بىرەۋدەن بىرەۋ انىعىراق سەزبەكپەن ارتىلادى. يناندىم، سەندىم دەمەك يناندىرامىن، سەندىرەمىن دەگەن ەمەس.

ادامشىلىقتىڭ الدى - ماحاببات، ءعادالات، سەزىم. بۇلاردىڭ كەرەك ەمەس جەرى جوق، كىرىسپەيتۇعىن دا جەرى جوق. ول - جاراتقان ءتاڭىرىنىڭ ءىسى. ايعىر بيەگە يە بولماقتا دا ماحاببات پەن سەزىم بار. بۇل ءعادالات، ماحاببات سەزىم كىمدە كوبىرەك بولسا، ول كىسى - عالىم، سول - عاقيل. ءبىز جانىمىزدان عىلىم شىعارا المايمىز، جارالىپ، جاسالىپ قويعان نارسەلەردى سەزبەكپىز، كوزبەن كورىپ، اقىلمەن ءبىلىپ.

ءبىزدىڭ قازاقتار بييسكىدەگى، كۋزنەسكىدەگى قالماقتاردى "بىلەۋت" دەيدى. مەنىڭ ويىم: وسى "بىلەۋت"، "برۋت" ءبىر سوزدەن شىققان دەيمىن، و دا قىرعىزدىڭ ءناسىلى بولماعى تاڭ ەمەس. ول تاتارلار ۇرىسشىل، اڭشىل، نە بولسا، سونى كيىپ، نە تابىلسا، سونى ىشىپ-جەپ جۇرگەن ءبىر تۇرپايى حالىق ەكەن. ولاردىڭ ورنى ەنەسەي، اڭقارا سۋىنىڭ باس جاعىندا بولىپتى. سولاردان اڭشىلار جىل ءجۇرىپ، ەكى جىل ءجۇرىپ قايتاتۇعىن ادەتتەرى بار ەكەن. سول اڭشىلاردىڭ ەستىگەن، كورگەن حابارىمەنەن بۇرىن كورمەگەن جەرگە بولماعان ماقتاۋ ايتىلاتۇعىن ادەتىمەنەن قىسى از، جازى كوپ دەگەنگە، اۋەلدەن وزدەرى جەر شارۋاسىن قىلماي، مال ساقتاۋشى حالىق بولعان سوڭ، "مال ساقتاۋعا جاقسى جەرگە بارامىز" دەپ، بۇل جاققا قاراي نەشە مارتەبە حالقى شىعىپتى. سونىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ قازاق ەكەن. قاي-قاي جەرمەنەن كەلگەندىگى، قانشا جىلدا كەلگەندىگى ماعلۇم ەمەس. ايتەۋىر، الاتاۋدىڭ بوكتەرىنە كەلىپ، مەكەندەپ توقتاپتى.

ارعى جەر بۇرىننان ۇيعىر ءناسىلدى حالىقتىڭ ورنىعىپ، يەلەنگەن جەرى بولىپ، ونان ءارى بارا الماپتى. ول ۇيعىر حالقىنىڭ حانى وزىنە قاراعان حالىققا ەسەپتەپ ءجۇرىپتى. بۇلار قارادىق دەسە دە، ىشىنەن دۇشپان بولىپ ءجۇرىپتى. اۋەلدەن ءوزىن ءوزى بيلەپ، ازاتتىقپەن جۇرگەن حالىق، ءبىراتولا بىرەۋگە باعىنباقتى اۋىر كورىپتى. تۇبىندە ولار دا ماڭعۇل ءناسىلدى بولسا دا، بۇلارعا جات كورىنىپتى. سول ۋاقىتتاردا ارابتان بۇل ورتا ازياعا ءدىن يسلامدى ۇيرەتۋشىلەر كوپ اسكەرمەن كەلىپ، حالىقتى جاڭا دىنگە قاراتىپ جۇرگەندەرىندە قۇتايبا اتتى كىسى قاشقارعا شەيىن كەلىپ، حالىقتى يسلامعا كوندىرگەندە، بۇلار دا مۇسىلمان بولدىق دەپتى. سويتسە دە، بۇرىننان باقسى-بالگەرگە ينانىپ، وتقا، شىراققا تابىناتىن ادەتتەرىمەن
يسلامعا تەز ءتۇسىنىپ كەتە الماپتى. ول كەزدە شالا-پۇلا حات تانىعان كىسىسى بولسا — ونى "ابىز" دەيدى ەكەن. ول "ابىز" دەمەك اۋەلدە شامان دىنىندەگىلەردىڭ ءوز مولداسىنا قوياتىن اتى ەكەن. دۇنيەدە نە نارسەنىڭ سەبەبىنە كوزى جەتپەسە، سول نارسەنى قۇداي قىلىپ تۇر دەپ، ءدىن
تۇتىناتۇعىن ادەتتەرىنىڭ سارقىنىن ءبىز دە كەي جەردە كورگەنىمىز بار: كەلىن تۇسكەندە ۇلكەن ءۇيدىڭ وتىنا ماي قۇيىپ، "وت انا، ماي انا، جارىلقا!" دەگىزىپ، باس ۇرعىزعان سەكىلدى، "ولگەن ارۋاققا ارنادىق" دەپ شىراق جاققان سەكىلدى، جازعىتۇرىم اۋەل بۇلت كۇركىرەگەندە، قاتىندار شومىشىمەن ءۇيدىڭ سىرتىنان ۇرىپ، "ءسۇت كوپ، كومىر از" دەگەن سەكىلدى. بۇعان ۇقساعان ىرىمدار كوپ ەدى، قۇدايعا شۇكىر، بۇل كۇندە جوعالىپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى.

سول ارابتار كوشپەلى حالىقتاردى "حيباي" دەپ، "حۇزاعي" دەپ اتاپتى. "حيباي" دەگەنى كيىز شاتىرمەن ءجۇرۋشى دەگەن ەكەن. "حۇزاعي" دەگەنى ءوز ءجۇرتىندا ءجانى حۇزاعي دەگەن كوشپەلى حالقى بار ەكەن، سوعان ۇقساتىپ ايتقان ەكەن. سول ۋاقىتىنىڭ ءبىر حانى كوشىپ كەلە جاتقاندا بۇلاردىڭ تىركەۋلى تۇيەسىن كورىپ، "مىنە مىنالار شىنىمەن قاز-اق ەكەن" دەپتى، ادەيى قايتقان قازعا ۇقسايدى-اق ەكەن دەپ. سونىمەن، بۇلار ءوزىن ءوزى دە، وزگە جۇرتتار دا قازاق اتاپ كەتىپتى، بۇرىن وزدەرىن "ۇلىس" دەيدى ەكەن دە، جۇرە بەرەدى ەكەن.

ابايدىڭ قارا سوزدەرى:

- 07 قاز. 2015 00:00
قارا سوزدەر (44-قارا ءسوز)
- 07 قاز. 2015 00:00
بايشەشەك باقشاسى

- 07 قاز. 2015 00:00
قارا سوزدەر (43-قارا ءسوز)
ادام ۇعىلى ەكى نارسەدەن: ءبىرى - ءتان، ءبىرى - جان. ول ەكەۋىنىڭ ورتالارىندا بولعان نارسەلەردىڭ قايسىسى جيبيلي، قايسىسى كاسيبي - ونى بىلمەك كەرەك. ىشسەم، جەسەم دەمەكتىڭ باسى - جيبيلي، ۇيىقتاماق تا سوعا...

جالعاستىرۋ...
- 07 قاز. 2015 00:00
كەيدە كۇلكىلى سوزدەن دە ءتالىم الۋعا بولادى
ءبىر ادام قىزىن ەڭبەكشى ادامعا بەرەم دەپ، سۇراعان باي بالالارىنا بەرمەپتى. ءبىر كۇنى باشماق تىگىپ ساتاتىن ءبىر جاس جىگىت سۇراعان سوڭ، سوعان بەرىپتى. ول باشماقشى تاپقانىن اراققا سالىپ، كوڭىلىن كوتەرەتى...

جالعاستىرۋ...

سوڭعى جاڭارتۋ

قارا سوزدەر (45-قارا ءسوز)

ابايدىڭ قارا سوزدەرى:

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما