سابىر ءتۇبى – سارى التىن
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سابىر ءتۇبى – سارى التىن
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «سابىرلىلىق»، «ۇستامدىلىق»ادامي قاسيەتتەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى: 1. سابىرلى، ۇستامدى بولۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ؛
2. جاعىمدى قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ؛
3. ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: اكت، ءۇنتاسپا، قوبديشا، جۇرەكشە، ۇلەستىرمە قاعازدار، ماركەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى: I. شاتتىق شەڭبەرى.
- ءبىز ءبىر - ءبىرىمىزدى زاتتاردىڭ، جان - جانۋارلاردىڭ اتىمەن تانىستىرايىق. مىسالى: مەن بۇلبۇلمەن، اسەم داۋىسىممەن ءان سىيلايمىن، ءارى قاراي سەندەر جالعاستىراسىڭدار...
- جارايسىڭدار، بالالار! دۇنيەدەگى بارلىق قىبىرلاعان جاندىكتەن باستاپ، بارلىق جان - جانۋارعا دەيىن، ءبىر - بىرىنە پايداسى بار ەكەن، ءبىرىنسىز - ءبىرىنىڭ كۇنى جوق ەكەن.
- جاقسى، بالالار، ەندى ورنىمىزعا وتىرايىق.
ءىى. جاڭا ساباق
1) - بالالار ەكرانعا قاراپ مىنا رەبۋستى شەشىپ كورەيىكشى. رەبۋستى دۇرىس شەشسەڭدەر، ساباقتىڭ تاقىرىبىن بىلەسىڭدەر!
- كانە، كىم شەشتى؟
- ەندەشە ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «سابىر ءتۇبى – سارى التىن» - دەپ اتالادى ەكەن. ال، ساباعىمىزدىڭ ماقساتى: سابىرلىلىق، ۇستامدىلىق سياقتى ادامي قاسيەتتەردى كەڭەيتۋ.
2) «تالاپ پەن اقىل» شاكارىم ولەڭى.
- بالالار، مەن، سەندەرگە ءبىر تاماشا ولەڭ وقىپ بەرەيىن، مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار!
سابىر دەگەن ءار ىسكە شىدامدىلىق،
قاتتى كەرەك ادامعا بۇل ءبىر قىلىق،
قولى جەتپەي تالاي جان ىزدانادى،
وسىدان كوپ شىعادى ادامشىلىق.
- سابىرلى بولۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
(ءار ىستە شىدامدىلىق تانىتۋ 1 - 2 پىكىر)
ءىىى. ماتىنمەن جۇمىس «جان جاراسى جازىلمايدى»
- ءقازىر بالالار، مەن سەندەرگە تاماشا ءبىر اڭگىمە وقىپ بەرەمىن. مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار. ءماتىن سوڭىندا قوياتىن سۇراعىم بار.
ەرتەدە ءبىر قاريانىڭ، اشۋشاڭ، ۇستامسىز ۇلى بولىپتى. ءبىر كۇنى قاريا بالاسىنا ءبىر قاپشىق شەگە بەرىپ:
- ءوزىڭدى اشۋ قىسقان سايىن اعاش باعانعا شەگە قاعىپ، اشۋىڭ باسىلعان كەزدە سۋىرىپ الاسىڭ،- دەيدى.
بالا ءبىرىنشى كۇنى - اق باعانعا ون شاقتى شەگە قاعىلعانىن بايقاپ، ءوزىن - ءوزى ۇستاۋعا، اشۋعا بوي بەرمەۋگە تىرىستى. قاعىلعان شەگەنىڭ سانى كۇنبە - كۇن ازايا باستادى. بالا باعانعا شەگە قاققاننان گورى اشۋىن باسقاننىڭ جەڭىل ەكەنىن ءتۇسىندى.
اقىرىندا باعانعا ءبىر شەگە قاقپاعان كۇنگە دە جەتتى. سوندا اكەسى باعانعا جەتەلەپ اكەلىپ:
- جارايسىڭ، بالام! ءبىراق باعاننىڭ شۇرىق - شۇرىق بولعانىن كورىپ تۇرعان شىعارسىڭ؟ ول ەشقاشاندا باستاپقى قالپىنا كەلە المايدى. ادامعا عايبات ءسوز ايتساڭ، ونىڭ كوڭىلىنە جارا سالاسىڭ، ونىڭ جان دۇنيەسى وسى باعان سياقتى شۇرىق - شۇرىق بولادى. ودان كەيىن قانشا كەشىرىم سۇراساڭ دا، جان جاراسى جازىلمايدى. اشۋىڭدى اقىلعا جەڭگىزە ءبىل، سابىرلى بول بالام،- دەيدى.
1. اكەسى بالاسىن سابىرلى بولۋعا قالاي ۇيرەتتى؟
2. ادامعا عايبات ءسوز ايتساڭ، ونىڭ جان - دۇنىەسى وسى باعان سياقتى شۇرىق - شۇرىق بولادى دەيدى - نەلىكتەن، بالالار؟
(ءبۇتىن اعاشتىڭ ءوزى شۇرىق - شۇرىق بولىپ تەسىلەدى. ول ادامنىڭ جانى اۋىرادى، كوڭىلى تۇسەدى، جۇرەگى اۋىرادى، كەشىرىم سۇراسا دا، كوڭىلدەگى جارا جازىلمايدى...)
3. «اشۋدى اقىلعا جەڭگىزە ءبىل»- دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. قاريانىڭ اشۋشاڭ ۇلى تۇبىندە قانداي ادام بولادى؟
5. وسى اڭگىمەدەن كەيىن ويلارىڭا نە تۇيدىڭدەر؟
(بىرەۋدى رەنجىتپەۋ كەرەك، قانشا كەشىرىم سۇراساڭدا، ول ادامنىڭ جان - جاراسى جازىلمايدى، اشۋلانۋ وڭاي، اقىلعا كەلۋ قيىن، اشۋلانعاندا كەز - كەلگەن نارسەنى ءبۇلدىرىپ الۋىڭ مۇمكىن.)
ءىV. جاڭا اقپارات
- ءار نارسەنىڭ بايىبىنا بارىپ، اقىلعا سالىپ، ءوزىن - ءوزى ۇستاي ءبىلۋ - سابىرلىلىقتىڭ بەلگىسى.
- ال، ەندى بالالار، ماتىنگە نە جەتىسپەي تۇر؟
(تاقىرىبى، اۆتورى جوق)
- ال وزدەرىڭ بۇل ءماتىندى قالاي اتار ەدىڭدەر؟
اڭىزدىڭ اۆتورى بولۋشى ما ەدى؟
(اقىلدى قاريا، ۇستامسىز بالا... )
- وقۋلىقتا بۇل ءماتىن قالاي اتالاتىنىن بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟
(«جان جاراسى جازىلمايدى» دەپ اتالادى ەكەن)
V. ويىن - جاتتىعۋ « نەگە ۇقساتامىن؟»
- بالالار ويىن ويناعانعا قالاي قارايسىڭدار!
- ال كانەكي، بالالار، اشۋلانىپ تۇرعان ادامدى نەگە ۇقساتاسىڭدار؟
- مىنا الدارىڭداعى پاراققا ءار قاتار ءوزارا اقىلداسىپ اشۋلانىپ تۇرعان ادامنىڭ بەت - ءجۇزىن بەينەلەپ جىبەرىڭدەر.
(نايزاعاي، تۇنەرگەن بۇلت، قىزىپ تۇرعان ۇتىك، جىلان، تاسىعان وزەن تولقىندارى، پەشتىڭ ءتۇتىنى، پىشاقتىڭ ءجۇزى، ايداھار ت. ب.)
- ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، ءوز ويلارىڭدى دالەلدەپ، سۋرەتتەرىڭدى قورعايسىڭدار.
Vءى. دانىشپان اتا كەڭەسى
- دانىشپان اتانىڭ كەڭەسىن ءبارىمىز حورمەن وقيىقشى. – ەندى وسى اسىل سوزدەردى ماڭگى جادىمىزدا ساقتاپ ءجۇرۋ ءۇشىن وسى سوزدەردى داپتەرىمىزگە جازىپ الايىق.
1. ءاربىر ءىستى ويلانىپ، اقىلعا سالىڭدار!
2. شىدامسىزدىق تانىتپاي، ۇستامدى بولىڭدار!
3. ءار كەزدە دە ءوز - وزدەرىڭدى جىگەرلەندىرىڭدەر.
سابىر ءتۇبى – سارى التىن. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ «سابىرلىلىق»، «ۇستامدىلىق»ادامي قاسيەتتەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى: 1. سابىرلى، ۇستامدى بولۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ءتۇسىندىرۋ؛
2. جاعىمدى قارىم - قاتىناس جاساۋ ىسكەرلىكتەرىن دامىتۋ؛
3. ىزەتتىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: اكت، ءۇنتاسپا، قوبديشا، جۇرەكشە، ۇلەستىرمە قاعازدار، ماركەرلەر
ساباقتىڭ بارىسى: I. شاتتىق شەڭبەرى.
- ءبىز ءبىر - ءبىرىمىزدى زاتتاردىڭ، جان - جانۋارلاردىڭ اتىمەن تانىستىرايىق. مىسالى: مەن بۇلبۇلمەن، اسەم داۋىسىممەن ءان سىيلايمىن، ءارى قاراي سەندەر جالعاستىراسىڭدار...
- جارايسىڭدار، بالالار! دۇنيەدەگى بارلىق قىبىرلاعان جاندىكتەن باستاپ، بارلىق جان - جانۋارعا دەيىن، ءبىر - بىرىنە پايداسى بار ەكەن، ءبىرىنسىز - ءبىرىنىڭ كۇنى جوق ەكەن.
- جاقسى، بالالار، ەندى ورنىمىزعا وتىرايىق.
ءىى. جاڭا ساباق
1) - بالالار ەكرانعا قاراپ مىنا رەبۋستى شەشىپ كورەيىكشى. رەبۋستى دۇرىس شەشسەڭدەر، ساباقتىڭ تاقىرىبىن بىلەسىڭدەر!
- كانە، كىم شەشتى؟
- ەندەشە ءبىزدىڭ ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «سابىر ءتۇبى – سارى التىن» - دەپ اتالادى ەكەن. ال، ساباعىمىزدىڭ ماقساتى: سابىرلىلىق، ۇستامدىلىق سياقتى ادامي قاسيەتتەردى كەڭەيتۋ.
2) «تالاپ پەن اقىل» شاكارىم ولەڭى.
- بالالار، مەن، سەندەرگە ءبىر تاماشا ولەڭ وقىپ بەرەيىن، مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار!
سابىر دەگەن ءار ىسكە شىدامدىلىق،
قاتتى كەرەك ادامعا بۇل ءبىر قىلىق،
قولى جەتپەي تالاي جان ىزدانادى،
وسىدان كوپ شىعادى ادامشىلىق.
- سابىرلى بولۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
(ءار ىستە شىدامدىلىق تانىتۋ 1 - 2 پىكىر)
ءىىى. ماتىنمەن جۇمىس «جان جاراسى جازىلمايدى»
- ءقازىر بالالار، مەن سەندەرگە تاماشا ءبىر اڭگىمە وقىپ بەرەمىن. مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار. ءماتىن سوڭىندا قوياتىن سۇراعىم بار.
ەرتەدە ءبىر قاريانىڭ، اشۋشاڭ، ۇستامسىز ۇلى بولىپتى. ءبىر كۇنى قاريا بالاسىنا ءبىر قاپشىق شەگە بەرىپ:
- ءوزىڭدى اشۋ قىسقان سايىن اعاش باعانعا شەگە قاعىپ، اشۋىڭ باسىلعان كەزدە سۋىرىپ الاسىڭ،- دەيدى.
بالا ءبىرىنشى كۇنى - اق باعانعا ون شاقتى شەگە قاعىلعانىن بايقاپ، ءوزىن - ءوزى ۇستاۋعا، اشۋعا بوي بەرمەۋگە تىرىستى. قاعىلعان شەگەنىڭ سانى كۇنبە - كۇن ازايا باستادى. بالا باعانعا شەگە قاققاننان گورى اشۋىن باسقاننىڭ جەڭىل ەكەنىن ءتۇسىندى.
اقىرىندا باعانعا ءبىر شەگە قاقپاعان كۇنگە دە جەتتى. سوندا اكەسى باعانعا جەتەلەپ اكەلىپ:
- جارايسىڭ، بالام! ءبىراق باعاننىڭ شۇرىق - شۇرىق بولعانىن كورىپ تۇرعان شىعارسىڭ؟ ول ەشقاشاندا باستاپقى قالپىنا كەلە المايدى. ادامعا عايبات ءسوز ايتساڭ، ونىڭ كوڭىلىنە جارا سالاسىڭ، ونىڭ جان دۇنيەسى وسى باعان سياقتى شۇرىق - شۇرىق بولادى. ودان كەيىن قانشا كەشىرىم سۇراساڭ دا، جان جاراسى جازىلمايدى. اشۋىڭدى اقىلعا جەڭگىزە ءبىل، سابىرلى بول بالام،- دەيدى.
1. اكەسى بالاسىن سابىرلى بولۋعا قالاي ۇيرەتتى؟
2. ادامعا عايبات ءسوز ايتساڭ، ونىڭ جان - دۇنىەسى وسى باعان سياقتى شۇرىق - شۇرىق بولادى دەيدى - نەلىكتەن، بالالار؟
(ءبۇتىن اعاشتىڭ ءوزى شۇرىق - شۇرىق بولىپ تەسىلەدى. ول ادامنىڭ جانى اۋىرادى، كوڭىلى تۇسەدى، جۇرەگى اۋىرادى، كەشىرىم سۇراسا دا، كوڭىلدەگى جارا جازىلمايدى...)
3. «اشۋدى اقىلعا جەڭگىزە ءبىل»- دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
4. قاريانىڭ اشۋشاڭ ۇلى تۇبىندە قانداي ادام بولادى؟
5. وسى اڭگىمەدەن كەيىن ويلارىڭا نە تۇيدىڭدەر؟
(بىرەۋدى رەنجىتپەۋ كەرەك، قانشا كەشىرىم سۇراساڭدا، ول ادامنىڭ جان - جاراسى جازىلمايدى، اشۋلانۋ وڭاي، اقىلعا كەلۋ قيىن، اشۋلانعاندا كەز - كەلگەن نارسەنى ءبۇلدىرىپ الۋىڭ مۇمكىن.)
ءىV. جاڭا اقپارات
- ءار نارسەنىڭ بايىبىنا بارىپ، اقىلعا سالىپ، ءوزىن - ءوزى ۇستاي ءبىلۋ - سابىرلىلىقتىڭ بەلگىسى.
- ال، ەندى بالالار، ماتىنگە نە جەتىسپەي تۇر؟
(تاقىرىبى، اۆتورى جوق)
- ال وزدەرىڭ بۇل ءماتىندى قالاي اتار ەدىڭدەر؟
اڭىزدىڭ اۆتورى بولۋشى ما ەدى؟
(اقىلدى قاريا، ۇستامسىز بالا... )
- وقۋلىقتا بۇل ءماتىن قالاي اتالاتىنىن بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟
(«جان جاراسى جازىلمايدى» دەپ اتالادى ەكەن)
V. ويىن - جاتتىعۋ « نەگە ۇقساتامىن؟»
- بالالار ويىن ويناعانعا قالاي قارايسىڭدار!
- ال كانەكي، بالالار، اشۋلانىپ تۇرعان ادامدى نەگە ۇقساتاسىڭدار؟
- مىنا الدارىڭداعى پاراققا ءار قاتار ءوزارا اقىلداسىپ اشۋلانىپ تۇرعان ادامنىڭ بەت - ءجۇزىن بەينەلەپ جىبەرىڭدەر.
(نايزاعاي، تۇنەرگەن بۇلت، قىزىپ تۇرعان ۇتىك، جىلان، تاسىعان وزەن تولقىندارى، پەشتىڭ ءتۇتىنى، پىشاقتىڭ ءجۇزى، ايداھار ت. ب.)
- ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعىپ، ءوز ويلارىڭدى دالەلدەپ، سۋرەتتەرىڭدى قورعايسىڭدار.
Vءى. دانىشپان اتا كەڭەسى
- دانىشپان اتانىڭ كەڭەسىن ءبارىمىز حورمەن وقيىقشى. – ەندى وسى اسىل سوزدەردى ماڭگى جادىمىزدا ساقتاپ ءجۇرۋ ءۇشىن وسى سوزدەردى داپتەرىمىزگە جازىپ الايىق.
1. ءاربىر ءىستى ويلانىپ، اقىلعا سالىڭدار!
2. شىدامسىزدىق تانىتپاي، ۇستامدى بولىڭدار!
3. ءار كەزدە دە ءوز - وزدەرىڭدى جىگەرلەندىرىڭدەر.
سابىر ءتۇبى – سارى التىن. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
قىسقا مەرزىمدى جوسپaر
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شالعىن وسىمدىكتەرى مەن جانۋارلارى
