ۇزىن ەسىم
تەكقاناچوننىڭ شىن اتىنىڭ كىم ەكەنىن ەشكىم دە بىلمەيتىن ەدى.
وقيعا بىلاي بولعان ەدى، ول تۋعاندا شەشەسى وعان لايىق ەسىم ىزدەي باستايدى. وعان بىرەۋ ۇزىن ات يەمدەنگەن ادامدار ۇزاق جاسايدى دەپ ايتقان كورىنەدى. مىنە، سودان سوڭ-اق ول ۇلىنا قوياتىن ۇزىن اتتى ويلاستىرا باستايدى. اۋەلى اكەسىنىڭ اتىنان ەكى ەسە ۇزاق ات ويلاستىرادى، جوق، بۇل دا از. جەتى ەسە ۇزىن ات ويلاستىرادى، بۇل دا از كورىنەدى. «تاعى دا ويلانىپ كورەيىن!» — دەيدى. ول كۇن ويلانادى، ءتۇن ويلانادى، تاعى دا ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن ويلانادى، تاعى ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن وتەدى، سونىمەن ويلاپ-ويلاپ ابدەن شارشاعانى سونشا، مۇلدەم ال-دارمەنى قۇريدى. اقىرى دۇنيەدە ەشكىمدە جوق ۇزىن اتتى ويلاپ تابادى. سول كەزدە قاتتى قۋانىپ كەتكەن ول تۋىستارىنا: «بالانىڭ اتى چون…» دەيدى. ءبىراق تەك قانا «چون» دەپ ايتىپ ۇلگەرەدى دە، ءالى قۇرىپ ءولىپ كەتەدى. ءسويتىپ ەشكىم دە ونىڭ بالاسىنا قانداي ۇزىن ەسىم ويلاپ تاپقانىن بىلمەي قالادى.
— ءبىراق ول «چون» دەپ ايتىپ ۇلگەردى عوي، سوندىقتان دا بالانىڭ اتى تەكقاناچون بولسىن، — دەدى تۋىستارى.
كوپ ۇزاماي تەكقاناچوننىڭ اكەسى ەكىنشى رەت ۇيلەنەدى دە، ەكىنشى ايەلى تاعى دا ءبىر ۇل تۋادى. تەكقاناچوننىڭ وگەي شەشەسى كۇشتى، ءارى دەنى ساۋ ايەل ەدى. ول دا بالاسىنا ۇزىنىراق ات قويۋ ءۇشىن ءۇش كۇن ويلانسا دا، شارشامايدى، ال ءتورتىنشى كۇن دەگەندە بالانىڭ ەسىمىن اياعىنا دەيىن ايتىپ شىعادى. ول ودان كەيىن دە ءولىپ قالماي، ءتىرى قالادى.
ال ات شىنىمەن دە وتە، وتە ۇزىن ەدى.
مىنەكي: ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەتتو حەيتوكو حەيتوكو حەيحانوكو حەمەتاكامەتا… يچووگيريكا چوچوراگيريكا چووني چووني چوبيكۋني چوتاروبيسۋني ناگانوبيسۋني انوياما كونوياما امووسۋ كومووسۋ مووسۋ، مووسۋ مووسيگو ياسيكياندوني تەمموكۋ تەمموكۋ موكۋنو، موكۋنو موكۋدزوبو تياۆانچووسۋنو حيحيدزو-ەيسكە.
مىنە، قانداي ۇزىن ەسىم!
ەكى بالا دا بىرگە ءوسىپ جاتادى، ءارى ءجيى-جيى جانجالداسىپ قالاتىن ەدى. ءىنىسى اعاسىن ۇنەمى رەنجىتىپ، مازاقتايتىن ەدى:
— ەح، سەن، تەكقاناچون! چون-چون! تەك قانا-تەك قانا!
تەكقانا-چون!
تەكقاناچون دا اشۋلانىپ، ول دا ءىنىسىن مازاقتاي باستايدى:
— ەح سەن، ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەتتو…
ارى قاراي ونىڭ ءتىلى كۇرمەلىپ قالاتىن. ال ول قايتادان باستاماق بولعان كەزدە ءىنىسى الىسقا ۇزاپ كەتەتىن ەدى.
ۇزىن ات شىنىمەن دە ءىنىسىن باقىتتى ەتتى. ونى شاقىرۋ ءۇشىن ءبىراز بولسا دا بوس ۋاقىتىڭ بولۋى كەرەك. سوندىقتان دا بىرەۋىن ءبىر جاققا بىرنارسە اكەلۋگە جۇمساعان كەزدە ۇنەمى:
— تەكقاناچون، تەزىرەك سۋ اكەلە قويشى! تەكقاناچون، كومىر اكەلە قويشى! — دەيتىن ەدى.
تەكقاناچون عانا سۋ اكەلىپ، كومىر تاسىپ، وعان نە تاپسىرىلسا، سونى ىستەيتىن بولدى. ال ءىنىسى ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەپ جۇرە بەردى.
ءتىپتى، ءىنىسى بىردەڭەگە كىنالى بولسا دا، اكەسى ۇلكەن ۇلىن شاقىراتىن:
— تەكقاناچون، بەرى كەل! مەن ساعان ءقازىر كورسەتەمىن!
ال ءىنىسى بارىنەن وڭاي قۇتىلىپ كەتەدى.
شەشەسى:
«بالاما ۇزىن ەسىم قويعانىم قانداي جاقسى بولعان»، — دەپ ويلادى.
بىردە ۇلكەن بالا اۋلادا جولداستارىمەن ويناپ ءجۇرىپ، قۇدىققا ءتۇسىپ كەتەدى.
جولداستارى:
— تەكقاناچون قۇدىققا ءتۇسىپ كەتتى! تەكقاناچون قۇدىققا ءتۇسىپ كەتتى! — دەپ ايعايلاستى.
ۇلكەندەر تەز ارادا جۇگىرىپ كەلىپ، ارقاندى تاستاپ، تەكقاناچوندى قۇدىقتان شىعارىپ الدى.
وگەي شەشەسى: «شاماسى، قىسقا اتتى بالالاردىڭ باقىتسىز بولاتىنى راس شىعار. انەكي، تەكقاناچون قۇدىققا ءتۇسىپ كەتتى»،— دەپ ويلايدى.
ەكى كۇننەن سوڭ بالالار تاعى دا اۋلادا قۇدىقتىڭ قاسىندا ويناپ ءجۇردى. كىشى بالا قۇدىقتىڭ ەرنەۋىنە قارعىپ شىقتى دا:
— تەكقاناچوننىڭ قۇدىققا قۇلاپ كەتكەن سەبەبى، ونىڭ اتىنىڭ قىسقا بولعاندىعىندا. ال مەندە باقىتتى ۇزىن ەسىم. دەمەك، مەن قۇدىققا قۇلامايمىن،— دەدى.
ءسويتتى دە ول اياعى تايىپ كەتىپ، قۇدىققا قۇلاپ كەتتى. جولداستارى ونىڭ اتا-اناسىنىڭ ۇيىنە قاراي جۇگىرىپ، ايعايلاي باستادى:
— تەزىرەك! تەزىرەك! سەندەردىڭ ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەنكەي (جوق، بەنكەي ەمەس!) حاريمانوبەتتو حەيتوكو حەيتوكو حەيحانوكو كوكەتاوتيتا… حونەتاتوكەتا…
وسى جەردە ولار جاڭىلىسىپ، قايتادان باستادى:
— تەزىرەك! تەزىرەك! سەندەردىڭ ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەتتو حەيتوكو حەيتوكو حەيحانوكو حەمەتاكامەتا…
ولار وسى جەرگە كەلگەندە تاعى دا جاڭىلىسىپ، تاعى دا باسىنان باستادى:
— تەزىرەك! تەزىرەك! سەندەردىڭ ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەتتو حەيتوكو حەيتوكو حەيحانوكو حەمەتاكامەتا… انوياما كونوياما امووسۋ كومووسۋ مووسۋ، مووسۋ…
وسى كەزدە ءبىر بالا:
— مۇمكىن ءبىز ورتا شەنىن تاستاپ كەتكەن شىعارمىز! — دەپ ايعايلادى. ولار قايتادان باسىنان باستادى:
— تەزىرەك! تەزىرەك! سەندەردىڭ ونيۋدو كونيۋدو ماپپيرانونيۋدو حيرانيۋدو سەيتاكانونيۋدو حاريمانوبەتتو حەيتوكو حەيتوكو حەيحانوكو حەمەتاكامەتا…
وسى جەرگە جەتكەندە ولار ۇندەمەي قالادى دا، از-كەم دەمالعان سوڭ قايتادان جالعاستىرا باستادى:
— يچووگيريكا چوچوراگيريكا چووني چووني چوبيكۋني چوتاروبيسۋني ناگانوبيسۋني انوياما كونوياما امووسۋ كومووسۋ مووسۋ، مووسۋ مووسيگو ياسيكياندوني تەمموكۋ تەمموكۋ موكۋنو، موكۋنو موكۋدزوبو تياۆانچووسۋنو حيحيدزو-ەيسكە قۇدىققا ءتۇسىپ كەتتى، — دەيدى ولار.
اتا-انالارى وسىنى ەستىسىمەن ارقاندى الا سالا قۇدىققا قاراي جۇگىرەدى.
ءبىراق وتە كەش ەدى، ۇزىن ەسىمدى بالا بۇل كەزدە سۋعا باتىپ كەتكەن ەدى.
ورىس تىلىنەن اۋدارعان بايبوتا قوشىم-نوعاي
You Might Also Like
-
اكەسى كوزى شوقتاي جايناعان تارعىل كۇشىكتى ۇيگە جەتەكتەپ كەلگەن كەزدە قۋانىشتىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق. بوركىن اسپانعا اتىپ، سانىن شاپاتتاپ، ءبىر شاتتانىپ قالدى. قيالىندا عانا قولى جەتىپ جۇرگەن كو...
-
بولاشاق جۋرناليست رەتىندە قازاق جۋرنالدارىنىڭ ىشىنەن كوزىمە ەرەكشە تۇسكەن "بالدىرعان" رەسپۋبليكالىق بالالار جۋرنالىن ساراپتادىم. بالالاردىڭ اقىل-ويىن، زەردەسىن دامىتاتىن تانىم...
