يتتەن ۇيالعان بالا
اكەسى كوزى شوقتاي جايناعان تارعىل كۇشىكتى ۇيگە جەتەكتەپ كەلگەن كەزدە قۋانىشتىڭ قۋانىشىندا شەك بولعان جوق. بوركىن اسپانعا اتىپ، سانىن شاپاتتاپ، ءبىر شاتتانىپ قالدى. قيالىندا عانا قولى جەتىپ جۇرگەن كوپ ارمانىنىڭ ءبىرى ۇيدە يت اسىراۋ ەدى. قالادا تۋىپ وسكەنىمەن، جان-جانۋارعا ءۇيىر. جولداستارىنىڭ ءبىرازى ىڭعايلارىنا قاراي بالىق، قۇس، ءۇي قويان ءتارىزدى ءار ءتۇرلى تىرشىلىك يەلەرىن ۇستاپ جۇرگەندەرىن كورگەندە قىزىعىپ قالاتىن. وتكەن جولى سىنىپتاس دوسى سەرىكتىڭ ايتقانىنا ەلىگىپ، اكۆاريۋمعا سالىپ بالىق تا ۇستاپ كورگەن. جازعى دەمالىستان ورالسا، ول شىركىندەر تۇگەل ءولىپ قالىپتى. ولارعا رەنجۋگە بولمايدى. ۇيگە قارايتىن ادام جوق. كۇتىمى كەلىسپەگەن سوڭ قىرىلۋدان باسقا نە امال بار؟
قۋانىش قانشا قىڭقىلداعانىمەن، پاپاسى ءبىر ءتاۋىر ءيتتىڭ رەتىن كەلتىرە الماي ءجۇر ەدى. جۇمىسباستى ادام، مۇنداي ۇساق-تۇيەككە قولى دا تيە بەرمەيدى، قولى تيسە، قۇنتى جوق. قۇنتتالعان كۇنى كوڭىلگە جاعاتىنداي تۇقىمى دۇرىس يت بالاسى كەزىكپەيدى. ەندى كوپتەن كۇتكەن سول شارۋانىڭ ورايى بۇگىن كەلىپتى. ەندى قۋانىش قۋانباعاندا كىم قۋانادى؟
ەۋروپالىق اسىل تۇقىمدى توبەت — التى ايلىق كۇشىك. اتىن تايماس دەپ قويىپ جۇرگەن اكەسىنىڭ ءوزى. «باياعىدا مەنىڭ جاقسى كورەتىن سونداي ءبىر ءيتىم بولىپ ەدى» دەيدى.
بوس ۋاقىتىن قايدا جۇمسارىن بىلمەي، ءار نارسەگە ۇرىنىپ جۇرەتىن قۋانىشقا ەرمەك تابىلدى. سىلاپ-سيپاپ، ءتۇرتىپ ويناۋدان ءبىر شارشامايدى. كەيدە لاقتىرعان تاياقتى الىپ كەلۋگە جاتتىقتىرىپ، اۋرەگە ءتۇسىپ جاتادى. ازىرشە ونىسى ناتيجەسىز. نەگىزگى مىندەتى — تايماستىڭ يتاياعىنا كۇنىنە ەكى مارتە تاماق قۇيىپ تۇرۋ. ءوزىنىڭ دە ءبىر ءيتتى يەلەنگەنىنە توبەسى كوككە جەتەردەي بولىپ قۋانعان بالا بۇل جۇمىستى العاشىندا ىقىلاستانا اتقاردى.
— ول سەنىڭ ەرمەگىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ءبىر ءۇيدىڭ كۇزەتشىسى دە عوي. ءوزىڭ بىلەسىڭ، كەيدە ۇيدە، ەشكىم دە قالمايدى. سوندايدا قاقپانى قوريتىن وسى تايماس، — دەيدى اكەسى.
قۋانىشتار قالا شەتىندەگى بولەك جەكە مەنشىك ۇيدە تۇرادى. مۇنداي جەردە ءبىر ءيتتىڭ ارتىق ەتپەيتىنى راس. قاقپانىڭ قاسىنا كۇركە جاساپ، تايماستى شىنجىرلاپ بايلاپ قويعانى سوندىقتان. قۇلاعى تىكىرەيگەن شىعىسەۋروپالىق ازۋلى وۆچاركا تۇقىمى بولعانىمەن، تايماس دولىلىعى جوق، زاتى جۋاس كۇشىك. كوزىن ءبىر اشىپ، ءبىر جۇمىپ، ۇيشىگىنىڭ الدىندا جاتادى دا قويادى. قاقپانىڭ سىرتىنداعى ءار تىقىرعا قۇلاق تىگىپ، كوپ ەلەڭدەمەيدى دە.
كۇشىگىن باعىپ-قاعۋعا العاشىندا قۇلشىنا كىرىسكەن بالا شامالى كۇننەن سوڭ ەپتەپ سالاقسي باستادى. ءيتتىڭ قىزىعى ءبىرتۇرلى ازايىپ قالعان سياقتى كورىندى. ونىڭ ۇستىنە قىركۇيەك ايى تۋىپ، جاڭا وقۋ جىلى دا باستالدى. ەكىنشى سىنىپتىڭ وقۋى وڭاي دەپ كىم ايتتى؟ تاڭەرتەڭگىسىن ساباق وقىپ، تۇستەن كەيىن ۇزارتىلعان كۇن توبىندا قالاتىن قۋانىشتىڭ دا بوس ۋاقىتى مۇلدە ازايىپ ەدى. مەكتەپتەن شىققان سوڭ جولدا ويناپ ءجۇرىپ قالاتىنى تاعى بار.
ءبىر كۇنى ويىنى ابدەن قانعان بالا ۇيگە كەشتەتىپ كەلگەندە سۇلىق جاتقان تايماس ورىنان قىڭسىلاي كوتەرىلدى. قاراسا، الدىنداعى يتاياعى جىلان جالاعانداي تاپ-تازا، ءيتتىڭ دە ءىشى قابىسىپ تۇر. ونىڭ وزىنە ۇمىتتەنە، دامەتە كوز تاستاعانىن كورىپ، قۋانىشتىڭ ەكى بەتى دۋ ەتە ءتۇستى. وزىنە بارلاي قاراعان تايماستىڭ كوزقاراسى كادىمگى ادامدىكى سياقتى. «مەنى اش قالدىرعانىڭ نە، قۋانىش-اۋ؟ مىنە، ءىشىم شۇرىلداپ تۇر» دەيتىندەي. ۇيگە جۇگىرىپ كىرگەن بالا توڭازىتقىشتى جۇلقا تارتتى...
ءيتتىڭ دە ادام سەكىلدى اشىعاتىنىن، اشىقسا، كوڭىل-كۇيى ءتۇسىپ، قينالاتىنىن دا سول جولى انىق سەزىپ ەدى. بۇدان كەيىن ول يتاياققا دەر كەزىندە اس قۇيىپ تۇرۋدى قۇنتتاپ-اق ءجۇردى. ءبىراق ادامدى قارا باسايىن دەسە، قيىن با؟ انا جولعى قولايسىز وقيعانىڭ ويدا-جوقتا تاعى قايتالانعانى...
ويىننان قايتقان بالا ءۇيدىڭ قاقپاسىنا تاياي بەرگەندە، شىنجىرىن سالدىرلاتىپ، تايماستىڭ قىڭسىلاعانى ەستىلدى. ەسىنە سول كەزدە بارىپ ءبىر-اق سارت ەتە تۇسكەنى ەمەس پە، قىرسىق قىلعاندا تاماق قۇيۋدى تاعى دا ۇمىتىپ كەتىپتى. وتكەن جولعىداي ۇيگە قاراي ءتۇرا جۇگىرگەن. اسىعىپ قالتاسىن قاراسا، ەسىكتىڭ كىلتى جوق. تاڭەرتەڭ ىشتە ۇمىتىپ كەتىپتى. ءۇيدىڭ بۇرىشىنان سىعالاي قاراپ ەدى، قۇلاعىن تىكىرەيتىپ العان يت بار نازارىن سالىپ، سەلت ەتپەستەن وسى جاقتى باعىپ تۇر ەكەن. انا جولعىداي قۋانىش ۇيىنەن ماي جاعىلعان ناندى تاعى الىپ شىعار دەپ دامەتكەن سىڭايى بار. ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟ قالتاسىنداعى قارا باقىرعا دۇكەننەن جارتى كۇلشە ساتىپ اكەلگەننەن باسقا امال قايسى؟
ءبىراق قاقپادان شىعا المايدى. ەكى كوزىن سالىپ بۇنى شىدامسىزدانا توسىپ تۇرعان تايماس بار ول جاقتا.
قۇر قول بەتتەۋگە ءقايتىپ ءداتى بارسىن. كوشەگە شىعۋ ءۇشىن باسقاداي جول دا جوق. ءبىراز داعدارىپ تۇرعاننان كەيىن قۋانىش سىرتقا كورشى ءۇيدىڭ اۋلاسى ارقىلى شىعىپ كەتكەندى ءجون كوردى.
بيىك شارباققا اسىلىپ، تاۋەكەلمەن قارعىپ كەتكەن بالانىڭ بالاعىن شارباقتىڭ سورايعان اعاشى ءىلىپ-اق تۇسكەنى. اۋلانىڭ ءتۇپ جاعىنان سىپىرعىشىن سۇيرەتكەن ىدىرىس اتاي كەلە جاتىر ەكەن.
— شىراعىم، بۇنىڭ نە؟ — دەيدى ول تاڭىرقاپ. انشەيىندە ءتارتىپتى بالانىڭ مىنا توسىن قىلىعى اتايعا ورەسكەلدەۋ كورىنگەنى انىق. قۋانىش جاسىرماي شىنىن ايتتى.
— قاقپادان شىعۋعا... — دەدى مىڭگىرلەپ.
مىرس ەتە تۇسكەن اتاي دا تاقىلداپ قويار ەمەس:
— ءيا، ءيا، نەگە قاقپادان شىقپايسىڭ؟
— ۇيالدىم... — دەپ جاۋاپ قاتتى بالا سالدەن كەيىن تاعى دا كۇمىلجىپ.
— كىمنەن ۇيالدىڭ؟.. ۇيالدىم دەيدى. اكەم-اۋ، ۇيالاتىنداي كىم بار ەدى ول جاقتا؟
بالا جاۋاپ ورنىنا قولىن سىلتەدى:
— تا-تايماستان...
ءىستىڭ ءمانىسىن سوندا عانا تۇسىنگەن اتاي مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى. بالاعا جىميا قارادى دا، ۇيىنەن ىدىسقا قۇيىپ سورپا الىپ شىقتى.
— يتتەن ۇيالساڭ، ۇياتىڭ بار ەكەن، ۇلىم. سول ۇياتىڭدى جوعالتپا، — دەدى اتاي.
You Might Also Like
