Abaı – dara, Abaı – dana qazaqta
Taqyryby: «Abaı – dara, Abaı – dana qazaqta»
Maqsaty: Oqýshylardy Abaı Qunanbaevtyń ómirimen, ósken ortasymen, qarasózderimen, óleńderimen, ánderimen, aýdarmalarymen tanystyrý. Shyǵarmalaryn túsinip oqýǵa, tanyp ósýge baýlý, ómirin, adamgershilik qasıetterin úlgi etý.
Kórnekilik: slaıd, «Abaı joly» romany kitaby, t. b. kitaptary.
Barysy: İ. Kirispe bólim: Muǵalim sózi:
Ólse óler tabıǵat, adam ólmes,
Ol biraq qaıtyp kelip oınap kúlmes,
Meni men menikiniń aırylǵanyn
«Óldi» dep at qoıypty óńkeı bilmes,
Kóp adam dúnıege boı aldyrǵan,
Boı aldyryp, aıaǵyn kóp shaldyrǵan
Óldi deýge syıa ma, aıtyńdarshy,
Ólmeıtuǵyn artynda sóz qaldyrǵan – degendeı búgin biz artyna ólmeıtin sóz qaldyrǵan Abaı atamyz týraly sóz qozǵaımyz.
Oqýshylarmen Abaı týraly biletin, oqyǵan málimetteri týraly áńgimelesý.
Abaı – dara, Abaı – dana qazaqta,
Jol salady ár óleńi ǵajapqa.
Bar jazǵany danalyq bop sanalǵan
Jalǵyzdardyń jalǵyzy ol qazaqta.
«Abaı jıyrma jyldyq aqyndyq eńbeginiń ishinde kópten kóp jazǵany qoǵamdyq taqyryptar boldy. Bir óleńinde úıren, uǵyn, túzel dep ustazdyq etip jetekteımin dese, basqa bir óleńinde túzelmegenge kúıinip, qınalyp, yzymen sóılep, ursyp, jerlep, shenep aıtady. Taǵy bir top óleńinde qaıǵyryp, kúńirenip, ókinip sóıleıdi. Barlyq shyǵarmalarynyń nátıjesinde Abaı óz dáýiriniń barlyq bolmysyn aıqyn sýretteıdi. Qoǵamnyń ilgeri basýyna, erkin ósýine bóget jasap, aıaqtan alyp otyrǵan reaksıashyl bekterdi synaıdy, keketedi. Qoǵamdy ilgeri súıreıdi. Mádenıetti bop ósý jolyn arman etedi. Ol úshin qoǵamyna oqy, úıren, eńbek qyl, óner tap dep úndeıdi. Aıtylǵan kemshilikterdiń barlyǵyn beıbit jolmen, úgit arqyly júzege asyrǵysy keledi» - dep jazady M. Áýezov óz jazbalarynda.
İİ. Negizgi bólim:
İ. «Abaıdyń ómiri týraly» oqýshylar sózi.
1 - oqýshy: Zerek, uǵymtal, zeıindi bala kishkene kúninen óz aýylynda, aǵaıyn - týys arasynda, el ishinde san alýan tartys, qym - qıǵash ýaqıǵalarǵa syn kózben qarap, ózinshe mán berip, óz aqylymen topshalaıdy.
2 - oqýshy: El ishinde jeke rýlar, atalar bir - birimen jaýlasty. Olar jerge, qonysqa, mal órisine, jaılaýǵa, sýǵa talasty. Áldi baılar álsiz kedeı rýlardan jaz jaılaýyn, qys qystaýyn tartyp aldy. Osynyń saldarynan jer daýy, jesir daýy, barymta, qun sıaqty tartystar eldi jegideı jedi.
3 - oqýshy: Abaıdyń zamanynda Qazaqstan birjola patshanyń otaryna aınalyp, saýda kapıtaly qazaq dalasyna kire bastaǵan mezgil edi. Osymen qatar Qazaqstanda qonystandyrý saıasaty qyzý júrgizile bastady. Bul jaǵdaıda qazaq rýlary ortasynda jerge, sýǵa, shuraıly jerlerge talasý odan ári údeı tústi.
4 - oqýshy: Abaı aýyly aqyn, ánshi, kúıshi, qusbegi, dilmar, sheshen, ertekshi, áńgimeshiler, toǵyzqumalaqshylar bas qosatyn sáýletti ómirdiń sham shyraǵy bolǵan.
5 - oqýshy: 10 jasynda aýyl moldasy Ǵabıthanǵa oqytty. Ol din oqýyn mise tutpaı, bilimin óz betinshe jetildirýge umtylady. Sóıtip kóptegen shyǵys aqyndarynyń shyǵarmalarymen, arab, ıran, shaǵataı (eski ózbek) tilinde jazylǵan ertegi, dastan, qıssalarmen tanysady. 14 jasynda shyǵys klasıkterine arnap óleń jazdy
6 - oqýshy: Semeı qalasyndaǵy Ahmet Rıza degen ımamnyń medresesine oqýǵa túsirdi. Bir jaǵynan orys mektebinde oqydy. Ákesi Qunanbaı Abaıdy Semeıde oqyp júrgen jerinen oqýdan shyǵaryp alyp keldi. El bıleý isine úırensin, óz ornymdy bassa eken dep oılady.
7 - oqýshy: Sóıtip 13 jastaǵy Abaı el isine aralasady. Biraq ol kedeılerge bolysyp, baılardyń óktemdigine tóze almaıdy. Ádildikke jaq bolady. “ Elge paıdaly, adamgershiligi bar, ádil basshy bolsam ǵana jaqsy adam bolamyn” degen tujyrymǵa bekidi.
8 - oqýshy: Buryn teńdik ala almaı, zorlyq zombylyq kórgen kedeıler aǵylyp Abaıǵa keledi. Abaı jer daýy men jesir daýyna da belsene qatysty. Para berýshilerdi áshkerelep, qıanatqa jol bermedi. Bul áreketi baılarǵa unamady. Olar Abaıdyń ústinen jalǵan aryz túsirdi. 1876 - 1886 jyldary Abaı quzǵyndardan bezip bolystyq qyzmetten bosat dep aryz etedi.
9 - oqýshy: Biraq sotqa 700 - deı kýá shaqyrylyp Abaıdy qorǵap shyqty. Abaıdy aqyldylyǵy, halyqqa kirshiksiz adaldyǵy ǵana qutqaryp qaldy. Onyń bedeline nuqsan kelgen joq.
10 - oqýshy: 1885 jyly Shar ózeniniń boıynda Qaramola degen jerde Orta júz rýlary bas qosqan uly dúbir tótenshe sıez boldy. Sezge 100 - den astam iri bıler qatysty. Osy sıeze Abaı jańa negizde zań jazdy. Bul elge «Abaıdyń 76 statásy» dep taratyldy. Sıeze Abaı usynǵan jańa zań jobasyn biraýyzdan qabyldap, tóbe bı saılady.
11 - oqýshy: Ómiri bitpeı kelgen urlyq, barymta, jer daýy, jesir daýy, jala jabý, kedeıdi kýálikke tartpaý, nadandyq, áıel bostandyǵyn, áıel teńdigin aıtyp eski erejege qarsy shyqty.
12 - oqýshy: Abaıdy jaýlary qurta almady, biraq 10 jyl boıyna sozylǵan aıtys tartys odan keıin san ret jasalǵan tergeý, tekserý men jala ony qajytty.
13 - oqýshy: Abaı dál osy 1886 jyldaǵydaı óleńdi kóp jazǵan kezi joq, bir jylda 15 iri óleńin jazdy. Ol óziniń óleńderinde sarań baılardy óltire synady, jalqaýlyqty, eńbeksizdikti, kórseqyzarlyqty, alaýyzdyqty, nadandyqty jerine jetkize áshkereledi. Patsha úkimeti sheneýnikteriniń shekten shyqqan ozbyrlyǵyn, jergilikti bolystardyń paraqorlyǵy men qanaǵatsyz paıdakúnemdigin óleńine arqaý etti.
14 - oqýshy: Abaı úlgini patsha chınovnıkterinen almaı, orys halqynyń oıly adamdarynan aldy. Patsha úkimetiniń qazaq aýylyndaǵy rýshyldyqty óz paıdalaryna qalaı jumsap otyrǵanyn, rý basylary men bolystardyń patsha úkimetimen aýyz jalastyrǵanyn ábden túsindi.
İİ. Qarasózin tyńdaý. (slaıd)
İİİ. Abaıdyń qarasózderinen úzindiler aıtý:
1 - oqýshy: Adam balasyn zamana óstiredi, kimde - kim jaman bolsa, zamandasynyń bári vınovat.
2 - oqýshy: Bıik mansap — bıik jartas.
Erinbeı eńbektep jylan da shyǵady.
Ekpindep ushyp qyran da shyǵady.
3 - oqýshy: Baqpen asqan patshadan,
Mımen asqan qara artyq;
Saqalyn satqan káriden
Eńbegin satqan bala artyq.
4 - oqýshy: Jaman dos — kóleńke,
Basyńdy kún shalsa,
Qashyp qutyla almaısyń;
Basyńdy bult shalsa,
İzdep taba almaısyń.
5 - oqýshy: Dosy joqpen syrlas,
Dosy kóppen syılas.
Qaıǵysyzdan saq bol,
Qaıǵylyǵa jaq bol
6 - oqýshy: Ákesiniń balasy — adamnyń dushpany.
Adamnyń balasy — baýyryń.
7 - oqýshy: Er artyq surasa da azǵa razy bolady.
Ez az surar, artyltyp berseń de razy bolmas.
8 - oqýshy: Baǵyń óskenshe tileýińdi el de tileıdi, óziń de tileısiń, baǵyń ósken soń — óziń ǵana tileısiń.
9 - oqýshy: Kúlli adam balasyn qor qylatyn úsh nárse bar. Sonan qashpaq kerek: Áýeli — nadandyq, ekinshi — erinshektik, úshinshi — zalymdyq dep bilesiń.
10 - oqýshy: Nadandyq — bilim - ǵylymnyń joqtyǵy, dúnıeden esh nárseni olarsyz
bilip bolmaıdy.
11 - oqýshy: Bilimsizdik haıýandyq bolady.
12 - oqýshy: Erinshektik — kúlli dúnıedegi ónerdiń dushpany. Talapsyzdyq, jigersizdik, uıatsyzdyq, kedeılik — bári osydan shyǵady.
13 - oqýshy: Zalymdyq — adam balasynyń dushpany. Adam balasyna dushpan bolsa, adamnan bólinedi, bir jyrtqysh haıýan hısabyna qosylady.
İİİ. Slaıd: Abaıdyń ata - babasy, balalary, alǵashqy óleńi, jazǵan zańdary, dostary, shákirtteri, aýdarmalary.
IV. Ánderin aıtý: «Jelsiz túnde jaryq aı» (hormen) (slaıd)
V. Óleńderin jatqa aıtý. Abaıdyń jatqa aıtýǵa berilgen óleńderi:
1. Qýanysh: «Ǵylym tappaı maqtanba»
2. Jasulan: «Qalyń elim qazaǵym»
3. Aıdana: «Qartaıdyq, qaıǵy oıladyq, ulǵaıdy arman»
4. Alıhan: «Jasymda ǵylym bar dep eskermedim»
5. Shuǵyla: «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin»
6. Symbat: «Ásempaz bolma árnege»
7. Erasyl: «Jaz»
8. Baqyt: «Kúz»
9. Juldyz: «Qys»
10. Dına: «Jazǵytury»
11. Qurmanǵazy: «Sabyrsyz, arsyz, erinshek»
12. Ánel: «Júrekte qaırat bolmasa»
13. Venera: «Ata - anaǵa kóz qýanysh»
14. Aıala: «Qulaqtan kirip boıdy alar»
15. Araılym: «Ólsem ornym qara jer syz bolmaı ma»
16. Rasýl: «Senbe jurtqa tursa da qansha maqtap»
17. Meıirman: «Abdrahmanǵa»
18. Sanjar: «Malǵa dostyń muńy joq maldan basqa»
19. Dıana: «Mensinbeýshi em nadandy»
20. Adel: «Allanyń ózi de ras, sózi de ras»
İİİ. Qorytyndy bólim: slaıd arqyly
Abaı – aqyn, aǵartýshy, qazaq ádebıetiniń, qazaq tiliniń negizin qalaýshy, fılosof, kompozıtor, kúıshi, aýdarmashy, saıası qaıratker, qazaq mádenıetin jańartýdy kózdegen reformator.
Abaı Qunanbaev týraly aqyn - jazýshylardyń pikirleri.
Almaty oblysy, Talǵar aýdany, Tereńqara aýyly.
Bastaýysh synyp muǵalimi Shýbaeva Naǵıma Abdalıevna
Maqsaty: Oqýshylardy Abaı Qunanbaevtyń ómirimen, ósken ortasymen, qarasózderimen, óleńderimen, ánderimen, aýdarmalarymen tanystyrý. Shyǵarmalaryn túsinip oqýǵa, tanyp ósýge baýlý, ómirin, adamgershilik qasıetterin úlgi etý.
Kórnekilik: slaıd, «Abaı joly» romany kitaby, t. b. kitaptary.
Barysy: İ. Kirispe bólim: Muǵalim sózi:
Ólse óler tabıǵat, adam ólmes,
Ol biraq qaıtyp kelip oınap kúlmes,
Meni men menikiniń aırylǵanyn
«Óldi» dep at qoıypty óńkeı bilmes,
Kóp adam dúnıege boı aldyrǵan,
Boı aldyryp, aıaǵyn kóp shaldyrǵan
Óldi deýge syıa ma, aıtyńdarshy,
Ólmeıtuǵyn artynda sóz qaldyrǵan – degendeı búgin biz artyna ólmeıtin sóz qaldyrǵan Abaı atamyz týraly sóz qozǵaımyz.
Oqýshylarmen Abaı týraly biletin, oqyǵan málimetteri týraly áńgimelesý.
Abaı – dara, Abaı – dana qazaqta,
Jol salady ár óleńi ǵajapqa.
Bar jazǵany danalyq bop sanalǵan
Jalǵyzdardyń jalǵyzy ol qazaqta.
«Abaı jıyrma jyldyq aqyndyq eńbeginiń ishinde kópten kóp jazǵany qoǵamdyq taqyryptar boldy. Bir óleńinde úıren, uǵyn, túzel dep ustazdyq etip jetekteımin dese, basqa bir óleńinde túzelmegenge kúıinip, qınalyp, yzymen sóılep, ursyp, jerlep, shenep aıtady. Taǵy bir top óleńinde qaıǵyryp, kúńirenip, ókinip sóıleıdi. Barlyq shyǵarmalarynyń nátıjesinde Abaı óz dáýiriniń barlyq bolmysyn aıqyn sýretteıdi. Qoǵamnyń ilgeri basýyna, erkin ósýine bóget jasap, aıaqtan alyp otyrǵan reaksıashyl bekterdi synaıdy, keketedi. Qoǵamdy ilgeri súıreıdi. Mádenıetti bop ósý jolyn arman etedi. Ol úshin qoǵamyna oqy, úıren, eńbek qyl, óner tap dep úndeıdi. Aıtylǵan kemshilikterdiń barlyǵyn beıbit jolmen, úgit arqyly júzege asyrǵysy keledi» - dep jazady M. Áýezov óz jazbalarynda.
İİ. Negizgi bólim:
İ. «Abaıdyń ómiri týraly» oqýshylar sózi.
1 - oqýshy: Zerek, uǵymtal, zeıindi bala kishkene kúninen óz aýylynda, aǵaıyn - týys arasynda, el ishinde san alýan tartys, qym - qıǵash ýaqıǵalarǵa syn kózben qarap, ózinshe mán berip, óz aqylymen topshalaıdy.
2 - oqýshy: El ishinde jeke rýlar, atalar bir - birimen jaýlasty. Olar jerge, qonysqa, mal órisine, jaılaýǵa, sýǵa talasty. Áldi baılar álsiz kedeı rýlardan jaz jaılaýyn, qys qystaýyn tartyp aldy. Osynyń saldarynan jer daýy, jesir daýy, barymta, qun sıaqty tartystar eldi jegideı jedi.
3 - oqýshy: Abaıdyń zamanynda Qazaqstan birjola patshanyń otaryna aınalyp, saýda kapıtaly qazaq dalasyna kire bastaǵan mezgil edi. Osymen qatar Qazaqstanda qonystandyrý saıasaty qyzý júrgizile bastady. Bul jaǵdaıda qazaq rýlary ortasynda jerge, sýǵa, shuraıly jerlerge talasý odan ári údeı tústi.
4 - oqýshy: Abaı aýyly aqyn, ánshi, kúıshi, qusbegi, dilmar, sheshen, ertekshi, áńgimeshiler, toǵyzqumalaqshylar bas qosatyn sáýletti ómirdiń sham shyraǵy bolǵan.
5 - oqýshy: 10 jasynda aýyl moldasy Ǵabıthanǵa oqytty. Ol din oqýyn mise tutpaı, bilimin óz betinshe jetildirýge umtylady. Sóıtip kóptegen shyǵys aqyndarynyń shyǵarmalarymen, arab, ıran, shaǵataı (eski ózbek) tilinde jazylǵan ertegi, dastan, qıssalarmen tanysady. 14 jasynda shyǵys klasıkterine arnap óleń jazdy
6 - oqýshy: Semeı qalasyndaǵy Ahmet Rıza degen ımamnyń medresesine oqýǵa túsirdi. Bir jaǵynan orys mektebinde oqydy. Ákesi Qunanbaı Abaıdy Semeıde oqyp júrgen jerinen oqýdan shyǵaryp alyp keldi. El bıleý isine úırensin, óz ornymdy bassa eken dep oılady.
7 - oqýshy: Sóıtip 13 jastaǵy Abaı el isine aralasady. Biraq ol kedeılerge bolysyp, baılardyń óktemdigine tóze almaıdy. Ádildikke jaq bolady. “ Elge paıdaly, adamgershiligi bar, ádil basshy bolsam ǵana jaqsy adam bolamyn” degen tujyrymǵa bekidi.
8 - oqýshy: Buryn teńdik ala almaı, zorlyq zombylyq kórgen kedeıler aǵylyp Abaıǵa keledi. Abaı jer daýy men jesir daýyna da belsene qatysty. Para berýshilerdi áshkerelep, qıanatqa jol bermedi. Bul áreketi baılarǵa unamady. Olar Abaıdyń ústinen jalǵan aryz túsirdi. 1876 - 1886 jyldary Abaı quzǵyndardan bezip bolystyq qyzmetten bosat dep aryz etedi.
9 - oqýshy: Biraq sotqa 700 - deı kýá shaqyrylyp Abaıdy qorǵap shyqty. Abaıdy aqyldylyǵy, halyqqa kirshiksiz adaldyǵy ǵana qutqaryp qaldy. Onyń bedeline nuqsan kelgen joq.
10 - oqýshy: 1885 jyly Shar ózeniniń boıynda Qaramola degen jerde Orta júz rýlary bas qosqan uly dúbir tótenshe sıez boldy. Sezge 100 - den astam iri bıler qatysty. Osy sıeze Abaı jańa negizde zań jazdy. Bul elge «Abaıdyń 76 statásy» dep taratyldy. Sıeze Abaı usynǵan jańa zań jobasyn biraýyzdan qabyldap, tóbe bı saılady.
11 - oqýshy: Ómiri bitpeı kelgen urlyq, barymta, jer daýy, jesir daýy, jala jabý, kedeıdi kýálikke tartpaý, nadandyq, áıel bostandyǵyn, áıel teńdigin aıtyp eski erejege qarsy shyqty.
12 - oqýshy: Abaıdy jaýlary qurta almady, biraq 10 jyl boıyna sozylǵan aıtys tartys odan keıin san ret jasalǵan tergeý, tekserý men jala ony qajytty.
13 - oqýshy: Abaı dál osy 1886 jyldaǵydaı óleńdi kóp jazǵan kezi joq, bir jylda 15 iri óleńin jazdy. Ol óziniń óleńderinde sarań baılardy óltire synady, jalqaýlyqty, eńbeksizdikti, kórseqyzarlyqty, alaýyzdyqty, nadandyqty jerine jetkize áshkereledi. Patsha úkimeti sheneýnikteriniń shekten shyqqan ozbyrlyǵyn, jergilikti bolystardyń paraqorlyǵy men qanaǵatsyz paıdakúnemdigin óleńine arqaý etti.
14 - oqýshy: Abaı úlgini patsha chınovnıkterinen almaı, orys halqynyń oıly adamdarynan aldy. Patsha úkimetiniń qazaq aýylyndaǵy rýshyldyqty óz paıdalaryna qalaı jumsap otyrǵanyn, rý basylary men bolystardyń patsha úkimetimen aýyz jalastyrǵanyn ábden túsindi.
İİ. Qarasózin tyńdaý. (slaıd)
İİİ. Abaıdyń qarasózderinen úzindiler aıtý:
1 - oqýshy: Adam balasyn zamana óstiredi, kimde - kim jaman bolsa, zamandasynyń bári vınovat.
2 - oqýshy: Bıik mansap — bıik jartas.
Erinbeı eńbektep jylan da shyǵady.
Ekpindep ushyp qyran da shyǵady.
3 - oqýshy: Baqpen asqan patshadan,
Mımen asqan qara artyq;
Saqalyn satqan káriden
Eńbegin satqan bala artyq.
4 - oqýshy: Jaman dos — kóleńke,
Basyńdy kún shalsa,
Qashyp qutyla almaısyń;
Basyńdy bult shalsa,
İzdep taba almaısyń.
5 - oqýshy: Dosy joqpen syrlas,
Dosy kóppen syılas.
Qaıǵysyzdan saq bol,
Qaıǵylyǵa jaq bol
6 - oqýshy: Ákesiniń balasy — adamnyń dushpany.
Adamnyń balasy — baýyryń.
7 - oqýshy: Er artyq surasa da azǵa razy bolady.
Ez az surar, artyltyp berseń de razy bolmas.
8 - oqýshy: Baǵyń óskenshe tileýińdi el de tileıdi, óziń de tileısiń, baǵyń ósken soń — óziń ǵana tileısiń.
9 - oqýshy: Kúlli adam balasyn qor qylatyn úsh nárse bar. Sonan qashpaq kerek: Áýeli — nadandyq, ekinshi — erinshektik, úshinshi — zalymdyq dep bilesiń.
10 - oqýshy: Nadandyq — bilim - ǵylymnyń joqtyǵy, dúnıeden esh nárseni olarsyz
bilip bolmaıdy.
11 - oqýshy: Bilimsizdik haıýandyq bolady.
12 - oqýshy: Erinshektik — kúlli dúnıedegi ónerdiń dushpany. Talapsyzdyq, jigersizdik, uıatsyzdyq, kedeılik — bári osydan shyǵady.
13 - oqýshy: Zalymdyq — adam balasynyń dushpany. Adam balasyna dushpan bolsa, adamnan bólinedi, bir jyrtqysh haıýan hısabyna qosylady.
İİİ. Slaıd: Abaıdyń ata - babasy, balalary, alǵashqy óleńi, jazǵan zańdary, dostary, shákirtteri, aýdarmalary.
IV. Ánderin aıtý: «Jelsiz túnde jaryq aı» (hormen) (slaıd)
V. Óleńderin jatqa aıtý. Abaıdyń jatqa aıtýǵa berilgen óleńderi:
1. Qýanysh: «Ǵylym tappaı maqtanba»
2. Jasulan: «Qalyń elim qazaǵym»
3. Aıdana: «Qartaıdyq, qaıǵy oıladyq, ulǵaıdy arman»
4. Alıhan: «Jasymda ǵylym bar dep eskermedim»
5. Shuǵyla: «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin»
6. Symbat: «Ásempaz bolma árnege»
7. Erasyl: «Jaz»
8. Baqyt: «Kúz»
9. Juldyz: «Qys»
10. Dına: «Jazǵytury»
11. Qurmanǵazy: «Sabyrsyz, arsyz, erinshek»
12. Ánel: «Júrekte qaırat bolmasa»
13. Venera: «Ata - anaǵa kóz qýanysh»
14. Aıala: «Qulaqtan kirip boıdy alar»
15. Araılym: «Ólsem ornym qara jer syz bolmaı ma»
16. Rasýl: «Senbe jurtqa tursa da qansha maqtap»
17. Meıirman: «Abdrahmanǵa»
18. Sanjar: «Malǵa dostyń muńy joq maldan basqa»
19. Dıana: «Mensinbeýshi em nadandy»
20. Adel: «Allanyń ózi de ras, sózi de ras»
İİİ. Qorytyndy bólim: slaıd arqyly
Abaı – aqyn, aǵartýshy, qazaq ádebıetiniń, qazaq tiliniń negizin qalaýshy, fılosof, kompozıtor, kúıshi, aýdarmashy, saıası qaıratker, qazaq mádenıetin jańartýdy kózdegen reformator.
Abaı Qunanbaev týraly aqyn - jazýshylardyń pikirleri.
Almaty oblysy, Talǵar aýdany, Tereńqara aýyly.
Bastaýysh synyp muǵalimi Shýbaeva Naǵıma Abdalıevna
You Might Also Like
