Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri. Adamnyń genetıkalyq ártúrliligi. Adamnyń shyǵý tegi jáne adam násilderi týraly genetıkalyq málimetter. Adam belgileriniń tuqym qýalaý sıpaty.
Sabaqtyń taqyryby: Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri. Adamnyń genetıkalyq ártúrliligi. Adamnyń shyǵý tegi jáne adam násilderi týraly genetıkalyq málimetter. Adam belgileriniń tuqym qýalaý sıpaty.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: adam genetıkasy men tuqymqýalaýshylyqtyń zertteý ádisteri jaıly bilim berý.
Damytýshylyq: pánge degen qyzyǵýshylyqtary men oı - óristerin damytý.
Tárbıelilik: densaýlyqty saqtaýǵa, tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri:
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, kesteler, taratpa materıaldar, slaıd materıaldary
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
Úı tapsyrmasyn tekserý:
Suraqtar men tapsyrmalar
1. Jynyspen tirkesip tuqym qýalaý zańdylyǵyna súıenip, berilgen esepti shyǵaryńdar.
Deni saý erli-zaıyptylardyń otbasynda daltonızmniń belgisi bar bir er bala jáne deni saý qyz bala dúnıege kelgen. Osy atalǵan adamdardyń barlyǵynyń genotıpterin anyqtańdar.
2. Gemofılıamen aýyratyn er adam, ákesi gemofılık deni saý áıelge úılengen, osy otbasynda deni saý balalardyń dúnıege kelýi múmkin be?
Adam genetıkasynyń erekshelikteri.
Genetıka ǵylymy qarastyratyn tuqym qýalaýshylyq pen ózgergishtiktiń barlyq zańdylyqtary adamǵa da tán bolyp esepteledi. Sebebi ol da tirshiliktiń bir túrine (Homo Sapiens) jatady. Tuqym qýalaýshylyǵy men ózgergishtigi jaǵynan adamnyń basqa janýarlardan aıtarlyqtaı ózgesheligi joq. Bárinde de tuqym qýalaıtyn qasıet urpaqtan - urpaqqa hromosoma quramynda bolatyn gender arqyly berilip otyrady. Adamnyń janýarlardan aıyrmashylyǵy onyń sanalylyǵy men ekinshi sıgnaldyq júıesiniń (sıstemasynyń) bolatyndyǵynda, soǵan baılanysty onyń syrtqy ortaǵa beıimdelý múmkindigi de mol bolyp keledi.
Adamnyń genetıkasyn zertteýdegi kezdesetin qıynshylyqtar týraly joǵaryda aıtyldy. Soǵan qaramastan, onyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteýge múmkindik beretin ádister bar. Olar: ádister.
Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri.
↓
geneologıalyq,
sıtogenetıkalyq,
bıohımıalyq
ontogenetıkalyq,
egizdik,
popýlásıalyq
Geneologıalyq ádis. Bul ádistiń negizinde adamda bolatyn túrli belgiler men qasıetterdiń nemese aýrýlardyń tuqym qýalaýyn onyń shyqqan tegine qaraı zertteý jatady.
Sıtogenetıkalyq ádis. Bul ádispen saý nemese aýrý adamnyń karıotıpine (hromosoma jıyntyǵyna) sıtogenetıkalyq taldaý jasalady. Ontogenetıkalyq ádis. Bul ádispen adamnyń ontogenezi (jeke damýy) barysynda tuqym qýalaıtyn ózgeristerdiń bar - joǵy anyqtalady. Keıbir tuqym qýalaıtyn aýrýlardy soǵan jaýapty resessıvti genderden turatyn gomozıgotaly organızmnen ǵana emes, az da bolsa geterozıgotalylardan da baıqaýǵa bolady.
Popýlásıalyq ádis. Bul ádispen túrli tuqym qýalaıtyn ózgeristerdiń adam popýlásıasyna taralý jıiligi zertteledi. Adamnyń ár túrli popýlásıalarynda tuqym qýalaıtyn genotıptik ózgeristerdiń taralýy túrli mólsherde bolady.
Jańa sabaqty bekitý:
1. Adam genetıkasynyń qandaı erekshelikteri bar?
2. Berilgen kesteni toltyryńdar.
3. Adamnyń tuqym qýalaıtyn aýrýlaryn zertteý ádisteri
Úıge tapsyrma: § 32 oqý - áńgimeleý, qosymsha materıaldar qarastyrý.
Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri. Adamnyń genetıkalyq ártúrliligi. Adamnyń shyǵý tegi jáne adam násilderi týraly genetıkalyq málimetter. Adam belgileriniń tuqym qýalaý sıpaty. júkteý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: adam genetıkasy men tuqymqýalaýshylyqtyń zertteý ádisteri jaıly bilim berý.
Damytýshylyq: pánge degen qyzyǵýshylyqtary men oı - óristerin damytý.
Tárbıelilik: densaýlyqty saqtaýǵa, tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri:
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, kesteler, taratpa materıaldar, slaıd materıaldary
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
Úı tapsyrmasyn tekserý:
Suraqtar men tapsyrmalar
1. Jynyspen tirkesip tuqym qýalaý zańdylyǵyna súıenip, berilgen esepti shyǵaryńdar.
Deni saý erli-zaıyptylardyń otbasynda daltonızmniń belgisi bar bir er bala jáne deni saý qyz bala dúnıege kelgen. Osy atalǵan adamdardyń barlyǵynyń genotıpterin anyqtańdar.
2. Gemofılıamen aýyratyn er adam, ákesi gemofılık deni saý áıelge úılengen, osy otbasynda deni saý balalardyń dúnıege kelýi múmkin be?
Adam genetıkasynyń erekshelikteri.
Genetıka ǵylymy qarastyratyn tuqym qýalaýshylyq pen ózgergishtiktiń barlyq zańdylyqtary adamǵa da tán bolyp esepteledi. Sebebi ol da tirshiliktiń bir túrine (Homo Sapiens) jatady. Tuqym qýalaýshylyǵy men ózgergishtigi jaǵynan adamnyń basqa janýarlardan aıtarlyqtaı ózgesheligi joq. Bárinde de tuqym qýalaıtyn qasıet urpaqtan - urpaqqa hromosoma quramynda bolatyn gender arqyly berilip otyrady. Adamnyń janýarlardan aıyrmashylyǵy onyń sanalylyǵy men ekinshi sıgnaldyq júıesiniń (sıstemasynyń) bolatyndyǵynda, soǵan baılanysty onyń syrtqy ortaǵa beıimdelý múmkindigi de mol bolyp keledi.
Adamnyń genetıkasyn zertteýdegi kezdesetin qıynshylyqtar týraly joǵaryda aıtyldy. Soǵan qaramastan, onyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteýge múmkindik beretin ádister bar. Olar: ádister.
Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri.
↓
geneologıalyq,
sıtogenetıkalyq,
bıohımıalyq
ontogenetıkalyq,
egizdik,
popýlásıalyq
Geneologıalyq ádis. Bul ádistiń negizinde adamda bolatyn túrli belgiler men qasıetterdiń nemese aýrýlardyń tuqym qýalaýyn onyń shyqqan tegine qaraı zertteý jatady.
Sıtogenetıkalyq ádis. Bul ádispen saý nemese aýrý adamnyń karıotıpine (hromosoma jıyntyǵyna) sıtogenetıkalyq taldaý jasalady. Ontogenetıkalyq ádis. Bul ádispen adamnyń ontogenezi (jeke damýy) barysynda tuqym qýalaıtyn ózgeristerdiń bar - joǵy anyqtalady. Keıbir tuqym qýalaıtyn aýrýlardy soǵan jaýapty resessıvti genderden turatyn gomozıgotaly organızmnen ǵana emes, az da bolsa geterozıgotalylardan da baıqaýǵa bolady.
Popýlásıalyq ádis. Bul ádispen túrli tuqym qýalaıtyn ózgeristerdiń adam popýlásıasyna taralý jıiligi zertteledi. Adamnyń ár túrli popýlásıalarynda tuqym qýalaıtyn genotıptik ózgeristerdiń taralýy túrli mólsherde bolady.
Jańa sabaqty bekitý:
1. Adam genetıkasynyń qandaı erekshelikteri bar?
2. Berilgen kesteni toltyryńdar.
3. Adamnyń tuqym qýalaıtyn aýrýlaryn zertteý ádisteri
Úıge tapsyrma: § 32 oqý - áńgimeleý, qosymsha materıaldar qarastyrý.
Adamnyń tuqym qýalaýshylyǵyn zertteý ádisteri. Adamnyń genetıkalyq ártúrliligi. Adamnyń shyǵý tegi jáne adam násilderi týraly genetıkalyq málimetter. Adam belgileriniń tuqym qýalaý sıpaty. júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Yqtımaldyqtardy qosý, kóbeıtý teoremasy
