InfoHub Logo

Soltústik Qazaqstan oblysy
Qyzyljar aýdany
Shahovskoe orta mektebi
qazaq tili men ádebıeti muǵalimi
Rıapova Tolqyn Alpysbaıqyzy

Ǵabıt Músirepovtyń týǵanyna 110 jyl tolýyna baılanysty ádebı kesh
«Qazaqtyń tań juldyzy» ádebı kesh
1-júrgizýshi:
-Qurmetti ustazdar, oqýshylar! Búgingi ádebı keshimizdi Ǵabıt Músirepovtyń 110 jyldyǵyna arnap otyrmyz.
2-júrgizýshi:
-Sebebi: qazaq halqy úshin basyn taýǵa da, tasqa da soqqan qazaqtyń birtýar ulynyń biri, ádebıet alyby, jazýshy Ǵabıt Músirepovtyń týǵanyna 110 jyl tolyp otyr. Qazaq halqynyń mádenıetiniń, ádebıetiniń damýynda jazýshy esimi erekshe oryn alady. Ǵabıt bar halyqty talantyna bas ıdirgen jazýshy, qoǵam qaıratkeri, dramatýrg, redaktor.
1-júrgizýshi:
- Ǵabıt Músirepov qazirgi soltústik Qazaqstan oblysy, Jambyl aýdany, Jańajol aýylynda 1902 jyly 22 naýryzda dúnıege kelgen. Ákesi Mahmut kedeı sharýa bolǵan. Ǵabıt Músirepov 9 jasqa deıin óz aýylynda oqyp, arabsha hat tanydy.
2-júrgizýshi:
- Qurmetti ustazdar, oqýshylar búgingi keshimizde jazýshy týraly qansha aıtsa da jarasady. Dál osy ýaqytta bizdiń aramyzda júrmese de, onyń kópjanrly áńgimeleri, novelalary, ocherkteri, romandary bizben birge. Aýyl moldasynan oqyp, hat tanyǵan Ǵabıt atamyz 1917 jyly Qostanaı ýeziniń Obaǵan bolysyndaǵy eki synyptyq orys mektebine oqýǵa túsedi. Bolashaq jazýshynyń kórkem ádebıetke degen qushtarlyǵyn oıatýǵa osy mektepte orys tili men ádebıetinen sabaq bergen aqyn ári kórnekti pedagog Beket Ótetileýovtiń yqpaly kúshti boldy.
1-júrgizýshi:
- Ǵabıt Músirepov bul kisini óziniń «Avtobıografıalyq áńgimesinde» úlken qurmetpen eske alady. «Beket meniń qıssaǵa qumarlyǵymdy bilgennen keıin, meni ádebıetke týra tarta bastady. Áýeli «Jıǵan-tergen» degen ózi shyǵarǵan óleńdi berdi. Sodan soń ol maǵan bir jetige "Shaharman" qıssasyn berip. Keıin ertegi retinde túgel aıtqyzyp shyqty» dep eske alady. Beket Ótetileýov 1883-1949 jyldary ómir súrgen Pýshkın, Lermontov, Krylov shyǵarmalaryn Abaıdan keıin qazaqshaǵa aýdarǵan qazaq balalaryn orys tilin úıretý máselelerimen shuǵyldanǵan pedagog-jazýshy.
2-júrgizýshi:
- Ǵabıt Músirepovtyń balalyq shaǵyn eske ala otyryp, onyń oqytýshysymen áńgimelesken jerin tamashalańyzdar.
1-júrgizýshi:
- Ia, osyndaı ot jalyndap turǵan qazaqtyń qarapaıym balasynan bilim nárimen sýsyndaǵan, ańǵal da aq kóńil qazaqtyń tań juldyzy, halqynyń betke ustar nur qundyzy dúnıege keldi.
Án: «Ustazym» áni oryndaıtyn bastaýysh synyp oqýshylary
2-júrgizýshi:
-«Ǵabıt Músirepovti taqtaýdyń keregi joq. Ǵabıt Músirepovpen maqtanýymyz kerek.» dep Zeınolla Qabdolov aıtqandaı Ǵabıt atamyzdyń eńbek jolyn aıtatyn bolsaq, «Qazaqstan» baspasynyń bas redaktory, Qazaq AKSR Oqý halyq komısarıaty óner sektorynyń meńgerýshisi. «Qazaq ádebıeti», «Sosıalısik Qazaqstan» gazetteriniń bas redaktory, Qazaq ólkelik komıteti baspasóz bólimi meńgerýshisiniń orynbasary, 1937 jyly Qazaqstan Kompartıasy Ortalyq komıteti saıası – aǵartý bóliminiń meńgerýshisi bolady.
1-júrgizýshi:
- 1937-1938 jyldarda qara daýyldaı soǵyp turǵan stalındik repressıa qazaq halqynyń eń bilimdi, eń sanaly zıalylaryn baýdaı túsirdi: qazaq ádebıetiniń negizin qalaýǵa at salysqan S.Seıfýllın, B.Maılın, İ.Jansúgirov t.b. bastaǵan aqyn jazýshylar naqaq jalanyń qurbany boldy. Jalǵan aıyp taǵylyp, ólim jazasyna ushyraǵan kórnekti aqyn, jazýshylardyń qyrqylyp ketýi qazaq mádenıetin orny tolmas shyǵysyǵa dýshar etti. Dál osy kezdede óz basyna qaýip-qater tónip turǵanyna qaramastan, azamattyq kelbetin joǵaltpaı, adal baǵytynan taımaǵandardyń biri- Ǵabıt Músirepov edi. Onyń jazýshy Beıimbet Maılındi qaralaýshylar dúrmegine qosylmaı, «Beımbet halyq jaýy bolsa, men de halyq jaýymyn», dep sóılegeni búkil elge málim bolǵan.
2-júrgizýshi:
-El basyna túsken azapty kúnder , qoldan jasalǵan ashtyqtan qyrylǵan eki mıllıon halyqtyń taǵdyry. Drammatýrg Sherhan Murtazanyń «Beseýdiń haty» drammasynan kórýge bolady. Sol drammadan úzindi tamashalasaq.
Sahnada 6-7 synyp oqýshylary.
1-júrgizýshi:
- Jazýshy, dramashy, pýblısıs Ǵabıt Músirepovtyń kóp qyrly, san qyrly shyǵarmalarynyń bir salasy-novellalar men áńgimeler. Ǵabıt Músirepovtyń qazaq ádebıetinde ákelgen ıdeıalyq-kórkemdik jańalyqtary az emes. Munyń bir qyry ana týraly novelalar edi. Kópshilikti eleń etkizgen keıipker analary men qyzdar ár oqyrmannyń júreginen erekshe oryn alady.
2-júrgizýshi:
- Jazýshynyń qalamyna arqaý bolǵan analar, qyzdar týraly shyǵarmalary: «Ulpan» romany ondaǵy Ulpan beınesi, «Qozy Kórpesh – Baıan sulý» dastanyndaǵy Baıan beınesi , «Ananyń anasy» áńgimesindegi Er ana beınesi búkil ana ataýlynyń qyr syryn ashyp bergendeı t.b.shyǵarmalary da bar.Osy atalǵan shyǵarmalardan úzindi tamashalaıyq.
Sahnada: 6-7-synyp qyzdary.
Án: «Qyzdar-aı» oryndaıtyn Habtbýlın Tamerlan
1-júrgizýshi:
- Til-qasıetti, qudiretti, kıeli. Bul qasıetter boıǵa ananyń aq sútimen darıdy. Til óshpeıdi, qandaı qıyndyqta da til óz urpaǵynyń qanyna , janyna óz uryǵyn egip, ómirsheń kúı keshe beredi. Ǵabıt Músirepvtyń til týraly aıtylǵan pikirlerin tyńdańyzdar.
5-6synyp oqýshylary
2-júrgizýshi:
-Ǵabıt týyndysy-sarqylmas bulaq. Sóz sheberi Ǵabıt ata, sizge árqashan boryshtymyz. Ǵabıt atamyzdyń qoıyn dápterinen alynǵan mynadaı qazaq halqy týraly pikirimen aıaqtaǵymyz kelip otyr. «Qazaq degen el – bostanadyq-azattyq súıetin, dalany, taza aýany, taza sýdy, taza kógaldy súıetin halyq. Sonsha keń dúnıede júrip ol eldiń jan-júregi taza bolmasa, tańdanýǵa bolar edi. Joq, ol asqan aq kóńil, myrza, sengish, baryqsyz el».
1-júrgizýshi:
«Óldi deýge bola ma aıtyńdarshy, Ólmeıtuǵyn artynda sóz qaldyrǵan» deı otyryp Ǵabıt Músirepovtyń 110 jyldyǵyna arnalǵan ádebı keshimizdi tamashalaǵandaryńyzǵa kóp rahmet.