Ádeptilik- adamgershilik álippesi
Taqyryby: «Ádeptilik - adamgershilik álippesi»
Otbasynda adam boıyndaǵy asyl qasıetter jarqyraı kórinip, qalyptasady. Otanǵa degen ystyq sezim – jaqyndaryna, týǵan - týysqandaryna degen súıispenshilikten bastalady.
N. Á. Nazarbaev
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdik: oqýshylardyń bilimdik daǵdysyn qalyptastyra otyryp, dinı baǵyttaǵy saýattylyǵyn jetildirý arqyly sóıleý tilin damytý, adamgershilik qasıetterin shyńdaý. Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
2. Tárbıeligi: jasóspirimderdiń oı - sanasyn oıata otyryp, ózin - ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý, rýhanı dúnıesin jetildirý.
Mindeti: 1. Básekege qabiletti deni saý, jan - jaqty, bilimdi, saýattylyǵy jetilgen tulǵa daıarlaý.
2. Oqýshylardyń óz oılaryn ortaǵa salyp, ashyp aıta bilýge daǵdylandyrý.
Túri: pikirtalas
Ádisi: Parlamenttik shoý baǵdarlamasy jelisinde (mıǵa shabýyl jasaý, synı turǵyda oılaýǵa úıretý ádisi)
Kórnekilik: Mýltımedıalyq taqta, beınetaspa, naqyl sózder, maqal - mátelder t. b. s
Tárbıelik baǵyty: Rýhanı adamgershilik
Júrisi:
İ. Uıymdastyrý bólimi
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
1. “Balam, anaý ne?” jaǵdaıatyn tyńdaý, oı bildirý
2. “Áke men bala áńgimesi” beınekórsetilimin tamashalaý
3. “Oılanaıyq, pikirleseıik” pikiralysý
4. Mıǵa shabýyl
5. Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder
“Ádeptilik qaǵıdalary” baıandama
6. Iman - júrektegi nur
«Otbasynyń berekesi - ımandylyqtan bastalady...» baıandama
7. Suraq – jaýap
8. Naqyl sózder
9. Tobyqtaı túıin
10. Qorytyndy
İİİ. Qorytyndy bólimi.
1.”Bilgenge marjan” (ár oqýshynyń bir sózben óz oılaryn qorytýy)
2.”Men”toptastyrý refleksıasy,
”Ne bildik?”,”Neni qasıet qyldyq?”
3. «Júrekten - júrekke»
Sharanyń barysy.
Muǵalim: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi sharamyzdyń arnaıy qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Synyp jetekshisi sózinen keıin «Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıatty sheshýge ýaqyt beriledi.
1 - júrgizýshi:
1. “Balam, anaý ne?” jaǵdaıatyn tyńdaý, oı bildirý
2 - júrgizýshi:... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
- Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
- «Balam, anaý ne?» dep surapty.
- «Ol - túıe» - dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- «Ol - túıe, túıe!»Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
- «Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «Anaý ne, mynaý ne?» dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir» depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetidikteri suralady.)
1 - júrgizýshi: 2. “Áke men bala áńgimesi” beınekórsetilimin tamashalaý. Osy jaǵdaıatqa baılanysty óz oılaryńyzdy bildirseńizder.
1 - júrgizýshi: «Jaqsydan úıren, jamannan jıren»- demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa endeshe baǵdarlamamyzdy jalǵastyraıyq.
2 - júrgizýshi: Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵandyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Básekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, ádeptilik pen adamgershiliktiń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Ádeptilik – adamgershilik álippesi, ıaǵnı adam ádeptilik saqtaı otyryp, óziniń ımandylyǵyn, tárbıeliligin, adamgershiligin kórsetedi. Óıtkeni qazirgi tańda bul másele de, kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
1 - júrgizýshi:
Sharamyzdyń kelesi bólimi “Oılanaıyq, pikirleseıik” pikiralysý
- Ádeptilik degendi qalaı túsinemiz?
Osy jerde pikiralysý suraqtar arqyly jalǵasady.
1 - oqýshy:
Ádeptilik - ádemilik. Ádepti adam ádemi. Ol óziniń durys kıinýi, sypaıy sálemdesýi, ózin - ózi kúte bilýimen ádemi.
2 – oqýshy:
Men Nuraıdyń pikirine qarsymyn. Ádemi adamnyń bári ádepti bola ma?
Ádeptilik degenimiz ózin - ózi kez - kelgen ortada ustaı bilý. Ol ádemi bolmasa da, ózin - ózi ustaı bilse - ádepti.
3 – oqýshy:
Úlken kisilerge «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandasyp, amandyǵyn, densaýlyǵyn suraý paryz. Durys amandasýdyń adamgershilik, ımandylyq máni bar. Imany joqtyń, ulty joq.
4 – Oqýshy:
Nege? «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandaspasań, úlkender sálemimizdi almaı ma? Áıteýir úndemeı ketpesek boldy emes pe?
5 – Oqýshy:
Durys tamaqtaný, mezgildi uıyqtaý, ata men anany syılaý - halyqtyń dástúr, halyqtyń ádep. Biz osy nárselerdi, adamgershilik qaǵıdalardy saqtaı bilsek, ulttyq ádepti qorǵaı bilemiz.
6 – Oqýshy:
Túnde uıyqtaýyn uıyqtarmyn - aý, biraq teledıdardan jaqsy kıno bolyp jatsa, ony nege kórmeımin. Sonda men ádepsiz bolǵanym ba?
7 – oqýshy:
Sen durys demalmasań erte tura almaısyń. Árbir tirliktiń óz ýaqyty bar. Ony durys paıdalanýdyń ózi ádeptilik.
8 – oqýshy:
Jaqsy amandassam, ádemi kıinsem, sypaıy sóılesem, tek qana durys uıyqtamaǵanym úshin ádepsiz emespin dep oılaımyn.
İİ júrgizýshi: Basqa synyptastarymyz ne aıtar eken.
9 - oqýshy:
Úlken adamǵa sálem berý kishi adamnyń mindeti. Qazaqta «Alystan alty jasar bala kelse, alpys jastaǵy qarıa sálem beredi» degen bar. Al kezdesken kezde kishi adam úlken sálem bermeı ketse, ol ádepsizdik, kórgensizdik, sálem berý ımandylyq, ınabattylyq, kórgendilik, mádenıettilik belgisi.
10 – oqýshy:
Sálemdeskende, sálem bergende, árkim daýystyń dabyrlamaýyna, úniniń úılesimdiligine, ıaǵnı daýys yrǵaǵyna erekshe kóńil aýdaryp, salmaqpen, ádeppen sóıleýge mindetti. Sóz basy sálem degenimiz sol.
1 - júrgizýshi: Kelesi bólim mıǵa shabýyl
2 - júrgizýshi: Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder bólimi.
Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder bilemiz be?
1. Ádeptilik belgisi - ıilip sálem bergeni.
2. Ádepti bala - arly bala, ádepsiz bala – sorly bala.
3. Ádepsiz bala
Aýyzdyqtaǵan atpen teń
Aqyldy qarıa
Jazyp qoıǵan hatpen teń.
4. Ádeptiń ne ekenin
Ádepsiz adamdy kórgende uǵarsyń.
5. Aǵa ádepti bolsa,- ini ádepti
Apa ádepti bolsa, - sińli ádepti.
6. Jaqsydan úıren,
Jamannan jıren.
7. Bala tárbıesi besikten.
8. Ózińdi - óziń syılamasań, ózgeden syı dámetpe.
9. Tárbıeli adam — taǵaly atpen teń.
10. Jaqsylyq ekken alǵys orady.
11. Itti kúshiginde úıret.
12. Tisi shyqqan balaǵa, shaınap bergen as bolmas.
13. Úlkendi sen syılasań, kishi seni syılaıdy,
Kishi seni syılasa, kisi seni syılaıdy.
14. Ádepsiz ósken adamnan, tártippen ósken tal artyq.
15. Adam ádebimen kórikti.
16. Ádep basy – til.
17. Ádepti degenshe, ádemi deseıshi.
18. Áıel — ádeptiń álippesi.
19. Tárbıe basy — tal besik.
“Ádeptilik qaǵıdalary” baıandama
1 - júrgizýshi: «Kórgeni jaqsy kósh bastar», - demeı me, «halyq aıtsa - qalyp aıtpas»- degen taǵy bar, olaı bolsa ımandylyq degendi qalaı túsinemiz? Bul jóninde kelesi Iman - júrektegi nur atty bólimimizde pikir bildirýdi kórermenderge de bersek, baǵdarlamamyzdyń arnaıy qonaǵy «Ybraıym» meshitiniń ımamy ---------------aǵaıymyzǵa sóz bersek.
1 - júrgizýshi: «Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol»- dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı ádeptilik, adamgershilik uǵymdaryn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy ádeptilikten bastalady demeı me?
------------------------ «Otbasynyń berekesi ımandylyqtan bastalady» taqyrybynda óziniń arnaıy daıyndaǵan baıandamasyn oqıdy.
«Otbasynyń berekesi - ımandylyqtan bastalady...» baıandama
2 - júrgizýshi: Suraq - jaýap. Búgingi qonaǵymyzǵa suraqtarymyz bar edi, sol suraqtardy qoıýǵa ruqsat etseńiz.
1. Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm, Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
2. Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
3. Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
4. Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılanysty suraqtar qoıylyp talqylanady.
2 - júrgizýshi: Naqyl sózder
«Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń?» - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, ádeptilik, adamgershilik, ımandylyq uǵymdaryn túsinýde oılaryn aıtqan oı-pikirlerge nazar aýdaralyq.
Osy oraıda ǵulama ǵalym Ál - Farabıdiń tárbıe turǵysynda jasaǵan tujyrymyn Álıasqar Dinmuhamedtiń baıandaýynda tyńdap ótsek.
- Osy jerde pikiralysý suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
Oqýshylar ózderi biletin naqyl sózderdi aıtyp ótedi.
Muǵalim: (Tobyqtaı túıin bólimi.)
Adamnyń aınalamen qarym – qatynasta jaǵymdy qasıetterdi mádenıettilikpen kórsete alýy ádeptilikke ákeledi.
Ádeptilikke til alǵyshtyq, sypaıylyq, kóregendilik, ınabattylyq, kishipeıildilik jáne basqa da jaqsy, súıkimdi qylyqtar jatady. Ádepti adam ózine jáne ózgelerge, qorshaǵan ortaǵa túsinistikpen, syılastyqpen, qurmetpen qaraıdy. Ádep saqtaý – adamgershiliktiń belgisi. Búgingi bizdiń pikiralysýymyzda elimizdiń kez kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin, árqashanda, qandaı jaǵdaıda da ádeptilik saqtaýyn, adamgershilik, ımandylyq qasıetteriniń qanshalyqty qundy ekenin tarazyladyq.
Qorytyndy bólimi.
2 - júrgizýshi: «Bilgenge marjan»
Sizderge oılaryńyzdy qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Sol sózge oraı óz oılaryńyzdy qysqasha bildirseńizder:
Beriletin sózder:
- Aqıqat
- Mádenıet
- Rýhanıat
- Aqyl
- Parasat
- Júrek tárbıesi
- Imanı sezim
- Jan dúnıe
- Qasıet
- Halyq kózqarasy
- Ádeptilik
- Kishipeıildilik
- Sypaıylyq
- Tárbıelilik
- Adamgershilik
- Imandylyq
2.”Men”toptastyrý refleksıasy,
”Ne bildik?”,”Neni qasıet qyldyq?”
3. «Júrekten - júrekke» (Oqýshylarǵa túrli - tústi qaǵazdardan jasalǵan kishkentaı júrekter taratylyp, oǵan jyly, meıirimdi sózder jazýlary suralady). Jansyz júrekti jandandyrý (Plakattan úlken júrekti qıyp alyp, sol júrekke jyly-jyly sózder jazylǵan kishkentaı júrekterdi ornalastyrý). Suraq: qalaı oılaısyzdar, júregimiz jandandy ma? Qaıtip? Nelikten?
Otbasynda adam boıyndaǵy asyl qasıetter jarqyraı kórinip, qalyptasady. Otanǵa degen ystyq sezim – jaqyndaryna, týǵan - týysqandaryna degen súıispenshilikten bastalady.
N. Á. Nazarbaev
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdik: oqýshylardyń bilimdik daǵdysyn qalyptastyra otyryp, dinı baǵyttaǵy saýattylyǵyn jetildirý arqyly sóıleý tilin damytý, adamgershilik qasıetterin shyńdaý. Ár ortada ózderiniń jan-jaqtylyǵyn jetildirý, tanytý, toleranttylyqqa baýlý.
2. Tárbıeligi: jasóspirimderdiń oı - sanasyn oıata otyryp, ózin - ózi tanýǵa jáne baǵalaýǵa, adamgershilikke, baýyrmaldyqqa tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: oqýshylardyń logıkalyq oılaý qabiletterin damytý, rýhanı dúnıesin jetildirý.
Mindeti: 1. Básekege qabiletti deni saý, jan - jaqty, bilimdi, saýattylyǵy jetilgen tulǵa daıarlaý.
2. Oqýshylardyń óz oılaryn ortaǵa salyp, ashyp aıta bilýge daǵdylandyrý.
Túri: pikirtalas
Ádisi: Parlamenttik shoý baǵdarlamasy jelisinde (mıǵa shabýyl jasaý, synı turǵyda oılaýǵa úıretý ádisi)
Kórnekilik: Mýltımedıalyq taqta, beınetaspa, naqyl sózder, maqal - mátelder t. b. s
Tárbıelik baǵyty: Rýhanı adamgershilik
Júrisi:
İ. Uıymdastyrý bólimi
İİ. Sharanyń baǵdarlamasymen tanystyrý.
1. “Balam, anaý ne?” jaǵdaıatyn tyńdaý, oı bildirý
2. “Áke men bala áńgimesi” beınekórsetilimin tamashalaý
3. “Oılanaıyq, pikirleseıik” pikiralysý
4. Mıǵa shabýyl
5. Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder
“Ádeptilik qaǵıdalary” baıandama
6. Iman - júrektegi nur
«Otbasynyń berekesi - ımandylyqtan bastalady...» baıandama
7. Suraq – jaýap
8. Naqyl sózder
9. Tobyqtaı túıin
10. Qorytyndy
İİİ. Qorytyndy bólimi.
1.”Bilgenge marjan” (ár oqýshynyń bir sózben óz oılaryn qorytýy)
2.”Men”toptastyrý refleksıasy,
”Ne bildik?”,”Neni qasıet qyldyq?”
3. «Júrekten - júrekke»
Sharanyń barysy.
Muǵalim: Qaıyrly kún qurmetti ustazdar, oqýshylar jáne búgingi sharamyzdyń arnaıy qonaqtary!
(Sharanyń maqsaty men mindetteri, júrisi, mazmuny jáne ótý barysy tanystyrylady.)
Synyp jetekshisi sózinen keıin «Balam, anaý ne?» atty jaǵdaıatty sheshýge ýaqyt beriledi.
1 - júrgizýshi:
1. “Balam, anaý ne?” jaǵdaıatyn tyńdaý, oı bildirý
2 - júrgizýshi:... Ertede bir úlkeıgen qart qatty syrqattanyp jatsa, jalǵyz uly kelip:
- Áke, men seni aıshylyq jerde aty shyqqan táýipke aparyp emdetemin,- depti. Sóıtip ákesin arqasyna salyp, jolǵa shyǵypty. Olar uzaq júripti, qas qaraıǵan kezde aldan qaraýytqan sulbany kórsetip ákesi:
- «Balam, anaý ne?» dep surapty.
- «Ol - túıe» - dep jaýap beripti. Sálden keıin ákesi álgi qaraıǵan nárseniń ne ekenin taǵy surapty. Bala áýelgi jaýabyn qaıtalapty. Ákesi osy saýalyn úshinshi ret qaıtalap suraǵanda balasy:
- «Ol - túıe, túıe!»Ózim sharshap kele jatqanda, nege suraı beresiń?- dep renjipti. Sonda ákesi:
- «Balam, kishkene kezińde men aýyr tirlikten sharshap kelip otyrsam da, seniń «Anaý ne, mynaý ne?» dep kúnine júz ret suraıtyn suraǵyńa beti qaıtpasyn, jigeri jasymasyn dep únemi jaýap beretinmin. Bul aýrýdan emdeleıin degen oıym joq edi, tek betińdi qaıtarmaıyn dep kóngenmin, endi senen sóz estigenshe, úıime baryp, ajalǵa moıyn usynǵanym artyq, meni jerge túsir» depti.
(Oqýshylardan osy jaǵdaıatqa oraı ata - ananyń aqysy degendi qalaı túsinetidikteri suralady.)
1 - júrgizýshi: 2. “Áke men bala áńgimesi” beınekórsetilimin tamashalaý. Osy jaǵdaıatqa baılanysty óz oılaryńyzdy bildirseńizder.
1 - júrgizýshi: «Jaqsydan úıren, jamannan jıren»- demeı me halqymyz. Sizderdiń qysqasha oılaryńyzdy bildik, olaı bolsa endeshe baǵdarlamamyzdy jalǵastyraıyq.
2 - júrgizýshi: Ózderińizge belgili qazirgi jahandaný úrdisinde elimizde básekege qabiletti urpaq tárbıeleý basty nazarda bolyp otyr. Al adamnyń jan qazynasyn, adamgershilik bolmysyn qalyptastyrý da, keı adamdardyń túrli jaǵdaılarmen bir - birin túsinbeýi de siz ben bizdi tolǵandyrady. Óıtkeni biz sol qoǵamnyń ishindemiz, ıaǵnı onyń múshesimiz. Iá, bunyń bári shyndyq desek artyq bolmas. Básekege qabiletti urpaqty jan - jaqty qylyp tárbıeleý úshin aldymen jan qazynasynyń negizderiniń biri, ádeptilik pen adamgershiliktiń bastaýyna úńilý kerek shyǵar. Ádeptilik – adamgershilik álippesi, ıaǵnı adam ádeptilik saqtaı otyryp, óziniń ımandylyǵyn, tárbıeliligin, adamgershiligin kórsetedi. Óıtkeni qazirgi tańda bul másele de, kún tártibindegi mańyzdy máselelerdiń biri bolyp otyr.
1 - júrgizýshi:
Sharamyzdyń kelesi bólimi “Oılanaıyq, pikirleseıik” pikiralysý
- Ádeptilik degendi qalaı túsinemiz?
Osy jerde pikiralysý suraqtar arqyly jalǵasady.
1 - oqýshy:
Ádeptilik - ádemilik. Ádepti adam ádemi. Ol óziniń durys kıinýi, sypaıy sálemdesýi, ózin - ózi kúte bilýimen ádemi.
2 – oqýshy:
Men Nuraıdyń pikirine qarsymyn. Ádemi adamnyń bári ádepti bola ma?
Ádeptilik degenimiz ózin - ózi kez - kelgen ortada ustaı bilý. Ol ádemi bolmasa da, ózin - ózi ustaı bilse - ádepti.
3 – oqýshy:
Úlken kisilerge «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandasyp, amandyǵyn, densaýlyǵyn suraý paryz. Durys amandasýdyń adamgershilik, ımandylyq máni bar. Imany joqtyń, ulty joq.
4 – Oqýshy:
Nege? «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandaspasań, úlkender sálemimizdi almaı ma? Áıteýir úndemeı ketpesek boldy emes pe?
5 – Oqýshy:
Durys tamaqtaný, mezgildi uıyqtaý, ata men anany syılaý - halyqtyń dástúr, halyqtyń ádep. Biz osy nárselerdi, adamgershilik qaǵıdalardy saqtaı bilsek, ulttyq ádepti qorǵaı bilemiz.
6 – Oqýshy:
Túnde uıyqtaýyn uıyqtarmyn - aý, biraq teledıdardan jaqsy kıno bolyp jatsa, ony nege kórmeımin. Sonda men ádepsiz bolǵanym ba?
7 – oqýshy:
Sen durys demalmasań erte tura almaısyń. Árbir tirliktiń óz ýaqyty bar. Ony durys paıdalanýdyń ózi ádeptilik.
8 – oqýshy:
Jaqsy amandassam, ádemi kıinsem, sypaıy sóılesem, tek qana durys uıyqtamaǵanym úshin ádepsiz emespin dep oılaımyn.
İİ júrgizýshi: Basqa synyptastarymyz ne aıtar eken.
9 - oqýshy:
Úlken adamǵa sálem berý kishi adamnyń mindeti. Qazaqta «Alystan alty jasar bala kelse, alpys jastaǵy qarıa sálem beredi» degen bar. Al kezdesken kezde kishi adam úlken sálem bermeı ketse, ol ádepsizdik, kórgensizdik, sálem berý ımandylyq, ınabattylyq, kórgendilik, mádenıettilik belgisi.
10 – oqýshy:
Sálemdeskende, sálem bergende, árkim daýystyń dabyrlamaýyna, úniniń úılesimdiligine, ıaǵnı daýys yrǵaǵyna erekshe kóńil aýdaryp, salmaqpen, ádeppen sóıleýge mindetti. Sóz basy sálem degenimiz sol.
1 - júrgizýshi: Kelesi bólim mıǵa shabýyl
2 - júrgizýshi: Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder bólimi.
Ádeptilik, adamgershilik jaıynda aıtylǵan maqal - mátelder bilemiz be?
1. Ádeptilik belgisi - ıilip sálem bergeni.
2. Ádepti bala - arly bala, ádepsiz bala – sorly bala.
3. Ádepsiz bala
Aýyzdyqtaǵan atpen teń
Aqyldy qarıa
Jazyp qoıǵan hatpen teń.
4. Ádeptiń ne ekenin
Ádepsiz adamdy kórgende uǵarsyń.
5. Aǵa ádepti bolsa,- ini ádepti
Apa ádepti bolsa, - sińli ádepti.
6. Jaqsydan úıren,
Jamannan jıren.
7. Bala tárbıesi besikten.
8. Ózińdi - óziń syılamasań, ózgeden syı dámetpe.
9. Tárbıeli adam — taǵaly atpen teń.
10. Jaqsylyq ekken alǵys orady.
11. Itti kúshiginde úıret.
12. Tisi shyqqan balaǵa, shaınap bergen as bolmas.
13. Úlkendi sen syılasań, kishi seni syılaıdy,
Kishi seni syılasa, kisi seni syılaıdy.
14. Ádepsiz ósken adamnan, tártippen ósken tal artyq.
15. Adam ádebimen kórikti.
16. Ádep basy – til.
17. Ádepti degenshe, ádemi deseıshi.
18. Áıel — ádeptiń álippesi.
19. Tárbıe basy — tal besik.
“Ádeptilik qaǵıdalary” baıandama
1 - júrgizýshi: «Kórgeni jaqsy kósh bastar», - demeı me, «halyq aıtsa - qalyp aıtpas»- degen taǵy bar, olaı bolsa ımandylyq degendi qalaı túsinemiz? Bul jóninde kelesi Iman - júrektegi nur atty bólimimizde pikir bildirýdi kórermenderge de bersek, baǵdarlamamyzdyń arnaıy qonaǵy «Ybraıym» meshitiniń ımamy ---------------aǵaıymyzǵa sóz bersek.
1 - júrgizýshi: «Bes nárseden qashyq bol,
Bes nársege asyq bol»- dep Abaı atamyz jyrlaǵandaı ádeptilik, adamgershilik uǵymdaryn uǵýdyń joldarynyń biri jáne rýhanı bastaýymyz Islam dininde emes pe?
Iaǵnı, adamı, rýhanı tárbıeniń bastaýy ádeptilikten bastalady demeı me?
------------------------ «Otbasynyń berekesi ımandylyqtan bastalady» taqyrybynda óziniń arnaıy daıyndaǵan baıandamasyn oqıdy.
«Otbasynyń berekesi - ımandylyqtan bastalady...» baıandama
2 - júrgizýshi: Suraq - jaýap. Búgingi qonaǵymyzǵa suraqtarymyz bar edi, sol suraqtardy qoıýǵa ruqsat etseńiz.
1. Búgingi tańda álemde kúrdeli másele bolyp otyrǵan dinı ekstremızm, Qazaqstan úshin qanshalyqty qaýipti?
2. Adamnyń jan qazynasyna syrttan kelgen ár - túrli dinderdiń áseri qandaı? Jan qazynamyzdy qalaı qorǵaımyz?
3. Dinı saýattylyqty qalaı jetildiremiz jáne toleranttylyqty qalaı saqtaımyz?
4. Qazirgi tańda jastardyń jan qazynasynan, adamgershiliginen shatastyryp júrgen túrli aǵymdar týraly ne aıtýǵa bolady?
Taǵy da basqa túrli pikirlerge baılanysty suraqtar qoıylyp talqylanady.
2 - júrgizýshi: Naqyl sózder
«Júrektiń túrip qulaǵyn,
Oılanyp taǵy qarashy,
Kimsiń sen? Qaıda turaǵyń?
- Endi qaıda barasyń?» - dep Omar Haıam jyrlap ótkendeı ata - ananyń qadirin, adam qasıetin, ádeptilik, adamgershilik, ımandylyq uǵymdaryn túsinýde oılaryn aıtqan oı-pikirlerge nazar aýdaralyq.
Osy oraıda ǵulama ǵalym Ál - Farabıdiń tárbıe turǵysynda jasaǵan tujyrymyn Álıasqar Dinmuhamedtiń baıandaýynda tyńdap ótsek.
- Osy jerde pikiralysý suraqtar arqyly taǵy da jalǵasady.
Oqýshylar ózderi biletin naqyl sózderdi aıtyp ótedi.
Muǵalim: (Tobyqtaı túıin bólimi.)
Adamnyń aınalamen qarym – qatynasta jaǵymdy qasıetterdi mádenıettilikpen kórsete alýy ádeptilikke ákeledi.
Ádeptilikke til alǵyshtyq, sypaıylyq, kóregendilik, ınabattylyq, kishipeıildilik jáne basqa da jaqsy, súıkimdi qylyqtar jatady. Ádepti adam ózine jáne ózgelerge, qorshaǵan ortaǵa túsinistikpen, syılastyqpen, qurmetpen qaraıdy. Ádep saqtaý – adamgershiliktiń belgisi. Búgingi bizdiń pikiralysýymyzda elimizdiń kez kelgen adamynyń oıyna oı salardaı máseleler qozǵaldy. Biz eshkimge kiná artpaımyz, min taqpaımyz, tek básekege qabiletti urpaqty qalyptastyra otyryp, olardyń oı - pikirlerin ashyq aıtqyzý arqyly ózin - ózi tanýyn, óz jan qazynasyna úńilýin, árqashanda, qandaı jaǵdaıda da ádeptilik saqtaýyn, adamgershilik, ımandylyq qasıetteriniń qanshalyqty qundy ekenin tarazyladyq.
Qorytyndy bólimi.
2 - júrgizýshi: «Bilgenge marjan»
Sizderge oılaryńyzdy qorytyp, shaǵyn tujyrym jasaý úshin arnaıy sózder beriledi. Sol sózge oraı óz oılaryńyzdy qysqasha bildirseńizder:
Beriletin sózder:
- Aqıqat
- Mádenıet
- Rýhanıat
- Aqyl
- Parasat
- Júrek tárbıesi
- Imanı sezim
- Jan dúnıe
- Qasıet
- Halyq kózqarasy
- Ádeptilik
- Kishipeıildilik
- Sypaıylyq
- Tárbıelilik
- Adamgershilik
- Imandylyq
2.”Men”toptastyrý refleksıasy,
”Ne bildik?”,”Neni qasıet qyldyq?”
3. «Júrekten - júrekke» (Oqýshylarǵa túrli - tústi qaǵazdardan jasalǵan kishkentaı júrekter taratylyp, oǵan jyly, meıirimdi sózder jazýlary suralady). Jansyz júrekti jandandyrý (Plakattan úlken júrekti qıyp alyp, sol júrekke jyly-jyly sózder jazylǵan kishkentaı júrekterdi ornalastyrý). Suraq: qalaı oılaısyzdar, júregimiz jandandy ma? Qaıtip? Nelikten?
You Might Also Like
