InfoHub Logo

Bizdiń elimiz Qazaqstanda da shet eldegideı demalýǵa bolatynyn, sonymen qatar densaýlyǵyńyzdy jaqsartýǵa múmkindik bar ekeninen habaryńyz bar ma? 

«Qara balshyq, ystyq júgeri alyńyzdar»! Siz osy daýysty estip tursyz ba? Qosh keldińiz, siz aıdyndy Alakóldesiz! Alakól – Qazaqstannyń ońtústik-shyǵysynda ornalasqan tuıyq jáne tuzdy, shıpaly kól. Qazaqstandaǵy kýrortty aımaqtardyń biri sanalatyn Alakóldiń týrızmi qaı deńgeıde? Alakólge barý tıimdi me? Mine sizdi osy suraqtar qyzyqtyrǵan bolsa osy maqalany oqýǵa keńes beremin.

Alakóldiń osydan 15 jyl burynǵy jáne qazirgi jaǵdaıyn salystyrýǵa múlde kelmeıdi. Men es bilgili osy Alakól aýdanynda turyp kelemin. Týǵan jerimmen qalaı maqtanbaýǵa bolady. Alakól jaǵasynda qaz-qatar tizilip, kún sáýlesine qyzdyryp jatqan nemese qara balshyq jaǵyp alǵan adamdardyń kóptigin kórseńiz, tań qalmańyz. Qara balshyqtyń paıdasy men tuzdy sýdan soń kúnge kúıý týraly ańyzǵa bergisiz áńgimelerden soń sizdiń de qyzyǵýshylyǵyńyz arta túsetinine senimdimin. Alakól qandaı aýrýlarǵa em bolady degen suraq eń aldymen qyzyqtyrǵan bolar!? Alakólde kóptegen aýrýlarǵa shıpa bolatyn qara balshyq (gráz) jáne aq saz (glına) bar. Qara balshyq ásirese býyn aýrýlaryna taptyrmas em bolady. Alakólge alys-jaqyn shetel azamattary kelip demalady. Reseı men Qytaı eliniń týrıseri Alakólge saıahatyn jyl saıyn aldyn-ala josparlap qoıady eken.«Asqazan sýy» jaıly estýińiz bar ma? Estimeseńiz – aıtaıyn. Alakól mańynda asqazan aýrýyna em bolatyn shıpaly sý bar. Jergilikti halyq ony «ıisti sý» dep ataıdy. Osy sýdyń qasıetin estigender alystan at terletip arnaıy keletin kórinedi.  «Barlyq Arasanǵa» barýdy da josparlap júrsiz be? Alakólden 20 shaqyrym jerde «Barlyq-Arasan» saýyqtyrý ortalyǵy ornalasqan. Alakól men Arasanda apta boıy demalyp, barlyq aýrýlaryńyzdan qulan-taza aıyǵyp kete alasyz. «Bir oqpen eki qoıan atyp alýǵa» jaqsy múmkindik. Ókpeniń qabynýy, tynys joldary aýrýynan azap shegip júrsiz be? Alakóldiń taza aýasymen keń tynystap kórińizshi. «Alakóldiń aýasy – jannyń daýasy» deıdi halyq. Rasymen de, 600 shaqyrym radıýstaǵy aýanyń quramynda eshqandaı zıandy qospalar joq deıdi mamandar. Sondyqtan, astma men ókpe, tynys joldary aýrýlarynyń aldyn alý úshin de keń tynystap qaıtsańyz ábden bolady. Alakól teńiz deńgeıinen 345 metr bıiktikte ornalasqan qazanshuńqyrdan paıda bolǵan. Sondyqtan, qan qysymynan zardap shegip júrgender úshin asa qolaıly demalys mekeni bolyp tabylady. Alakólge kelgende qan qysymy mazalaıtynyn aıtqan adamdy kezdestirip kórmeppin.

Alakóldiń qyzynan sizderge bir keńes bolsyn. Relıkti shaǵala – Alakóldiń erekshe sımvoly. Álem boıynsha shaǵalanyń bul túri tek Alakól men Mońǵolıa jerinde ǵana kezdesedi. Tańerteń erte Alakól jaǵasyna baryp kórińizshi. Múlgigen tynyshtyq, saf aýa, jaǵaǵa urǵan tolqyn men relıkti shaǵalanyń kól betinde qalyqtaýy janyńyzǵa jaılylyq syılaıdy. Kúıbeń tirshiliktiń qıyndyqtaryn umytyp, demalystyń naǵyz rahatyn sezingińiz kelse, kún shyǵa salyp, ertemen Alakól jaǵalaýynda serýendep qaıtyńyz. Tań shapaǵy kól betine túskende qaıtalanbas ádemi kórinistiń kýási bola alasyz. Túnimen tynyqqan taza da móldir sýǵa shomylyp alsańyz da bolady. Kúni boıy sergek júrýińizge úlken sebi bar. Sondyqtan, erinbeńiz, erte turyp kól jaǵasyna kelińiz!

Alakólde týrızm damymaǵan deısiz be? Menińshe, bul qate pikir. Júzdegen demalys oryndary men turǵyn úıler, kıiz úıler men arnaıy pansıonattar, lagerler men týrısik ortalyqtar demalýshylarǵa sapaly qyzmet kórsetýge saqadaı saı tur. Balalar alańdary, baseınder men massaj ortalyqtary, bı keshteri men oıyn-saýyq baǵdarlamalaryn ótkizetin alańdar – bári-bári kelýshilerdiń qajettiligin qamtamasyz etý úshin qyzmet etedi. Sonymen qatar búginde Alakólge keler joldyń bar jaǵdaıy jasaldy. Qalasańyz jeńil kólikpen nemese arnaı baǵyt alatyn avtobýstar men poıyz joldary tipti deseńiz áýe joldary da ashyq. 2021 jyly Alakólge baǵyt alatyn joldardyń barlyǵyna jóndeý jumystary júrgizildi. Tek eskere ketetin jaǵdaı, sýǵa shomylǵanda abaı bolyńyz! Alakóldiń tereńdigi 75 metrge deıin baratynyn esińizge salamyn. Qatty tolqynnyń kesirinen sýǵa ketken adamdar sany qanshama?! Eger jaqsy júze almasańyz, alysqa baryp qajeti joq jáne qaýipsizdik úshin arnaıy aýa toltyrylǵan keýdeshe men dóńgelekterdi paıdalanǵan jón. Alakól qyzy sizderdi aıbyndy Alakólde kútedi.

"Turan" ýnıversıtetiniń 3 kýrs  stýdenti Rysaldy Sharapıeva

---