InfoHub Logo

QR Bilim jáne ǵylym vıse-mınıstri Mıras Dáýlenov Qazaqstandaǵy keıbir JOO-lardyń ne úshin jabylyp jatqanyn túsindirdi.

Ótken jyly 27 mamyrda Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń 3-otyrysynda QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev dıplom basyp bere beretin joǵary oqý oryndaryn jabýdy tapsyrǵan edi. Kezekti Joldaýda da osy másele aıtyldy.

«Dostar! Bilim sapasyn qamtamasyz ete almaǵan JOO tolyǵymen jabylǵan jaǵdaıda sol oqý ornynyń ıeleri qyrýar qarjydan aıyrylady. Bul olar úshin kóńil kónshiterlik másele emes ekeni túsinikti. Degenmen, biz eshteńege qaramastan, sapaly bilim alýǵa jaǵdaı jasaı almaǵan joǵary oqý oryndaryn jaýyp jatyrmyz. Bir ǵana mysal keltireıin. Buǵan deıin jabylǵan bir jekemenshik JOO-nyń tek bir jyl ishindegi tabysy 4 mıllıard teńge bolatyn. Iaǵnı ol oqý ornynyń quryltaıshylary endi kiris kózinen birjola aıyryldy. Bul – úlken qarjy. Bas lısenzıasynan aıyrylǵan basqa da JOO-lar bar. Olardyń quryltaıshylary da mundaı jaǵdaıda qol qýsyryp qarap otyrmaıtyny túsinikti. Joǵary oqý oryndary tek Bas lısenzıasynan aıyrylǵan jaǵdaıda tolyǵymen jabylady», - dep jazdy vıse-mınıstr Facebook-tegi paraqshasynda .

Odan bólek, joǵary oqý oryndarynda mamandardy daıyndaýǵa ruqsat beretin ár baǵyt boıynsha lısenzıalar bar. Qandaı da bir baǵyt boıynsha sapaly bilim berýdi qamtamasyz ete almaǵan JOO-lardan sol lısenzıalar da qaıtarylyp jatyr. Jekelegen baǵyttar boıynsha lısenzıadan aıyrý jumystary tek jekemenshik emes, memlekettik JOO-larda da júzege asyrylýda. Ótken jyly alǵash ret respýblıkalyq komısıanyń sheshimimen 36 JOO-ǵa memlekettik granttardy ornalastyrý boıynsha konkýrsqa qatysýǵa ruqsat berilmedi.

«Álsiz» ýnıversıtetterdi jaýyp jatqanymyzdyń basty sebepterin qoǵam bilýi tıis. Osy jazbam arqyly barshańyzǵa aıtyp, jetkizgim keledi. Bilim sapasyn qamtamasyz ete almasa da, dıplomdardy ońdy-soldy berip jatqan joǵary oqý oryndarynyń jabylýy – eldiń jáne Qazaqstanda ómir súretin árbir azamattyń qaýipsizdigine tikeleı baılanysty jumys. Joǵary bilim berý sapasyn arttyrý qajet. Bul rette biz eki baǵyt boıynsha jumys istep jatyrmyz. Onyń birinshisi – naryqtyq mehanızmder, akademıalyq erkindik», - dep atap ótti M. Dáýlenov.

Zańnamaǵa engizilgen tolyqtyrýlar men ózgertýler búginde JOO-larǵa bilim berý baǵdarlamalaryn derbes ázirleýge, bilim mazmunyn quryp, akademıalyq máseleler boıynsha basqa da sheshimder qabyldaýǵa múmkindik berip otyr. Sonymen birge, 2021 jyldan bastap joǵary oqý oryndary memlekettik emes, ózindik jeke úlgidegi dıplom beredi.

«Ekinshi baǵyt – joǵary oqý oryndarynyń jabylýy. Biz sapasyz bilim beretin ýnıversıtetter naryqta óz ornyn joǵaltatynyn kútip nemese «barlyǵy ózi retteledi» dep otyra almaımyz. Máselen ótken jyly biz joǵary oqý ornyn tekserip, onyń jabylatynyn jarıaladyq. JOO bul sheshimge shaǵymdanyp, sot otyrystary jarty jylǵa sozyldy. Al, oqý ornyndaǵy bilim sapasynyń tómendigi men ýnıversıtettiń jabylatynyn bile tura, stýdentter basqa oqý ornyna aýysýǵa asyqpady. Stýdentter kúndizgi bólimde bilim alatyn, biraq sabaqqa qatyspaıtyn, emtıhan tapsyrmaıtyn JOO-lar bar. Olardyń kópshiligi 30 jastan asqan azamattar jáne 1 kýrstan bastap zeınetaqy jarnalary bar. Demek olar oqymaıdy, biraq dıplom alý úshin ýnıversıtette tizimdeledi. JOO bul jaǵdaıǵa kóz jumyp, stýdentterden sabaqqa qatysýdy emes, tek aqy tóleýdi talap etedi. Mundaı JOO-lar qandaı mamandy daıarlap shyǵaratyny aıtpasa da túsinikti. Osyndaı álsiz oqý oryndarynan shyqqan túlekter balalarymyzǵa «sabaq» berip, «úı» salady, halyqty «emdeıdi», «ádil» úkim shyǵarady...», - dep jazdy M. Dáýlenov.

Onyń aıtýynsha, buryn zańgerlerdi daıarlaıtyn tek 2 JOO bolsa, qazir olardyń sany 72-ge ósti. Bolashaq pedagogterdi búginde 70 JOO daıarlaıdy. Sondaı-aq zańgerler men pedagogterdi kóbinese naqty osy baǵyttar boıynsha beıindelmegen ýnıversıtetter daıyndaıdy.

«Qazirgi tańda JOO-lardyń «negizsiz jabylǵanyn» dáleldeýge talpynyp júrgenderdi de ońaı baıqaýǵa bolady. Nemese bul tekserýler esh eskertýsiz kútpegen jerden bastalǵanyn, ıakı bilim salasynda sapany qamtamasyz etý komıteti tekseristi kenetten bastap ketkenin aıtyp jatady. Árıne, bul shyndyqqa janaspaıdy. Kásipkerlik Kodekske sáıkes tekserý jumystaryna shek qoıylǵanyna birneshe jyl boldy. Tekseriletin nysandardyń tizimi aldyn ala jasalady. Keıin bul tekserýler tirkelip, tizim jarıalanady. Birinshi tekserý jumystarynan keıin anyqtalǵan kemshilikterdi túzetýge aıtarlyqtaı ýaqyt beriledi. Bul kemshilikterdi joıýǵa taǵy eki márte múmkindik beriledi. Kemshilikter joıylmaǵan jaǵdaıda JOO birden jabylyp qalmaıdy, is aldymen sotta qaralady. Keıbir ýnıversıtetter oqý ornynda zańnamany buzyp, kelgen komısıany kirgizbeı qoıady. Olar tekserý týraly habarlamany aldyn ala alady. Bul rette barlyq tekserý jumystary zańnamada belgilengen tártippen prokýratýra organdarynda tirkeledi», - deıdi Mıras Dáýlenov.

«Túlekteriniń jumysqa ornalasý kórsetkishteri joǵary bolsa, jumys berýshiler tarapy jaqsy baǵa berip jatsa, myqty joǵary oqý oryndaryn eshkim jappaıdy. Stýdentterdi bilim nárimen sýsyndatatyn sapaly oqý oryndaryn biz únemi qoldap otyramyz, olarǵa jaǵdaı jasaımyz. Rasynda, elimizde myqty joǵary oqý oryndary kóp jáne biz olardy maqtan tutyp, barynsha qoldaý kórsetip jatyrmyz. Joǵary bilim berý sapasyn arttyrý boıynsha júıeli jumys odan ári jalǵasatyn bolady», - dep óz sózin túıindedi Bilim jáne ǵylym vıse-mınıstri.

---